Genealogie Visser Lemmer » Harmen van der Wolf (1901-1990)

Persoonlijke gegevens Harmen van der Wolf 

• Hij is geboren op 18 januari 1901 in Lemsterland.
• Beroep: smid.
• Woonachtig: Zeedijk, Lemmer.
• Hij is overleden op 17 februari 1990, hij was toen 89 jaar oud.
• Een kind van Johannes Cornelis van der Wolf en Trijntje Piers de Boer
• Deze gegevens zijn voor het laatst bijgewerkt op 20 mei 2016.

Gezin van Harmen van der Wolf

Hij is getrouwd met Aleida Johanna Langevoord.

Zij zijn getrouwd op 18 augustus 1928, hij was toen 27 jaar oud.

Kind(eren):

1. (Niet openbaar)
2. (Niet openbaar)
3. (Niet openbaar)

Notities over Harmen van der Wolf

Lemmer, rond 1900

Waar de Lemster Rien naar de Zeedijk toe knijpt staat de smederij van Johannes van
der Wolf. Een paar honderd meter verderop in de richting van Oosterzee ligt tussen Rien
en dijk de werf van zijn schoonouders: Pier de Boer en Sjoerdtje Visser. Die hebben twaalf
kinderen: acht jongens en vier meisjes en Johannes is getrouwd met de oudste: Trijntje.
Johannes is ‘kachelsmid’, daarnaast doet hij het smeedwerk voor het boerengereedschap
en beslaat hij paarden. In 1901 wordt hun tweede kind geboren: Harmen. Er is dan al een
Cornelis en drie jaar later krijgen ze nog een meisje: Elisabeth. Harmen gaat in Lemmer
naar de openbare school en krijgt nog twee jaar vervolgonderwijs op de ‘Franse school’.
Dan gaat hij werken: bij z’n vader in de smederij.
Tot dat moment - zo’n beetje de jaren voor de Eerste Wereldoorlog - moet de omgeving
van zijn ouderlijk huis een mooie jongensspeelplek zijn geweest. Hij zal ongetwijfeld
zo nu en dan z’n vader hebben moeten helpen- dat was in het gezin van zo ‘n kleine ambachtsman
bijna vanzelfsprekend. Maar daarnaast zal hij veel rondgebanjerd hebben op
en rond de zeedijk, het Lemster Hop en natuurlijk op de werf van zijn grootouders. Die
was in 1902 overgegaan in de handen van vier van de zonen en er was naast de oorspronkelijke
‘houthelling’ ook een werf gekomen voor ijzeren schepen, waar onder anderen
de later beroemde Lemster aken werden ontwikkeld en gebouwd. Bij die werven zal
vast wel eens een klein schouwtje hebben rondgedreven, waarvan de kleine Harmen met
een stok en een oude zak een zeilbootje maakte.
Zo moet in hem toen het verlangen gewekt zijn om ooit nog eens een ‘echt’ bootje te
hebben. Vooreerst is daar geen tijd voor. De handen moeten uit de mouwen om een bestaan
op te bouwen. In 1928 trouwt hij met Aleida Johanna Langevoord, die uit Windesheim
achter Zwolle komt. Ze gaan wonen op de Vissersburen. Harmen werkt bij z’n vader,
zijn vrouw heeft een drogisterij. In ’29 wordt dochter Trijnie geboren, in ’33 zoon
Jan.

Het is geen gemakkelijke tijd. Het zijn de krisisjaren en tegelijkertijd heeft de aanleg
van de Afsluitdijk grote gevolgen voor de Lemster economie, voor al voor de visserij en
alle bedrijvigheid daaromheen.

Het bootje van de smid
Het idee van een eigen bootje laat Harmen van der Wolf evenwel niet los. Hij heeft
veel kontakt met de familie op de werf en vooral met neef Arie, die een jaar ouder is.
Arie de Boer heeft zichzelf met privélessen bekwaamd in het ontwerpen en uitslaan van
schepen, heeft daarmee ervaring opgedaan in Groningen en Rotterdam en werkt nu bij
z’n vader Dirk op de werf. Meer dan twintig jaar later zal hij het ontwerp maken voor de
Lemster aak, die in 1957 door het Comité Varend Nederland aan prinses Beatrix wordt
aangeboden: de Groene Draeck.
Nu heeft z’n neef voor hem een eenvoudiger opdracht: een kajuitzeiljachtje van zes
meter. Hij heeft in de jaren daarvoor wel meer van zulke zeiljachtjes getekend, want met
het bouwen van plezierjachten probeert de werf de teruglopende opdrachten wat te
compenseren. Harmen heeft een duidelijke opvatting over zijn toekomstig bootje. Hij is
sportief aangelegd en het moet dan ook een goede en snelle zeiler worden. En hij wil er
een kajuit op, om te kunnen kamperen als hij er met z’n gezin mee op uit wil, naar de
Brekken en verder.
Arie maakt een ontwerp, een echte ‘blauwdruk’. Op
zijn advies komt de mastkoker voor het kajuitje en niet er
bovenop, dat is sterker. Op de werf, waar het juiste gereedschap
is, wordt de kiel gelegd, worden de spanten
gebogen en wordt het raamwerk in elkaar gezet. Op een
platte schuit verhuist het naar een plek op de wal achter
de smederij. Daar wordt het in de winter van ’34/’35 door
Harmen zelf afgebouwd. Met dunne platen van 2 mm,
want hoe lichter het bootje, hoe sneller het zal willen zeilen.
Voor de duurzaamheid worden de platen gegalvaniseerd.
En zo bouwt Harmen van der Wolf aan z’n bootje.
Geduldig en precies worden de voorgesneden platen vanaf de kiel op het raamwerk
geklonken. Voorboren, verzinken en klinken. Een werkje voor twee. Wie hem daarbij
heeft geholpen? Z’n vader misschien, of éen van de neven. Maar de sekure wijze waarop
het is gedaan, dat is ‘liefdewerk’, daarin is de droom van Harmen van der Wolf te herkennen.

Als het casco klaar is worden de verder bedoelingen zichtbaar in de afbouw. In de kajuit
komt twee licht verhoogde banken om op te slapen en om de kampeerspullen in op
te bergen. Er wordt een vast watertankje onder het voordek geplaatst, met een kraantje.
Aan beide kanten van de kajuit komen twee patrijspoorten, waarvan er een openkan.

n in de kuip twee stevige houten banken met onder iedere bank een lade met een
koperen slotje. Zo ‘n slotje zit er ook in de mooie houten kajuitdeurtjes met daarin geribbeld
glas. Voor het tuig hoeft hij niet ver: Aan de overkant van de Rien, aan de Polderdijk,
zit van der Neut, een mastenmakerij en daar zit ook Marten de Vries, de zeilmaker. Een
tuig van een Grote BM- er, dat is de maat, maar dan wel in wedstrijduitvoering. In de jaren,
dat Harmen van der Wolf eigenaar is, zal het jachtje steeds ongeveer dezelfde kleuren
hebben: de romp en het kajuitje zijn crêmekleurig, het dek is lichtgroen en de beide
kleuren worden van elkaar gescheiden door een dunne rode rand, die het ranke silhouet
mooi accentueert.
En zo heeft Harmen van der Wolf
in de zomer van ’35 z’n eigen jacht.
Het krijgt de naam: Tri-jan, naar z’n
beide kinderen. Als er in 1939 nog
een dochter wordt geboren, Willemien,
wordt nog even gedacht aan
een naamsverandering, maar uiteindelijk
blijft die zoals het is.
Nu kan er maar worden gezeild.
Uitstapjes en wedstrijden. De kinderen
zijn enthousiaster dan Harmen
‘s vrouw. Ze voelt zich onzeker
op het ranke bootje. Daarom wordt
de kiel verlengd en verzwaard en
wordt er een aanhangmotertje
aangeschaft. Op de foto hierboven is rechts de plek te zien achter de smederij,
waar het bootje is afgebouwd. De smit zelf staat er waarschijnlijk
ook op. Het bootje ligt voor de wal.
Maar het blijft moeilijk en wanneer
de zeilen worden gehesen,
staat moeder niet vooraan om
mee te gaan.
Pas na 1970, wanneer de Tri-jan
plaats maakt voor een Doerakkruiser,
zijn Harmen en z’n vrouw vaker
samen op het water te vinden.
In de uitslagen van de Lemster
watersportvereniging Sevenwolden
is de Tri-jan voor de oorlog regelmatig bovenin aan te treffen. Dat is voor het laatst
in 1940, wanneer het bootje een tweede prijs wint in de gemengde klasse-groot. In de
zomers daarna wordt het steeds moeilijker om nog te zeilen. Om te voorkomen, dat zijn
bootje door de bezetter wordt geconfisqueerd, ‘duikt het onder’. Vanaf 1942 ligt het in
de houtmolen aan de Zeedijk, verstop achter het opgeslagen hout. Dan woont Harmen al
met z’n gezin in het ouderlijk huis met de smederij. Z’n vader is in 1941 vrijwel ‘achter
het aambeeld’ gestorven.
In april 1945, een dag voor Lemmer wordt bevrijd, komt de omgeving van de Zeedijk
onder geallieerd vuur te liggen. Het is bestemd voor de Duitse versterkingen en munitieopslag.
De kanonnen staan opgesteld bij Joure, waar ze wat wegzakken in de slappe
grond. Zo lijkt de omgeving van de brug en de smederij doelwit te worden en er wordt
een veilig heenkomen gezocht. Terwijl het gezin daarnaar onderweg is, bedenkt Harmen,
dat de blikken trommel met alle belangrijke papieren nog in het huis is achtergebleven.
Hij sluipt door het donker terug, zijn weg zoekend
met een ‘knijpkat’. Een Duitse soldaat ziet het
knipperende licht aan voor een signaal en schiet.
De kogel gaat door het bovenbeen. Met veel
moeite wordt de hevig bloedende Harmen weggehaald,
met een noodverband wordt het bloeden
gestopt en pas de volgende ochtend kan hij naar
het noodhospitaal worden gebracht en vandaar
naar het ziekenhuis in Heerenveen. Het bot boven
de knie is versplinterd en er volgt een operatie in
Amsterdam.

De rest van het jaar ligt hij in Heerenveen. Zijn been hangt aan een pin die door de
knie is geslagen om het bot daarboven weer de kans te geven om aan te groeien.
De pin is echter verkeerd door de knie geslagen, het gewricht is vernield en het eind
van het liedje is, dat de knie wordt vastgezet en Harmen van der Wolf verder door het
leven gaat met een stijf been. Er komt een aparte fiets, waarmee hij uit de voeten kan.
En verder gaat het leven door. Er moet gewerkt worden, er is een bedrijf, waarvan een
gezin met opgroeiende kinderen van moet bestaan. Wie twee fotootjes van het bedrijf in
de vijftiger en zestiger jaren naast elkaar legt ziet de ontwikkeling. Op de oudste foto
staat alleen nog maar het woord ‘rijwielen’ op de gevel. Op de jongere foto is er een etalage
met een assortiment aan fietsen. Op de eerste foto staat een benzinepomp en nog
een losse voor de mengsmering. Later zijn het twee pompen: gewone- en superbenzine.
Op beide foto ‘s is nog een andere vaardigheid en negotie te vinden: die van gasfitter.
Het is een druk bestaan als middenstander en vakman en meestal is er alleen op zondag
ruimte om met het bootje het water op te gaan. Bron: benniehuisman.nl

Harmen is na het schietincident eerst naar Heerenveen gebracht, daar geopereerd en een pen in de knie( rekverband). In ongeveer 1950, of 1951 is hij ivm hevige pijnen geopereerd door een professor in Amsterdam

Heeft u aanvullingen, correcties of vragen met betrekking tot Harmen van der Wolf?
De auteur van deze publicatie hoort het graag van u!

Tijdbalk Harmen van der Wolf

Klik op de namen voor meer informatie. Gebruikte symbolen:  grootouders    ouders    broers/zussen    kinderen