Dick Nijborg's genealogical file » Allard Tjarda van Starkenborgh (1620-1673)

Personal data Allard Tjarda van Starkenborgh 

• He was born on July 20, 1620 in Warffum, Het Hogeland, Groningen, Nederland.
• Profession: Gedeputeerde Staat Van Groningen.
• He died in the year 1673 in Leens, Het Hogeland, Groningen, Nederland, he was 52 years old.
• A child of Lambert Tjarda van Starkenborgh and Frederica Gayckinga
• This information was last updated on March 4, 2020.

Household of Allard Tjarda van Starkenborgh

He is married to Gratia Susanna Clant van Schelkema-Nijenstein.

They got married on September 24, 1648 at Leens, Het Hogeland, Groningen, Nederland, he was 28 years old.

Child(ren):

1. Frederica Tjarda van Starkenborgh  1649-1687
2. Anna Tjarda van Starkenborgh  1650-1704 
3. Hiddina Anna Tjarda van Starkenborgh  1652-???? 
4. Elisabeth Tjarda van Starkenborgh  1654-1728
5. Barthold Tjarda van Starkenborg  1655-1692
6. Josine Tjarda van Starkenborgh  1656-1706
7. Edzard Jacob Tjarda van Starkenborgh  1657-1716 
8. Albert Tjarda van Starkenborgh  1657-< 1679
9. Lambert Tjarda van Starkenborgh  1658-1722
10. Bouwina Tjarda van Starkenborgh  1660-1709

Notes about Allard Tjarda van Starkenborgh

Hij is de oudste zoon van Lambert Tjarda van Starkenborgh en Frederica Gayckinga. Hij volgt zijn vader op als Heer van Verhildersum, jonker en hoveling te Wierhuizen, Leens, Wehe en Zuurdijk. In 1648 huwt hij Gratia Susanna Clant, dochter van Edzart Jacob Clant en Bouwina Coenders. Van Allard is het avondmaalzilver afkomstig dat hij in 1653 aan de kerk van Leens schenkt. De zilveren schotel en beker zijn beide gegraveerd met een afbeelding van de kerk en de toren van Leens en de letters A.T.v.S.H.v.V. en L, dat wil zeggen Allard Tjarda van Starkenborgh, Heer van Verhildersum en Leens. Het gestoelte der Van Starkenborghs in de kerk, met boven-voor een wapenschild met de wapens van Van Starkenborgh, Clant, Gaikinga en Coenders, stamt ook uit de 17e eeuw, evenals waarschijnlijk de preekstoel en koorafsluiting met de mooie koperen bankopzetten met getorste kaarsenhouders (kaarsentorentjes) en het wapen Tjarda van Starkenborgh. Er is een portret van zijn gezin op de borg.

Hij bekleedt net als zijn vader talrijke functies, zoals lid van de admiraliteit te Harlingen in 1645, 1646, lid van het college van Gedeputeerde Staten van Stad en Lande in 1647-1649, 1658, 1665 en 1666, lid van het admiraliteitscollege te Amsterdam in 1654, 1655, curator der universiteit te Groningen, bewindhebber der West-Indische Compagnie enz. In Leens en omstreken heeft hij als redger en collator veel invloed.

Beleg van Groningen. In 1672 bij het beleg van Groningen door de bisschop van Munster, Bernard van Galen, 'Bommen Berend', is Allard Tjarda van Starkenborgh belast met het commando over een groep soldaten en boeren om de wacht te houden bij de oostelijke en noordelijke dijk van het Reitdiep, opdat de vijand niet over het Reitdiep zal komen om de stad te omsingelen. Van Allard Tjarda van Starkenborgh is nog een lijst van nagelaten goederen en rechten van 1679, een inventaris:. I. 'Heerlijkckheden en Gerechtigheden van Liens, Verhildersum met annexen. Vorders Unicus Collator van Pastorije, kercken, costerijen, wat naeme het magh hebben, een staande Schepperie en arflijck an 't huis Verhildersum. Ook de Schepperije ofte schouwinge van de Leenster, Weester Hamricken bij Hoornhuizen en van de Provesttije dijcken van Leens ofte noordwester dijck. II. Opstellinge der Heemsteden in 't Carspel Leens (17 stuks). III. Opstellinge der Arflanden van wijlen de H. E. Geb. Heer Allard Tjarda van Starkenborgh, 1. Ten eersten 8 juck genaemt de poortvenne, wordt bij het Huis gebruikt. 2. De Borghvenne groot 8 juk, wordt bij het Huis gebruikt. 3. 10 juk ten oosten de singel, wordt bij 't Huis Verhildersum gebruikt. 4. 4 juk ten noorden de singel soo bij 't Huis Verhildersum gebruikt wordt. 5. 3 juk ten westen van de singel. 6. 9 juk wijrd ten zuiden van de weg, soo bij de borgh wordt gebruikt. IV. Beclemde Arflanden (7 percelen). V. Opstellinge der angecofte Landen (6 boerderijen en 15 kleinere percelen). VI. Opstellinge der landerijen tot Cloosterburen en Heerlijcheijt en gerechtigheit toe Cloosterburen en dijckhaver (9 percelen landerijen). Hermannus Mellingh heeft doen ter tijt het Recht bedient en dat Jaerlijx voor 50 car. gl. En daer en boven de halve breucke (boete), boven de 5 marcke. Noch soo komt mij van ijder heert Landes dartich Jucken of daer over, een Mudde dijckhaver toe, - de minderen nae advenant (na verhouding), alles volgens register. Oock soo komt mij toe het schouwen van vonders en het verleggen van dien. Als mede in het Coer der kercke den kelder om mijn dooden daer in te laeten setten.'. 'Daer en boven komt mij toe alleen, het stellen van een sijlrechter van Liens. Alsmede een wedman. Noch de Deken-lammer en koeschotten. Tafel Leen. 3 jucken in de valge, wort gebruikt door Tidde Martjes, 't juk voor 5 daelder, is te saemen 15 daelder. DerdehalffJucken soo Jan Alberts in de valge gebruickt voor 12 daelder.'.

Bij de secularisatie in 1594 komen de tienden aan de provincie, die ze in 1656 publiek verkoopt. 'Lienster dekenlammer koeschotten bij de E. E. Jr. Allart Tjarda van Starkenborgh gecoft voor 362 gulden. Onder Tafelleen of Tafelgoed wordt verstaan goederen, waarvan de opbrengst bestemd is voor de bekostiging van de tafel, d.w.z. van de maaltijden van de bisschop, dus in het algemeen van de hofhouding van de bisschop.

Scheidacte van 1679. Een andere acte, eveneens van 1679, een scheidacte, geeft de borg met de heerlijkheden en gerechtigheden, die op de drie zoons Edzard Jacob, Lambert en de minderjarige Bartold vererft, meer gespecificeert: 'het Huis Verhildersum met de hoven, tuynen, singels, laenen, graften, poorten, bruggen ende heerlijkheden en gerechtigheden als het staende Redgerrecht tot Leens, de unique collatie van kerk, pastorij, costerij, organist, prebende, vicarije ende Taefelleen tot Leens, alle gestoelten ende graeven in de kerke tot Leens aen het huys Verhildersum gehoorig, mitsgaeders de dijckhaver tot Leens, als ook de staende Schepperij van Verhildersum over Leens en Zuurdijck ende het stellen van een Zijlrichter over Leens en Zuijrdijck, mede staende dijckrecht van Leens ende alle verdere gerechtigheden tot het Huys Verhildersum behorende. (o.a. jachtrecht, zwanedrift en duivenvlucht, eigenlijk emolumenten van het redgerrecht)'.

Verhildersum is op een schilderij afgebeeld op het toppunt van zijn glorie! De Gouden Eeuw! Dat Allard Tjarda van Starkenborgh bewindhebber is van de West-Indische Compagnie, zal daar ook wel toe bijgedragen hebben! Een van de opmerkelijkste interieurstukken van de borg Verhildersum in Leens is het familieportret Tjarda van Starkenborgh. Deze invloedrijke jonker familie is meer dan twee eeuwen eigenaar van Verhildersum. In het midden van de 17e eeuw behoort het geportretteerde gezin van Allard Tjarda van Starkenborgh en Gratia Susanna Clant tot de meest welvarende borgbewoners in Groningen. Zoals in die tijd gebruikelijk, had ook dit gezin een huis in de stad Groningen. Het is immers de Gouden Eeuw, de glorietijd van de Ommelander adel. Het echtpaar bestelt voor beide huizen diverse schilderijen, waaronder hedt genoemde familieportret. Het wordt in 1670 geschilderd door Martinus van Grevenbroeck. De laatste restauratie levert enkele verrassingen op.

Door de afmetingen van 3.91 bij 2.82 meter is het schilderij een van de grootste familieportretten, zo niet het grootste, van Nederland. Afgebeeld zijn, zoals genoemd: Allard Tjarda van Starkenborgh, zijn echtgenote Gratia Susanna Clant en hun dan levende tien kinderen. Twee engeltjes in de lucht houden de familiewapens van Van Starkenborgh en Clant vast. Zij symboliseren gestorven kinderen.

De ouders zitten links op het schilderij op een kleine verhoging. De oudste zoon Edzart Jacob staat in het midden op de voorgrond, de oudste dochter Frederica, tevens het eerstgeboren kind, staat rechts. De andere kinderen: Lambert, Bouwina, Anna, Elisabeth, Barthold, Josina, Albert en Hiddi na Anna staan er verspreid tussen. Het portret straalt voornaamheid en rijkdom uit, hetgeen precies de bedoeling van de opdrachtgever zal zijn geweest. De zwierige, uitbundig geplooide kleding, de gloedvolle kleuren, attributen als olijftakjes, pijlen en edelstenen, het zijn kenmerken van toen zeer modieuze Barokstijl, die de schilder letterlijk met verve heeft toegepast. Behalve personen komen er gebouwen op het doek voor: rechtsboven de borg Verhildersum zoals die er rond 1670 moet hebben uitgezien. We zien hem in zijn grootste vorm: met de oostelijke vleugel, aan de zuidzijde twee puntgevels van het poortgebouw en de westelijke vleugel. Middenachter is de Petruskerk van Leens geportretteerd, die de relatie tussen borgfamilie en Leens tot uitdrukking brengt. Allard was heer van Verhildersum en Leens en heeft als unicus collator het alleenrecht belangrijke beslissingen te nemen in kerkelijke aangelegenheden c.a.

Voorjaar 1968 krijgt de toenmalige beheerder van de borg Verhildersum, de Vereniging Ommelander Museum voor Landbouw en Ambacht, het portret in bruikleen van de familie Tjarda van Starkenborgh. Het heeft daarvoor als familiebezit verschillende keren een verhuizing moeten doorstaan. De imposante afmetingen maken dat het niet door de deuropening van de borg kan. Na langdurig overleg heeft men besloten het doek van het latwerk te halen, om het uiteindelijk op de plaats van bestemming, de zaal, 'muurklaar' te maken. De zaal is kort daarvoor ontstaan door drie kleinere vertrekken samen te voegen, om voldoende wandruimte voor het schilderij te creëren. In 1989 schenkt de familie het portret aan Verhildersum. Een restauratie wordt zorgvuldig voorbereid en twee jaar later is het zover. Restaurator mevrouw E.F. Mösenbacher uit Den Haag en haar assistente, mevrouw L. Speldenkamp, verrichten in de zomer van 1991 het specialistische project ter plaatse. Borgbezoekers kunnen het proces op de voet volgen.

Nadat alle vernislagen en overschilderingen zijn verwijderd, ontdekt men dat het portret eigenlijk bestaat uit twee op zichzelf staande schilderijen. Het kan gesplitst worden in twee even grote panelen, de compositie van ieder deel is evenwichtig. Dat van deze mogelijkheid gebruik is gemaakt, blijkt wel uit de manier waarop de twee delen zijn samengevoegd. Ze zijn ten opzichte van elkaar iets verschoven. Deze fout is niet hersteld bij de restauratie. Volgens de toenmalige conservator van Verhildersum, de heer F.J. Veldman, is het heel goed mogelijk dat het kunstwerk vanaf het begin bestemd is geweest voor het stadshuis van de familie. Waarschijnlijk is het opgenomen in een betimmering: de rechter en de linker bovenhoek van het schilderij zijn namelijk niet volledig, maar blijken te zijn aangevuld met stukjes linnen uit andere schilderijen.

Het portret is eigendom van de familie geweest, totdat het aan Verhildersum wordt geschonken. Waarschijnlijk is het wel lange tijd buiten beeld geraakt. In 1928 is het schilderij als het ware herontdekt: het lag in een kist opgevouwen als een harmonica, zoals gebruikelijk is geweest bij huishoudlinnen. Op regelmatige afstanden zitten er scherpe vouwen in het doek, waar alle verf is afgesprongen. Hoewel die vouwen nu met veel moeite zijn bijgewerkt, zijn ze nog wel zichtbaar. Tegenover dit fleurige familietafereel hangt in de grote zaal een geschilderd portret van Gratia Susanna Clant als weduwe. Het schilderij van de drie kinderen van Allard van Starkenborgh en Gratia Susanna Clant, gemaakt door Jan Janszoon de Stomme, in 1654, hangt in het Groninger museum. Van de 11 kinderen uit dit gezin is de oudste een dochter, Frederika, die in 1679 trouwt met Bernhard Johan van Prott, heer op Rikkerda te Lutjegast en commandant van de vesting Bourtange in 1672. Hij is reeds weduwnaar van Albertina Lucretia Snabel en hertrouwt na de dood van Frederika in 1687 met Cecilia Elisabeth Tamminga, van Ludema, Usquert, die weduwe is van Daniël de Hertoghe.

Do you have supplementary information, corrections or questions with regards to Allard Tjarda van Starkenborgh?
The author of this publication would love to hear from you!

Timeline Allard Tjarda van Starkenborgh

Click on the names for more info. Symbols used:  grandparents    parents    brothers/sisters    children