Stamboom Kroon en Telleman » Aeltje Pieters (Aeltge) Bijkerck (± 1625-< 1662)

Persoonlijke gegevens Aeltje Pieters (Aeltge) Bijkerck 

• Zij is geboren rond 1625 in Ridderkerk.Bron 1

  doopboek Ridderkerk werd in de jaren rondom 1620-1625 niet of nauwelijks bijgehouden

• Vermelding vanaf 1647: een groot schandaal te Ridderkerk (ingekort), aanrader om de lange versie te lezen (zie bron).Bron 2

  In december 1647 begon in de Ridderkerkse dorpsgemeenschap het gerucht de ronde te doen dat Aeltge, de dochter van oud-heemraad Pieter Hendricksz. Bijkerck, zwanger was geraakt van haar dorpsgenoot Gillis Hendricksz. van Gameren. Hierdoor was de naam van Aeltge behoorlijk bezoedeld geraakt en dit nam vader Bijkerck niet. Op 23 januari 1648 trok hij met notaris Engelbrecht Cornelissen van der Grijp en de Ridderkerkse heemraden Jacob Gerritsen van der Zegen en Bastiaen Willemsen van der Nes naar de woning van Maertgen Jacobsdr., de weduwe van Teunis Aerts Heymansen,' aan de Pruymendijck aldaar. Haar zoon Aryen Tennissen en dochter Grietge Teunis werden daar aan de tand gevoeld of zij 'de schandelicke ende ontijdelicke injurie alsnoch willen gestant doen' die zij in bijzijn van Jan Teunissen Snijer, Lijsbeth Pieters, de huisvrouw van mr. Pieter Eynhout (= de plaatselijke schoolmeester), en Teuntje Willems omtrent een maand of zes weken daarvoor over zijn dochter Aeltge hadden geuit. Zij zouden toen gezegd hebben dat Aeltge zwanger zou zijn geworden van Gillis Henricxsen van Gameren en dat zij een drank ingenomen had 'omme dunder daeraff te worden', maar in plaats daarvan was zij dikker geworden. De meester (= de Ridderkerkse chirurgijn Mr. Antony Koeck of een chirurgijn elders?) zou haar onder andere gezegd hebben dat het te laat was 'ende andere meer schandelicke injurien, die hier niet behoorlick sijn te verhaelen'. Pieter Henricxsen Bijkerck verklaarde 'wel expresselick van wegen sijn dochter die selve injurien ter herte neemt ende protesteert van alle costen, schaden, schande ende injurien alreede daer door geleden ende hij en die sijn insinuants dochter naemaels daer door soude mogen comen te lijden, ende dat hij insinuant hen daarover sail beklagen'. Aryen Teunissen, geconfronteerd met de gedane uitspraken, antwoordde: 'ick weet van Aeltgen Pieters ander niet te seggen, noch ick hebbe aen haer noyt ander bevonden, noch sij aen mijn oock niet, hadt sij geswegen ick soude wel geswegen hebben'. ( Dit verhaal wordt uitgebreid beschreven, leuk omdat er veel namen uit mijn stamboom bij betrokken waren, verhaal is te lang om hier op te nemen, hieronder hoe dit afliep)
  Uit de voorgaande op schrift gestelde verklaringen blijkt wel dat rond de jaarwisseling 1647-1648 Aeltge Pietersdr. Bijkerck in de Ridderkerkse dorpsgemeenschapveelvuldig over de tong ging, uiteraard zeer tot ongenoegen van vader Bijkerck en de zijnen. De opmerkelijke wending in deze zaak kwam op 6 februari 16484 toen Aryen Teunissen, de persoon die de hele zaak in Ridderkerk in de openbaarheid had gebracht, zijn verklaringen introk en deze door de notaris liet vastleggen. En daarmee scheen de kous af te zijn!
  (...)
  Ik (Dhr Slijkerman) heb het sterke vermoeden dat de vork precies zo in de steel zat als Aryen Teunissen aanvankelijk had rondverteld; Aeltge was wel degelijk door Gillis aangerand en zwanger geraakt. Zij zal haar moeder hebben ingelicht, maar niet haar vader, want op de bewuste avond had zij hem immers gezegd dat er bij de kerkdeur niets aan de hand was geweest. Vader Bijkerck zal zijn dochter op haar woord hebben geloofd - zij zal er uit angst voor hem niet op hebben durven terugkomen - furieus zijn geworden over de praatjes die over zijn dochter de ronde gingen doen en genoegdoening van Aryen Teunissen hebben geëist, waarbij het tot een zaak voor schout en heemraden van Ridderkerk kan zijn gekomen.
  (...)
  Het blijft een feit dat er van Aeltge Bijkerck begin 1648 geen kind te Ridderkerk ten doop werd gehouden. Indien zij dan inderdaad toch zwanger was geweest kan dit kind ook nog voor, of ongedoopt, kort na de geboorte, zijn gestorven, dan wel buiten Ridderkerk ten doop zijn gehouden.
  (...)
  Gillis van Gameren trouwde op 22 december 1647 te Ridderkerk - nadat hij haar omstreeks oktober of november 1647 zwanger had gemaakt! - met Ariaentgen Pietersdr. de Raedt. Dat was ongeveer ten tijde dat de roddels over de zwangerschap van Aeltgen Pietersdr. Bijkerck in Ridderkerk de kop op begonnen te steken. Wellicht ook was de door Gillis zwanger gemaakte Ariaentgen de Raedt, weduwe van één der grootste boeren van Ridderkerk met maar één zeer jong dochtertje uit haar voorgaande huwelijk, ogenschijnlijk in financieel opzicht een veel betere partij dan Aeltge Bijkerck, hoewel Cornelis Baes, de eerste man van Ariaentgen de Raedt, ondanks zijn omvangrijke aardse goederen een insolvente boedel bleek te hebben nagelaten.
  (Hierna blijkt dat de van Gameren bepaalt geen lievertjes waren, er was al eerder sprake geweest van een vete tussen de van Gameren (ook Hendrick, de vader van Gillis) en Pieter Hendricks Bijkerck, toen over een versnapering na koop/verkoop van een paard, waarbij vader van Gameren Pieter Bijkerck geslagen had.)
  Kort na zijn huwelijk verhuisde Gillis Hcndricksz. van Gameren naar Katendrecht, ver weg van de Ridderkerkse roddels, alwaar hij op 4 februari 1675 nog leefde toen zijn vrouw ten grave werd gedragen.
  Aeltje huwde Pieter Danen van Driel en omstreeks 1651 gaf Aeltge het leven aan een dochter Marytie, die op haar beurt een grote boer trouwde en waarvan thans nog zeer talrijk nageslacht leeft, die dus kunnen bogen op afstamming van Aeltge Bijkerck, het meisje dat eens het middelpunt was van een fiks Ridderkerks dorpsschandaal. Aeltge is niet oud geworden.

• Vermelding vanaf 23 januari 1648: 66 attestatie of verklaring 23-Jan-1648, Aeltge wordt beschuldigd, het hele verhaal door K.J. Slijkerma volgt.Bron 3

  23-Jan-1648
  De notaris wendt zich namens Pieter Henricksz Bijkerck, out-heemraith alhier, met 2 van de gerechtsdienaren ten huize van Maertgen Jacobs, weduwe van Teunis Heymansz, wonend aan de Pruijmdijck, tot Aryen Teunisz en Grietge Teunis, zoon en dochter van Maertge Jacobs. Zij beschuldigen Aeltge Pieters, dochter van Bijkerck, in aanwezigheid van Jan Teunisz, snijer, Lijsbet Pieters, vrouw van Mr. Pieter, en Teuntge Willems, dat zij zwanger zou zijn geraakt van Gillis Henricxsz van Gameren en dat zij een drank heeft ingenomen om deze zwangerschap af te breken.
  Arijen Teunisz antwoordt van de 'oneer' van Aeltge Pieters niets te weten.
  
  27-Jan-1648
  Op verzoek van Pieter Henricxsz Bijkerck geeft Lijntgen Arien Baes (huisvrouw van Bastiaen Willemsz van den Nes, heemraad van Ridderkerk), ongeveer 26 jaar, het gesprek weer dat Arijen Teunisz en Jacob Teunisz bij haar thuis met haar hadden over Aeltgen Pieters.
  Jan Teunisz, snijer, ongeveer 38 jaar, geeft de weinig vlijende verhalen weer die hem circa zes weken geleden werden verteld o.a. door Aeltgen Pieters, Arijen en Jacob Teunisz en Gillis Henricxsz. Een en ander op verzoek van Pieter Henricxsz Bijkerck, oud heemraad van Ridderkerk en vader van Aeltgen Pieters.
  Een en ander speelde zich af ten huize van Bastiaen Willemsz van den Nes.
  Het betreft overspel, drankmisbruik, etc.
  
  06-Feb-1648
  Arijen Teunisz, zoon van Maertgen Jacobs (weduwe van Teunis Aert Heijmansz), wonende op de Pruimendijk of Droogendijk, ontkent dat hij Aeltgen Pieters, dochter van Pieter Henricxsz Bijkerck of haar familieleden heeft gekrenkt.
  
  Dit hele verhaal is door K.J. Slijkerman samengevat:
  Gillis is de hoofdpersoon in een verhaal van K.J. Slijkerman. Dit verhaal heet "Rumoer rond Aeltge Pietersdr. Bijkerck ofwel geruchten over aanranding, zwangerschap en abortus te Ridderkerk anno 1648" Aeltje beschuldigde Gillis van het dronken voeren en verkrachten, zij zou zwanger geraakt zijn. Gillis ontkent en Aeltje blijkt niet zwanger of heeft dmv een drankje abortus gepleegd,
  "Uit de voorgaande op schrift gestelde verklaringen blijkt wel dat rond de jaarwisseling 1647-1648 Aeltge Pietersdr. Bijkerck in de Ridderkerkse dorpsgemeenschap veelvuldig over de tong ging, uiteraard zeer tot ongenoegen van vader Bijkerck en de zijnen. De opmerkelijke wending in deze zaak kwam op 6 februari 16484 toen Aryen Teunissen, de persoon die de hele zaak in Ridderkerk in de openbaarheid had gebracht, zijn verklaringen introk en deze door de notaris liet vastleggen. Hij verklaarde “dat het geruchte al omme ging, dat hij comp(aran)t Aeltgen Pieters, d(ochte)r van Pieter Henricxsen Bijkerck, out heemrait van desen dorpe, soude all te nae gesproocken, ende met eenige injurien haer naem ende faem soude gekrenckt gehadt hebben, soo is t dat hij comp(aran)t verclaerde ende bekende ter contrarie sijn d(e) voors(egde) Aeltge Pieters niet
  3anders te kennen dan voor een eerlicke dochter, daerop hij comp(aran)t in eenigerleij manieren anders en wisten noch en konde seggen, dan alle eer ende vromicheyt gelijck een eerlicke dochter toestaet ende betaemt te doen, mitsgaders dat hij comp(aran)t op den voors(egde) Aeltgen Pieters vader, moeder, broers ende susters, mede niet anders en noch en soude willen seggen dan alle eer ende deucht ende alle gerucht ende injurien eenichsins ter contrarie bij desen wel expresselick in getrockende ende ontkennende”. En daarmee scheen de kous af te zijn! Het blijft mijns inziens (Slijkerman) een hoogst merkwaardige zaak."
  Er lijken aanwijzgingen dat het verhaal wel waar gebeurd was: "Gillis van Gameren scheen niet te hebben opgekeken van de beschuldiging van hel zwanger raken van Aeltge en had haar kennelijk ook één en ander beloofd en bezworen. Het blijft een feit dat er van Aeltge Bijkerck begin 1648 geen kind te Ridderkerk ten doop werd gehouden. Indien zij dan inderdaad toch zwanger was geweest kan dit kind ook nog voor, of ongedoopt, kort na de geboorte, zijn gestorven, dan wel buiten Ridderkerk ten doop zijn gehouden. Ook kan de vrucht nog in een later stadium zijn geaborteerd. Merkwaardig blijft het feit dat de chirurgijn die het drankje verstrekt had, niet werd gehoord; althans heb ik in zijn verklaring te Ridderkerk niet terug kunnen vinden."
  "De (vermeende) boosdoener Gillis Hendricksz. van Gameren alias van der Velde.5 zoon van de welvarende Ridderkerkse boer, diaken en heemraad Hendrick Gcrritsz. van Gameren en Bastiaentgen Pietersdr., was ten tijde van de (vermeende) aanranding op maandagavond 22 april 1647 ongeveer 27 jaar oud en had toen mogelijk reeds contact met Ariaentje Pietersdr. de Raedt, de uit Rhoon afkomstige dochter van Pieter Jansz. de Raedt en Elisabeth Woutersdr. Verduyn, die toen sinds circa een halfjaar weduwe was van de rijke Ridderkerkse boer Cornells Ariensz. Baes,6 die daar tevens vaandrager, heemraad en waarsman was geweest. Diens halfzuster was overigens de voornoemde attestante Lijntgen Aryen Baesdr., getrouwd met Bastiaen Willemsz. van den Nes,7heemraad, bode, en wellicht ook boer en herbergier te Ridderkerk, in wiens huis (een herberg of tapperij) Aeltge Pietersdr. Bijkerck door Gillis van Gameren dronken was gevoerd en ook Aryen Teunissen later met Gillis van Gameren een woordenwisseling over deze vermetele affaire had gevoerd. Gillis van Gameren trouwde op 22 december 1647 te Ridderkerk - nadat hij haar 4omstreeks oktober of november 1647 zwanger had gemaakt!8 - met Ariaentgen Pietersdr. de Raedt. Dat was ongeveer ten tijde dat de roddels over de zwangerschap van Aeltgen Pietersdr. Bijkerck in Ridderkerk de kop op begonnen te steken. Wellicht ook was de door Gillis zwanger gemaakte Ariaentgen de Raedt, weduwe van één der grootste boeren van Ridderkerk met maar één zeer jong dochtertje uit haar voorgaande huwelijk, ogenschijnlijk in financieel opzicht een veel betere partij dan Aeltge Bijkerck, hoewel Cornelis Baes, de eerste man van Ariaentgen de Raedt, ondanks zijn omvangrijke aardse goederen een insolvente boedel bleek te hebben nagelaten. Achteraf bezien kan Gillis van Gameren met zijn huwelijk een kat in de zak hebben gekocht! Een schrale troost voor Aeltge Bijkerck misschien?"
  Er wordt ook beschreven hoe de familie van Gameren ruzie had met de familie Bijkerck over een drankronde na de aankoop van een paard, daarbij verloor vader Hendrick zijn rede en vocht met vader Bijkerck.
  "Kort na zijn huwelijk verhuisde Gillis Hcndricksz. van Gameren naar Katendrecht, ver weg van de Ridderkerkse roddels, alwaar hij op 4 februari 1675 nog leefde toen zijn vrouw ten grave werd gedragen. Aeltge Pietersdr. Bijkerck, dochter van de Ridderkerkse heemraad en hoogheemraad van Oud- en Nieuw-Reyerwaard Pieter Hendricksz. Bijkerck en Neeltgen Huygendr., wist ondanks de al of niet terechte verdenkmakingen van zwangerschap en poging tot abortus toch een goede partij aan de haak te slaan en werd een respectabele boerin. Op 15 oktober 1650 trouwde zij te Ridderkerk met Pieter Daenen van Driel,waarsman van Nieuwe Reyerwaard en telg van een oud en voornaam boercngeslacht op IJsselmonde, afkomstig van een boerderij aan de Hordijk onder Oost-Barendrecht en zoon van de boer Daniel Foppen van Driel, heemraad van Oost-Barendrecht en hoogdijkheemraad van Barendrecht, en diens tweede vrouw Jorisje Pietersdr. Omstreeks 1651 gaf Aeltge het leven aan een dochter Marytie, die op haar beurt een grote boer trouwde en waarvan thans nog zeer talrijk nageslacht leeft, die dus kunnen bogen op afstamming van Aeltge Bijkerck, het meisje dat eens het middelpunt was van een fiks Ridderkerks dorpsschandaal. Aeltge is niet oud geworden. Haar sterfdatum is niet bekend, maar op 31 december 1662 hertrouwde haar weduwnaar.

• Vermelding vanaf 23 augustus 1664: Testament van (Vader) Pieter Hendricksz, 23/08/1664.Bron 4

  Hendrick Pietersz Bijkerck, hoogheemraat, benoemt tot erfgenaam van zijn huis, hof, wagen, ploegen, land enz. zijn broer Cornelis Pietersz Bijkerck.
  Laatstgenoemde moet aan de overige erfgenamen een bedrag uitkeren van 3900 carolus gulden in gedeelten. Een helft binnen de tijd van 2 maanden na zijn overlijden en het resterend bedrag als volgt: de eerste drie jaar 500 gulden en daarna jaarlijks 450 gulden. De overige erfgenamen zijn: Arij Pietersz Bijkerck, Pietertie Pietersz Bijkerck, Cornelis Pietersz Bijkerck, Ariaentie Pietersz getrouwd met Arij Teunisz Spruijt, wonende in Dubbeldam (Dordrecht). Elk voor 1/5 gedeelte van 3900 gulden. Maritie Pieters (= de dochter van Aeltie Pieters, zaliger) krijgt haar gedeelte als zij in het huwelijk treedt of bij haar mondige dagen. Pieter Meens, wiens zoon bij de erflater woont, krijgt een bedrag van 100 carolus gulden. Hij benoemt zijn broers Arij en Cornelis als executeur.
  N.B.: op blz. 195 staat de minuut van dit testament

• Vermelding vanaf 23 augustus 1664: testament van Hendrick Pietersz, 23-Aug-1664.Bron 5

  Hendrick Pietersz Bijkerck, hoogheemraat, benoemt tot erfgenaam van zijn huis, hof, wagen, ploegen, land enz. zijn broer Cornelis Pietersz Bijkerck.
  Laatstgenoemde moet aan de overige erfgenamen een bedrag uitkeren van 3900 carolus gulden in gedeelten. Een helft binnen de tijd van 2 maanden na zijn overlijden en het resterend bedrag als volgt: de eerste drie jaar 500 gulden en daarna jaarlijks 450 gulden. De overige erfgenamen zijn: Arij Pietersz Bijkerck, Pietertie Pietersz Bijkerck, Cornelis Pietersz Bijkerck, Ariaentie Pietersz getrouwd met Arij Teunisz Spruijt, wonende in Dubbeldam. Elk voor 1/5 gedeelte van 3900 gulden. Maritie Pieters (= de dochter van Aeltie Pieters, zaliger) krijgt haar gedeelte als zij in het huwelijk treedt of bij haar mondige dagen. Pieter Meens, wiens zoon bij de erflater woont, krijgt een bedrag van 100 carolus gulden. Hij benoemt zijn broers Arij en Cornelis als executeur.
  
  N.B.: op blz. 195 staat de minuut van dit testament

• Vermelding vanaf 24 augustus 1664: Testament van (broer) Cornelis Pietersz, 24-Aug-1664.Bron 5

  Cornelis Pietersz Bijkerck, ziek op bed liggend, prelegateert aan Arijen Pietersz Bijkerck, zijn broer, een woning met keet, schuur en erf gelegen te nieuw Reijerwaard en ongeveer 2 mergen 2 hont en 50 roeden land. Cornelis dient hiertoe in te brengen een bedrag van 3900 gulden. Hij legateert aan de armen diaconie van Ridderkerk een bedrag van 200 gulden, aan Pieter Meeusz Mijnalderliefste 50 gulden en aan Jan Pietersz Mijnalderliefste, zoon van voornoemde Pieter, eveneens 50 gulden. Aan Lijntgen Joosten, zijn dienstmaagd, de rouwkleding. Tot universele erfgenamen benoemt hij Arijen Pietersz Bijkerck, Ariaentgen Pieters Bijkerck, Pietertgen Pieters Bijkerck en het nagelaten weeskind van Aeltgen Pieters Bijkerck, zijn broers en zuster.

• Vermelding vanaf 8 januari 1670: 292 testament van broer(zwager) Cornelis 08-Jan-1670.Bron 6

  Cornelis Pietersz Bijkerck, diaken te Ridderkerk. Testament van 24 augustus 1664 wordt nietig verklaard. Tot zijn universele erfgenamen benoemt hij: Arijen - Ariaentgen - Pietertgen Pietersz Bijkerck en het nagelaten weeskind van Aeltgen Pieterse Bijkerck, zijn broer, zusters en nicht. Hij benoemt legaten voor: Arijen Pietersz Bijkerck, zijn broer; Wouter Dircxsz Verduijn; Pieter Meeus Mijnalderliefste; de diaconie ; Gerrit Gillisz van Gameren; Maria Pieterse van Driell, nagelaten weeskind van Aeltgen Pieterse Bijkerck, zijn zuster, geboren uit haar huwelijk met Pieter Daenen van Driell; Pieter Dircxsz de Leeuw, zoontje van Pietertgen Pieterse Bijkerck, gehuwd met Dirck de Leeuw; Dammis Cornelisz van der Kulck, zoontje van Cornelis Arijensz van der Kulck. Tot voogden benoemt hij Arijen Pietersz Bijkerck, zijn broer en Dirck de Leeuw, zijn zwager.

• Vermelding vanaf 25 september 1670: Testament van zus Ariaentge Pieters, 25-9-1670.Bron 7

  Notaris Engelbrecht Cornelisz van der Grijp
  Ariaentgen Pieterse Bijkerck, weduwe van Adriaen Antonisz Spruijt, wonend te Ridderkerk. Zij legateert aan Maria Pieterse van Driell, haar nicht, de landerijen die haar door de dood van haar broer, Cornelis Pietersz Bijkerck, toekwamen, ook kleren en sieraden. Aan Pietertgen Pieterse Bijkerck, haar zuster, 2 mergen land in Sandelingenambacht aan de Langewech, strekkende van daar tot het land van Wouter Willemsz, belent in 't Oosten de kinderen van Gerrit Jorisz, ten Westen Wouter Jacobsz 't Hoen en ook kleding. Aan Pieter de Leeuw, haar neef, 100 gulden. Cornelis de Leeuw, haar neef, 4 zilveren lepels en knopen. Aan Arijen Pietersz Bijkerck, haar broer, een gouden ring en hoofdspeld. Aan de Armen 100 gulden. Tot haar enige unIVersele erfgenamen benoemt zij Arijen en Pietertgen Pieterse Bijkerck, haar broer en zuster.

• Vermelding vanaf 15 december 1681: 74 schuldbekentenis 15-Dec-1681, Pieter is overleden.Bron 8

  Pleun Woutersz op Leeuwenburgh, wonende te Ridderkerk als principaal en Pieter Bastiaensz Driesprongh, heemraad in Barendrecht als borg en mede principaal, zijn aan de meerderjarige nagelaten dochter en weeskinderen van Pieter Daene van Driel 450 gulden schuldig inzake de resterende kooppenningen van huizen en gevolgen van dien, staande aan een dijk in 't Volgerland van Barendrecht.

• Vermelding vanaf 7 oktober 1682: 85 boedelrekening 07-Okt-1682.Bron 8

  Rekening, bewijs en reliqua die bij deze is gedaan door Leendert Leendertsz Cappendijck, gegeven aan Arien Ariensz als oom en bloedvoogd en aan Aert Verstolck, koopman te Rotterdam als mede voogd ten overstaan van de procureur De Rovere, heer van Hardinxveld, over de nagelaten boedel van Pieter Danielse van Driel, tijdens zijn leven gewoond hebbend te Oost Barendrecht.

• Zij is overleden voor 31 december 1662.Bron 9

  Haar sterfdatum is niet bekend, maar op 31 december 1662 hertrouwde haar weduwnaar

• Een kind van Pieter Hendricksz Bijkerck en Neeltje Huijgen
• Deze gegevens zijn voor het laatst bijgewerkt op 8 mei 2023.

Gezin van Aeltje Pieters (Aeltge) Bijkerck

Zij is getrouwd met Pieter Danielsz van Driel.

Ze zijn in de kerk getrouwd op 15 oktober 1650 te Ridderkerk.Bron 10

1650-10-15 1650-11-13 Pieter Daenen van Driel jm van Oost-Barendrecht
Aeltjen Pieters jd van en wnd. Ridderkerk

Kind(eren):

1. Maria Pieters (Marijtje) van Driel  ± 1645-1722 

Heeft u aanvullingen, correcties of vragen met betrekking tot Aeltje Pieters (Aeltge) Bijkerck?
De auteur van deze publicatie hoort het graag van u!

Tijdbalk Aeltje Pieters (Aeltge) Bijkerck

Klik op de namen voor meer informatie. Gebruikte symbolen:  grootouders    ouders    broers/zussen    kinderen