Datering: 29-09-1667
Soort akte: Taxatie
Samenvatting: Het gerecht van Leusden taxeert het vierde deel van een
perceel land, in Hamersveld, onder Leusden, nagelaten door mr. Beernt
van Vanevelt, jm., overleden te Amersfoort. Geschat op 125 gulden.
Bladzijdenummer: Fol. 132
Gerechtsman: Jan Theunisz den Ouden
Henrick Jansz
Objecten: Het vierde deel van een perceel land
514. Machtiging van den schout door de regeerders van Amersfoort om het
huis van den paap Vanevelt zal. te visiteeren 1667. 1 stuk.
Volgens het vijftiende propost zou men de „cramerij” van den overleden
Paep Vanevelt, zoo noemde men de weinige altaarsieraden en
ornamenten, die hij had nagelaten, opnemen, geen ander zou in zijn plaats
mogen treden.
Maria van Vaenevelt, vertoonende een coopzedulle met Berent van
Vaenevelt 3) opgericht, wort met sijn gedeelte beleent, sijnde het
derdendeel van de helfte, 19 April 1667.
Kerk op het Zand, hoek van het St.-Agatha-straatje.
Stat. ad S. Georgium.
1645-1667. Bernardus van Vanevelt.
Hij bekleedde tijdens den eersten en voornaamsten Priester W. Vlugge
(1637 -1669) het tweede Pastoorschap, v. Bemm. 172.
In het St. Pieters- en Bloklants-Gasthuis bevindt zich een groot schilderij,
eene geheele familie voorstellende. Als zeker kan men aannemen, dat dit
schilderij hetzelfde is, hetwelk volgens het Politieboek, 1668-1669, door
Maria van Vanevelt bij testamentaire dispotitie, in dato den 18'*®“ Februarij, 1668, voor den Notaris Gerardus van Swijnevoort, aan dat gesticht vermaakt is. „Testatrice legateert ten behoeve van het St. Pieters-Gasthuis alhier eens de somme van vier hondert car. gulden, mitsgaders de grote schilderie met contrefeijtsels van haar testatricis familie”. Op dat schilderij, rechts, staat het portret van een jongeling in paarsche toga, met een gouden kelk voor zich op de tafel. Zonder twijfel is dit portret de afbeelding van Bernardus Vanevelt, die hier Pastoor geweest,
In hetzelfde testament schonk zij de portretten harer ouders aan het St.
Elisaheth-gasthuis.
Pastoor van Vanevelt heeft zijn herderlijke bediening uitgeoefend in het
kerkje, dat thans nog gevonden wordt op den hoek van het St. Agatha-
straatje, hetwelk later in bezit is gekomen van die der OudBisschoppelijke
Cleresie. De opvolger van Pastoor van Vanevelt heeft insgelijks op
dezelfde plaats de Godsdienstoefeningen verricht. In dat kerkje bevindt
zich nog het vermaarde Moeder-Qods-heeldje, of liever de overblijfselen
van dat beeldje, hetwelk in 1444 gevonden, en zoo geruimen tijd, zoowel
door Amersfoort’s ingezetenen als vreemdelingen, vereerd werd. Tijdens
de omwenteling der XV, en nog in de XVI eeuw werd dat beeldje
herhaaldelijk opgeëischt door de Magistraat der stad, maar alle pogingen
om het in handen te krijgen, hieven vruchteloos. Waarschijnlijk werd het beeldje door de kerkmeesters der O. L. V. kapel rechtstreeks, of door tusschenkomst van anderen toevertrouwd aan de zorg der voorname familie van Vanevelt, en is het door den Pastoor van Vanevelt aan zijn kerkje vermaakt. Het beeldje, of liever, de overblijfselen van het beeldje, het schijnt grootendeels tot stof vergaan te zijn, wordt thans in hetzelfde kerkje bewaard tusschen twee koperen plaatjes, in een rood zijden, dichtgenaaid zakje. De stof waarin het beeldje is veranderd, is grofkorrelig, zwart van kleur. Het is geplaatst in een relikwien-kastje van Gothischen vorm, misschien wel hetzelfde kastje, waarin het beeldje in de en eeuw aan de geloovigen werd tentoongesteld. Het kastje heeft den vorm van onze gewone huislantaarns, en gaat van boven open, De achterzijde is van geel koper; de drie andere zijden zijn van glas, tegen welke aan de binnenzijde een kruis is aangebracht. Het kastje rust op een vierkante plaat, op welks hoeken koperen pilaartjes gevonden worden. Of Pastoor van Vanevelt zijn kerkje aan den H. Georgius. Patroon van de stad en van de vroegere
Parochiekerk op den Hof, toegewijd, en wat hij ten dienste
van Amersfoort’s Katholieken verricht heeft, daarvan schijnt niets bekend
te zijn. Opmerkelijk genoeg, dat men daaromtrent niets vermeld vindt. Men
zou er uit besluiten, dat hij geen bijzondere moeilijkheden gehad, en op
gewone wijze zijn kudde, in die dagen van vervolging en druk, bestuurd
heeft. Voorwaar lof genoeg! Van zijn overlijden vindt men geen gewag
gemaakt.
Uit de weinige bijzonderheden, die aan bovenstaande Naamlijst zijn
toegevoegd, kan men ten minste eenigermate afieiden, hoeveel de
Katholieken ran Amersfoort aan hun Geestelijke leidslieden verschuldigd
zijn. Het gebruik van St. Joris wordt aan hen door de Calvinisten
onmogelijk gemaakt. Geen nood! Al is het kerkgebouw verloren gegaan,
het geloof blijft behouden. De laatste Pastoor van St. Joris, Willem
Antonissen (?), vestigt zich in de Muurhuizen, en vergadert daar de
Katholieken. Zijn opvolger, Johan van Langeveld, voorziet tot 1627 in de
behoeften van de geloovigen, en is tevens de leidsman van de zusters van
het St. Agatha-klooster.
In het grootst aanzien stond Past. Willem Bloem bij allen, die hem kenden.
Door de Calvinistische Magistraat werd hij uitgenoodigd de voorspreker
der stad te zijn, toen deze zich in vijandelijke macht bevond. Ondank is 's
werelds loon. Op een valsche beschuldiging van verraad had Pastoor
Bloem met Pater van Wenckum een harde gevangenschap te verduren, en
werd hij uit de stad gebannen. Zonder twijfel werd het hem vergund, door
tusschenkomst zijner gemeentenaren, terug te keeren. Zijn dood werd door
de geheele stad betreurd. Tijdens Pastoor Bloem vestigde zich hier Pater
van Wenckum, die in de gevangenschap van P. Bloem moest deelen. In
zijn ijver, om aan pestzieken buiten de stad, de H. Sacramenten toe te
dienen, werd hij zelf door de pest aangetast, en is daaraan gestorven.
Pater van Wenckum en diens opvolger Pater Renesse, deden al wat in hun
vermogen was, om de Katholieken te Nijkerk, op het Hoogland, te
Barneveld en omstreken in het geloof te bevestigen. Pater van Alkemade
bracht den beroemden Jacoh van Oampen tot het geloof zijner vaderen
terug. Het zou niet te verwonderen zijn, dat de Calvinisten, vóóral uit wrok
over die bekeering, de verbanning van den verdienstelijken priester
hebben bewerkt. Het is gemakkelijk te begrijpen, dat het Pater van Boekel
de grootste moeite gekost heeft, om de Parochie van O. L. V. Hemelvaart
te stichten. Hij slaagde echter bij uitnemendheid in die lastige taak, en
mocht de voldoening genieten de velen die verstrooid waren, tot ééne
gemeente te vereenigen. Diens opvolger bouwde een kerkje aan de
Langegracht. Bernardus van Vanevelt, en diens opvolger Anthonius
Guisius, hoek St. Agatha-straatje, waren insgelijks hoogst verdienstelijke
mannen.In lateren tijd, 1785, werd Pastoor Berentsen, tot straf voor zijn
ijver, om reeds toen de emancipatie der Katholieken te bewerken, door de
Magistraat der stad in zijn bediening geschorst. Pastoor Hooft van
Huysduynen (Langegracht), en Pastoor Eademaker (Zand), bouwden,
ieder voor zijn gemeente, een nieuwe kerk.
0001.01 Stadsbestuur Amersfoort, 1300-1810
Beschrijving van de series en archiefbestanddelen
2. Inventaris van het archief van het stadsbestuur
2.2. Bijzonder
2.2.2. Taakuitoefening
2.2.2.6. Bemoeienis met kerkelijke zaken
2.2.2.6.2. Katholieken en de Oud Bisschoppelijke Clerezij (Oud-
Katholieken)
2017
Bevelschrift door het stadsbestuur gegeven aan de schout, tot onderzoek in het huis van de overleden priester Vanevelt naar voorwerpen die bij de rooms-katholieke eredienst gebruikt worden, 1667.
Les données affichées n'ont aucune source.