Naar katholiek gebruik gedoopt, zeer waarschijnlijk dezelfde dag, of anders de volgende dag.
geboorteplaats: Zanegeest (voorm. buurtschap Bergen NH)
~ doop 24-12-1744 ~
Nicolaus ................. dopeling
Claas Janse Kuijper .. vader
Anne Claas Groot .... moeder
Gerrit Clase Groot ... doopgetuige
Zanegeest
(Bron: Doop Boek der katholijke Gemeente van Bergen)
In 1799 woedt de Eerste Slag om Bergen. Daar schrikt de familie Kuijper van op. De naastgelegen buurtschap Zanegeest maakt onmiddelijk kennis met dit oorlogsgeweld. Daar op Zanegeest woont Nicolaus' neef Cornelius Dirkse Kuijper, watermolenaar, met zijn gezin in de Middelreker watermolen. Deze buurt krijg donderdag 19 september, ongewenst bezoek van Russische troepen. Daarbij zijn twee buren van Cornelius om het leven gekomen.
Zie de historische meldingen van het overlijden van de twee leden van de familie Groot: Klaas Rijniersz Groot, 60 jaar en zijn zoon Reinier Claasz Groot, 18 jaar, woonachtig op het Zanegeest.
Verderop in het dorp Bergen gaat het die dag al niet veel beter. De schoenlapper, Tijmon Schipper, moet een onprettige interactie met de Russen in de Kerkbuurt bekopen met zijn leven. Ook daarvan een doodakte op 19 september.
(De historie: op 19 september 1799 is de Eerste Slag om Bergen. Het leger van de Franse Bataafse Republiek hakt de geallieerde invasiemacht, van Russen en Britten, in de pan .. voorlopig).
~ vervolg ~
Op 2 oktober volgt de Tweede Slag om Bergen. Ditmaal komt de tegenpartij, de Brits-Russiche invasiemacht, als overwinnaar uit de bus. Het laatste treffen in deze korte, maar bloedige, oorlog is dan op 6 oktober 1799. Deze slag staat bekend als de 'Slag bij Castricum'. Weer een treffen tussen de soldaten van de Bataafse Republiek, c.q. de Fransen, en de Brits-Russiche invasiemacht. Wanneer deze slag bij Castricum onbeslist blijft, tekenen beide partijen, op 10 oktober, de conventie van Alkmaar en blazen de geallieerden de aftocht.
Daar krijgen de Bergenaren nog wat van te verduren. Massale plunderingen op 27 en 28 oktober 1799 zijn het gevolg van de legering van de Franse troepen. Wat zij, behalve de plundering, nog meer te stellen hadden, met die terugtrekking der troepen, valt af te lezen aan onderstaande notiitie, zie daar. Alle gegevens daaruit zijn afkomstig uit het register van de begraafbelasting in Bergen NH.
(geboorteplaats)
(voor zijn trouwen) Klaes Klaesz Kuijper, J:m: van huiswaerd.
(na zijn trouwen)
(ten tijde van de geboorte van zoon Pieter)
(ten tijde van de geboorte van dochter Antie)
(ten tijde van het overlijden van jongste zoontje)
ene Klaas Kuiper was aangever van de begrafenis van Cornelis Bakker of Tuin, overleden op Zaanegeest, classe f 3:0:0
Informatie uit het Noord-Hollands Archief, bij inventarisnummer 17b (1806-1810):
hierin is de overlijdensdatum toegevoegd en de impostregistratie verwijderd.
~ aanzegging ~
"1809. 12 sept(ember) Compareerde ter secretarie van Bergen Jan Zoon (aanzegger),
deswelke bekende aan te geven (belastingaangifte) het lijk van:
* Klaas Kuijper (overledene), alhier op den 12e dezer in den ouderdom van 66 Jaren overleden".
(aanmerking: volgens 'Bartjens' rekenmethode is hij dan echter 64 jaar oud, red.)
Il est marié avec Willimie (Willemtje) Maertens de Wilt.
L'autorisation pour le mariage a été obtenu le 11 février 1775 à Bergen, NH.Source 10
Ils se sont mariés à l'église le 26 février 1775 à Bergen, NH.Source 4 Ils se sont mariés le 26 février 1775 à Bergen, NH.Source 3woonplaats: Oostdorp (voorm. buurtschap Bergen NH)
~ Kerkelijk huwelijk ~ 1775. 26 feb. ~
in facie ecclesiae (ten overstaan van de kerk):
* Klaes Kuijper (bruidegom)
* Willemtje Maertens (bruid)
Oostd
~ Gemeentetrouw 26-2-1775 ~
* Klaes Klaesz Kuijper, J:M: van Huiswaard: tegenwoordigh Bruydegom, en
* Willemptje Maertensd:r de Wilt, J:D: van Heijloo: tegenwoordigh Bruyt; dog beide alhier wonende
verklaren hoe dat sy malkanderen hadde gedaen behoorlyke reciproke (=wederkerige) Beloften van Trouw.
was getekend:
Gerrit Sumerij, schout
Jacob Kooijman & Dirk Langendijk, schepenen
geen handtekening, secretaris
~ impost 11-2-1775 ~
* Klaes Klaesz Kuijper J:M: van Huiswaerd onder Koedijk dog laest alhier hebbende gewoond Pro Deo
* Willempje Maertensd:r de Wilt J:D: van Heiloo, dog insgelijks laest alhier woonagtig Pro Deo
(Bron: Bergen NH impost trouwen)
Uit dit huwelijk kwamen zes kinderen voort, Claes, Maarten, Pieter, Jan, Antie en naam onbekend,
waaronder de op-een-na-oudste Martinus Klaesz (Maarten), volgt -->>>>>
~ Oudorp RK ~
De Rooms-Katholieken van Oudorp vormden tezamen met parochianen uit omliggende plaatsen (zoals Heerhugowaard, Huiswaard, Oterleek, Rustenburg, de Schermeer en Sint Pancras) de statie Oudorp. Deze statie was gewijd aan St. Laurens en werd opgericht na de droogmaking van de Heerhugowaard in 1632; in 1640 kwam de eerste pastoor. De kerk stond te Oudorp, terwijl van circa 1640 tot 1650 een boerderij genaamd "de Jagerplaats" dienst deed als kerk. Die boerderij stond te Heerhugowaard (bron: Van Papier Naar Digitaal)
Dat zoon Pieter Kuijper in 1782 is geboren te Huiswaard (onder Koedijk) maar gedoopt te Oudorp komt omdat er te Koedijk geen RK kerk was om in te
dopen, men week dan uit naar de dichtstbijzijnde plaats waar wel een kerk was. Zo ook met nog een zoon - Jan - die na hem is beschreven.
Jan werd eveneens geboren te Huiswaard (onder Koedijk) en gedoopt te Oudorp. Oudorp was nl. nog dichter bij Huiswaard dan bv Bergen.
De twee jongste kinderen zijn vanaf 1789 gedoopt te Bergen, het ziet ernaar uit dat het gezin Huiswaard toen heeft verlaten en weer in Oostdorp is gaan wonen.
Enfant(s):
ook: Klaas, Klaes
Van Klaas (1744-1809) ben ik geen handtekening tegengekomen, maar dat wil niet zeggen dat hij niet kon schrijven.
Vast staat dat Klaas' broer Pieter (1753-1827) de schrijfkunst verstond.
~ Naam- en tijdgenoten in de RK parochie van Oudorp, niet verwant ~
* Naam- en tijdgenoten in Oudorp van een andere familie met de naam Kuijper zijn: Dieverje Kuijper, zij laat 21aug1785 vanuit de Schermer haar dochter, Maria Leegwater, dopen te Oudoop.
* Idem dito Maartje Gerrits Kuyper, zij is op 2apr1792 te Oudorp doopgetuige voor Cornelis Poland, een dopeling uit de (Heerhugo)waard.
* Idem dito Aaltje Gerrits Kuijper, zij is op 2apr1794 te Oudorp doopgetuige voor Gerardus Kuijlboer, een dopeling "uijt de Schermer in de Molenweg", zelf laat zij op 13jun1794 vanuit de Schermer haar zoon, Theodorus Klaver, dopen te Oudorp.
(Bron: RK doopboek Oudorp, geraadpleegd 2017).
Laastgenoemden zijn geen van allen familie van ons, althans de relatie is niet aangetoond.
Dit geldt ook voor Klaas Kuijper, schout en secretaris van Egmond-Binnen en aldaar overleden 1775/'76.
~ VERVOLG Slag bij Bergen ~
In oktober is de Brits-Russische invasie van 1799 officieel voorbij. Maar dan valt Bergen alsnog 'in de prijzen'. De buurtschap Oostdorp, lijdt tussen 27 en 28 oktober onder de massale plunderingen van de soldaten van de Franse troepen. Wat de exacte reactie van de familie Kuijper op de Franse aanvallen is, weten we natuurlijk niet. Er is geen ego-document van hen bewaard gebleven. Wellicht slaan zij op de vlucht? Dat is tenminste wat hun buren op Oostdorp doen. Enkele leden van het gezin Dheu, nemen op dat tijdstip hun toevlucht tot de Viaanse Molen. De Viaan staat even buiten het (Oost)dorp, in de polder van de Bergermeer. Kan het zijn dat die molen hen, door zijn ligging, een veilige haven toegescheen? Hoe bedrogen kwamen zij uit!
Een jongere, Jan Aris Dheu die, met zijn twee kleine broertjes en zijn stiefvader Klaas Barman, uit Oostdorp is gevlucht naar De Viaan kan het de volgende dag niet meer navertellen. Bij de Viaanse Molen vangt de jongeling, Jan Dheu, een kogel van een Franse soldaat. Hij wordt, 16 jaar oud, geraakt in zijn zij. Met fatale afloop. Op het moment dat de fatale kogel zijn zij doorboort, houdt Jan Dheu zijn twee kleine broertjes vast aan beide handen. De laatste twee overleefden het voorval ternauwernood. Zij kwamen letterlijk en figuurlijk "met de hakken over de sloot".
Dit ongelofelijke voorval is gebeurd in de nacht van zondag op maandag. De gegevens uit deze historische akte zijn afkomstig uit het gemeenteregister van de begraafbelasting op het begraven Bergen, NH. Letterlijk citaat:
"28-10-1799 is Arie Dheu 's Zoon Jan Dheu Oud 16 jaar welke aan de viaansche moolen met zijn stiefvader Klaas Barman, en Twee zijner jonger Broeders waren vlugtende uit huis staende op Oostdorp door de veelvuldige Trouppes namenlijk Fransche welke alhier waaren, 's nachts tusschen den 27:e & 28 dito als wanneer er eenige Chasseurs a Cheval off Jagers te Paard als doen te Voet aan gem: Huis bij de vijaansche moolen in de Bergermeer zijn gekoomen, en eenige geweldenarijen gepleegd waar op gem. Jan Dheu met 2 kleine Broertjes aan zijn hand hebbende 't Land wilde invlugten en op een plank leggende over een Sloot (en waar over hij zijne broertjes wilde helpen) gekomen zijnde bekwaam een Snaphaan schot geladen met een Kogel, zodanig dat die kogel door zijne zijde heenen ging en hij direct van de plank vallende in 't water, en eenige uuren daar overleed, en als doen bij die plaats in de grond gelegt is. Memorie (fl 0)".
(Bron: Bergen NH Register van aangifte voor de impost op het begraven 1717-1810)
~ Ergens een broertje dood aan hebben ~
Claas broertje Dirk is als "kint" ergens dood aan gegaan. Dirk is nog geen drie jaar oud geworden. Claas tweede broer met de naam Dirk dito. Dirk bis is 23 dagen oud geworden. Ergens een broertje dood aan hebben lijkt in dit verband een bekende uitdrukking, maar wat wordt ermee bedoeld? Wat is de herkomst van dit gezegde? Het Groot uitdrukkingenwoordenboek van Van Dale biedt uitkomst.
Ergens een broertje dood aan hebben betekent 'ergens een grote hekel aan hebben, ergens een afkeer van hebben'.
Deze uitdrukking gaat terug op het letterlijk verliezen van een broertje aan de dood door een ziekte. Volgens het Groot Uitdrukkingenwoordenboek van Van Dale (2006) herinnert ergens een broertje dood aan hebben aan de grote kindersterfte van vroeger. F.A. Stoett vermeldt dat de zegswijze oorspronkelijk sloeg op de ziekte waaraan het kind was overleden; die ziekte boezemde uiteraard angst en afkeer in. Wie bijvoorbeeld zegt 'Ik heb een broertje dood aan recepties' maakt dus in feite een wrang-ironisch grapje: hij zegt eigenlijk dat hij bang is dat hij net als zijn broertje zal sterven als hij naar een receptie zou gaan.
Vroeger was ook de variant daar heeft hij een broer(tje) aan verloren gangbaar, maar tegenwoordig niet meer.
In West-Vlaanderen wordt een iets andere variant gebruikt: een oom van iets dood hebben. Volgens Stoett betekent dit: 'uit ondervinding weten dat iets niet pluis is'.
(Bron: genootschap Onze Taal, bekeken 2015)
~ rampspoed in 1799-1800 ~
Het jaar 1799 kenmerkte zich door bitse kou, overstromingen en oorlog, waardoor misoogst, hongersnood, plundering, verwoesting en daarop volgende armoede. (Bron: Pr. Visser á Koedijk, "Gedicht ter gedachtenisse van de rampvolle Jaaren 1799 en 1800", NHA collectie de Goede, toegang 197, inv. 624, geraadpleegd 2017)
Nicolaus Claasz (Klaas Klaasz) Kuijper | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1775 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Willimie (Willemtje) Maertens de Wilt |
Doop Boek der katholijke Gemeente van Bergen, Namen der gedoopten van het jaar 1744 (Rooms Katholiek, doopboeken 1721-1802, Statie Bergen: St. Petrus en Paulus)
Bergen NH Register van aangifte voor de impost op het begraven 1717-1810
Acte van Trouw: Huwelyck bevestight door Schout en Schepenen der Heerlyckheyt Bergen in Kennemer-landt
Trouw Boek der katholijke Gemeente van Bergen, Namen der Getrouwden van het jaar 1744 (Rooms Katholiek, trouwboeken 1721-1802, Statie Bergen: St. Petrus en Paulus)
Doopboek der Roomsch Catholijke Gemeente van Oudorp
Rooms Katholiek doopboeken Bergen NH 1721-1802 (3a) en 1802-1811 (4a)
Register van den impost op het begraven Bergen NH 1717-1810
Register van den impost op het begraven Bergen NH
Register van den impost op het begraven Bergen NH 1806-1810
Bergen NH impost trouwen