Family tree Voorhaar » Cornelis Josephus Franciscus "Cor" Wortel (1921-1944)

Personal data Cornelis Josephus Franciscus "Cor" Wortel 

• Nickname is Cor.
• He was born on December 23, 1921 in Tilburg.Source 1
• Profession: architect.Source 2
• Resident:
• Helmond.Source 3

  in 1925

• until September 8, 1944: Hesperenstraat 56, Tilburg.Source 4
• He died on September 8, 1944 in Oisterwijk, he was 22 years old.Source 1

  Oorzaak: gefusilleerd door de Duitsers

• He is buried on November 23, 1944 in Tilburg - R.K. begraafplaats Korvel.Source 5
• A child of Gerardus Joseph Wortel and Wilhelmina Maria de Rooij
• This information was last updated on October 7, 2023.

Household of Cornelis Josephus Franciscus "Cor" Wortel

Notes about Cornelis Josephus Franciscus "Cor" Wortel

Cor Wortel is anderhalve maand voor de bevrijding van Zuid-Nederland, op 8 september 1944, overleden door kogels van de nazi's. In meerdere rouwadvertenties wordt daarbij stil gestaan. Onder andere van zijn naaste familie, van huisgenoten, zijn strijdmakkers en de Nederlandse Binnenlandse Strijdkrachten. Hij wordt aangeduid als 'slachtoffer van de Duitsche tirannie', als 'soldaat voor zijn geliefd vaderland', als 'dappere medestrijder' en 'dapper soldaat'. Eerst is hij voorlopig begraven op de R.K. begraafplaats in Oisterwijk. Op 23 november 1944 heeft zijn officiële uitvaart en begrafenis plaats. Opvallend aan de eerste rouwadvertentie (kort na zijn overlijden toen de bevrijding nog geen feit was) is dat er wordt gesproken over 'een noodlottig ongeval'.
(bron: familiebericht [verkregen via Centraal Bureau voor Genealogie])
=
Cornelis (Cor) Josephus Franciscus Wortel
(Tilburg 1921 – Oisterwijk 1944) maakte deel uit van een verzetsgroep, die zich onder meer bezighield met het overvallen van Duitse soldaten in de bosrijke omgeving van Oisterwijk met het doel wapens te bemachtigen. Bij een van deze acties ging hij voorop, liep in een valstrik en werd in het daarop volgende vuurgevecht op 22-jarige leeftijd doodgeschoten. Onder grote belangstelling werd hij na de bevrijding in Tilburg met militaire eer herbegraven.
(bron: wikimiddenbrabant.nl)
=
Het Regionaal Archief Tilburg plaatst op de website onderstaande toelichting bij het bidprentje van Cor Wortel:
Bidprentje. Tweede Wereldoorlog. Oorlogsslachtoffers. Cornelis Josephus F. Wortel; werd geboren op 23 december 1921 in Tilburg en overleed op 8 spetember 1944 in Oisterwijk.
Cor Wortel was een man van gewapende actie. Hij hielp o.a. neergeschoten geallieerde piloten om te ontsnappen door hen te begeleiden bij hun tocht door Nederland en te helpen bij het oversteken van de grens met België. Het laatste jaar van de bezetting was hij aangesloten bij een gewapende verzetsgroep die zich verborgen hield in de bosen van Oisterwijk. Op 8 september 1944 werd hij in de bossen aangehouden door een Duitse patrouille voor een controle op persoonsbewijzen. In paniek trok hij zijn revolver en schoot op de Duitsers; de revolver ketste helaas waarop hij gearresteerd werd en direct daarop zonder vorm van proces gefusilleerd.
(bron: Regionaal Archief Tilburg)
=
In stadsdeel Oud Zuid, in de wijk Korvel van Tilburg is een straat naar Cor Wortel vernoemd. Dit op basis van een besluit van het College van Burgemeester & Wethouders van 3 augustus 1950. De Cor Wortelstraat loopt vanaf de Churchilllaan, bij de zuidwestelijke hoek van het Churchillplein, in zuidelijke richting tot het Rooseveltplein.
(bron: wikimiddenbrabant.nl)
=
Uitgeverij A. van den Oord heeft meerdere publicaties gewijd aan de Brabantse Geschiedenis in de Tweede Wereldoorlog. Op de website staat een biografie van Cor Wortel:
Geboren 23 december 1921 te Tilburg als zoon van aannemer Gerardus Joseph Wortel (Hilversum 5 augustus 1894-Tilburg 31 juli 1969) en Wilhelmina Maria de Rooij (Tilburg 19 december 1896-16 februari 1982). Hij woonde in de oorlog nog bij zijn ouders (Hesperenstraat 56 in Tilburg) en was architect. Hij was net als andere Tilburgse verzetsmannen (Joost van de Mortel, Frans en Rob van Spaendonck en Jan Eras) lid van de Tilburgse ijshockeyclub (TIJSC). Cor Wortel was meer een man van gewapende actie. Hij hielp neergeschoten geallieerde piloten om te ontsnappen door hen te begeleiden bij hun tocht door Nederland en te helpen bij het oversteken van de grens met België. Het laatste jaar van de bezetting was hij aangesloten bij een gewapende verzetsgroep die zich verschool in het bosrijke gebied van Oisterwijk. Hij was daar betrokken bij het ontsporen van een Duitse munitietrein bij de Nemelaer in Haaren, het doorsnijden van Duitse telefoonkabels en het opblazen van een brug bij Spoordonk. Hij werd op 8 september 1944 in de bossen van Oisterwijk bij de Vennelaan aangehouden door een Duitse patrouille voor een persoonsbewijzencontrole. In paniek trok hij zijn revolver en schoot op de Duitsers. De revolver ketste. Hij werd gearresteerd en direct daarop zonder vorm van proces gefusilleerd. Hij werd begraven in de parochie Trouwlaan (Tilburg). In de jaren vijftig werd in de Verzetsheldenbuurt in Tilburg een straat naar hem vernoemd.
(bron: www.advandenoord.nl)
=
op www.vos-oisterwijk.nl wordt een prachtig verhaal geschreven over Betje Vos, moeder van het Oisterwijkse verzet. Onder die titel is ook een muziektheaterstuk geschreven dat meerdere malen in Oisterwijk is opgevoerd Het is een verhaal over verzetsdaden van dorpsgenoten die hun steun en toeverlaat vonden in deze dappere vrouw. In 1983 ontving zij het nationale verzetsherdenkingskruis. Betje Vos was uitbaatster van café De Oude Vos aan de Spoorlaan, de straat die destijds bekend was als de ‘Parallelweg’ of zoals de Oisterwijkers zeggen: ‘Prèlweg’.
Herinneringen van Betje Vos aan de sabotagegroep die café De Oude Vos als uitvalsbasis had geven een goed beeld van de activiteiten waar Cor Wortel bij betrokken was:
In de oorlogsjaren heeft café De Oude Vos historie gemaakt. Hans Kapteijn en Wim Enter, twee studenten die eigenlijk i.v.m. de Arbeitseinsatz in Duitsland moesten gaan werken, kregen onderdak in het café aan de Spoorlaan. Hans en Wim waren actief in het verzet en zij maakten van café De Oude Vos het hoofdkwartier van de sabotagegroep Midden-Brabant. Tot de verzetsgroep die thuis was bij het café behoorden o.a.: Bim van der Klei (zoon van oud-notaris Van der Klei), Jack Kapteijn, Wim Tensen, Cor Wortel (die in ‘44 in de Oisterwijkse bossen is gefusilleerd), Harrie en Ben van Keulen, Martien en Frans de Weijer, J. Linthorst en J. Brunnekreef. Ook Gerrit van der Linden, die o.a. voor valse paspoorten zorgde, had connecties met deze verzetsgroep.' Vanuit café De Oude Vos werden diverse verzetsacties en sabotagedaden beraamd. Zo ontstond het plan, dat ook is uitgevoerd, om ‘De Gal’ in Udenhout, waar de Duitsers een opslagplaats hadden, in brand te steken. Op 10 september '44 heeft de sabotagegroep een trein met NSB-sympathisanten en munitie in het ‘Hartens Broek’ laten ontsporen. De grote telefoonkabel langs de Bosscheweg, van belang voor de militaire communicatie der Duitsers werd door ‘de jongens van Bet Vos’ doorgesneden. De groep zorgde ook voor de opvang van geallieerde parachutisten. Zij werden in ondergrondse schuilplaatsen op de Kampina ondergebracht. Bakker Cees van Beckhoven bakte het brood voor deze mensen en vanuit het café werden de berichten van de illegale radiozender overgebracht. De steun aan de geallieerden heeft Martien de Weijer bijna met de dood moeten bekopen. In de buurt van Venkraai hadden de Duitsers een geheime opslagplaats. Martien heeft geprobeerd parachutisten die daar gevangen zaten te bevrijden. Zijn poging werd echter ontdekt en de Duitsers namen hem gevangen. De Weijer liep groot gevaar, want hij had negatieven bij zich met opnamen van Duitse militaire objecten in Oisterwijk en omgeving. Toen hij zich even op een toilet mocht terugtrekken, heeft hij zich van dit belastende materiaal ontdaan door de negatieven op te eten. Niettemin werd hij op transport gesteld naar de gevangenis en de doodstraf werd over hem uitgesproken. Voor een groot geldbedrag is het echter gelukt de nachtwaker in de gevangenis om te kopen. De Weijer herkreeg de vrijheid. Als ze een heleboel oorlogsverhalen heeft verteld, verzucht Bet Vos dat het toch eigenlijk een schandaal is dat Oisterwijk nog op geen enkele officiële manier hulde heeft gebracht aan onze plaatselijke verzetsstrijders. Veel gemeenten in Nederland hebben herdenkingsmonumenten opgericht voor verzetsstrijders en gevallenen; zo niet Oisterwijk. Er is in onze gemeente zelfs geen straatnaam naar een verzetsstrijder genoemd. Toch zijn er genoeg jongens die voor zo'n eerbewijs in aanmerking komen. Zij noemt o.a. Mark van de Snepscheut, Bim van der Klei, Gerrit van der Linden, Hans Gerritsen en de gebroeders Kees en Henk Schut. Laatstgenoemden zijn in '44 op zeer laaghartige wijze door de Duitsers vermoord. Ook vindt Bet Vos dat wijlen Jan Palm, die 16 jaar wethouder is geweest, en die in de oorlog een dappere rol heeft vervuld, wel eens herdacht mag worden. Bet Vos, die nog over een fabelachtig geheugen beschikt, herinnert zich nog maar al te goed de 16e september '44, toen op het Oisterwijkse stationsemplacement een Duitse munitietrein explodeerde. Het begon 's morgens om half elf. Boven het Oisterwijkse luchtruim verscheen een Engels vliegtuig dat door Duits afweergeschut, dat op het Nevelo-terrein stond opgesteld, werd verjaagd. Ruim een uur later doorkliefden vijf Engelse vliegtuigen het luchtruim boven de Oisterwijkse kom. Een Duitse trein met 32 wagons vol munitie werd gebombardeerd en beschoten. De trein explodeerde en richtte een enorme ravage aan in de Spoorlaan. Vanaf Van de Meijdenberg tot aan café De Oude Vos stonden alle gebouwen in brand. Wonder boven wonder vielen er geen doden en was er slechts één gewonde te betreuren. Brandweerlieden wilden Bet Vos, wegens het risico dat zij liep, uit haar café halen. De verzetsmoeder wilde evenwel van geen wijken weten: "Ik blijf in mijn tent en hier haalt mij geen man uit." Wel bleef zij ijverig bier tappen voor de spuitgasten in de hoop dat zij daardoor nog beter zouden blussen. Ook café De Oude Vos werd door de explosie gehavend. Zo kwamen de deuren van slaapkamers in de Tuinstraat terecht en het dak van het café werd opgelicht en een eindje verschoven. Veel panden aan de Spoorlaan waren door de explosie voorgoed verloren, maar van het café kon de schade worden hersteld. De meest dramatische momenten beleefden Bart en Bet Vos daags na Dolle Dinsdag, in september '44. Duitse veldgendarmerie en Grüne Polizei, die met twee bussen naar de Spoorlaan waren gekomen, voerden een razzia uit. De razzia vond plaats in de avonduren. Bart Vos, die met zijn ene oog meer zag dan veel anderen met beide ogen, had 's middags al onraad bespeurd. Hij had de jongens van de sabotagegroep daarom op het hart gebonden voortaan even uit de buurt te blijven. Zij hadden zijn raad opgevolgd en daarom konden de Duitsers, die met dynamiet en vuurwapens café Vos binnenstormden, geen terroristen ontdekken. Wel werd het café en het hele woonhuis doorzocht. Op de slaapkamers werden matrassen met bajonetten doorboord. "Eén terrorist", zo werd aan Bet Vos onder bedreiging met een pistool te verstaan gegeven, "en de hele zaak gaat de lucht in". Koelbloedig vroeg de kasteleinsvrouw: "Zal ik maar een akte van berouw bidden?" De familie Vos had het geluk dat de razzia in de avonduren plaatsgreep. Als de overval bij daglicht had plaatsgevonden, zou de munitie die onder de kolen was verborgen, waarschijnlijk wel ontdekt zijn. Ook de krantjes van Radio Oranje zouden dan niet onopgemerkt zijn gebleven.
(bron: www.vos-oisterwijk.nl)
=
In 2014 komt er een lange speelfilm uit, waarin ook Cor Wortel een personage is. Schaduwspel is een oorlogsfilm over de bezetting van Oisterwijk in 1943/1944 en werd gemaakt ter ere van de 70 jarige bevrijding van de plaats.
De kijker bevindt zich in het laatste jaar van de bezetting van Oisterwijk. Het leven kabbelt tamelijk rustig voort. Uiteraard heeft de aanwezigheid van de Duitsers tot heel wat aanpassingen en beperkingen geleid, maar vooral de jeugd ervaart de oorlogsjaren tot dan toe niet als bedreigend. Eigenlijk wel opwindend, in zekere zin... Totdat Tijn, een boerenzoon, en Frits, wiens vader in een zeepfabriek werkt, ontdekken dat er onderhuids verzet broedt binnen de gemeenschap, waarvan ze door toeval getuige en uiteindelijk ook deelnemer worden. Hun pad wordt van tijd tot tijd gekruist door een ander jongeman, de zestienjarige Hans Gerritsen, die na zijn ontsnapping uit het vreselijke Kamp Amersfoort onderduikt in Oisterwijk en hier actief wordt in de gewapende verzetsgroep. Door hun ogen zien we hoe moedige mensen hun leven op het spel zetten om gestrande militairen te helpen vluchten of om het de Duitsers met hun sabotagedaden zo lastig mogelijk te maken. Als er steeds meer verhalen opduiken over het oprukken van de Geallieerden en als een van hun munitietreinen door de Engelsen wordt beschoten, worden de bezetters nerveuzer en wordt de sfeer grimmiger. De verzetsgroep moet dieper onderduiken, maar slaat des te harder toe, totdat Oisterwijk en de omliggende dorpen op 26 oktober 1944 worden bevrijd. Dat de heldenrol niet voor iedereen is weggelegd, wordt in dit verhaal ook duidelijk, net zoals het gegeven dat, ondanks dat de bedreigende situatie tot een enorme saamhorigheid leidt, er altijd mensen zijn die uit eigenbelang of eigen behoud de verradersrol op zich nemen. De film laat zien dat: niet alle Duitsers slecht zijn, niet alle dorpsgenoten goed zijn, niet elke man een held is en niet elke vrouw zich achter haar breiwerkje verschuilt. Het verhaal is gebaseerd op biografieën en verslagen van ooggetuigen van de Tweede Wereldoorlog en leden van het verzet, en met name op de biografie van dhr. Hans Gerritsen, lid van de gewapende verzetsgroep Oisterwijk. De gebeurtenissen hebben allemaal werkelijk plaats gevonden, alleen zijn de dialogen, waarvan de acteurs uiteraard geen getuige zijn geweest, een interpretatie van hoe een ontmoeting of een gesprek in werkelijkheid kan zijn verlopen.
(bron: nl.wikisage.org)
=
De film Schaduwspel heeft een eigen website. Daar staat ook een trailer op die eindigt met het doodschieten van Cor Wortel. Ook zijn daar en op YouTube andere fragmenten te zien, ten dele met als invalshoek 'the making of'. De film heeft een eigen facebookpagina: www.facebook.com/schaduwspel/
(bronnen: www.schaduwspeldefilm.nl - www.facebook.com - youtube)
=
Op internet staat een kroniek met als titel 'De laatste boer Mathijs Konings'. Hierin is ruimschoots aandacht voor de familie Wortel. Dit vanwege het huwelijk van Anna Maria Konings met Lambertus Hermanus Wortel:
Aannemer Wortel uit Tilburg (de vader van Cor Wortel) levert in 1949 gratis materialen voor de bouw van een kapel bij de kerk St Gerardus Majella in Bergeijk. Volgens het Meertens-instituut is het ontwerp voor de kapel afkomstig uit de nalatenschap van een architect die werd gefusilleerd op Bevrijdingsdag. Die architect kan niemand anders zijn dan de gefusilleerde zoon Cor Wortel. Vader Gerrit Wortel, die vanaf begin 1944 samen met zijn zoon Gerardus het bedrijf leidt, wil zeer waarschijnlijk op deze manier de gedachtenis van zijn gesneuvelde zoon Cor eren. Deze Cor Wortel zal zeer bekend worden in Tilburg en omgeving. Hij wordt een Tilburgse oorlogsheld. Er is zelfs een straat naar hem genoemd, de Cor Wortelstraat.
Neef Jan Wortel herinnert zich de bewuste avond nog heel scherp. Hij ligt in Schaepmanstraat 14 in bed, als hij op de deur hoort kloppen. Hij hoort zijn vader tegen derden praten. Het blijken Duitse soldaten te zijn, die naar een heer Wortel zoeken. Zij denken bij het ouderlijk huis van Cor te zijn, maar zijn aan het verkeerde adres. Cor blijkt doodgeschoten te zijn dicht bij een nonnenklooster. Hij heeft daar enige tijd gelegen voordat de nonnen zijn lichaam uiteindelijk naar binnen halen en in een metalen kist leggen. Daarin wordt hij ook begraven. Gerrit was erg bezorgd om het welzijn van zijn twee zonen. Zover het verslag van Jan Wortel. De dood van Cor is dan ook een zware klap voor Gerrit, ofschoon hij wel moet hebben geweten bij welke uiterst gevaarlijke activiteiten zijn zoon was betrokken. Wat is er precies gebeurd? In de oorlogsjaren is café De Oude Vos in Oisterwijk het hoofdkwartier van de sabotagegroep Midden- Brabant. Cor Wortel is een van de leden van deze verzetsgroep. De groep beraamt diverse verzetsacties en sabotagedaden en voert ze ook uit: Het in brand steken van een opslagplaats van de Duitsers in Udenhout; Het laten ontsporen van een trein met NSB-sympathisanten en munitie; Het doorsnijden van de grote telefoonkabel langs de Bosscheweg; Het opblazen van een brug in Spoordonk. Verder zorgt de groep ook voor de opvang van geallieerde parachutisten. Ze worden verborgen in ondergrondse schuilplaatsen op de Kampinaheide. Cor is een durfal en een man van gewapende actie. In 1944, het laatste jaar van de bezetting, loopt hij in de Oisterwijkse bossen in een valstrik. In het daaropvolgend vuurgevecht wordt hij gedood. In een andere versie is Cor alleen in de bossen (in de buurt van een nonnenklooster?). Als Cor op een Duitse patrouille stuit, probeert hij zich te verdedigen en trekt zijn revolver, maar het vuurwapen ketst. Hij wordt zonder vorm van proces gefusilleerd. B & W van Tilburg besluit op 3 augustus 1950 een straat in de wijk Korvel naar hem te vernoemen.
(bron: kroniek 'De laatste boer Mathijs Konings')

Second World War victim

• He is on the Honor Roll List
• He appears, according to Online Cemeteries, on a war memorial
• He appears on the Brabant casualties website

Do you have supplementary information, corrections or questions with regards to Cornelis Josephus Franciscus "Cor" Wortel?
The author of this publication would love to hear from you!

Timeline Cornelis Josephus Franciscus "Cor" Wortel

Click on the names for more info. Symbols used:  grandparents    parents    brothers/sisters    children