Simon de Graaff (1797-1891)
Schouwen-Duiveland kende in de negentiende eeuw een aantal trouwe en kundige onderwijzers. Het grootste deel van hun leven bleven ze in de stad of het dorp om vergroeid te raken met de bevolking en de jeugd. Voor hen vormde de meester een belangrijke schakel in hun leven. Voor de bevolking was de schoolmeester een vraagbaak en vertrouwenspersoon.
Simon de Graaff uit Bruinisse voldeed aan dit profiel. Hij trad in de voetsporen van zijn vader, Andries de Graaff, die ook schoolmeester in dit dorp was. Toentertijd waren er drie rangen. De meeste onderwijzers hadden de derde rang. Simon behaalde die in 1816. Twee jaar later volgde hij zijn vader op als hoofd van de school. Ruim eenenzestig jaar bleef hij in functie. Met een dergelijke diensttijd zal hij tot een zeer selecte groep hebben behoord. Simon de Graaff heeft ook op andere wijze zijn bijdrage geleverd aan de jeugd van Bruinisse. Hij trouwde in 1819 met Pieternella Lokker en na haar overlijden in 1835 met Jacomijna van de Stolpe. Uit beide huwelijken werden samen zesentwintig kinderen geboren!
Tine Visser, gepromoveerd op het onderwijs in Zeeland in de negentiende eeuw, heeft het leven van De Graaff belicht in een bundel biografieën over Zeeuwse onderwijzers. Daarin vertelt ze hoe De Graaff begon in het oude schoolgebouw, dat oorspronkelijk in het koor van de kerk was. In 1853 kon een nieuw gebouw worden betrokken. Daar zaten de leerlingen nog steeds bij elkaar. Toen een scheidingswand werd geopperd, wilde De Graaff daar niets van weten. Hij hield graag toezicht op wat de beide onderwijzers deden. Het compromis was een wand maar met een glazen tussendeur. De explosieve groei van het dorp zorgde ervoor dat in 1883 een nieuw gebouw in gebruik werd genomen met acht lokalen. De Graaff legde de eerste steen. Hoewel al gepensioneerd, werd hem deze eer gegund.
De Graaff maakte talrijke vernieuwingen mee. Zo hoefde hij vanaf 1860 niet langer zelf het schoolgeld te innen maar ging de gemeente dat doen. Zijn salaris zag De Graaff stijgen tot bijna duizend gulden per jaar. In een periode dat er nog geen schoolplicht was, probeerde het schoolbestuur het schoolgaan te stimuleren. Kinderen van ouders die het schoolgeld niet konden betalen, genoten gratis onderwijs. Niettemin zag De Graaff een deel van het jaar deze kinderen niet als die meehielpen om het gezinsinkomen te vergroten.
Een deel van de jeugd zag De Graaff vertrekken want in 1861 startte een Christelijke school. Het advies van de schoolopziener om het schoolgeld af te schaffen om zo de leerlingen te behouden voor de openbare school werd door de gemeente genegeerd. Toch bleef de openbare school veruit de grootste.
De Graaff was een kundig onderwijzer die veel aan zelfstudie deed. Hij was een actief lid van het Duivelandse schoolonderwijzersgezelschap. Voor zijn collegas hield hij inleidingen. Uit het feit dat De Graaff in 1850 op de proppen kwam met een komische voordracht over het geld, de stok en de wijn blijkt dat hij over humor beschikte. De Graaff vertegenwoordigde zijn collegas bij het Nederlands Onderwijzersgenootschap. In 1867 vierde De Graaff zijn vijftigjarig jubileum en tien jaar later herdacht hij hoe hij zestig jaar tevoren was begonnen. Het laat zich raden dat het tijd werd om te stoppen. Slechts na aandrang en het besluit van de gemeenteraad om zijn pensioen aan te vullen, vroeg De Graaff ontslag. In zijn brief was weemoed te lezen. Hij deed slechts node afstand van de functie waarvoor hij heeft geleefd en die hem nog steeds lief en dierbaar is. Nog twaalf jaar kon hij van zijn pensioen genieten.
Huib Uil, vrijdag 9 mei 2014
Y
(1) Hij is getrouwd met Pieternella Lokker.
Zij zijn getrouwd op 29 oktober 1819 te Bruinisse gem. Schouwen Duiveland Zld. NL, hij was toen 21 jaar oud.
Kind(eren):
Gebeurtenis (6. Akte van huwelijk.) op 29 oktober 1819.
Huwelijk Simon de Graaff en Pieternella Lokker, 29-10-1819
Soort akte: Huwelijksakte
Aktedatum: 29-10-1819
Aktenummer: 13
Huwelijksplaats: Bruinisse
Bruidegom: Simon de Graaff
Geboorteplaats: Bruinisse
Leeftijd: 22
Beroep: Schoolonderwijzer
Bruid: Pieternella Lokker
Geboorteplaats: Serooskerke
Leeftijd: 22
Beroep: Particuliere
Vader bruidegom: Andries de Graaff
Moeder bruidegom: Tannetje Luik
Vader bruid: Cornelis Lokker
Beroep: Winkelier
Moeder bruid: Pieternella van den Hoek
Toegangsnummer: 25 Burgerlijke Stand Zeeland (1796) 1811-1980
Gemeente: Bruinisse
Inventarisnummer: BRU-H-1819
Vindplaats: Zeeuws Archief
(2) Hij is getrouwd met Jakomijna van de Stolpe,.
Zij zijn getrouwd op 20 mei 1835 te Bruinisse gem. Schouwen Duiveland Zld. NL, hij was toen 37 jaar oud.
Kind(eren):
Simon Graaff, | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
(1) 1819 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
Pieternella Lokker | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
(2) 1835 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
Jakomijna van de Stolpe, |
De getoonde gegevens hebben geen bronnen.