Stamboom Holierhoek-Harte » Cornelis Claesz van Driel (± 1500-1555)

Persoonlijke gegevens Cornelis Claesz van Driel 

• Hij is geboren rond 1500.
• Hij is overleden op 14 januari 1555 in Dordrecht.
• Een kind van Claas Dirksz van Driel

Gezin van Cornelis Claesz van Driel

Hij had een relatie met Margaretha Jacobs Wenssen.

Kind(eren):

1. Niesken Cornelisdr van Driel  ± 1545-1610 

Notities over Cornelis Claesz van Driel

Cornelis Claesz. van Driel, geboren naar schatting rond 1500 waarschijnlijk in
de Zwijndrechtse Waard, overleden 14 januari 1555 te Dordrecht. Cornelis Claesz.
van Driel is begraven in de Grote Kerk van Dordrecht in het familiegraf Van
Driel. De grote zerk van dit familiegraf is bij de restauratie van 1983/87
verplaatst van het schip van de kerk naar de noordzijbeuk tegenover de Sint
Catharinakapel, waardoor zij zichtbaar is geworden. Het randschrift van de zerk
luidt: "CORNELIS CLAESZ. VAN DRIEL STERF Ao XVc LV DEN 14en JANUARI"; boven- en
rechterrand "(weggekapt: HIER LEYT BEGRAVEN JACOB) CLAESZOEN VAN DRIEL (STERF
AN.NO) MCCCCCLXV" "DEN XXVIIIen DACH VAN MEY". In de hoeken is de zerk voorzien
van de tekens van de vier evangelisten, terwijl middenboven het wapen met de
dubbele adelaar is afgebeeld, onder een helm. Middenonder bevindt zich een late-
re inscriptie: "JOUFFR.MACHTELT VAN DEN STEEN DOCHTER VAN DE HEER EMANUEL VAN
DEN STEEN EN DE JOUFFR. ELISABETH VAN DRIEL. BEGRAVEN DEN 5 MEY 1667", vergezeld
van vier wapens. In zijn handschrift meldt Van Goudhoeven: "Cornelis van Driel,
schepen in Dordrecht Ao 1539, obiit Ao 1555, begraven ter Grote Kercke, hadde
getrout Margriet Wensen Jacobsdochter, sterf Ao 1597 aet(atis) 80, hadden tsamen
XI kinderen, hij sterf in sijn huijs genaemt Mijnsheerenherberge". In 1527 en
1533 kochten Cornelis van Driel, resp. Cornelis Cleijsz., de grafelijke koren-
tienden van Heer Oudelands Ambacht. Door deze vermeldingen wordt aannemelijk dat
Cornelis Cleysz., die in 1532 waarsman was van de Zwijndrechtse Waard
(Develzijde), indentiek is met Cornelis Claesz. van Driel. Een tweede aanwijzing
voor zijn herkomst uit de Zwijndrechtse Waard is het leen van de Lek en Polanen,
waarmee Cornelis van Driel was beleend. Dit leen bestond uit 9 morgen land met
een huis en een boomgaard onder Sandelingenambacht (1521:) in het ambacht van
Roelant ducinc heer Gerijtsz. Dit land lag ten zuiden van de Waelweg, met als
belenders Cornelis Loicsz,(ten oosten), Henric Cornelisz.(ten westen) en Henrick
Loicksz.(ten zuiden). Wanneer Cornelis van Driel dit leen heeft verworven is on-
bekend, maar dit moet geweest zijn na 12 augustus 1516, toen een zekere Jan
Aernt Maesz. ermee werd beleend, na overdracht door Cornelis Adriaensz. Reeds
voor 1555 droeg Cornelis van Driel het leen al weer over aan de pensionaris van
Dordrecht.In 1568 werd het leen in het kohier van de achterlenen en van de ge-
confiskeerde heerlijkheden in Holland als volgt omschreven: "Van(de) Lecke en
(de) Polanen negen mergen lants gelegen in Swijndrecht, mitten huijsinge dair op
staende, mitten boomgart, int ambocht van Roeloff Duckinge dat men noempt heer
Sandelings ambocht. Die brieven en houden anders geen gelegentheyt ofte limiten,
ende zijn hier aff dese limiten: oistwaerts gelegen Cornelis Antoenis
Lodewijcxz., ande westzijde die voorsz. Schoeck ende die kercke van Kijfhoeck
en(de) d'erfgenaemen van Dingen, gesaemender hant, ande noortzijde die gemeene
binnenwech, en(de) anden zuijtzijde de voorsz. Schoeck. Den voorsz.Willem
Schoeck aengecoemen bij opdrachte en(de) overgifte van Corn(elis) Driel en(de)
hem verlijt tot eenen onversterffelicken erfleen. Ende (...) dit goet es vrij
en(de) onbelast en(de) getij(de)nloes met anderen landen daer anne gelegen groot
wesende XIIJ mergen, maeckende tsaemen XXIJ mergen". In het kohier van de 10e
penning van 1556 komt Anthonis Cornelisz.van Driel voor als als eigenaar van 13
morgen en van 9 morgen "leen mit dat huys dair op staende". In de daarop volgen-
de jaren moet het leen echter al verkocht zijn, want in 1562 huurde "jonge"
Adriaen Monnensz. de 22 morgen lands van meester Willem Schoeck tot Dordrecht.
Het leen moet hebben gelegen tussen de boerderij "De Rooie Haan" van de familie
Van der Giessen (afgebroken in 1900) en "De Hogenberg" van de familie
Lodewijcksz. (Achterambachtseweg 12).
Vermoedelijk vestigde Cornelis Claesz. van Driel zich voor ca.1535 te Dordrecht
want reeds in 1538 was hij tot de schepenbank toegetreden. Wellicht hield dit
verband met zijn huwelijk met Margaretha Wensen, die behoorde tot een Dordtse
patriciaatsfamilie. Het feit dat hij de functie van schepen van de belangrijke
stad Dordrecht mocht bekleden, wijst er in ieder geval op dat hij behoorde tot
de gegoede burgerij van die stad. In zijn functie van schepen zegelde hij met
een dubbele adelaar. Cornelis Claesz. van Driel werd op 28 maart 1538 (voor Pa-
sen, d.i. 1539) beleend met het gravelijke leen "het Huys Leeuwenburg, gezeyd
Mijns-Heeren-Herberg" te Dordrecht. Dit huis diende als verblijfplaats van de
graaf van Holland bij diens bezoeken aan Dordrecht. Het lag een tiental meters
achter de rooilijn van de Voorstraat en bevond zich middenin het blok tussen de
zijstraten Nieuw-straat en Heer Matthijsstraat (nu Kolfstraat). Deze naar ach-
teren geschoven positie wijst op de zeer oude herkomst van het gebouw, dat zal
zijn gerealiseerd in de tijd dat de zuidzijde van de Voorstraat slechts hier en
daar was bebouwd en nog een landelijk karakter had. Uit het leenregister van
Holland blijkt, dat het "huys geheeten Leeuwenburch staen(de) binnen Dor(dre)cht
mit stallinge, hoven, vuytganck en(de) anders allen sijnen toebehoe(re)n" in
1527 in leen was gegeven aan "Goedschalck van Wijngaerden, (...) bij doode van
Jacob van Wijngaerden zijn vader". Volgens het register werd het leen daarna
"verlijt (aan) Corn(elis) van Dryel, bij overd(racht) van Goedschalck van
Wijngaerden voorsz." Het leen was bijna een eeuw lang in het bezit geweest van
opvolgende leden van de familie van Wijngaerden: Gerrit Oem(1442), Margriete
Gerrit Oemsdr.(1451), Godschalk Oem van Wijngaerden(1461), Floris Oem van Wijn-
gaerden(1463), Jacob Oem van Wijngaerden(1478) en tenslotte Godschalk van Wijn-
gaerden(1527). Dit leen, dat zonder twijfel als "familieleen" van de Van Wijn-
gaerdens kan worden aangeduid, werd door Floris van Wijngaerden, als voogd van
Godschalk van Wijngaerden, overgedragen aan Cornelis van Driel. De gedachte
dringt zich op dat Cornelis van Driel het leen heeft kunnen kopen omdat hij aan
de familie Van Wijngaerden gelieerd was: de echtgenote van zijn oom Jan
Pietersz.van Driel was immers een dochter van Jacob Oem Tielmansz.
Interessant is dat zijn neef Claes Dircksz. van Driel, stamvader van het Ridder-
kerkse geslacht Van Driel, als schout van Ridderkerk de vertegenwoordiger was
van de "principael schout" Floris van Wijngaerden, baljuw van Rotterdam. Floris
van Wijngaerden was tevens ambachtsheer van Oost-IJsselmonde, waar het schout-
ambt lange tijd werd uitgeoefende door Pieter Dircksz., de stamvader van het
geslacht Van Driel uit IJsselmonde! Bij de leeninschrijving van 1539 was het
huis Leeuwenburg gelegen aan de "landzijde" van Dordrecht, met stalling, hof,
tuin, uitgang en toebehoren, voor aan de straat, en achter o.a. aan het St.Jans
gasthuis. Ten noordwesten was het huis belend aan het St.Pieters gasthuis,gaan-
de achterwaarts met een uitgang tot de straat genaamd Herman Thijsen straat,
en zuidoost naar een poort genaamd Malleburg, behorend aan de leenman Cornelis
van Driel Nikolaasz. Uit deze inschrijving blijkt wel, dat Cornelis van Driel
reeds eerder in Dordrecht gevestigd was: wellicht was het beschikbaar komen van
het leen Leeuwenburg een goede gelegenheid voor hem zijn bezit met het naastge-
legen goed uit te breiden. In een recente publicatie wordt "Poorte Malburg" ge-
lijk gesteld met het "graven huse" Leeuwenburg, dat sedert 1385 werd beheerd
door Otto van Malburg. Deze Otto van Malburg was in 1411 verbannen, maar bleef
blijkbaar in het bezit van het huis Leeuwenburg. want in 1445 werd het gehele
huis "mitten toorn", dat voorheen van Adryaen van Malborch was geweest, eigen-
dom van Gherijt van Muijlwijck Jansz. gehuwd met Machtelt van Malborch
Adryaensdr. Opmerkelijk is dat van Otto van Malburch in 1403 goederen waren
gepand en geeigend in Gherit Heynricx ambacht onder Zwijndrecht. In de kohieren
van de 10e penning wordt de grafelijke herberg, het "Huijs Leeuwenburch" niet
met die naam aangeduid: in 1532 werd Cornelis Claesz. aangeslagen voor 27 Car.
gld. wegens zijn huis "ande voorstraet"(bij de "Nieustraet"), in 1553 voor 40
Rijnsgld. wegens "Cornelis Claesoen van Driels huijs met de plaets", opten oos-
tenhuyck van heren Mathij(s)straet". In 1555 moest Cornelis van Driel Claesz. 14
Car.gld. haardstedegeld betalen voor zijn huis in "heer Mathijs straete". De
weduwe van Cornelis Claes van Driel werd in 1561 aangeslagen voor "een huijs met
een plaets en(de) thuijn van voeren tot achteren daer sij inwoont" in "die
Nieu(w)straet vuijtcomen(de) en gegaen naer heer Matthijsstraet toe aende slinc-
kerhant (bij het Sint Joris gasthuijs). De weduwe was dus in het huis blijven
wonen, al was het leengoed na het overlijden van Cornelis van Driel overgegaan
op haar zoon Jacob van Driel. Behalve zijn onroerende goederen in Dordrecht
bezat Cornelis Claesz. van Driel diverse landerijen op het eiland IJsselmonde:
in Oud-Reijerwaard in "Gerrit Roelofs houff, die Siecken lants", in Nieuw-Reij-
erwaard in "Jan Covin houff" (tezamen met heer Dirck die Joede) en in "Hesselen
houff", in het nieuwbedijkte land van West-Barendrecht, in Oost- en West-IJssel-
monde, in Zwijndrecht, in het Volgerland van Kijfhoek en in Heer Oudelands Am-
bacht. Tezamen met zijn broer Jacob Claesz.van Driel bezat hij bovendien nog
land in Oost- en West-IJsselmonde en in Carnisse. Bezien in het licht van dit
grondbezit op het eiland IJsselmonde, is het opmerkelijk dat de beide broers zo
weinig functie vervulden in de polderbesturen: Cornelis van Driel Claesz. wordt
slechts vermeld als dijkgraaf van Barendrecht (1550). Het bezit van de aanwassen
in het nieuwbedijkte land van West-Barendrecht was niet geheel onomstreden. In
1551/1552 werd hierover geprocedeerd door de erfgenamen van wijlen Claes van
Noorden, impetranten, contra Cornelis van Driel Claesz., en anderen. Volgens de
erfgenamen van Van Noorden behoorden de aanwassen per definitie aan de oorspron-
kelijke bedijker van het land waar deze onstonden. De nieuwe gebruikers en eige-
naren bestreden dit. Het proces voor het Hof van Holland kwam niet tot een op-
lossing, zodat de zaak in 1554 voor de Grote Raad te Mechelen werd gebracht. Op
17 november 1554 werd beroep aangetekend tegen het vonnis d.d. 12-9-1552 door
het Hof van Holland in de zaak van de erfgenamen van Claes van Noorden, eisers
contra Cornelis van Driel Claesz. te Dordrecht, en anderen, gedaagden. Na ver-
nietiging van twee tussenvonnissen van het baljuwschap Zuid-Holland, werd de
eigendomsvordering van het land onder Oost-Barendrecht van eisers afgewezen.
Overigens voerden de erfgenamen van Claes Jansz. van Noorden nog diverse andere
zaken voor het Hof van Holland, o.a. tegen Claes Hendricx van Driel.(Advies
14-07-1550, HvH 1153) en Floris van Wijngaerden (1550, akte 218). Dat Cornelis
Claesz. van Driel en zijn broer Jacob behoorden tot de welgestelde burgers,
blijkt eens te meer uit het register van de door de keizer verkochte renten in
het jaar 1545: "Je Henry Stercke/conseill(eur) tresor(ier) de l'ordre et Recep-
teur qual. des finances de l'empereur/confesse avoir Receu des Cornille Claisz.
et Jacques Claisz.van Driel a Dordrecht la somme de Cent quatre vingt douze
livres".[Ik Henry Stercke / raad en thesaurier van staat en gequalificeerd ont-
vanger van de middelen van de keizer / beken ontvangen te hebben van Cornelis
Claesz. en Jacob Claesz. van Driel tot Dordrecht: de som van 192 pond]. In een
post in de domeinrekening van Zuid-Holland van september 1583 blijkt, dat hier
wel iets tegenover heeft gestaan: Margriete Jacobsdr., weduwe van wijlen Corne-
lis Claesz. van Driel, en Hendrick de Raet als man en voogd van Hillegont Corne-
lisdochter, als erfgenaam van Jacob Claesz van Driel, waren eigenaars van een
48e gedeelte van de helft van de polder Bonaventura, gekocht voor 192 ponden bij
Cornelis Claesz. met zijn broeder. Behalve de door Balen genoemde kinderen had
Cornelis Claesz. van Driel nog een drietal (oudere) kinderen: Anthonis,
Pietertje en Niesje van Driel.Dat deze kinderen wel degelijk tot zijn nageslacht
behoorden en vol hebben gedeeld in de nalatenschap van hun vader valt af te lei-
den uit een aantal transporten. Hieruit blijkt dat zij landerijen gemeen hadden
met Hillegont Cornelisdr.van Driel, die wel wordt genoemd door Balen. Bovendien
compareerde Margaretha Wensen, de weduwe van Cornelis Claesz.van Driel, in een
aantal akten die betrekking hebben op het weeskind van Anthonis Corn.van Driel.
Op 6 mei 1571 verkocht Heyndrick de Raet Heliasz., man van Hillegont Cornelis
van Driel Cleysdr., aan Adriaen Thonisz.(van Driel): land gelegen in de dijkage
van Beijerland onder Mijnsheerenland; deze en andere gronden waren gegeven bij
het huwelijk zoals Grietge Cornelis van Driel Cleysz. weduwe tegen Cornelis
Splintersz. te haren huize te Dordt heeft verklaard. Op 7 juni 1575 werd land
verkocht door Margareta Wenssen, weduwe van Cornelis van Driel Claess, met con-
sent van Cornelis Thonis (Lodewijcksz.) als voogd van het nagelaten weeskind van
Thonis Cornelis van Driel genaamd Ariaen Thonisz. Op 7 juni 1576 transporteerde
Margaretha Wenss wed(uw)e van Cornelis van Driel Claesz. een rentebrief van 6
Car.gld. aan Cornelis Thonis., voogd van het achtergelaten weeskind van Thonis
Cornelisz. van Driel genaamd Arien Thonisz. Op 28 februari 1583 transporteerden
deze Adriaen Anthoenis van Driel (de zoon van Thonis Cornelisz.van Driel) en
Anthonis Geenen (getrouwd met Pieterken Cornelis van Driel), tezamen de helft
van 3 morgen 1.1/2 hont land onder IJsselmonde aan Cornelis Anthoenis Lodewijcx
(man van Niesje Cornelisdr. van Driel) die reeds een kwart bezat. Het resterende
kwart was in het bezit van Hendrick de Raedt (getrouwd met Hildegond Cornelisdr.
van Driel). Op 20 september 1587 transporteerde Hendrick de Raedt Elyasz. zijn
kwart aan Neysgen Cornelis van Driellen, weduwe van Cornelis Anthonis Loycx, die
daarmee het gehele perceel in eigendom had gekregen. Uit deze transporten en ge-
zamenliujke bezittingen blijkt wel, dat Anthonis, Pietertje, Niesje, en Hilde-
gond broer en zusters moeten zijn geweest. Zij en hun erfgenamen hebben nog lang
een aantal percelen land in gemeenschappelijk bezit gehouden. In 1561 ge-
bruikte de voornoemde Thonis Cornelissen (van Driel), wonende in Hendrik Ido
Ambacht, 2 morgen 1.1/2 hont zaailand toebehorende Neesken Cornelisdr., en nog
8.1/2 morgen weiland in Kijfhoek, toebehorende Pieterken Cornelissen en Lena
"haere suster". Hieruit zou volgen, dat er nog een zuster "Lena" zou zijn ge-
weest, maar hiermee zal Hildegond (Helena?) van Driel zijn bedoeld.
Cornelis Claesz.van Driel huwde voor ca.1538 Margaretha Wenssen; geboren ca.1517
(80 jaar oud in 1597) te Dordrecht, overleden 1597 Dordrecht. Zij was een doch-
ter van Jacob Aert Hendricks en Cornelia Jansdr.van Slingeland. Volgens het
handschrift van Van Goudhoeven stierf Margriet Wentsen "Ao 1597 aet(atis) 80
hadde getrout Cornelis van Driel Claesz. schepen van Dordt Ao 1538 / hadde XI
kinderen sij sterf in Mijnsheerenherberge". Haar familienaam was ontleend aan
die van haar grootmoeder Anthonia Wensen, die gehuwd was met Aert Hendricksz.,
koopman, schepen van Dordrecht. Margaretha Wensen werd na het overlijden van
haar echtgenoot in het spraakgebruik aangeduid als "Grietje van Driel" en haar
naam is op die wijze in de Dordtse geschiedenis vereeuwigd als naamgeefster
van "Grietje van Driel's toren". Deze toren is overigens in de loop der tijd nog
met verschillende andere namen aangeduid. In 1553 werd deze in het kohier van de
10e penning vermeld: "Den toren van Cornelis Claessoen van Driel staende opter
nijeu haven ande waterzij / onder een kelder en(de) bove(n) een kor

Heeft u aanvullingen, correcties of vragen met betrekking tot Cornelis Claesz van Driel?
De auteur van deze publicatie hoort het graag van u!

Tijdbalk Cornelis Claesz van Driel

Klik op de namen voor meer informatie. Gebruikte symbolen:  grootouders    ouders    broers/zussen    kinderen