Stamboom Hobers » Hendrik Hobers (1766-1788)

Persoonlijke gegevens Hendrik Hobers 

• Hij werd gedoopt op 12 november 1766 in Amsterdam.Bron 1

  Hendrik wordt gedoopt door pastor Jacobus Tijken in de Noorderkerk
  Getuigen: "Jan Verbeek" (oom) en "Susanna Schordijk" (grootmoeder)

• Beroep: in het jaar 1784 "Hooploper" (lichtmatroos).Bron 2
• Geloof: Nederduitsch Gereformeerd.Bron 1
• Woonachtig:
• van 1766 tot 1776: Amsterdam "in de Angelierstraat".Bron 3
• van 1776 tot 14 september 1781: Amsterdam "op de Boomstraat zuidzijde bij de Eerste Dwarsestraat".Bron 4
• van 29 december 1784 tot 20 juni 1785: VOC-schip "Voorschoten".Bron 2
• van 1785 tot 24 september 1786: VOC-schip "Diamant".Bron 2
• tot 14 juli 1787: VOC-schip "IJstroom".Bron 2
• van 14 augustus 1787 tot 10 juni 1788: Malacca.Bron 2
• Hij is overleden op 10 juni 1788 in Malacca.Bron 2

  Hij werd 21 jaar oud.

• Een kind van Theodorus (Dores) Hobers en Geertruij Romjeu
• Deze gegevens zijn voor het laatst bijgewerkt op 12 november 2015.

De auteur van deze publicatie heeft toestemming van de persoon in kwestie (voor zover het een levende persoon betreft) voor het vermelden van de gegevens.

Gezin van Hendrik Hobers

Notities over Hendrik Hobers

HOOPLOPER OP DE "VOORSCHOTEN"

Hendriks jeugd in de 'Jordaan'
Hendrik Hobers wordt geboren "in de Angelierstraat" (Anjeliersstraat) in Amsterdam. Zijn ouders laten hem "gereformeert" dopen in de Noorderkerk op woensdag 12 november 1766 (afb. 1 en 2). Zijn vader, de (kunst)schilder Theodorus Hobers, heeft zijn zwager Jan Verbeek en zijn moeder Susanna Schordijk als doopgetuigen gevraagd. Het is maar een paar minuten lopen naar de kerk: de straat uit tot de Prinsengracht en dan ligt links aan het water de Noorderkerk. Hendrik Hobers is één van de acht kinderen die door dominee Jacobus Tijken op deze woensdag gedoopt worden.

Hendrik groeit op in wat tegenwoordig de Jordaan heet. In die tijd een arme volkswijk waar gezinnen soms met meer dan tien kinderen in kleine achterafkamertjes en steegjes bij elkaar wonen. Iedere steeg heeft zo zijn eigen beroep: de hoedenmakers, de tinnegieters, de broodbakkers, de droogscheerders en zijdereders. Ze zitten allemaal bij elkaar en kunnen elkaar op die manier goed helpen als het druk is. Maar meestal is het armoe troef. Hendriks grootvader Egbert Hobers is tinnegieter geweest. Zijn vader is schilder. Hendrik helpt als jongen, net als zijn zuster, al mee de kost te verdienen. Zo rond zijn tiende levensjaar verhuist het gezin naar de Boomstraat (afb. 3). De straat is slechts twee straten verwijderd van zijn geboortehuis. De Boomstraat komt aan de ene kant uit op de Noorderkerk en aan de andere kant op het Karthuizer Kerkhof.

Het is dan ook maar een paar minuten lopen als op 14 september van het jaar 1781, de veertienjarige Hendrik naast zijn vader achter de baar loopt om zijn moeder naar dit kerkhof te brengen.

" den 14 september op 't Karthuizer Kerkhof; Geertruij Romjeu huisvrouw Theodorus Hobers , Boomstraat"

Als 'hooploper' naar Malacca
Drie jaar na het overlijden van zijn moeder meldt Hendrik zich als 18-jarige lichtmatroos aan bij de VOC. Als totaal onervaren varensgezel tekent hij voor het eenvoudigste baantje 'hooploper', lichtmatroos. Hendrik heeft honderden, zo niet duizenden mannen en jongens hem voor zien gaan. Al als kleine jongen liep hij met de tambours mee als die door de straten trokken langs de kroegen en gasthuizen om de varensgasten te waarschuwen dat ze zich moesten melden. Het is altijd weer een drukte van belang met hartverscheurende taferelen. Moeders en echtgenotes lopen huilend mee omdat iedereen wel weet dat de kans op gezond terug komen klein is: tweederde van alle opvarenden keert niet terug in de Republiek. Familie neemt soms afscheid als waren zij ter dood veroordeelde misdadigers.

Nu is het voor Hendrik zover; het is september 1784. Over een paar dagen zal hij voor het eerst op de rede van Texel ingeschreven worden in het scheepssoldijboek van de VOC. Hij heeft samen met zijn vader zijn scheepskist in orde gemaakt, het mag hem aan niets ontbreken. Vader heeft voor f 5,50 een 'bolkvanger' (afb. 4) voor zijn zoon gekocht (een dikke, ruwe jas van geteerd zeildoek, bij buiig of onstuimig weer gedragen), een paar hemden en een paar schoenen. Voor de officiële VOC-scheepskist moet hij f 3,50 betalen.
Vader Theodorus (Doores) Hobers heeft daar weliswaar zelf niets van betaald, maar hij zal ervoor zorgen dat zijn zoon goed gekleed is. Hoe wordt het dan betaald?

Hendrik heeft een schuldbrief getekend bij de VOC voor 100 gulden, wat inhoudt dat zijn familie op de wal geld kan opnemen van de nog door Hendrik te verdienen gage. Als hooploper verdient Hendrik f 7,00 per maand. Niet veel, maar een scheepsjongen krijgt slechts f 5,00 per maand. Als Hendrik aan boord komt op de rede van Texel krijgt hij zodra het schip de ankers hijst, twee maanden gage 'op de hand'. De VOC zorgt aan boord voor een perfecte salarisadministratie. Alles wat Hendrik heeft aangeschaft wordt genoteerd: de schuldbrief groot f 100,- voor zijn vader, zijn vooruitbetaalde gage, zijn kist met kledingstukken. Hendrik begint met een schuld van 126 gulden 2 stuivers en 0 duiten. De administrateur noteert op 29 september 1784 aan de debetkant (afb. 5):

Scheepssoldijboek

Int schip Voorschoten Ao 1784/5 voor Amsterdam

Hendrik Hoberts van Amsterdam; .. hooploper
niet gemaekt (geen maandbrief gemaakt)

1784 29 7ber à de Comp. over 2/m(aanden) gag(e) op hand ...   14: --: --
1784 29 7ber à de Comp. ...sch(ul)d â sc(hulde)nare .............. 100:-- : --
1784 29 7ber à de Comp. ......1 p(ersoon)s kist ........................... 3: 5: --
1784 29 7ber à jongens bolkvanger....1 St(uk) ............................ 5: 5: --
1784 29 7ber à hembden .... ..1 P(aa)r ....................................... 1:16: --
1784 29 7ber à schoenen ......1 P(aa)r ................................ ...... 1:16: --

In totaal begint Hendrik met een schuld van .............................. 126: 2: --

De reis met de "Voorschoten"
Het is woensdag 29 september 1784; kapitein Kornelis Kornelissen geeft het bevel het anker te lichten. Op dit moment heeft hij gewacht, vanmorgen is de wind om de noord geruimd naar het noordoosten. Het VOC-schip "Voorschoten" draait haar steven naar het zeegat tussen Den Helder en Texel. Het schip lag de laatste weken op de rede van Texel en die tijd is gebruikt om het schip te bevoorraden en de laatste reparaties uit te voeren. De "Voorschoten" met een tonnage van 1150 ton, is nog maar een jaar oud en dit wordt haar eerste lange reis. Kornelis is een ervaren kapitein; hij is reeds tweemaal heen en terug naar Batavia gezeild. Wat zal deze reis hem brengen? Er zijn in totaal 303 opvarenden aan boord: soldaten, matrozen, ambachtslieden, hooplopers (onder wie ene Hendrik Hobers uit Amsterdam). Ze zijn uit alle windstreken naar Amsterdam gekomen om aan te monsteren: Duitsers, Zwitsers, bootsman Christiaan komt van "'t eijland ciprus", Zweden, matroos Johan komt uit Riga; de meesten gelukszoekers.
De 'hooplopers' en de 'jongens' zijn soms nog kind. Kapitein Kornelissen komt net als hooploper Hendrik Hobers uit Amsterdam.

Wat zal er door de achttienjarige Hendrik heen gegaan zijn als hij de duinen van Holland achter de horizon ziet verdwijnen? Hij weet dat de kans dat hij zijn familie ooit terug zal zien klein is. De "Voorschoten" heeft als bestemming Batavia en vervolgens China. Maar eerst naar Kaap de Goede Hoop; daar zal het schip opnieuw bevoorraad worden en krijgen de bemanning en de soldaten de mogelijkheid op krachten te komen en vers voedsel te eten ten einde scheurbuik te genezen of te voorkomen. Het is een voorspoedige reis: op het rak naar de kaap sterven 'slechts' 9 van 303 opvarenden. Ze krijgen allen een "één twee drie, in Godsnaam"-zeemansgraf.

Hendrik Hobers komt op 23 januari 1785 veilig in De Kaap aan. Hij krijgt net als de anderen vier weken de tijd om op krachten te komen. Precies een maand later, op 23 februari, geeft kapitein Kornelissen opnieuw bevel het anker te lichten. Het schip heeft 30 personen minder aan boord; ze zijn als ambachtsman of soldaat in De Kaap achtergebleven. Hendrik Hobers maakt wel deel uit van de bemanning. De "Voorschoten" doet relatief lang over dit gedeelte van de reis. Pas vier maanden later, op 20 juni 1785 gaat het schip voor anker op de rede van Batavia.

De administrateur noteert op die dag aan de creditkant het bedrag dat Hendrik verdiend heeft (afbeelding):

D(e) E(dele) Comp.(arant) f 68: 16: 10 over 9.25 M(aand) G(age) á f 7,--
van 26 augustus dat aan boord is gekomen tot heeden dat aan reede Batavia
    .....................f 68:16:10
    tequaat ..... ...f 57: 5: 6
                        f 126: 2:00

In totaal heeft Hendrik dus op deze reis 68 gulden, 16 stuivers en 10 duiten verdiend. Er blijft nog een schuld ("tequaat") van 57 gulden, 5 stuivers en 6 duiten. Hij moet dus nog zo'n acht maanden werken voordat zijn totale schuld is afgelost.

In de Oost
Hendrik blijft in de 'Oost' varen. Hij zal nauwelijks iets van Batavia gezien hebben, want hij wordt onmiddellijk na aankomst overgeplaatst naar het schip de "Diamant". Dit schip was door de VOC in Azië achtergehouden. De Vierde Engelse Oorlog is nog maar net voorbij en het is te gevaarlijk om terug te zeilen naar Holland. Hendrik Hobers vaart "14 maanden en 19 dagen op 't schip de Diamant". Hij gaat op 24 september 1786 van boord in Batavia. De Diamant zal een maand later de thuisreis aanvangen. Hendrik blijft echter in Batavia, waar hij 9 maanden zal verblijven.
In 1787 maakt hij weer een reis: hij verblijft één maand aan boord van het schip "IJstroom". De IJstroom is een fluitschip van 'slechts' 898 ton.

Het zou erg interessant zijn te weten of en hoe er contact was met thuis. 'Thuis': de Boomstraat in Amsterdam waar zijn vader woont met zijn tweede vrouw Magteltje Stork. Theodorus en Magteltje zijn in 1786 getrouwd toen Hendrik op de Diamant voer. 'Thuis' waar zijn enige zus Geertruij Hobers al kennis heeft gekregen aan haar toekomstige man Pieter Last.
Vader Theodorus moet geweten hebben dat zijn zoon in leven is: in 1786 zet hij namelijk in het Oost Indisch Huijs in Amsterdam zijn handtekening aan de debetzijde van het scheepssoldijboek. Hij heeft zojuist f 32 ontvangen van het bedrag dat zijn zoon in de Azië verdiend heeft.

"1786 2 November f 32: : op dato betaald aan Theodorus Hobers op de schuld"

Vader Theodorus Hobers zet zijn handtekening voor ontvangst (afb. 8).

Hendrik Hobers overlijdt in "Malacca"
Het is de vraag of Hendrik ooit geweten heeft dat het door hem verdiende geld in het verre Amsterdam door zijn vader is opgenomen. Hendrik komt in 1788 in Malacca aan. Hij krijgt weer een functie aan de wal, want de schrijver vermeldt "9 maanden en 26 dagen op Malacca".


Op die 26e dag overlijdt Hendrik en de VOC betaalt niet voor de dagen dat er niet gewerkt wordt.
Dus vermeldt het scheepssoldijboek zakelijk aan de creditkant als allerlaatste zin dat Hendrik Hobers:

"1788 10 Junij op Malacca zonder testament off goederen is overleden: f 42 ; 13 ; 5 "

De rekening sluit bij het einde van het dienstverband (overlijden) met het bedrag dat Hendrik nog tegoed heeft van de VOC. Hendrik heeft nog recht op achterstallige gage van 42 gulden, 13 stuivers en 5 duiten. Vanzelfsprekend gaat de totaalafrekening naar zijn rechthebbenden. Het is niet bekend hoelang het geduurd heeft voordat het bericht van zijn overlijden Nederland bereikte. Er kunnen wel jaren overheen gegaan zijn. Zijn vader en zijn zus Geertruij, die intussen getrouwd is met Pieter Last, leven nog. Zij hebben recht op het door Hendrik verdiende geld.
Aan de debetkant wordt vermeld welk bedrag de erfgenamen pas zes (!) jaar na Hendriks overlijden ontvangen:

"1794 13 Maart [... ....] op dato betaalt aan Theodoris Hoberts zijn vader en erfgenaam in de helft en aan Pieter Las in huwelijk hebbende Geertruij Hoberts zijn volle zuster en erfgenaame
in de meede helft onder borgtogt van [.. enz ..] f 63:11: 4 "

Vader en zwager tekenen, zus Geertruij kan niet schrijven en zet een kruisje (afb. 8):

Theodoris Hobers
Pieter Last
Dit is het merk + van Geertruij Hoberts

Hendrik Hobers, zoon van Theodorus Hobers en Geertruij Romjeu, kleinzoon van Egbert Hobers de tinnegieter, overlijdt op 21-jarige leeftijd in Malacca.

Alle feiten zijn gevonden in de volgende archieven:
Nationaal Archief Den Haag
Stadsarchief Amsterdam

Heeft u aanvullingen, correcties of vragen met betrekking tot Hendrik Hobers?
De auteur van deze publicatie hoort het graag van u!

Tijdbalk Hendrik Hobers

Klik op de namen voor meer informatie. Gebruikte symbolen:  grootouders    ouders    broers/zussen    kinderen