Het naspeuren van de familiebanden voor de invoering van de burgerlijke stand in 1811 is vaak een hele puzzel: je hebt te maken met beschadigde, incomplete en verloren gegane kerkboeken. En als ze er zijn, is de informatie soms summier: “geboren Jan, zoon van Piet” of “Ontvangen voor de begrafenis van Jan zijn kind 1-3-0”. Maar het kan ook een leuke puzzel zijn. Het verbinden van allerlei kleine stukjes informatie tot een totaal plaatje. Meestal met nog wat aannames, die af en toe weer tegen het licht gehouden moeten worden.
Via de documenten uit de burgerlijke stand kon ik de tak Hoogeveen uit de familie van mijn grootvader terug volgen tot Johannes Eises Hogeveen uit Surhuisterveen.
Johannes Eises Hogeveen
Johannes Eises is overleden in september 1833, samen met zijn dochter Rompkje en zoontje Jacob. Volgens de overlijdensakte van 1833 is hij 61 jaar, bij de geboorte van Jacob in 1823 is hij 51 jaar, in 1826 is hij 54 jaar, en in 1829 is hij 55 jaar. Johannes is dus rond 1772 geboren, was schipper en hij woonde in Surhuisterveen. De namen van zijn ouders zijn niet terug te vinden, net zo min als een doopinschrijving, maar volgens zijn patroniem is hij de zoon van Eise, en verder draagt hij de familienaam Hogeveen.
In een Memorie van Successie (de afwikkeling van een erfenis) van Vroukje Nannes uit 1823 komen we Johannes Eizes Hoogeveen tegen als halfbroer van Jitske en Trijntje Tiensma. Gezien de verschillende achternamen, is de moeder de gemeenschappelijke ouder. Jitske en Trijntje zijn de kinderen van Josina Johannes en Matijs Tiensma, getrouwd in 1755. En zo komen we bij de volgende stap.
In een proces verbaal van het Nevengerecht van Tietjerksteradeel uit 1792 lezen we een verhaal waarin “Eyse Hendriks Hogeveen, turfschipper, oud 50 à 51 jaar, wonende te Surhuisterveen, getrouwd aan Gesina Johannes” voor komt.
Eyse Hendriks Hogeveen
De eerste puzzelstukjes vallen op hun plaats: Johannes Eises Hogeveen is een zoon van Eyse Hendriks Hogeveen en Gesina (Josina) Johannes. Eyse Hendriks Hogeveen is rond 1742 geboren, waarschijnlijk in Surhuisterveen, en zijn vader heet natuurlijk Hendrik.
Josina Johannes is in 1755 getrouwd met Matijs Tiensma. Er zijn 3 kinderen terug te vinden in de doopboeken: Berent 1-10-1756, Tryntje 29-12-1758 en Jetske 5-7-1761. Het lijkt waarschijnlijk dat Josina op 17-7-1729 gedoopt is in Surhuisterveen, als dochter van Johannes Wiits en Ietske Dirks. Haar huwelijk met Eise Hendriks zal na 1761 hebben plaatsgevonden. Ze is zo’n 13 jaar ouder dan Eise.
Martinus Hendriks Hogeveen
In 1819 overlijdt Martinus Hendriks Hogeveen, schipper uit Surhuisterveen, op ongeveer 80 jarige leeftijd. Zijn ouders zijn – volgens de akte – Hendrik Klazes Hogeveen en Geeske Eisses. Hij was getrouwd met Maaike Ouwes. Martinus is dus rond 1739 geboren, als zoon van Hendrik Klazes (Hogeveen) en Geeske Eisses. Dat maakt het waarschijnlijk dat – als hij broers heeft – zijn broers Klaas Hendriks (Hogeveen) en Eisse Hendriks (Hogeveen) zullen heten. Eisse Hendriks Hogeveen hebben we al gevonden. Nu Klaas nog.
Claes Hogeveen
In de trouwboeken van Leeuwarden en Groningen komen we in 1764 het huwelijk tegen van Claes Hogeveen en Eelkje Hiddes uit Surhuisterveen. In het trouwboek van Leeuwarden staat dat Claas in Groningen woont, en in het trouwboek van Groningen staat dat Claes uit Surhuisterveen komt. Claas is een ruiter in de compagnie van de major Joost/Jean le Boullenger in het Eskadron Orange Friesland.
Hiermee lijken we dus ook Klaas (Claas, Claes) gevonden te hebben. Claas en Eelkje wonen in Leeuwarden, waar Claas geen gebruik maakt van een patroniem, op één uitzondering na. In 1777 wordt Froukje gedoopt, de dochter van Claas Hendriks en Eelkje Hiddes. Claas Hogeveen heet dus ook Claas Hendriks. Claas overlijdt in 1803 in Leeuwarden, in het Ruiterquartier.
Eise overlijdt in 1804, ook in Leeuwarden. Dat laatste was in eerste instantie wat vreemd, maar volgens het begraafboek komt hij van het Schavernek in Leeuwarden, een gracht. Een schipper sterft natuurlijk op het water, altijd onderweg. Hij is van Stadswege begraven.
We hebben nu Hendrik Klazes en Geeske Eisses en drie broers: Klaas, Martinus (geboren rond 1739) en Eise (geboren rond 1742), wonend in Surhuisterveen. Martinus en Eise zijn schipper en Klaas is/was ruiter in het Staatse leger. Alleen van Martinus staat vast – in zijn overlijdensacte – dat hij de zoon is van Hendrik en Geeske. Er zijn (nog) geen doopinschrijvingen gevonden van kinderen van Hendrik en Geeske, net zomin als een huwelijksinschrijving van Hendrik en Geeske.
De kinderen van Claas Hendriks Hogeveen
Omdat de namen van de kinderen vaak aanwijzingen bevatten over de namen van de grootouders, gaan we de kinderen eens inventariseren.
Van Claas Hendriks Hogeveen en Eelkje Hiddes komen we de volgende kinderen tegen
– Janneke, gedoopt 13-4-1766
– Johannes, gedoopt 12-6-1767, overleden 6-6-1768
– Johannes, gedoopt 26-5-1769, overleden 14-2-1770
– Johannes, gedoopt 8-2-1771
– Froukje, geboren 17-3-1773, gedoopt 2-4-1773, overleden 28-4-1773
– Hidde, geboren 22-10-1774, gedoopt 4-11-1774
– Froukje, geboren 14-5-1777, gedoopt 28-5-1777
Wat opvalt, is dat de naam Hendrik niet voor komt en dat er drie keer Johannes wordt vernoemd, voordat Hidde – de vader van Eelkje – wordt vernoemd. Naar wie is Johannes vernoemd? Het lijkt er op dat Claas al eerder getrouwd is geweest en dat hij al een zoon heeft met de naam Hendrik.
De zoon van Eise Hendriks Hogeveen
Van Eise Hendriks Hogeveen en Josina Johannes kennen we één kind
– Johannes Eisses Hogeveen, geboren rond 1772 en overleden in 1833
Waarschijnlijk is dit ook het enige kind, omdat er in het testament uit 1823 sprake is van één halfbroer. Het is natuurlijk mogelijk dat Eise Hendriks kinderen heeft uit een eerder huwelijk.
In de begraafboeken van Leeuwarden komen we nog wel tegen “18-9-1801 Begraven op het Oldehoofsterkerkhof twee kinderen van Eise Hendriks” maar gezien de leeftijd van Josina Johannes in 1801 (rond de 70), moet dit een andere Eise Hendriks zijn.
De kinderen van Martinus Hogeveen
Van Martinus Hendriks Hogeveen en Marijke Ouwes kennen we de volgende kinderen via de aktes uit de burgerlijke stand.
– Sietske Marthinus Hogeveen 82 jaar oud overleden op 12-11-1845
– Froukje Hogeveen, 45 jaar oud overleden op 20-06-1815
– Grietje Martinus Hoogeveen, 74 jaar, overleden 04-04-1844
– Geeske Martinus Hogeveen (als enige een doopinschrijving in het doopboek van Surhuisterveen van 13-12-1772) op 13-8-1858 overleden op 86 jarige leeftijd.
– Antje Martinus Hoogeveen, 64 jaar oud overleden op 21-10-1839
– Trijntje Martinus Hogeveen, 80 jaar oud overleden op 06-06-1857
– Hendrikje Hogeveen, 58 jaar oud overleden op 11-01-1838
Slechts één kind (Geeske) staat in het doopboek van Surhuisterveen. De andere kinderen kennen we via de overlijdensaktes en geboorteaktes van hun kinderen. Wat opvalt bij de kinderen van Martinus en Marijke is dat pas het vierde kind vernoemd is naar de moeder van Martinus (Geeske). De ouders van Marijke heetten Ouwe en Grietje. Ouwe is niet vernoemd (allemaal dochters) en de derde dochter heet Grietje. Dan komt dus de vraag naar wie de eerste twee dochters van Martinus en Marijke zijn vernoemd. De naam Froukje zal ergens in de familie Hogeveen zitten omdat ook Klaas Hogeveen een dochter Froukje heeft.
Een mogelijke theorie voor de naam Sietske is de volgende.
Er is een echtpaar in Surhuisterveen met de naam Klaas Hendriks en Sytske Johannes. Zij krijgen drie kinderen (er staan drie kinderen in het doopboek)
– Hendrik, gedoopt 17-11-1741
– Marijke, gedoopt 27-10-1743
– Johannes, gedoopt 15-5-1749 overleden 10-8-1759
We hebben hier een Klaas Hendriks met een oudste zoon Hendrik en een zoon Johannes, die overlijdt. Stel dat Sytske overlijdt, en dat Klaas opnieuw trouwt en zijn eerste zoon in het nieuwe huwelijk Johannes noemt. Deze Klaas Hendriks zou dan dezelfde Klaas Hendriks Hogeveen uit Leeuwarden kunnen zijn.
De vrouw van deze Klaas Hendriks heet Sytske. Martinus Hendriks Hogeveen is rond dezelfde tijd geboren als de kinderen van Klaas en Sytske. Sytske zou een moederfiguur voor Martinus geweest kunnen zijn, waardoor hij zijn eerste dochter Sytske noemt.
Dit alles is speculatief. Er zou een groot leeftijdsverschil zijn tussen de broers Klaas Hendriks aan de ene en Martinus en Eise Hendriks aan de andere kant. Verder lijkt er een incongruentie te zijn tussen Klaas Hendriks uit Surhuisterveen en de beroepsmilitair Klaas Hogeveen. Dit zou verder uitgezocht moeten worden. Uit de militaire stamboeken is niet zoveel te halen. De stamboeken van het Staatse leger zijn grotendeels verloren gegaan. Het is mogelijk dat Klaas Hendriks in het leger heeft gezeten en in het noorden gestationeerd is geweest (Leeuwarden of Groningen).
Tot slot nog twee inschrijvingen die het plaatje mogelijk aanvullen
In de volkstelling van 1744 in Achtkarspelen staat een Hendrik Hogeveen in een huis met 5 personen, en een Claas Hendriks, ook in een huis met 5 personen.
Claas Hendriks zou in 1710 geboren kunnen zijn als zoon van Hendrik Klazes en Trijntje Gerrits, getrouwd op 20-2-1707 in Drogeham, vlakbij Surhuisterveen.
Samenvattend, de familie uit Surhuisterveen
Hendrik Klazes en Geeske Eisses hebben drie zonen
– Klaas,
– Martinus (geboren rond 1739)
– Eise (geboren rond 1742),
Klaas zou een zoon kunnen zijn van Hendrik Klazes en Trijntje Gerrits, geboren in 1710.
Klaas Hogeveen trouwt in 1764 met Eelkje Hiddes uit Surhuisterveen. Ze wonen in Leeuwarden en krijgen zeven kinderen, waarvan 3 op jonge leeftijd overlijden:
– Janneke, gedoopt 13-4-1766
– Johannes, gedoopt 12-6-1767, overleden 6-6-1768
– Johannes, gedoopt 26-5-1769, overleden 14-2-1770
– Johannes, gedoopt 8-2-1771
– Froukje, geboren 17-3-1773, gedoopt 2-4-1773, overleden 28-4-1773
– Hidde, geboren 22-10-1774, gedoopt 4-11-1774
– Froukje, geboren 14-5-1777, gedoopt 28-5-1777
Het kan zijn dat Klaas Hendriks (Hogeveen) eerder getrouwd is geweest met Sytske Johannes uit Surhuisterveen. Uit dit huwelijk zijn de volgende kinderen:
– Hendrik, gedoopt 17-11-1741
– Marijke, gedoopt 27-10-1743
– Johannes, gedoopt 15-5-1749 overleden 10-8-1759
Martinus Hendriks Hogeveen trouwt met Marijke Ouwes, dochter van Ouwe Jacobs en Grietje Johannes. Martinus en Marijke krijgen 7 dochters:
– Sietske Marthinus Hogeveen 82 jaar oud overleden op 12-11-1845
– Froukje Hogeveen, 45 jaar oud overleden op 20-06-1815
– Grietje Martinus Hoogeveen, 74 jaar, overleden 04-04-1844
– Geeske Martinus Hogeveen (als enige een doopinschrijving in het doopboek van Surhuisterveen van 13-12-1772) op 13-8-1858 overleden op 86 jarige leeftijd.
– Antje Martinus Hoogeveen, 64 jaar oud overleden op 21-10-1839
– Trijntje Martinus Hogeveen, 80 jaar oud overleden op 06-06-1857
– Hendrikje Hogeveen, 58 jaar oud overleden op 11-01-1838
Eise Hendriks Hogeveen trouwt met Josina (Gesina) Johannes. Josina heeft 3 kinderen uit een eerder huwelijk:
– Berent 1-10-1756,
– Tryntje 29-12-1758
– Jetske 5-7-1761.
Eise Hendriks en Josina Johannes krijgen een zoon
– Johannes Eises Hogeveen, geboren rond 1772