Stamboom Clement - Bomas - Buitendijk - van Hartingsveldt » Reimpje Heijkoop (1822-1866)

Persoonlijke gegevens Reimpje Heijkoop 


Gezin van Reimpje Heijkoop

Zij is getrouwd met Arie Swets.

Ze kunnen beiden schrijven (1841). (Reimpje heeft dit geleerd op de school op het Bedelaarsgesticht te Ommerschans.)


Huw.bijlagen te Maarn vanaf: https://www.familysearch.org/ark:/61903/3:1:9398-1TSX-J8?i=366&cc=2023934.


Het gezin heeft veel rondgezworven. Mogeijk hoorde dat bij Aries werk als rondtrekkende 'winkelier', of komt dat door een gebrek aan werk. 
Bekende woonplaatsen en adressen van het gezin:
- Maarn (met hun trouwen op 27 jan 1841)
- Utrecht, bij de Tolsteegpoort (wijk K) (rond 27 sept 1841, 'thans wonende')
- Driebergen (1843, met geboorte Leendert (NB die geboren wordt te Amerongen))
- Werkhoven (rond 1846-1852)
- Scherpenzeel (voor 1854)
- Charlois, Hogendijk 49 (wijk A) (17 mei 1854 - mei 1857) - met onleesbare notitie over tijdelijke afwezigheid. (NB boven pagina: [Charloisse] Kerksingel 51) In deze tijd emigreert Rijmpje met drie kinderen.
- Geertruidenberg (voor 3 mrt 1858)
- Werkendam (3 mrt 1858 - 1 december 1858, zie notitie. (In deze tijd moet Arie 1 dag in de cel.)
- Amsterdam, Lindegracht 59 (aug 1859 - okt 1859). (N.B. Geemigreerden blijven ingeschreven.)
- Amsterdam, Lijnbaansgracht ('Baangracht') 164, 4e ring(?) (okt 1859 - aug 1860). Hier overlijdt Arie. Leendert, Carel Elisa en Klasina blijven. (N.B. Geemigreerden blijven ingeschreven.)
- Amsterdam, Anjelierstraat 309 (aug 1860 - juni 1863) (N.B. Geemigreerden blijven ingeschreven.)


- Chicago (ca. 20 juni 1857 tot overlijden Reimpje 4 jan 1866) (Reimpje met kinderen Aart, Adrianus Cornelis & Helena Elizabeth)


Memorie van successie na overlijden zoon Adrianus Cornelis Swets op 29 sept 1848 te Werkhoven: https://www.openarch.nl/hua:2ED3E2EE-DFAC-40D2-AEC3-9B1055D4C485 Ik vraag mij sterk af wat er te vererven viel, want Adrianus was nog erg jong...


Als getuigen gaan vaak mee: de schilder Carel Fraza te Werkhoven (geboren ca. 1808) en de onderwijzer Frederik Kraai (geb. ca. 1821). Mogelijk waren zij vrienden of goede kenissen te Werkhoven.


Emigratie naar Chicago (1863?)


In Werkendam wordt in 1858 alleen vader Arie met de kinderen Carel Eliza, Adrianus Cornelis en Clasina ingeschreven. (In dat jaar moet hij later voor 1 dag de cel in.)
Erbij staat een moeilijk leesbare notitie, waarin het lijkt dat zijn vrouw Reimpje Heijkoop met Leendert en Helena Elisabeth (Swets?) naar Noord-Amerika zou zijn geëmigreerd:
"Deze Swets is volgens inlichtingen van den Burgemeester van Charlois getrouwd met Reimpje Heijkoop die met 2 kinderen genaamd Leendert en Helena Elisabeth met zijn vertrokken naar Noord Amerika." (Bevolkingsregister Werkendam 1850-1860; inventarisnr. 5, blad 413)
Wat hier ook staat, Arie en Reimpje wonen in 1859  in Amsterdam weer bij elkaar, waar Arie overlijdt en later zoon in 1869 Leendert trouwt. Dochter Helena Elisabeth vertrekt naar de Haarlemmermeer. Ik dacht eerst dat het plan misschien niet meer doorging, maar nu blijkt uit de huwelijksbijlagen van zoon Carel Eliza (1869) dat Reimpje weldegelijk geëmigreerd is, samen met zoon Aart en aanvankelijk ook Carel Eliza (die weer terugkeert). Daar overlijdt ze op 4 jan 1866 te Chicago aan 'cancer in the bowles' (kanker in de ingewanden). (zie: https://www.familysearch.org/ark:/61903/3:1:939K-KH3Z-ZR?i=1924&wc=MCLZ-W38%3A341763001%2C348778801&cc=2020117 )


Ook de huwelijksbijlagen van zoon Leendert (1868) bevatten een brief waarin nog meer details staat van oudste zoon Aart:


United States of America, State of Illinois, Cook County, City of Chicago


Aart Zwets, inwoner van Chicago voornoemd, een geloofwaardig persoon van goeden stand en naam, oud 24 jaren,


voor den Ondergetekenden, een Openbaar Notaris in voorgezegde stad Chicago, persoonlijk verschijnende en door mij vooraf beëdigd,
verklaart dat hij geboren is den 25e October in het jaar 1841 in het Koninkrijk der Nederlanden, Europa;


dat hij den 1e April 1857 met zijn moeder Rijmpje Zwets geboren Heijkoop (geboren den 28ste April 1824 en sedert hier te Chicago overleden op den 4den Januarij dezes jaars) en zijn broeder Adrianus Cornelis, geboren den 11de November 1851 en zijn zuster Helena Elizabeth, geboren der 27 Januarij 1855, het gezegde Koninkrijk der Nederlanden verliet en dat voornoemde familie omstreeks den 20ste Juni 1857 in de Verenigde Staten van Amerika aankwam en sedert zich te Chicago voornoemd vestigde. Dat zijn broeder Karel Eliza Zwets, geboren den 1e mei 1845, in het Koninkrijk der Nederlanden achterbleef met het doel een handwerk te leren, en zover hem bekend is, ten heden dage daar nog woont. Al het vorenstaande hij verklaart waar te zijn en met zijns handtekening in mijn tegenwoordigheid ondertekent te Chicago voornoemd, den 23 mei 1866.


[Getekend:] Aart Zwets


N.D.? Wilmanns, Notary Public
(zie https://www.familysearch.org/ark:/61903/3:1:939K-Y8QN-1?i=169&wc=MCLZ-LWL%3A341763001%2C349323001&;cc=2020117)


 


Maar met welk schip, en wanneer kwamen ze precies aan in New York? De passagierslijsten van schepen vanuit Nederland zijn voor 1907 helaas niet bewaard gebleven. En emigranten konden dat aangeven bij de Nederlandse overheid, maar velen deden dat niet. (Het lijkt erop dat Rijmpje dat niet heeft gedaan, aangezien ze tot 1863 in de boeken blijft staan.)
In Amerika zouden hun namen wel geregistreerd moeten zijn. Vanaf 1820 t/m 1891 werden landverhuizers die naar de VS trokken geregistreerd in Castle Garden op Manhatten. Ik heb hen nog niet kunnen vinden.

Zij zijn getrouwd op 27 januari 1841 te Maarn, Utrecht, zij was toen 18 jaar oud.

beiden wonend te Maarn

Kind(eren):

  1. Aart (Arthur) Swets  1841-1914 
  2. Leendert Swets  1843-1897 
  3. Carel Eliza Swets  1846-1943 
  7. Klasina Swets  1852-1869 
  8. Helena Elisabeth Swets  1855-> 1859


Notities over Reimpje Heijkoop

Ook wel Rijntje, Rijmje (VS).


Haar vader zou kunnen zijn: Willem Kopperman (met wie haar moeder later een kind had).


Is als tiener van 19 maart 1834 in bedelaarsgesticht Ommerschans geweest (vanuit Rotterdam). Haar nr. is 2108. Als doopplaats wordt 28 apr 1822 te Charlois opgegeven.
Wordt samen met haar moeder Lena Heijkoop op 2 juni 1838 ontslagen.


Met haar kinderen Aart (15), Adrianus Cornelis (6) en Helena Elizabeth (2) en mogelijk Carel Eliza (11) emigreert ze in 1857 (voor het overlijden van haar man Arij Swets) naar Chicago. Zoon Carel Eliza was mee (volgens militieregisters) maar keert in 1869 weer terug of is uiteindelijk nooit weggeweest (volgens brief broer Aart).


Ik dacht lange tijd dat ze te Amsterdam overleden zou zijn, alleen kan ik haar naam niet vinden in de overlijdensregisters op alfabet van die periode.


Er wordt op meerdere plekken gezegd dat Reimpje naar Noord-Amerika is geëmigreerd is. Tot juni 1863 woont ze in Amsterdam, dat zou dan daarna gebeurd zijn?
Allereerst maakt de burgerlijke stand te Charlois daar melding van (maar toen zou ze eerst nog een tijd in Nederland wonen.)
Echter, in 1866 staat deze opmerking bij de militaire inschrijving van haar zoon Carel Eliza Zwets:  "Geroyeerd ingevolge machtiging van den commissaris des Konings in NH alzijnde(??) zijne moeder in Amerika gevestigt. Zie missieve C? no. 1796 ... 1866."
zie: https://archief.amsterdam/indexen/deeds/98533451-13c0-56a3-e053-b784100ade19?person=98533451-13c1-56a3-e053-b784100ade19


De huwelijksbijlagen van zoon Carel Eliza Swets (Zwets) tonen aan dat ze op 4 jan 1966 in Chicago is overleden aan 'cancer in the bowles' (kanker in de ingewanden). Zoon Aart getuigt hiervan, net als Dcotor Alexander Fisher M.D. en getuigt dat hij haar in haar ziekte heeft bijgestaan. F. Pasdeloupe verklaart hetzelfde.


 


CONCEPTARTIKEL (nog onvoltooid):


GESTUURD NAAR DE OMMERSCHANS.


LENA HEIJKOOP EN HAAR DOCHTER REIMPJE HEIJKOOP MET DE MANNEN WILLEM KOPPERMAN EN BRAND BRANDSEN


Wat vooraf gebeurde: Lena’s jeugd


Lena Heijkoop werd geboren op 14 februari 1793 in Numansdorp, in het zuiden van de Hoeksche Waard. Ze werd daar op 24 februari gedoopt in de Nederduits Gereformeerde kerk (vanaf 1815 de Nederlands Hervormde Kerk geheten) als dochter van Arij (Arie) Heijkoop en Reimpje Huijzer (ook wel Reinburgje, en Huijsert).


Haar ouders gingen op 27 november 1789 te Charlois op het eiland IJsselmonde in ondertrouw. Haar vader was in 1768 geboren te Dordrecht als zoon van Cornelis Heijkoop en Anna Catharina van Breda. Hij was als bruidegom dus 20 jaar oud en woonde inmiddels in Charlois. Haar moeder was in 1766 geboren te Charlois als dochter van Jan Huijzer en Lena van Wijnaarden (Van Wingerden). Ze was dus 22 jaar oud en woonde te Katendrecht (naast Charlois). Op de ondertrouw volgden drie zondaagse mededelingen van het huwelijk, waarin men bezwaar kon maken. Na deze kleine drie weken kon het huwelijk plaatsvinden, dit zal in december 1789 geweest zijn.


Op het moment van trouwen was haar moeder Reimpje al zwanger, iets dat vrij normaal was in die tijd, en op 13 juni 1790 dopen haar ouders hun eerste kind Cornelis te Charlois (vernoemd naar opa Cornelis Heijkoop). In de jaren hierna duiken haar ouders op in de doopboeken van Numansdorp, in  het zuiden van de Hoeksche Waard. Hier worden Lena en haar zusje Anna Catharina gedoopt (op achtereenvolgens 24 februari 1793 en 21 november 1794). Lena is vernoemd naar haar oma Lena (Leentje) van Wijngaarden, die een jaar later zal overlijden en op 15 mei 1794 werd begraven te Charlois. Daarna komen we het gezin weer tegen in Charlois. Hier kregen haar ouders nog vier kinderen: Jan (1797), Cornelia (1800), Adriana (1802) en Arij (1806). Alleen jongste broertje Arij overlijdt als baby. De andere zeven worden allemaal volwassen, wat voor die tijd bijzonder is.


Waarom Numansdorp?


Een vraag blijft: wat bracht Lena’s ouders van Charlois naar Numansdorp in de jaren 1793-1794? Numansdorp ligt niet om de hoek. Je moest het eiland IJsselmonde verlaten en oversteken naar het volgende riviereneiland de Hoeksche Waard (met de huidige wegen en bruggen(!) zo’n 22 kilometer…).


Het kan natuurlijk dat Arie daar als boerenarbeider aan de slag kon. Maar dan had het meer voor de hand gelegen als hij dichter bij huis was beland. Er lagen verscheidene dorpen tussen Charlois en Numansdorp. Daarbij was Arie afkomstig uit de stad Dordrecht, dus zonder ervaring voor veldwerk.


Nu zijn er twee gegevens die een aanwijzing kunnen geven: uit latere bronnen weten we dat Arie rond 1820 timmerman was.[1] Het zou goed kunnen dat hij dat rond 1793 ook al was. Verder was in 1793 oorlog uitgebroken met Revolutionair Frankrijk. In alle haast werd toen een verdedigbare aarden vesting aangelegd ten zuiden van Numansdorp voor als de Fransen vanuit het zuiden zouden komen: Fort Buitensluis. Hiermee wilde men de scheepvaart op het Hollandsch Diep kunnen controleren.[2]


Zeker weten doen we het niet. Maar het lijkt mij realistisch dat Arie ingeschakeld is voor de aanleg van deze aarden vesting. Hiervoor moesten ze arbeiders aanstellen, en het is goed voorstelbaar dat ze die aangesteld hebben vanuit Rotterdam, vlakbij Charlois. Hier waren genoeg werklui die werk zochten. Vermoedelijk heeft ook Arie zich hiervoor aangemeld. Een andere mogelijkheid is dat hij daar als militair dienst deed, en dat Reimpje met zoontje Cornelis meekwam naar Numansdorp.


In 1795 trok de Franse generaal Pichegru Nederland binnen toen de rivieren bevroren waren. Stadhouder Willem V vluchtte naar Engeland en de Bataafse Republiek werd uitgeroepen. De oorlog was voorbij. Dat Arie in 1797 weer terug is in Charlois, past hier naadloos op aan.


Tijdsbeeld 1813


De Franse overheersing (1795-1813) was een tijd van grote verarming. De handel viel stil, waarmee de levensader van de Nederlandse economie wegviel. Vooral de steden werden zwaar getroffen. Was de republiek voor 1795 nog altijd relatief welvarend, na 1813 was de armoede schrijnend. Ik zie dit voor mijn ogen gebeuren in de archieven: veel families die zich voor 1795 goed konden redden, waren in 1813 afhankelijk van de armenhulp.


2x buitenechtelijk kind / Ongehuwde moeder / 3x moeder


Dochter Lena komen weer tegen in 1819 in Katendrecht, als haar vader (timmerman, 57 jaar) aangifte doet van de geboorte van Lena’s zoon Arij Heijkoop (vernoemd naar haar vader). Hij is geboren op 20 oktober 1819 te Katendrecht om 11 uur ‘s avonds. Als moeder wordt Lena genoemd, ongetrouwd en arbeidster en 26 jaar oud. We hebben geen enkele aanwijzing wie de vader geweest zou kunnen zijn… Helaas overlijdt haar zoontje drie maanden later op 20 januari 1820 in Katendrecht (in het huis ‘wijk A nr. 18’). Nu wordt van Lena genoteerd ‘zonder bepaald beroep’.


Het loont soms te kijken wie er optreden als getuigen. Bij zowel geboorte- als overlijdensakte zijn als getuigen mee Cornelis Mout (‘bouwman’ oftewel landbouwer te Charlois, 57 jaar), en Klaas Verschoor (arbeider te Katendrecht, 46 jaar). Ik heb geen familiebanden kunnen ontdekken met deze personen. Mogelijk gaat het om goede vrienden. Maar het feit dat een landbouwer optreedt als getuige doet vermoeden dat de familie Heijkoop niet tot de allerarmsten behoorden. Wellicht was haar vader een succesvolle timmerman en behoorde hij zelfs tot de middenklasse. We weten het niet.


Op 28 april 1822 bevalt Lena opnieuw van een buitenechtelijk kind: Reimpje, vernoemd naar haar moeder Reimpje Huijzer. Ze is geboren in Katendrecht om 10 uur ’s avonds. Getuigen zijn nu haar broer Cornelis (arbeider, 31 jaar) en opnieuw Klaas Verschoor (arbeider, 48 jaar). Als beroep van haar moeder wordt weer opgegeven ‘arbeider’. Reimpje overleed gelukkig niet op jonge leeftijd.


Lena was dus een ongehuwde moeder te Katendrecht. Wie de vader was van haar kinderen, we hebben geen idee. Blijkbaar niet iemand die met haar kon of wilde trouwen. We weten niet of het ging om een affaire, of dat er sprake was van allerlei losse contacten waarbij Lena ook niet wist wie de vader was. Soms werd er met de naam van het kind nog een hint gelegd naar de biologische vader, maar ook dat deed Lena niet.


Maar daar komt verandering in als Lena opnieuw ongetrouwd zwanger raakt en op 29 november 1825 in Charlois bevalt van een zoon. Deze keer is er wel een vader in beeld:


“In het jaar 1825 den 29e november des avonds zes uren is voor ons burgemeester, ambtenaar van den civielen staat aan Charlois verschenen Willem Kopperman, schoenmaker oud 42 jaar, wonende te Charlois, welke ons verklaard heeft dat op heden den 29e november 1825 in des nachts een ure, binnen Charlois, uit hem verklarend en uit Lena Heijkoop, zonder beroep, oud 33 jaar, wonende ook te Charlois, met welke hij voornemend is zich in den echt te geven, buiten huwelijk is geboren een kind van het mannelijk geslacht, aan hetwelk hij verklaarde de voornaam te geven van Arij. Gezegde verklaring is geschied in tegenwoordigheid van Jacob Barendregt, oud 30 jaar, en Jan Huijsser, oud 53 jaar, beiden arbeider en wonende te Charlois.”


Blijkbaar was Lena weer terug verhuisd naar Charlois. Deze keer is er dus wel een vader in beeld die ook zorg wil dragen voor zijn kind! De 42-jarige schoenmaker Willem Kopperman, die ook te Charlois woonde. Ook al zijn ze nu nog ongetrouwd, hij geeft aan dat hij van plan is met Lena te trouwen. Hun zoontje wordt opnieuw vernoemd naar Lena’s vader, maar krijgt nu wel Willems achternaam: Arij Kopperman.


Willem Kopperman


Wie was Willem Kopperman? Die vraag is nog niet zo eenvoudig te beantwoorden, want het lijkt erop dat hij – ondanks zijn voornemen – in werkelijkheid nooit getrouwd is met Lena Heijkoop. Ik heb hun trouwakte nergens kunnen vinden, terwijl trouwakten van die tijd over het algemeen goed op te sporen zijn. En juist op trouwakten valt waardevolle informatie te vinden…


Bij de geboorteakte van zoon Arij vinden we de handtekening van Willem Kopperman, die belangrijk zal blijken voor het reconstrueren van zijn eerdere leven. Blijkbaar kon hij schrijven!


Gelukkig had ik nog wat meer informatie: namelijk dat wat de Maatschappij van Weldadigheid later over hem zou noteren in zijn archieven. Willem blijkt geboren te zijn in het stadje Beckum in Westfalen te Duitsland.[3] Verder worden twee verschillende geboortejaren genoemd: eerst wordt 6 januari 1790 genoemd, maar dit wordt later aangepast in 1781. Dit tweede geboortejaar sluit beter aan met Willems opgegeven leeftijd bij de geboorte van Arij in 1825 (42 jaar), en blijkt ook beter te kloppen bij andere gebeurtenissen in Willems leven. Tegelijk blijft de datum 6 januari hangen: waar komt die vandaan? Ondanks dat het jaartal niet klopt (wat regelmatig voorkwam in die tijd), zou het kunnen dat 6 januari wel zijn geboortedag was. Mogelijk is zijn geboortedag 6 januari 1781.


Verder wordt genoteerd dat Willem – in tegenstelling tot Lena! – Rooms-Katholiek is. De doopboeken van Beckum zouden zijn geboortejaar kunnen uitwijzen, maar die heb ik nog niet kunnen inzien. In ieder geval ben ik te weten gekomen dat Willem in Beckum nog twee broers had: Berend en Hendrik. Zij waren ook schoenmakers, maar emigreerden niet en bleven in Beckum wonen.[4]


Tot zover mijn gegevens die ik over de Willem Kopperman kreeg die met Lena samen was: zijn geboorteplaats met een indicatie van geboortejaar, zijn beroep van schoenmaker en zijn handtekening.


Het eerdere leven van Willem Kopperman


In de periode 1810-1819 komt de naam Willem Kopperman vaker voor in de archieven, namelijk als echtgenoot van Catharina Groenendijk (ook wel Trijntje). Ik kwam dit huwelijk op het spoor door geboorteaktes van hun kinderen, en was benieuwd of dit dezelfde Willem zou zijn. Na wat zoeken vond ik in het Rooms-Katholieke trouwboek van Rhoon de inschrijving van hun ondertrouw op 6 april (‘grasmaand’) bij de burgerlijke stand te Poortugaal:[5]


“Op heden den 6e van Grasmaand 1810 zijn ter Secretarij van Poortugaal in ondertrouw aangetekend Willem Kopperman, J.Man geboren te Beckum uit Munsterland, wonende te Rhoon, met Trijntje Groenendijk, weduwe van Cornelis van Gils, geboren en wonende te Poortugaal.”


Je kunt er nooit zomaar vanuit gaan dat een naamgenoot dezelfde persoon is, maar in dit geval is het zeer aannemelijk dat dit om dezelfde Willem Kopperman gaat! (En dat zal uit nog meer blijken.)


Catharina Groenendijk is op 24 apr 1781 gedoopt te Rhoon (katholiek) als dochter van Adrianus Groenendijk en Johanna van den Baart. Op 22 april 1804 trouwt ze in de Katholieke kerk te Overschie met Cornelis van Gilst (Gils) uit Schiedam, geboren in 1773. Ze krijgen in Schiedam drie kinderen: Johannes (1805), Cornelis (1806) en Adrianus (1807). Maar in 1807 overlijdt eerst hun middelste zoon Cornelis (1 jaar), en op 15 september 1807 haar man Cornelis op 34-jarige leeftijd. Catharina blijft vervolgens over met twee jonge kinderen. Ze lijkt bij haar ouders te gaan wonen, die inmiddels in Poortugaal woonden. Daar woont ze tot haar tweede huwelijk met Willem. Het is aannemelijk dat haar kinderen Johannes en Adrianus deel gingen uitmaken van het nieuwe gezin van Willem Kopperman en Catharina Groenendijk.


Maar ook Willem en Catharina kregen kinderen. Allereerst Joanna, rooms-katholiek gedoopt op 9 oktober 1810 in Rhoon. Erbij staat dat ze geboren is in het (tegenwoordig verdwenen) buurtschap De Heij onder ’s Gravenambacht.[6] De peetouders zijn Catharina’s ouders Adrianus Groenendijk en Joanna van den Baart.


Deze Willem Kopperman wordt in 1811-1813 (dus nog in de Franse tijd) geregistreerd als kiesgerechtigde voor het kanton Ridderkerk in ’s Gravenambacht.[7]


In 1813 duikt het stel op in Pernis, als daar op 22 januari 1813 om zes uur ’s avonds hun zoon Willem Koppelman wordt geboren. Vader Willem is dan 31 jaar en als beroep wordt opgegeven schoenmaker. Ze wonen  dan in Pernis in huis nr. 16. Getuigen zijn de mede-schoenmaker Jacob van Burg (53 jaar, wonend te Pernis) en ‘koopman’ Willem Proomrak (29 jaar, wonend te Pernis). De akte wordt ondertekend door Willem met ‘Willem KoppeRman’[8], een handtekening die we kunnen vergelijken met de handtekening van 1825!


In de jaren erna verhuist het gezin naar het stadje Delfshaven aan de overkant van de Nieuwe Maas. Daar vindt Willem werk als brandersknecht in een jeneverstokerij. Het waren economisch zware tijden, dus waarschijnlijk was er niet genoeg vraag naar zijn schoenmakersambacht. En (helaas) zal er juist in die tijden van schrijnende armoede heel wat jenever doorheen zijn gegaan…


Daar krijgt het stel een derde kind: Elizabeth, geboren op 7 februari 1816.[9] Ze wonen dan aan de Westzijde van de Oudehaven (de huidige Voorhaven) nr. 45 in Delfshaven. Getuigen bij de aangifte zijn stadschirurgijn Johannes Dersterre[10] en verversbaas Bernardus Houthoff, leeftijdsgenoten van het stel die volgens de akte op hetzelfde adres woonden. (In die tijd woonden er meestal meerdere gezinnen in een stadspand).  Ook bij deze geboorteakte vinden we een handtekening van vader Willem!


Maar negen dagen na Elizabeths geboorte overlijdt moeder Catharina op 34-jarige leeftijd in haar woonhuis, waarschijnlijk verzwakt door de bevalling. Willem was blijkbaar niet in de gelegenheid haar sterven aan te geven bij de gemeente, dus dat werd gedaan door Hermanus Bras (‘meeter’ van beroep) en opnieuw verversbaas Bernardus Houthoff.


De beroepen van de getuigen (chirurgijn, verversbaas, meter) geven de indruk dat Willem en Catharina niet tot de allerarmsten horen, ook al zullen ze het als brandersknecht niet breed hebben gehad.


Willem blijft dus over met de kinderen: zijn stiefzonen Johannes (11 jaar) en Adrianus (8 jaar), en zijn eigen kinderen Joanna (5 jaar), Willem (3 jaar) en Elizabeth (ruim 1 week). Van zoon Willem is nog onduidelijk of hij toen nog leefde, maar de zorg voor vier tot vijf jonge kinderen zal zwaar op vader Willem gedrukt hebben. Er waren geen familieleden waarop hij kon terugvallen, en hoe moest de baby gevoed worden? Hij zal aangewezen geweest zijn op zijn netwerk of de armenhulp, en ergens een voedster geregeld hebben. Het zal een zware tijd geweest zijn.


Dat blijkt als jongste dochter Elizabeth Kopperman op 7 juni 1819 overlijdt, ruim drie jaar oud. Haar overlijden wordt aangegeven door stadsgenoten broodbakker Johannes van Nierop en ‘toeziender’ (opziener?) Pieter Keuzenkamp. Ze woont dan op een ander adres: het huis ‘wijk  B nr. 203’. (Welk huidige adres dat is, is onduidelijk.) Maar dan komt het: ze wordt omschreven als ‘dochtertje van Willem Kopperman, clandestien vertrokken en Catharina Groenendijk, overleden”.


Hoe kan een vader zijn dochter verlaten? Hield hij dan niet van zijn kinderen? We kunnen ervan uitgaan dat hij de rest de kinderen ook achtergelaten heeft. We weten niet wat hem bewogen heeft, maar we kunnen er vanuit gaan dat een vader dit niet zomaar doet. Waarschijnlijk trok Willem het niet om alleen voor het samengesteld gezin te zorgen. Misschien lukte het financieel niet, of was de zorg praktisch onmogelijk voor hem. We weten niet wat hij kon in het huishouden. En daarbij: wie zorgde voor de jonge kinderen op zijn (waarschijnlijk) lange werkdagen? Misschien zag hij voor het welzijn van de kinderen geen andere uitweg dan hen achter te laten, in de hoop dat ze dan een beter leven zouden krijgen in een weeshuis… Laten we niet te snel oordelen.


Er was in Delfshaven geen Rooms weeshuis in die tijd, dus waarschijnlijk werden katholieke wezen verdeelt over verschillende huizen of andere steden. Elizabeth woonde bij haar overlijden blijkbaar op een adres in de stad. Stiefzoon Adrianus blijkt twee jaar later (1821) als kleermakersjongen in het Roomse armenhuis van buurstad Schiedam te wonen, een plaats met een groter katholieke volksdeel. In dat jaar overlijdt hij daar.


Van Willems twee overige eigen kinderen met Catharina Groenendijk (Joanna en Willem Kopperman) ontbreekt elk spoor. Het is onduidelijk hoe het met hen verder gegaan is, maar vermoedelijk zijn ze op jonge leeftijd overleden. (Mogelijk zal uit vervolgonderzoek blijken wat het lot van deze kinderen geweest is in deze jaren: waar ze als wezen ondergebracht werden en hoe jong ze zijn geworden.)


Stiefzoon Johannes van Gilst bereikt als enige de volwassen leeftijd. Hij trouwt op 14 april 1830 te Rotterdam met Francina Carolina Post, met wie hij meerdere kinderen krijgt. Hij overlijdt uiteindelijk in 1864 op 59-jarige leeftijd in Rotterdam.


Willem Kopperman verliet dus het stadje Delfshaven voor 1819, en blijkt in 1825 al enige tijd bij Lena Heijkoop in Charlois te zijn, het dorp aan de overkant van de Nieuwe Maas. Hij was blijkbaar dichtbij gebleven. Inmiddels was hij van brandersknecht weer zijn eerdere beroep van schoenmaker geworden.


Notities voor vervolg: Het stel lijkt nooit officieel getrouwd te zijn. Naar de Ommerschans(/Veenhuizen) vanuit Rotterdam. Hoe was het daar? (Tegelijk met Brand Brandsen, met wie ze later samen was. Wie was hij?) Hun vertrek: uiteindelijk zonder Willem Kopperman. Hoe ging het verder met Willem: vertrek, 2e maal, opnieuw vertrek (weinig hoopvol). Men mocht vrij bij 25 gulden oververdienste, min. 1 jaar blijven.


Daarna: 1841: huwelijk Reimpje Heijkoop met Arie Swets (uit Werkendam!) te Maarn (Utrechtse Heuvelrug!). Lena was toen samen met Brand Brandsen wonend te Maarn (die was ook in de Ommerschans 1834-1838). Brand was opgeleid tot boerenarbeider: mogelijk werkte hij daar als boerenarbeider? Rijmpje kwam samen met Arie Swets op meerdere plekken, uiteindelijk te A’dam, zij ging alleen met enkele kinderen naar Chicago. Arie bleef achter met de rest van het gezin. Zou haar moeder Lena al eerder al naar de V.S. gegaan zijn met Brand Brandsen? Of is ze ergens anoniem in Nederland, Duitsland of België overleden? Hun overlijdensakten heb ik nog nergens kunnen vinden (in ieder geval niet in Amsterdam).


Auteur: Marien Clement (2022)



;" title="" name="_ftn1" href="https://d.docs.live.net/ca485b3429879c88/Documenten/Bestanden/2.%20Genealogie/10.%20Eigen%20artikelen/Artikel%20Lena%20Heijkoop%20(preview%20voor%20website%202024).docx#_ftnref1">[1] BRON TIMMERMAN


ef="https://d.docs.live.net/ca485b3429879c88/Documenten/Bestanden/2.%20Genealogie/10.%20Eigen%20artikelen/Artikel%20Lena%20Heijkoop%20(preview%20voor%20website%202024).docx#_ftnref2">[2] BRONNEN BUITENSLUIS: WIKI EN ANDERE SITE.


le="" name="_ftn3" href="https://d.docs.live.net/ca485b3429879c88/Documenten/Bestanden/2.%20Genealogie/10.%20Eigen%20artikelen/Artikel%20Lena%20Heijkoop%20(preview%20voor%20website%202024).docx#_ftnref3">[3] Beckum ligt tussen Münster en Paderborn. De naam werd in verschillende spellingen geschreven: Bekauw, Becking, Beckun, steeds met erbij  ‘Munsterland’ of Pruissen. Dit moet zijn het huidige Beckum in Noordrijn-Westfalen. Zie hiervoor ook het herkomstonderzoek naar plaatsnamen van Simon Hart te Amsterdam.


ef="https://d.docs.live.net/ca485b3429879c88/Documenten/Bestanden/2.%20Genealogie/10.%20Eigen%20artikelen/Artikel%20Lena%20Heijkoop%20(preview%20voor%20website%202024).docx#_ftnref4">[4] Genoteerd te Willemsoord in 1835: "Hij heeft te Becking in Munsterland 2 broeders, Berend en Hendrik, beide schoenmaker, die hem mede een schoenmaker zijnde, belooft hebben aan het werk te zullen helpen, zodat hij zich vleit met de kost te zullen kunnen verdienen hunner rekening staat."