De tijden waren veranderd. Aan het begin van de 16e eeuw werd in Friesland nog een doodvonnis voltrokken vanwege het niet laten doopen van een Kind, hetwelk ongedoopt is gestorven. Tweehonderd jaarlater was de doop geen absolute zekerheid meer. Zo werd ook Harmen Hendriks Bron niet gedoopt. Dat was de vrije keuze van zijn ouders Hendrik Arends Bron en Aukjen Melles. Pas na de invoering van de Burgerlijke Stand in 1811 bleek het niet gedoopt zijn (=het niet geregistreerd staan) een probleem, omdat voor een huwelijk een geboortebewijs nodig was. Toen Harmen dan ook in in 1829 voor de tweede maal in het huwelijk trad, moest er een Acte van Bekendheid worden opgesteld, uit hoofde hij niet gedoopt was, en derhalven geen doopattest konde produceren. En zo verschenen er op maandag 9 februari 1829 zeven getuigen voor de Rechtbank te Heerenveen, waaronder twee broers van Harmen. Deze getuigen verklaarden dat Harmen was geboren te Dragten, in de maand maart des jaars zeventienhonderd zevenenzeventig. De broers Pieter en Evert verklaarden vervolgens dat hun de tijd van deszelfs {Harmen} nog zeer wel bekend was, en zij met deszelfs in een huis waren opgegroeid. En zo werd het alsnog vastgelegd: Harmen Hendriks Bron was in maart 1777 te Dragten geboren.
Harmen was nog maar 18 jaar oud, toen hijop zondag 27 september 1795 te Wolvega met de 31-jarige Jacobjen Hendriks van der Wijk in het huwelijk trad. Het leeftijdsverschil tussen de twee bedroeg dus 13 jaar! Jacobje was in 1764 te Oudehornegeboren en was het eerste kind van vader Hendrik Jans van der Wijk en moeder Janke Bartelds. Na Jacobjen zouden er nog zes broertjes en zusjes geboren worden. Een van deze kinderen was Jan, die samen met zijn maten berucht werd onder de naam De Bende Van Jan Hut. Jacobjen’s jongere broer Jan werd begin februari 1803 op het Galgenveld van Leeuwarden opgehangen. Dit moet voor Jacobjen (en ook voor Harmen, die zijn zwager verloor) een enorm traumatische periode zijn geweest. Jacobje’s zuster Barteldje zou in 1801 met Evert Hendriks Bron trouwen; de jongere broer van Harmen. Op zijn pagina is ook meer informatie te lezen over De Bende van Jan Hut. Harmen en zijn vrouw Jacobje kregen samen de volgende kinderen:
- Hendrik, 19 mei 1796 te Nijelamer – 12 januari 1875 te Oudega (78 jaar)
- Janneke (Janke), november 1797 te Nijelamer – 29 oktober 1878 Munnekburen (80 jaar)
- Aukje, 1801 te Echten – 21 juli 1862 te Echten (61 jaar)
- Jan, 1803 te Echten – 12 mei 1832 te ‘s Hertogenbosch (29 jaar)
- Arend, 18 oktober 1805 te Echten – 25 augustus 1842 te Echten (36 jaar)
- Antje, 7 april 1809 te Echten – 8 oktober 1847 te Kalenberg, Oldemarkt (OV) (38 jaar)
In 1795 werd ons land onder de voet gelopen door de legers vanNapoleon. En zo begon De Franse Tijd, die pas in 1813 voorbij was. Alle kinderen van Harmen en Jacobjen werden dus geboren tijdens de Franse bezetting. In 1811 werd, op last van de Fransen, de Burgerlijke Stand ingevoerd en werd het voeren van een achternaam verplicht. En zo meldde Harmen zich op dinsdag 11 februari 1812 bij de Burgerlijke Stand en liet er de achternaam Bron noteren. Hij ondertekende de akte voluit, dus met de pas aangenomen achternaam. Wel schreef hij zijn naam zonder hoofdletters. Later zou hij zijn initialen wel met een hoofdletter schrijven, maar de achternaam bleef hij de rest van leven met een kleine letter schrijven.
Begin februari 1825 trok er een zware storm over ons land en in de nacht van de 4e en 5e februari braken de dijken op tientallen plaatsen door. Harmen woonde in 1825 met zijn gezin in Munnekeburen en ook dit dorp werd zwaar getroffen. Bewoners sloegen op de vlucht en in de dagen na de ramp was het dorp nagenoeg verlaten. Zelfs de kerk, waar veel gezinnen in eerste instantie een schuilplaats hadden gevonden, dreigde te bezwijken voor de alles verpletterende stroom des waters. Landerijen waren ondergelopen, huizen ingestort, mens en dier verdronken. In de daaropvolgende dagen en weken was er gebrek aan kleding, voedsel en vrijwel alle eerste levensbehoeften. Overal werd geld ingezameld om de getroffen gezinnen te helpen. Ook Harmen en zijn gezin zullen have en goed verloren, maar gelukkig overleefden ze deze vreselijke ramp.
Harmen was turfmaker van beroep en werkte samen met zijn vrouw Jacobjen op de veengronden. Want ook na haar huwelijk bleef ze werkzaam in het turf. Het werk op de veengronden was zwaar en vrouwen en kinderen werkten vaak net zo hard mee. In 1829 waren het twee geburen der overledene die liet noteren dat Jacobjen op zaterdag 25 augustus 1827, des avond te zeven ure in een huis zonder nummer te Munnikeburen was overleden. Jacobjen Hendriks van der Wijk werd 63 jaar oud.
Het is niet zeker hoeveel kinderen er toen nog thuis woonden. Zoon Jan zou ongetrouwd blijven en Arend en Antje zouden pas na het overlijden van hun moeder in het huwelijk treden. Het is dus mogelijk dat zij toen nog thuis woonden. Toch, het waren geen kinderen meer, Jan was 24 jaar, Arend was 22 en Antje was 18 jaar oud. Harmen zou 19 maanden na het overlijden van zijn eerste vrouw opnieuw het ja-woord geven. Hij was inmiddels 52 jaar oud, toen hij op donderdag 5 maart 1829, om 11.00 uur in de ochtend, in het huwelijk trad met de 46-jarige Jentje Egberts Kok. Jentje was op zaterdag 21 september 1782 te Rotserhaule geboren en gedoopt op zondag 29 september 1782 te Sint Johannesga en Delfstrahuizen. Ze was de dochter van vader Engbert Jans Cok en moeder Maria Klases Mink. Ook Jentje was eerder getrouwd geweest, en wel met Jan Barends Lienjes, die op vrijdag 15 september 1826 om middernacht te Echten overleed. Ook Jentje was turfmaakster van beroep en woonde te Echten, terwijl Harmen turfmaker te Munnekeburen was. Als getuigen traden op:
- Koop Hendriks Doeven, 68jaar, veenbaas, woonachtig te Munnekeburen
- Jan Jacobs Gritter, 61 jaar, boer, woonachtig te Sonnega
- Hendrik Jurjens Groenewoud, 57 jaar, veenbaas, woonachtig te Munnekeburen
- Jurjen Jans Groenewoud, 48 jaar, turfmaker, woonachtig te Nijetrijne
Hoewel de relatie tussen de getuigen en de bruid & bruidegom niet in akte werd vermeld, mogen we aannemen dat het hier gaat omde bazen, collega’s en/of vrienden van Harmen en Jentje. Het leven als turfmaker was geen vetpot, dus het is niet verwonderlijk dat zowel Harmen als zijn vrouw Jentje onvermogend waren de kosten voor de benodigde aktes te betalen. Harmen en zijn tweede vrouw zouden geen kinderen krijgen.
Harmen en Jentje gingen in Echten wonen en zouden samen een respectabele leeftijd bereiken. Door de jaren heen waren er wel momenten van intens verdriet. Zo overleed zoon Jan in 1832, zoon Arend in 1842 en dochter Antje in 1847. Harmen had bij leven dus drie van zijn kinderen verloren. Zijn tweede vrouw overleed op zondag 6 juni 1858, des morgens ten acht ure te Echten. Jentje Engberts Kok werd 75 jaar oud. Zoals zo vaak staan er wat foutjes in de overlijdensakte. Zo werd Jentje volgens de akte te Sint Jansga geboren en zou ze 78 jaar oud zijn geworden. Maar zoals we eerder konden lezen werd Jentje in september 1782 te Rotserhaule geboren en was dus 75 jaar toen ze overleed.
Harmen zou haar niet lang overleven. Hij overleed op woensdag 19 december 1860, des morgen ten vier ure te Echten. Volgens de akte werd hij 85 jaar oud, maar dat is onjuist. Harmen Hendriks Bron werd 83 jaar oud.
grootouders
ouders
broers/zussen
kinderen
Bekijk alle