Kwartierstaat Van Leijenhorst - De Waard » Gerard van Leijenhorst (1928-2001)

Persoonlijke gegevens Gerard van Leijenhorst 

• Hij is geboren op 11 juni 1928 in Lunteren.
• Hij is overleden op 28 december 2001 in Garderen, hij was toen 73 jaar oud.
• Hij is begraven op 2 januari 2002 in Garderen.
• Een kind van Willem van Leijenhorst en Berendina van Driesten
• Deze gegevens zijn voor het laatst bijgewerkt op 16 december 2009.

Gezin van Gerard van Leijenhorst

Hij had een relatie met (Niet openbaar).

Kind(eren):

1. (Niet openbaar)
2. (Niet openbaar)
3. (Niet openbaar)
4. (Niet openbaar)

Notities over Gerard van Leijenhorst

Grootofficier In De Orde Van De Nederlandse Leeuw

partij/stroming
partij(en)
- C.H.U. (Christelijk-Historische Unie), tot 11 oktober 1980
- C.D.A. (Christen-Democratisch Appèl), vanaf 11 oktober 1980

loopbaan
- leraar schei- en natuurkunde v.w.o./h.a.v.o. Christelijk lyceum te Almelo, van 1954 tot 1955
- leraar schei- en natuurkunde v.w.o./h.a.v.o. Christelijk lyceum te Gouda, van 1955 tot 1971
- lid gemeenteraad van Gouda
- lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 3 augustus 1971 tot 11 september 1981
- staatssecretaris van Binnenlandse Zaken (onder meer belast met minderhedenbeleid en rampenbestrijding), van 11 september 1981 tot 4 november 1982
- lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 16 september 1982 tot 8 november 1982
- staatssecretaris van Onderwijs en Wetenschappen (onder andere belast met basisonderwijs), van 8 november 1982 tot 14 juli 1986
- lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 3 juni 1986 tot 17 mei 1994

partijpolitieke functies
- lid partijbestuur C.H.U., van 1962 tot 1968
- waarnemend secretaris C.H.U., van 1 september 1969 tot 28 november 1969
- secretaris C.H.U., van 28 november 1969 tot 24 september 1971
- lid bestuur C.H.U. kiesvereniging, omstreeks 1971
- lid bestuur C.H.U. kamerkring, omstreeks 1971
- redacteur C.H.U.-weekblad "De Nederlander"
- vice-fractievoorzitter C.D.A. Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 22 december 1978 tot 11 september 1981

nevenfuncties
overzicht
- voorzitter C.B.O.B. (Christelijke Bond van Ondernemers in de Binnenvaart)
- voorzitter F.S.O. (Federatie van Schippersorganisaties)
- lid raad van bestuur N.P.R.C. (Stichting Nederlandse Particuliere Rijnvaartcentrale)
- lid bestuur Hervormde internaten voor schipperskinderen
- lid bestuur Christelijk onderwijs voor schipperskinderen
- lid bestuur Stichting Watertransport
- lid raad van beheer Protestants-Christelijke besturenraad
- lid afdelingsraad Protestants-Christelijk onderwijs K.B.O.
- lid Raad van Beheer Unie School en Evangelie
- lid bestuur enige Christelijke scholen
- lid bouw en restauratie commissie Nederlandse Hervormde kerk
- voorzitter bestuur Christelijk onderwijs voor schipperskinderen
- lid bestuur Christelijke blindenbibliotheek
- voorzitter raad van bestuur N.P.R.C. (Stichting Nederlandse Particuliere Rijnvaartcentrale)
- lid bestuur Stichting Bijzondere Leerstoelen Onderwijsrecht, omstreeks april 1989 en nog in maart 1993
- voorzitter Christelijke Lectuurcentrale, omstreeks januari 1990 en nog in maart 1993
- voorzitter Commissie Toekomst voor Prot. Chr. Onderwijs tot 1990
- lid algemeen bestuur Prot. Chr. Onderwijs, omstreeks maart 1991 en nog in maart 1993
- lid bestuur Federatie Prot. Christelijke instellingen Thuiszorg, omstreeks maart 1992 en nog in maart 1993
- voorziter Stichting levenswensverklaring, vanaf januari 1997
- lid bestuur Gemeenschap van Zendings-Diaconessen in Nederland, omstreeks 2000
- lid bestuur Protestants-Christelijke Vereniging Jeugdzorg PCK, omstreeks 2000
- voorzitter Israël Comité Nederland

gedelegeerde commissies
- plaatsvervangend lid Presidium (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van 9 juni 1977 tot juni 1981
- voorzitter bijzondere commissie voor de ontwerp-Kampeerwet (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van 23 juni 1977 tot januari 1981
- voorzitter bijzondere commissie voor Culturele Minderheden (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van 3 juni 1980 tot 11 september 1981
- voorzitter vaste commissie voor Onderwijs en Wetenschappen (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van september 1986 tot 17 mei 1994

opleiding(en)
school en plaats lager onderwijs
- Prot.Chr. lagere school te Barneveld

type of school en plaats middelbaar onderwijs
- h.b.s.-b Rijks H.B.S. te Amersfoort tot juli 1948

academische studie en universiteit
- schei- en natuurkunde Rijksuniversiteit te Utrecht, van 1948 tot 1954

activiteiten
als parlementariër
- Was onderwijs-woordvoerder van de C.H.U.- en C.D.A.-Tweede-Kamerfracties; hield zich ook bezig met minderheden, culturele zaken en ontwikkelingssamenwerking en in de periode 1972-1977 met milieubeleid
- Interpelleerde in 1974 minister Van Kemenade over de algemene en bijzondere aspecten verbonden aan de totstandkoming van de door de Minister van Onderwijs en Wetenschappen voorgestelde Stichting Leerplanontwikkeling
- Stemde in 1976 (met Tolman) als enige van zijn fractie voor een motie-Koekoek over het staken van de ontwikkelingshulp aan Cuba
- Behoorde in 1978 tot de minderheid van zijn fractie die tegen een motie-Terlouw stemde waarin de regering werd gevraagd aan de V.S. en andere NAVO-bondgenoten mee te delen dat de Kamer productie van de Neutronenbom afwees
- In december 1980 stemden Couprie en hij als enigen van hun fractie tegen het wetsvoorstel Wet afbreking zwangerschap
- In 1981 stemden Schakel en hij als enigen van hun fractie tegen het wetsvoorstel Goedkeuring van het voornemen tot opzegging van het cultureel verdrag met Zuid-Afrika
- Stemde in 1992 als enige van zijn fractie tegen het wetsvoorstel inzake de instantloterij
- Stemde in 1993 als enige van zijn fractie tegen het wetsvoorstel Algemene Wet gelijke behandeling (anti-discriminatiewet)
- Stemde in 1993 als enige van zijn fractie tegen het wetsvoorstel over euthanasie (melding levensbeëindiging)

als bewindspersoon
- Bracht in 1984 de Interimwet op het speciaal onderwijs en het voortgezet speciaal onderwijs tot stand
- Voerde per 1 augustus 1985 het zgn. Londo-stelsel voor de bekostiging van het basisonderwijs in. Bij dat stelsel wordt niet meer uitgegaan van de werkelijke uitgaven van scholen in voorgaande jaren, maar van noodzakelijke kosten (de normatieve onderwijskosten). Het financiële beheer van scholen moet daardoor worden verbeterd en de kosten voor het basisonderwijs beter beheersbaar worden.
- In 1987 verwierp de Eerste Kamer het door hem verdedigde wetsvoorstel Onderwijsvoorrangwet

- De voormalige C.H.U.-Tweede-Kamerfractie organiseerde in de zomer van 1999 een reünie bij Van Leijenhorst thuis.

woonplaats(en)/adres(sen)
- Gouda, H. Rietbergstraat 16, omstreeks 1971 en nog in 1972
- Garderen, Paleisweg 7, omstreeks 1973

ridderorden
- Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw, 1982
- Grootofficier in de Orde van Oranje-Nassau, 26 augustus 1986

publicaties/bronnen
publicaties over
- parlementsenquête 1972
- Wie is Wie in de Tweede Kamer? 1988

==================================================

Vrijdagmorgen 27 december jl. is Gerard van Leijenhorst op 73-jarige leeftijd overleden. Van Leijenhorst was al geruime tijd ziek. Van Leijenhorst begon zijn landelijke politieke loopbaan in 1971 als Tweede Kamerlid voor de CHU. Hij was verder staatssecretaris van Binnenlandse Zaken in het kabinet-Van Agt 2 en 3 (81-82) en staatssecretaris van Onderwijs in het eerste kabinet Lubbers (82-86). Daarna keerde hij terug naar de Kamer.

CDA-leider Jan Peter Balkenende kenschetste Van Leijenhorst in een eerste reactie als een oprecht christen die gedurende vele jaren zijn beste krachten heeft gegeven voor de christen-democratie. Hij had een grote betrokkenheid bij de zwakkeren in de samenleving en een groot gevoel voor rechtvaardigheid. Balkenende noemt Van Leijenhorst een belangrijk steunpilaar van het christelijk onderwijs.

==================================================

CDA'er Van Leijenhorst wilde zich niet opsluiten
DEN HAAG - "Ik sta liever in de wind, dan dat ik me opsluit in een kleine groep. Dat laatste is veel gemakkelijker. Als je in een grote partij als het CDA iets voor elkaar wilt krijgen -ook op ethisch terrein- dan moet je hard knokken. Soms lukt iets ook niet."
Dat zei oud-staatssecretaris en oud-CDA-kamerlid drs. G. van Leijenhorst vier jaar geleden tijdens een SGP-bijeenkomst met studenten in Den Haag. De christen-democraat tekende daarmee in enkele pennenstreken zijn leven, waaraan vrijdagmorgen een einde kwam.
Van Leijenhorst, die op 11 juni 1928 in Ede is geboren, groeide op in de Gereformeerde Gemeenten. Zijn ouderlijk huis stond in Lunteren. In zijn studententijd was hij betrokken bij de oprichting van de CSFR. Hij was de eerste voorzitter van deze christelijke studentenvereniging. De theologen prof. dr. S. van der Linden en prof. dr. A. A. van Ruler versterkten zijn bewuste keuze voor de Nederlandse Hervormde Kerk. De theocratische gedachte en de vaderlandse kerk behoren in de visie van beide hoogleraren nauw bij elkaar.
De keuze voor de Christelijk Historische Unie (CHU) was een logisch gevolg van dit theocratisch denken, waaraan Van Leijenhorst zijn leven lang heeft vastgehouden. De totstandkoming van het CDA was dan ook niet zijn persoonlijke keuze. Toch had hij het gevoel "dat het goed was", anders hadden KVP, ARP en CHU geen van drieën meer meegeteld. Het liefst had Van Leijenhorst gezien dat de kleine protestantse fracties bij het CDA zouden komen. Dat was volgens hem voor het CDA ook beter.
Onderwijs
Na zijn doctoraal natuur- en scheikunde ging hij in 1955 in Gouda aan de slag als leraar. Tot 1971 was hij actief in het onderwijs. Toen volgde het kamerlidmaatschap voor de CHU. Het onderwijs bleef de liefde van zijn hart houden. Hij vervulde tal van nevenfuncties in het onderwijsveld. .In 1981 en 1982 was Van Leijenhorst in de kabinetten-Van Agt II en III staatssecretaris van Binnenlandse Zaken. In het eerste kabinet-Lubbers kreeg hij het staatssecretariaat van Onderwijs. Dat was het hoogtepunt in zijn carrière. Samen met minister Deetman, ook een CHU'er, betekende hij daar veel voor het bijzonder onderwijs. Vanaf 1986 tot 1994 was Van Leijenhorst gewoon CDA-kamerlid. Ook toen hield hij onderwijs als specialisatie.
Ethiek
Van Leijenhorst, die het grootste deel van zijn leven op de Veluwe heeft gewoond, dacht over veel ethische onderwerpen hetzelfde als de kleine protestantse fracties. In 1980 stemden hij en Couprie als CDA'ers tegen de Abortuswet. Die werd toen overigens met een meerderheid van één stem aanvaard. Van Leijenhorst stemde aan het begin van de jaren negentig als enige CDA'er tegen de Euthanasiewet. De Algemene wet gelijke behandeling kon evenmin zijn goedkeuring wegdragen.
Wat Van Leijenhorst nooit klein heeft gekregen is de ontkerkelijking. In verschillende interviews zegt hij niet te begrijpen waarom de secularisatie zo enorm heeft toegeslagen. Hij miste ook in de CDA-achterban de bevlogenheid om tegen abortus en euthanasie te blijven strijden. Zelf toonde hij die strijdvaardigheid wel. Een jaar nadat hij uit de Tweede Kamer was gegaan, trad hij aan als voorzitter van de Stichting Levenswensverklaring.
Dank aan God
In november 1997 werd bij Van Leijenhorst een ernstige ziekte geconstateerd. Na een medische behandeling kon hij weer verschillende bestuurstaken op zich nemen. In geestelijk opzicht noemde hij de periode dat hij onder behandeling was "een tijd van zegen." In een interview met deze krant verklaarde hij: "Ik mag wel zeggen dat ik in die periode Gods nabijheid heb ervaren. Ondanks al mijn gebreken. Het is allemaal genade. Daardoor ben je niet bang. Je bemerkt Gods trouw, dat het goedkomt. Ik mag mij vastklemmen aan Gods beloften."
En als aan het eind van hetzelfde vraaggesprek het verschil tussen eeuwig wel en eeuwig wee ter sprake komt, antwoordt hij: "Persoonlijk? Eeuwig wel. Goddank!"
20011228 RD

==================================================

In herinnering Gerard van Leijenhorst
11 juni 1928 - 28 december 2001
P. van Woerden
Het was vorig jaar november vier jaar geleden dat ons het bericht bereikte dat bij Gerard een ernstige ziekte geconstateerd was. We vernamen het bericht toen we als vriendenkring bijeen waren ter gelegenheid van het huwelijksjubileum van een van de vrienden. Het gezamenlijk vieren van een jubileum was gebruikelijk en daarbij waren ook steeds Truus en Gerard aanwezig.
Het gaf een schok te horen waarom zij ditmaal niet aanwezig konden zijn. De volle ernst drong door, toen later meer berichten bekend werden. Sindsdien zijn ruim vier jaren verlopen waarin het besef groeide dat door medische zorg wel het proces vertraagd werd maar toch menselijkerwijs onomkeerbaar was. Het waren kostbare jaren die Gerard en Truus, samen met de kinderen doorleefd hebben. Jaren waarin wij ook als vriendenkring met hen hebben meegeleefd.
Als je gaat nadenken over de vraag, wat schrijf je in een in memoriam, dan komen de herinneringen boven. Herinneringen aan een persoon en vriend die veel betekend heeft voor zijn vrouw en kinderen, voor zijn vrienden, voor de C.S.F.R., de RRQR en voor veel personen en organisaties daarbuiten. Herinneringen aan een man, die met veel vreugde en met inzet van zijn onderscheiden kwaliteiten zich gaf aan een breed scala van bestuurlijke functies. Dit betrof zowel de landelijke politiek, alsook diverse maatschappelijke organisaties of instellingen. Kenmerkend daarbij was dat hij in de breedte betrokken was bij veel, wat in kerk en maatschappij in de wereld om ons heen plaats vond.
In het prille begin, toen de Delftse bijeenkomsten al plaats vonden voordat het dispuut officieel was opgericht, verraste hij ons door een gedegen inleiding te geven over het existentialisme. Hij zette daarmee ook de toon om binnen het dispuut brede aandacht te geven aan onderwerpen, die van huis uit nu niet direct binnen ons aandachtsgebied vielen. Het was dan ook een bijna vanzelfsprekende zaak dat hij als eerste preses gekozen werd van het dispuut dat in oktober 1950 werd opgericht. Het is onmiskenbaar dat Gerard, vooral in deze eerste fase, van grote betekenis is geweest voor de verdere ontwikkeling van het dispuutsleven. Daarbij is niet alleen te denken aan de stimulans die hij wist te geven om naast de vakstudie ook met andere onderwerpen bezig te zijn. Ook aan de vorming in het algemeen, zoals die binnen het dispuut gestalte kreeg, heeft hij nadrukkelijk zijn bijdrage geleverd.
Begin 1951 vertrok Gerard om in Utrecht zijn studie te vervolgen. Ik denk dat ook daardoor de reeds ontstane contacten tussen Delft en Utrecht verder konden worden uitgebouwd. Het lag ook voor de hand, dat hij in dat jaar gekozen werd om als eerste preses leiding te geven aan de toen opgerichte C.S.F.R.. Gerard kende de beide disputen van binnenuit. Mede daardoor zal er binnen de disputen sprake zijn geweest van een gelijksoortige ontwikkeling. De zomerkampen en de congresdagen waren dan ook hoogtepunten als ontmoeting van gelijkgezinden en gelijkgestemden. Op een vroegere openbare vergadering in Utrecht, naar ik meen was het de viering van het eerste lustrum, gaf hij in zijn lustrumrede aan wie wij waren: "Wij zijn opgegroeid onder het gewicht van de eeuwige dingen." Ik denk dat hij daarmee treffend ons geestelijk achterland duidde. Het bleef ook bij hem een herkenningspunt.
Met veel waardering wordt teruggedacht aan de bijdrage die Gerard aan het geheel heeft gegeven. Wij zijn hem daarvoor veel dank verschuldigd. Bij de achter ons liggende herdenking van het tiende lustrum van zowel het dispuut Johannes Calvijn als van de C.S.F.R. werd de naam van amice Gerard van Leijenhorst meerdere malen genoemd. Met zijn natuurlijke bescheidenheid achtte hij dit wat overtrokken. "Er zijn velen geweest, die hun bijdrage hebben gegeven."
Na een aantal jaren aan het Christelijk Lyceum in Gouda als docent werkzaam te zijn geweest, kwam Gerard als parlementariër in de Tweede Kamer. In het jaar daarvoor was hij als landelijk secretaris al betrokken bij het werk van de CHU. Hij vervulde onder meer een belangrijke rol bij het opstellen van het beginselprogram. Als theocraat voelde hij zich thuis binnen de CHU. Als lid van de Tweede Kamer en ook als staatssecretaris in twee kabinetten wist hij zich geroepen het landsbelang te dienen. Zijn eenzame positie bij de stemming over de Abortuswet en de Euthanasiewet is bekend. In de voor hem principiële zaken wilde hij van geen compromis weten. Het moet overigens gezegd worden dat binnen het CDA zijn strijdvaardigheid in deze zaken gerespecteerd werd.
Het is hier ook de plaats te memoreren dat Gerard in meerdere organisaties bestuursfuncties vervuld heeft. Te noemen zijn onder andere zijn werk voor de gemeenschap van Zendings-Diaconessen in Nederland, de Christelijke Bond van Ondernemers in de Binnenvaart, de Protestants Christelijke Vereniging Jeugdzorg PCK en de Stichting Levensverklaring. Veelvuldig vervulde hij in het land spreekbeurten waar het ging over christelijke politiek in relatie tot protestants christelijk onderwijs. Hij was gezegend met een grote werkkracht.

Gerard was een man met een opgewekt karakter. Het was niet moeilijk om met hem in gesprek te zijn. Hij genoot van de dingen. Het was een vreugde om met hem door de uitgestrekte tuin te wandelen.
Zolang het kon heeft Gerard zich ingespannen om bij te houden waar hij nog bij betrokken was. Het was hem een grote vreugde de lustrumbijeenkomsten bij te wonen. Hij was aanwezig bij de lustrumbijeenkomst in Hoenderloo, samen met C.S.F.R.-leden en degenen, die 50 jaar eerder in deze plaats de C.S.F.R. hebben opgericht. Het deed hem en ook de andere oud-leden goed herinneringen aan het verleden op te halen en te verwoorden wat de oprichters destijds voor ogen hadden. Het maakte indruk hem te horen zeggen, dat de Heere God zo goed is. Als vrienden mochten we hem in die tijd ook zo ontmoeten. Geen opstand dat de Heere God deze weg met hem ging. Geen opstand toen de medische behandelingen zwaarder werden. Hij straalde rust uit als het gesprek ging over de laatste dingen. In dat vertrouwen, in dat geloof, zoals hij zei, dat de Heere God goddelozen rechtvaardigt, kon hij het einde tegemoet zien. De laatste keer dat wij bij hem waren vertelde hij dat Jesaja 53 hem zo aansprak. "Hij heeft onze krankheden op Zich genomen en onze smarten heeft Hij gedragen." Het was goed hem zo te ontmoeten.
Op 2 januari is Gerard in Garderen begraven. "De Heer' regeert." Het was zijn wens dat dit op de rouwkaart zou staan. Met deze geloofsuitspraak kon hij zijn werk doen en werd hij bewaard voor krampachtigheid. In een overvolle Dorpskerk in Ermelo werd in de meditatie naar aanleiding van de Koningspsalm 97 ook stilgestaan bij deze belijdenis. Er werden goede woorden gesproken ter gedachtenis van Gerard. Ontroerend was het zingen van zijn kleindochter Thera. Het was een goede dienst van gedachtenis en bemoediging.
Met zeer velen werd de tocht gemaakt naar de laatste rustplaats in Garderen. Gerard zal bij ons in goede herinnering blijven. Wij wensen Truus en de kinderen kracht toe van onze God om verder te gaan.

==================================================
„De specialist was blij met mijn levenswensverklaring"

Elke dag een gave
Door G. Wolvers
Het mag geen zwanenzang worden, zegt Gé van Leijenhorst (70) als hij een interview toezegt. Het oud-CDA-kamerlid is ernstig ziek. Desondanks wil hij het gesprek hebben over het hier en nu, over zijn inspanningen voor de levenswensverklaring én over de toekomst.
„Ik werk elke dag een uur in de tuin als het weer en mijn gezondheid het toelaten", zegt Van Leijenhorst, terwijl hij het raam uitkijkt. Zijn huis "Op de Barg" ligt op de uitlopers van de Garderense Duinen, een rij zandheuvels in het Speulderbos. Met genoegen kijkt de heer des huizes naar het resultaat. Tussen twee boompartijen door loop het gazon glooiend naar beneden. Binnen pronken in een glazen vitrinekast verscheidene houten en marmeren schaakspellen uit alle delen van de wereld. Het verzamelen hiervan was een van de weinige hobby's waar Van Leijenhorst tijdens zijn politieke carrière tijd voor had.
Op tafel staat een doos met foto's. „Ik heb bergen foto's uit de tijd dat ik staatssecretaris en kamerlid was. Toen had ik geen tijd om ze in te plakken, dus kwamen ze in schoenendozen terecht, die zich opstapelden. Nu ben ik bezig erachter te komen welke foto's bij welk bezoek horen. Dat haal ik dan weer uit mijn lijst van spreekbeurten. De speeches die ik als staatssecretaris heb gehouden, heb ik allemaal meegekregen".
Gerard van Leijenhorst werd op 11 juni 1928 geboren in Lunteren. In 1949 begon hij zijn studies natuur- en scheikunde en filosofie, om in 1961 af te studeren. In 1955 werd hij docent aan het Christelijk Lyceum in Gouda. In 1956 trouwde hij. Het echtpaar werd gezegend met vier kinderen: twee jongens, twee meisjes. Van Leijenhorst was zes jaar ouderling van de hervormde gemeente Gouda, bij ds. H. C. van Itterzon. In 1971 werd hij kamerlid voor de Christelijk-Historische Unie (CHU), dat later opging in het CDA.
Van Leijenhorst stond bekend als de behoudende man in het CDA. Hij kreeg bekendheid door in 1980 samen met één ARP-collega tegen de abortuswet van zijn eigen regering te stemmen. Deze wet hield abortus in het Wetboek van Strafrecht, maar legaliseerde de bestaande abortuspraktijk. De wet werd met de meerderheid van één stem, die van de DS'70'er Nijhof, aangenomen.
In het 'vechtkabinet'-Van Agt/Den Uyl (1981-1982) en in het rompkabinet-Van Agt/Terlouw (1982) was Van Leijenhorst staatssecretaris van binnenlandse zaken. De onderwijsman in hart en nieren kon in het kabinet-Lubbers I (1982-1986) overstappen naar zijn lievelingsterrein. Na dit kabinet werd hij weer 'gewoon' kamerlid. In 1994 nam de "Bonder in het CDA" afscheid van het politieke handwerk.
„Er is iemand bij me geweest die een biografie over me wilde schrijven", vertelt hij. „Daar heb ik geen zin in. Ik wil liever zelf schrijven. Ik hoop dat het mij wordt gegeven dat te doen. Dat zal echter meer bedoeld zijn voor onze kinderen en kleinkinderen dan voor de openbaarheid. Mijn vriend Ed van Thijn, minister van binnenlandse zaken in de tijd dat ik staatssecretaris was, schrijft veel van die boekjes. Ik vind ze te snel weer bij De Slegte terug. Niemand zit op je belevenissen te wachten. Het gaat mij veel meer om de inhoud. Ik wil bijvoorbeeld nog wel eens nagaan wat mij destijds heeft bewogen en hoe het heeft uitgepakt".
Een voorbeeld daarvan is de abortuskwestie. „Die heeft mij zeer beroerd. Het CDA was ook tegen abortus, daar was geen verschil van mening over. Maar de partij wilde een compromis sluiten. Het CDA heeft een andere weg gekozen dan ik. In die tijd ben ik zwaar onder druk gezet om voor die wet te stemmen. Het ging ten slotte om één stem. Ik heb er nachten wakker van gelegen. Veel mensen uit het land schreven me brieven, een grote kartonnen doos vol.
Ik voorzag toen al dat abortus in de praktijk zou worden gelegaliseerd. De praktijk nu is niets anders dan wat het initiatiefwetsvoorstel-Roethof/Lamberts (PvdA/D66) destijds beoogde. Op dit gebied kun je geen compromissen sluiten. Abortus provocatus kán niet. Een rooms-katholieke oud-collega zei onlangs tegen mij: „Toen wij voor dat abortuswetsontwerp hadden gestemd, begon het bij het CDA mis te gaan".
Ik heb niet vooropgelopen bij de totstandkoming van het CDA. Ik heb het betreurd dat de CHU verdween, maar ik heb wel het gevoel dat het goed was. Anders hadden we geen van drieën meer meegeteld in het politieke krachtenveld. Met een aantal CHU'ers heb ik m'n uiterste best gedaan een door mijzelf geformuleerd beginselartikel, bijna hetzelfde als van de CHU, in het beginselprogramma van het CDA te laten opnemen. Dat is gelukt. Het is echter onmiskenbaar dat het theocratisch gedachtegoed in het CDA verloren is gegaan. De tijd heeft natuurlijk ook meegespeeld. In de jaren '80 hebben we een grote ommekeer in het denken gehad, denk aan de ethische verschuivingen op het gebied van de seksualiteit".
Waar bad u concreet om tijdens uw politieke carrière?
„Om wijsheid bijvoorbeeld, voor de dingen die ik die dag moest doen. En dat God wordt erkend in het dagelijks leven. De overheid is Gods dienares en het parlement is medeoverheid. Elke beslissing is dus belangrijk. Dat heb ik met name bij die ethische onderwerpen sterk ervaren. Je kon het niet maken je stem te geven aan wetgeving die ethische misstanden sanctioneert. Opnieuw zeg ik: De overheid is Gods dienares en in Zijn dienst sta je ook als parlementslid".
Van Leijenhorst is afkomstig uit de Gereformeerde Gemeenten. Vanaf zijn hbs-tijd kerkte hij bewust hervormd. Zijn functioneren binnen de Civitas Studiosorum in Fundamendo Reformatum (CSFR), waarvan hij de eerste preses was, versterkte die keus. Theologen zoals prof. S. van der Linde en prof. A. A. van Ruler benadrukten de theocratische gedachte waarin de Nederlandse Hervormde Kerk een centrale rol vervulde. „Ik heb altijd gezegd: Dit is de vaderlandse kerk".
Voor Van Leijenhorst was zijn keuze voor de Hervormde Kerk en de CHU een logisch gevolg van zijn theocratisch denken. Bij de SGP voelde hij zich niet thuis. „Theocratie veronderstelt één kerk. De aanhang van de SGP is kerkelijk erg verdeeld. Overigens heb ik vaak gelijk gestemd en jaren goed samengewerkt met Bas van der Vlies.
De RPF is niet zo gelukkig geweest met haar leiders. Die hebben de positie van deze partij onvoldoende kunnen uitwerken. Bij de oprichting van deze partij ben ik benaderd door een aantal hoogleraren uit deze kring. Zij wilden mij als lijsttrekker hebben. Sympathieke mensen hoor, maar ze begrepen niet dat ik zó in de unie was geworteld en reeds voor het CDA had gekozen. Een overstap naar de RPF zou verraad hebben betekend. Ik zou me volstrekt ongeloofwaardig hebben gemaakt. Als ze één of twee jaar eerder waren geweest, was de vraag reëler geweest.
Het beoogde samengaan van GPV en RPF is uit de nood geboren. Je kunt beter vijf of zes zetels hebben dan drie. De SGP is toch een andere partij, een oude partij met een andere cultuur. Die schuift niet zo gemakkelijk aan tafel. Dat leidt tot een splitsing in de SGP. In de Tweede Kamer maken die drie geen verschil. Ze kunnen elkaar wel wat vliegen afvangen, maar eigenlijk zouden die drie partijtjes bij het CDA moeten komen. Dat zou ook beter voor het CDA zijn. En er kan best een tijd komen dat de nood door de secularisatie zo hoog is gestegen dat ze niet meer om elkaar heen kunnen".
Hoe moet het verder met Nederland bij het steeds verder teloorgaan van het theocratische ideaal?
„Denk je dat God er niet meer is? We moeten in de politiek de God van hemel en aarde blijven poneren. Hij heeft de wereld in Zijn hand. Alles is onder Christus' voeten gelegd. Daar moeten we vóór alles van overtuigd zijn. En dát uitdragen. En bidden om de Geest Die het onmogelijke mogelijk kan maken! Ik denk dat het CDA in het uitdragen daarvan is tekortgeschoten".
Is het CDA niet een soort D66 geworden?
„Binnen het CDA is gezegd: We moeten de partij verbreden, dan hebben we meer kans de kiezers vast te houden. Een christelijke partij moet echter haar basis niet zo verbreden dat ze als christelijke partij volledig onherkenbaar wordt! Dat is een kanttekening die ik bij het huidige CDA zou willen plaatsen. Haar opstelling heeft geleid tot een gebrekkig besef in ethische zaken. Je moet de bevolking laten merken dat je ergens voor stáát! Dat vraagt iets gespierds, zo van: Daar deins ik niet voor terug. Dan bereik je de kiezer. Het CDA zou duidelijker moeten zeggen dat het staat op de grondslag van Gods Woord. De grondslag is goed, maar moet beter uit de verf komen".
Is Jaap de Hoop Scheffer de goede man om het CDA uit het principiële slop te halen?
„Dat is een zaak van de gehele partij. Nu Helgers weggaat, moet er een voorzitter komen die een heel duidelijke principiële lijn kiest. Volgende maand is er partijraad. Daar hoop ik zeker naar toe te gaan, als mijn gezondheid het toelaat.
Ik heb veel met De Hoop Scheffer samengewerkt. Hij komt uit een ander milieu dan ik, uit een diplomatengeslacht. En hij is lid geweest van D66 ja, helaas. Het is de vraag of hij zijn verhaal voldoende kan overbrengen op het christelijke volksdeel. Het gaat er vaak niet om welk verhaal je brengt, maar hoe je het brengt. Toch heeft hij veel capaciteiten.
De laatste verkiezingscampagne vond ik niet sterk. Ik miste het enthousiasme waarmee we in mijn tijd werkten. Ik vond het te sláp. Christelijk-sociaal is prima, maar het mag niet ten koste gaan van de duidelijkheid. Je moet opkomen voor de zwakken, maar ook dingen aanpakken. De economie bepaalt de ruimte voor wat sociaal kan".
Verontrust toont Van Leijenhorst zich over het feit dat tegenwoordig weinig mensen zich druk maken om ethische kwesties zoals abortus en euthanasie. Zo is 80 procent van de CDA-kiezers niet tegen zorgvuldig uitgevoerde euthanasie. „Ook in onze kringen tilt men daar niet zo zwaar meer aan. We zijn gewend geraakt aan de huidige abortus- en euthanasiepraktijk. Als ik in 1980 een spreekbeurt had, kon je rekenen op een volle zaal. Nu zijn over het algemeen de mensen er niet meer warm voor te krijgen. En ze zijn ook niet assertief genoeg".
Twee jaar geleden werd Van Leijenhorst aangezocht als voorzitter van de Stichting Levenswensverklaring, voortgekomen uit de Nederlandse Patiënten Vereniging en de Stichting Schuilplaats. Hij zou als routinier de juiste man zijn om wegen te vinden voor de politieke lobby van deze tegenhanger van de euthanasieverklaring. „De levenswensverklaring biedt een handreiking aan mensen die geen euthanasie willen en zorgen hebben als ze bijvoorbeeld in coma zouden raken. Dan maak je met zo'n verklaring duidelijk dat je geen euthanasie wilt. Zelf vind ik het ook heel belangrijk dat je met de levenswensverklaring publiekelijk uitspreekt dat je tegen euthanasie bent".
Het werk van Stichting Levenswensverklaring breekt nog niet echt door. Geeft de Nederlandse Vereniging voor Vrijwillige Euthanasie (NVVE) jaarlijks duizenden euthanasieverklaringen af, de Veenendaalse stichting komt niet verder dan honderden, ondanks de inspanningen van een stafmedewerkster. „We zijn misschien te laat begonnen met de stichting. De belangstelling voor euthanasie was er wel bij de emancipatiebeweging NVVE, maar helaas te weinig bij de pro-life-achterban. We willen de bekendheid van de levenswensverklaring vergroten. Het werk wordt gefinancierd door de mensen die een verklaring aanvragen. Als dat met duizenden tegelijk zou gaan, krijg je een goed financieel draagvlak. Dat is inderdaad wat tegengevallen. Er is ook een psychologische factor. Mensen denken: Ik ben nu nog gezond, moet ik dat nu gaan doen? Ze schrikken terug voor stappen die met het levenseinde te maken hebben".
Bestuurssecretaris mevrouw Molenaar-Geurtsen zei in 1996 dat de achterban van Stichting Levenswensverklaring breder is dan die van de NPV en Schuilplaats samen. De potentie van pro-life-mensen is groot...
„We hebben die nog niet voldoende bereikt. Ik weet niet of we de organisatievorm moeten houden zoals die op het ogenblik is. Waar we concreet aan denken, is nog moeilijk te zeggen. Toch is zo'n verklaring van groot belang. Ik ben zelf de afgelopen periode nogal ziek geweest. Op het moment dat het kritiek was, heeft mijn vrouw de levenswensverklaring aan de specialist gegeven. Het verrassende was dat deze man er blíj mee was. „Nu weet ik tenminste waar ik aan toe ben", zei hij".
Vorig jaar november werd bij Van Leijenhorst een uitgezaaide vorm van darmkanker geconstateerd, die momenteel stabiel lijkt. Desondanks bleef hij actief in verschillende besturen en commissies. „Ik ben gelukkig weer uit die kritieke perioden gekomen. Daar ben ik bijzonder dankbaar voor. Elke dag is nu een gave. We kunnen niet zeggen dat we in geestelijk opzicht een slechte tijd achter de rug hebben. Integendeel, het was een goede tijd, het afhankelijk leven. Ik mag wel zeggen dat ik in die periode Gods nabijheid heb ervaren. Ondanks al mijn gebreken. Het is allemaal genade. Daardoor ben je niet bang. Je bemerkt Gods trouw, dat het goed komt. Ik mag mij vastklemmen aan Gods beloften".
Zou u met Luther een appelboom planten als u wist dat u morgen zou overlijden?
„Beslist, ja beslist. Daarom vind ik ook dat ik moet doorwerken, voorzover dat kan. Ik heb de laatste jaren wel wat functies afgestoten, maar ben nog wel binnen een redelijk aantal instellingen actief".
Wilt u tot slot kiezen uit de volgende tweetallen. VBOK of Schreeuw om Leven.
„De VBOK. Die is breder, geeft goede hulpverlening. Het is wel meer een hulpverleningsorganisatie dan een politieke organisatie die zegt dat abortus provocatus niet mag. De presentatie van Schreeuw om Leven spreekt mij niet aan. Dorenbos geeft een overreactie, hoewel zijn uitgangspunten goed zijn".
Hoofdbestuur Gereformeerde Bond of Comité tot Behoud van de Nederlandse Hervormde Kerk.
„Ik spreek altijd over gereformeerd-hervormd want ook de confessionelen houden vast aan de belijdenisgeschriften. Wat Samen op Weg betreft: We bidden elke zondag om de eenheid van de kerk. Als je nu een aantal scheuren in de kerk kunt dichten, ook al zitten er rafels aan, vind ik dat een goede zaak. De Gereformeerde Bond volgt een goede lijn. Jan van der Graaf is heel voorzichtig. Hij wil de zaak bij elkaar houden. Als je niet meegaat in de SoW-kerk, scheid je je weer af, dan krijg je weer een nieuwe kerk. Dat kan niet. We zijn allemaal zondig, kun je dan niet bij elkaar komen, hoe verschillend je ook bent? Het proces is onomkeerbaar. Ik hoop dat de drie synodes op een verantwoorde wijze de Samen-op-Wegkerk tot stand kunnen brengen. Daar is het gebed om de Geest voor nodig. Je moet ook toch een beetje verwachting hebben?"
Netanjahoe of Arafat.
„Ha, ha. Ik denk geen van beiden. Ik kies voor de man of vrouw die in Israël de vrede kan bewerkstelligen en voor de staat Israël een bijbelse fundering ziet. Ik denk dat Netanjahoe tactisch goede politiek heeft bedreven, maar het vredesproces moet op de ene of de andere manier wél lukken!"
SGP of RPF.
„En ik moet kiezen? Ik kies voor het CDA! De SGP bestaat al tientallen jaren, je hebt het GPV en dan heb je ook nog een derde, de RPF. Ik heb de RPF nooit zien zitten, omdat er al twee partijtjes naast het CDA waren. Daarom heeft de SGP in zekere zin mijn voorkeur, ook al omdat de theocratische gedachte mij aanstaat. Niettemin is de bewegingsruimte in de RPF groter. Met zo iemand als mr. Rouvoet zou ik het best kunnen vinden".
De antroposofische Maia-verklaring of de NVVE-euthanasieverklaring.
„Ik kies voor de levenswensverklaring".
Eeuwig wel of eeuwig wee.
„Persoonlijk? Eeuwig wel. Goddank!"
==================================================Bron 1

Tijdbalk Gerard van Leijenhorst

Klik op de namen voor meer informatie. Gebruikte symbolen:  grootouders    ouders    broers/zussen    kinderen