Genealogie Bakkum en Blankendaal » Cornelis Jansz Bakkum (alias Bril) (1672-1739)

Persoonlijke gegevens Cornelis Jansz Bakkum (alias Bril) 

• Hij is geboren op 7 augustus 1672 in Alkmaar.

  Bij zijn huwelijk op 04-02-1698 moet hij 23 jaar of ouder zijn geweest anders moest hij wettelijk zijn vertegenwoordigd door zijn vader of voogden. Hij is derhalve geboren vóór 1675 (gezien zijn trouwdatum misschien wel vóór 1674).
  Zijn vader, Jan, moet dan zijn geboren vóór 1650, want die moest bij zijn huwelijk ook minstens 23 zijn plus nog 9 maanden zwangerschap voordat een eerste kind wordt geboren.
  De ervaring leert, dan men toen doorgaans op wat latere leeftijd dan 23 jaar trouwde, zeker voor mannen. Er moest immers eerst een kapitaaltje worden opgebouwd om huisje, boompje, beestje te kunnen bekostigen.
  *
  [Scan pag. 13-1]

• Hij werd gedoopt op 7 augustus 1672 in Alkmaar.
• Geloof: RK.
• Woonachtig vanaf voor 1698: Oesdom, Heiloo.

  Oesdom is Heiloo Zuid

• (Gerecht) in het jaar 1700.Bron 1

  RAA, toeg.nr. 10.3.006.2, ORA Heiloo, inv.nr. 65, Schepenrol 1690-1708
  In 1700 wordt Cornelis Jansz Bril, wonende tot Oesdom, aangeklaagd bij de Schepenbank door Jan Dammisz. bed[iener] v[an] h[et] Schut alhier, tot betaling van één gulden, acht stuivers en acht penningen, zijnde het schutloon dat de gedaagde “schuper” [schipper?] voor hem en zijn paard moest betalen. Gedaagde wordt door de rechtbank veroordeeld tot betaling van de geëiste som en “de costen van desen processe”.
  (het processtuk dient nog beter te worden vertaald)
  .

• (Gerecht) maart 1708.Bron 1

  RAA, toeg.nr. 10.3.006.2, ORA Heiloo, inv.nr. 65, Schepenrol 1690-1708
  In maart 1708 wordt in een Memorie van de Ontfang & Uijtgaaf bij Mies van Twuijver gedaan & of liquidatie daar op gevolgt – Eerstelijk ontfangen bij liquidatie volgens quitantie:
  ….
  Corns Bril …. = 8:3:10
  ….

• (Gerecht) op 13 maart 1731.Bron 2

  Rolle van Buurregt gehouden den 13 Maart 1731
  Cornelis Jansz Bril, wonende alhier Eijs.r
  contra
  Jan Jans Schipper mede wonende alhier Ged.e
  Schepenen condemneren den Ged.e ome aan den Eijs.r te betalen voor Sonnen ondergangh Een G tien St.s ofte anders t Geijsdte te restitueren, waar in den Ged.e sijn keur sal hebben
  [Geen vermelding waar e.e.a. betrekking op heeft]

• Hij is overleden op 15 juli 1739 in Heiloo, hij was toen 66 jaar oud.Bron 3

  Overledene: Cnelis Janzen
  *
  In 1731 leefde hij nog (zie Schepenrol).

• Een kind van Jan Cornelisz Bakkum en Maartie Jans N.n.
• Deze gegevens zijn voor het laatst bijgewerkt op 21 september 2019.

Gezin van Cornelis Jansz Bakkum (alias Bril)

Hij is getrouwd met Trijn Jans N.n..

Toestemming voor het huwelijk is 19 januari 1698 verkregen te Alkmaar.Bron 4

CIV huwelijk Heiloo:
"Cornelis Jansz, jongeman, wonende tot Oesdom, bruijdegom, met Trijn Jans, jongedogter,
wonende bij de Nieuwlander poort onder de jurisdictie van Alkmaar. Den 19e januarij
1698 ´t eerste gebodth, den 26e januarij 1698 ´t tweede gebodt, den 2e februarij 1698 ´t
derde gebodt. Op huijden 4 februarij 1698 sijn dese bovenstaende persoonen voor
Cornelis Adriaans Boogertman en Harmanus Ackerslooth bij en absentie van de
officier die schepen daar toe admitteert getrout, ten oirconde getekent.
Cornelis Boogertman Harmanus Akersloot In kennisse van mij secretaris Hoochhoudt
In de kantlijn: pro deo; met betoogh van Alkmaar"

De Ondertrouwakte uit Alkmaar d.d. 19 januari 1698 geeft het volgende te lezen:
"Corn.s jansen j:m: tot Heijloo & Trijn Jans j:d: buijten de Nieuwlanderpoort - Betoogh"

Het RK kerkelijk huwelijk heeft niet plaatsgevonden in Heiloo, waarschijnlijk in Alkmaar, echter niet opgetekend in de Dominicus- en St. Franciscus DTB. Van de Matthiaskerk is geen trouwboek over die periode beschikbaar.

Kind(eren):

1. Jan Cornelisz. Bakkum (alias Bril)  1700-????
2. Maartje Cornelis Bakkum (alias Bril)  1702-1702
3. Pieter Cornelisz Bakkum (alias Bril)  1703-< 1706
4. Maartje Cornelis Bakkum (alias Bril)  1703-????
5. Pieter Cornelisz Bakkum (alias Bril)  1706-1772 
6. Trijntje Crelis Bakkum (alias Bril)  1709-1779 
7. Cornelis Cornelisz Bakkum (alias Bril)  1712-????
8. Dirk Cornelisz. Bakkum (alias Bril)  1716-???? 
9. Geertje Cornelis Bakkum (alias Bril)  1718-????

Notities over Cornelis Jansz Bakkum (alias Bril)

Cornelis Jansz, staat beter bekend als Cornelis Jansz. Bril. De naam Bakkum komt later bij de kinderen voor als die gaan trouwen. Waarschijnlijk heeft Cornelis Jansz daarvoor de naam Bakkum voor hem en zijn kinderen aangenomen.

Uit de stukken van Pieter Louter d.d. 3 sept 2011:
##############################
Kan in 1728 huur van land van armenvoogden niet meer opbrengen (7,-).
In februari 1729 wordt land grenzend aan het zijne (Hoogeweg ten oosten, zijn land ten westen)
verkocht (inv.no. 81, hyp). Wordt ook daarna in armenboek genoemd.
Hij krijgt in 1731 wat geld van de armenvoogden.
Johan Rudolph (vermoedelijk buiten de banne) krijgt in 1732 4 gulden voor een nieuw rijglijfje voor een meisje van Cornelis Bril

Bezit in het verpondingenregister voor land in 1732 het stukje grond het ligte geestland (binnen), groot 330 roede.
In het verpondingregister van 1732 voor huizen bezit Cornelis Bril een huis te Bollendorp met een huurwaarde van 5,-. Er is dus sprake van een arbeiderswoning, vermoedelijk was hij ergens boerenknecht of dagloner. De verponding bedraagt 0,80, was daarvoor 0,40.

Op 7 juni 1757 verkoopt het dorp, Willem Laarman, op een openbare veiling land dat toebehoord heeft aan Cornelis Bril. Pieter Baccum (zijn zoon) authoriseert dit op 1 maart 1757. Voor 2,- en de achterstallige rekeningen van de Verpondingen tot 1756 wordt Albert Dekker tot Oesdom eigenaar van een erf met steen daarop, gelegen met een croft daar annex, groot 276,5 roe, gelegen op Bollendorp onder Oesdom, belent de armen van Heijloo ten noorden en Magiel Pietersz ten suijden (82, hyp). Deze Albert Dekker is Albert Harmensz Burgering alias Dekker die tot ca. 1764 getrouwd was met Ariaantje Jans Sieriks, dochter van Kleijn Jan Ariensz Sieriks.
##################################

Het Ackertje met de Bergh
--------------------------------
Het Register van Verpachting van Armelanden 1721-1803 meldt op fol. 36 het volgende:
Nog Een Croft Lants gelegen tot Oesdom gen:t Het ackertie met de de Bergh groot -- roeden geh:t bij Corns: Bril om Voor Vijf Jaaren f 7:-:- Hier is omdat een acker behoorende de kerk van Heijloo .... t Jaar 1727 betaalt en is aan deselve gelaeten voor Pro Deo.
Dit Parceel is voor den Jaere 1741 verhuurt aan Aelbert Groot ome f 2:15:1, etc., etc.
[Bron: RAA, T45.1.1.001 Archief gem. Heiloo, inv.nr. 79, Fol. 36]

In de Rekeningen van de Armevoogden 1694-1746 wordt in de verslaglegging over 1727 vermeldt: Ontfangen van Corns Bril de huur 1727 van het ackertje met de bergh tot. f 7:0:0 bij aenteeckening.
[Bron: RAA, T45.1.1.001 Archief gem. Heiloo, inv.nr. 73]

Als we het hebben over een berg in Heiloo, anno 2013, dan denken we meteen aan de Kattenberg vóór het landgoed Nijenburg aan de overzijde van de Kennemerstraatweg. Ook is er nog een bergje aan het Maalwater, maar die is pas in de jaren '70 van de 20e eeuw opgeworpen als vuilnisberg omkapseld met aarde voor recreatieve doeleinden.
Vóór 1768 was er in Heiloo nog een berg, de Calvarie- of Kruisbergje bij de Kapel van OLV ter Nood in Heiloo. Ondanks het verbod op openbare Rooms Katholieke geloofsuitingen na de reformatie eind 16e eeuw gingen de bedevaarten naar Heiloo gewoon door.

Uit verschillende documenten blijkt dat de bedevaart aan het einde van de 17e eeuw een sterk geïnstitutionaliseerd karakter had. De heilige plaats werd immers getolereerd door de overheid, ondersteund of gestimuleerd door katholieke orden, instellingen of groepen en was voorzien van een put (vanaf 1713), een calvarieberg en een collectebus. Ook vond er verkoop plaats van genezend water (vanaf 1713), prentjes en medailles. De grote aantallen bedevaartgangers konden terecht in niet minder dan vijf herbergen, gelegen in de nabijheid van het Capel-terrein. Voor hen waren er bovendien routekaarten - 't Hylo-er Ryskaartje uit 1704, 'tot dienst van de Hylo-er pelgrims' - gedrukt, die hun precies de wegen, voetpaden en de schuitvaarten toonden waarmee ze de heilige plaatsen, de putten en de uitspanningen konden bereiken.
Niettemin riepen de voortdurende bedevaarten reacties op. Met name het kruipen rond de Kapel- of Kruisberg was de verlichte bestuurders van het gewest Holland een doorn in het oog. In 1768 werd in opdracht van de Staten van Holland voor de derde maal geprobeerd de verering te laten stoppen door vernietiging van de devotionele elementen. Op de eerste plaats werden de vergunningen van de kastelijns van de omliggende pelgrimsherbergen ingetrokken. Vervolgens ging men aan het werk om de sacrale heuveltjes, de Kruisberg en de Kruipberg te egaliseren en ze daarna te beplanten. Hiermee werd de locatie voor bedevaartgangers ontoegankelijker en minder herkenbaar gemaakt. Berichten uit het einde van de 18e en het begin van de 19e eeuw geven aan dat indertijd de verering, in vergelijking met het midden van 18e eeuw, beperkt van omvang was. Niettemin hebben katholieken rond 1800 geprobeerd het terrein voor hun verering in eigendom van Domeinen te verwerven.
De vrijheid van godsdienst had aanvankelijk in Heiloo een gunstige invloed op de Mariaverering die zoals gezegd sinds het einde van de 18e eeuw tanende was. In die jaren kwam er nog maar een klein groepje Mariavereerders op Maria Hemelvaart samen op 'Capel', het oude bedevaartterrein. In 1807 bleek het weer mogelijk om circa 1500 bedevaartgangers vanuit Haarlem, Alkmaar en omgeving op de been te brengen. Processiegewijs en met kaarsen in de hand werd vanaf 'Capel' naar de Willibrordusput in het dorp zelf getrokken. Hieruit blijkt dat in deze jaren de Maria- en Willibrordusverering in een gezamenlijk devotioneel traject waren opgenomen.
Verdere processies werden echter door de overheid verboden; om dit verbod kracht bij te zetten werd in het naburige Limmen een garnizoen gelegerd. Overheidsmaatregelen, zowel van de zijde van de regering als van de eigen r.k. overheid, ter handhaving van de openbare orde (godsdienstoefeningen op straat) en van de algemene zedelijkheid (kermis en ongodsdienstige praktijken) maakte een rigoreus einde aan de groepsgewijze verering. Toen het de protestantse oud-burgemeester van Alkmaar, Gijsbert Fontein Verschuir, bovendien was gelukt het 'heilig land' van Heiloo aan te kopen, werden voor de vierde maal in de geschiedenis de aanwezige relikten van de Mariaverering verwijderd en werden verdere bedevaarten met succes belemmerd. In 1832 of 1833 vonden de laatste individuele ommegangen op 'Capel' plaats.
Het is opmerkelijk hoe na 1833 de verering voor O.L. Vrouw van Heiloo, na zoveel moeilijke jaren van taai voortleven, toch heeft kunnen uitdoven. Pas zo'n veertig jaar later ontstond weer nieuwe (wetenschappelijke) belangstelling voor de Heilooër Lieve Vrouw.

Het "Ackertje met de Bergh" behoorde in 1727 tot de Kerk van Heiloo. Het zal vóór de reformatie vast toebehoord hebben aan de RK-kerk. Het terrein waar de oorspronkelijke kapel vóór 1573 op heeft gestaan behoorde in 1832 tot het eigendom van Jhr. Fontein Verschuir en besloeg zo'n 1,1 Ha (ca. 950 roe). Dit is te groot om het voor 1 gulden en 15 stuivers per jaar in 1727 te huren. Er ligt nog een akkertje ten zuiden van de berg dat mogelijkerwijs ook deel uitmaakte van het Bedevaartsterrein. Dit akkertje is groot ruim 23 roe en behoorde in 1832 tot het bezit van de Algemene Armen van Limmen. Na de revitalisering van de OLV ter Nood Bedevaart in het begin van de 20e eeuw werd op dit perceel grond een nieuwe Kruisberg opgeworpen. Mogelijkerwijs heeft er in de 18e eeuw tussen de Armen van Heiloo en Limmen een verdeling plaats gevonden van gronden vallende onder het terrein van het oorspronkelijke bedevaartsterrein, teneinde de opbloei van de bedevaart naar Heiloo te dwarsbomen. Heiloo en Limmen hadden vanaf 1770 tot 1811 dezelfde Schout/Secretaris, Willem Laarman (Heiloo vanaf 1750), later zijn zoon, Jacob Laarman.

**********************************************************************************

Onderzoek tot op heden (17-02-2012) heeft niet geleid tot een herkomst van zijn ouders. Er zijn wel sterke aanwijzingen over wie zijn grootvaders en ooms zijn geweest en die zijn terug te vinden in het feit, dat Jan Prins drie keer doopgetuige is van zijn kinderen.

Deze Jan Prins is dezelfde als Jan Cornelisz Bakkum alias Prins die in officiële akten bekend staat als Jan Cornelisz of Jan Cornelisz Baccum, maar in de RK DTB als Jan Cornelisz of Jan Prince/Prinssen (in al haar schrijfvarianten). Uitgebreid onderzoek bij het Regionaal Archief Alkmaar heeft aangetoond dat deze Jan Prins een zoon is van Cornelis Aelbertsz Baccum die op zijn beurt weer een zoon zou kunnen zijn van Aelbert Pietersz Backum die rond 1623 Schepen was in Heiloo. De kinderen van deze Aelbert zijn vrijwel allemaal redelijk rijk rondgekomen tijdens hun leven en in het onderzoek naar deze kinderen komen ook steeds meer aanwijzingen naar voren, dat Cornelis Jansz daar ook in thuis hoort, als zoon, pleegzoon of voogdijkind van de zonen van Aelbert Pietersz Backum.

Hij was in ieder geval geen zoon van Jan Aelbertsz Baccum & Aechte Claas. In het testament van Aechte Claas uit 1699 wordt hij niet vermeld. Cornelis Jansz was toen net getrouwd met Trijn Jans en zij waren druk bezig een gezin te stichten.

Zijn vader heette Jan en als we de vernoemingsregels erop loslaten, hetgeen vaak leidt tot een drijfzandtheorie, zou zijn vader Jan Cornelisz of Jan Pietersz kunnen heten: Jan Cornelisz, als Cornelisz Jansz Bakkum alias Bril de oudste zoon was en Jan Pietersz, omdat de tweede zoon van Cornelis Jansz met de naam Pieter is gedoopt. Deze is dan vernoemd naar de oudste broer van Cornelis Jansz. De eerste zoon van Cornelis Jansz & Trijn Jans is genoemd Jan, er waren geen twee Jannen gedoopt, dus deze Jan is vernoemd naar beide grootvaders.
De naam Jan Pietersz als vader van Cornelis Jansz zou goed passen in de familie van Aelbert Pietersz Backum, immers volgens diezelfde vernoemingsregels zou Aelbert Pietersz Backum ook een zoon gehad kunnen hebben met de naam Pieter Aelbertsz. Deze Pieter Aelbertsz zou één van zijn zonen vernoemd kunnen hebben naar zijn broer Jan Aelbertsz en dan hebben we een Jan Pietersz.

Deze theorie wordt versterkt door het gegeven, dat een zoon van Aelbert Pietersz Backum, Adriaan Aelbertsz Baccum rond 1699 komt te overlijden. Op 3-5-1699 wordt een Akte van Machtiging opgesteld bij notaris Cornelis Hooghwoudt te Heiloo voor de verkoop van delen van het onroerend goed uit de nalatenschap van Adriaan Aelberts Baccum tot Alkmaar overleden. Hierin worden vele namen van erfgenamen vermeld:
- kinderen van Jan Aelbertsz Baccum (Claas, Pieter, Barber, Aerien (vrouw) en Trijntje),
- kinderen van Maertje Aelberts Baccum( Guurtje en Ariaantje),
- Cornelis Jans wonende in Oesdom (zeer vermoedelijk onze Cornelis Jansz Bakkum alias Bril)
- kinderen van Cornelis Aelbertsz Baccum (Jan, Dirk, Stijntje en Jannetje)
Deze erfgenamen machtigen Dirk Jansz Baccum (zoon van Jan Aelbertsz Baccum) en Jan Ariens Sierke (ook wel bekend als Kleijn Jan, zoon van Maertje Aelberts Baccum) om namens hen op te treden bij de verkoop van drie percelen onroerend goed in Alkmaar, Heiloo en Heemskerk uit de erfenis van Adriaan Aelbertsz Baccum.

Deze akte vormt de basis voor de ontknoping van het Cornelis Jansz Bakkum alias Bril mysterie. Aan deze akte moet iets aan vooraf gegaan zijn: een testament, een boedelscheidingsakte, een akte van verdeling o.i.d. Ook zullen er na 03-05-1699 transportakten in Alkmaar, Heiloo en Heemskerk zijn opgesteld voor de daadwerkelijke verkoop van de percelen onroerend goed. In de ORA Alkmaar onder invnr 165, Register van eigendomsoverdracht van onroerende goederen 1693-1700 komt een dergelijke akte van het perceel in Alkmaar niet voor. Wellicht dat invnr 326, Register van verbanden van vaste goederen 1688-1728 e.e.a. opleverd [moet nog uitgezocht worden].

Een testament van Adriaan Aelbertsz Baccum, getrouwd met Soutje Gerrits, is mogelijk terug te vinden in de ONA Alkmaar onder invnr 119, gedateerd 04-12-1669. Naar deze akte wordt verwezen in een aankoopakte van onroerend goed te Alkmaar door Adriaan Aelbertsz Baccum gedateerd 28-2-1688 (ORA Alkmaar, invnr 207, fol. 45). De eerstgenoemde akte staat echter niet op de microfiche van invnr 119 en moet derhalve in het oorspronkelijke ONA worden opgezocht [moet nog uitgezocht worden].

Het onderzoek naar het gezin van Aelbert Pietersz Backum heeft tot op heden opgeleverd, dat vrijwel al zijn kinderen en kindskinderen redelijk rijkelijk bedeeld waren en maatschappelijk in aanzien stonden (schepenen, molenmeester, e.d.). Cornelis Jansz Bakkum alias Bril was dit echter in het geheel niet. Volgens latere stukken van Pieter Louter woonde hij in 1733 in een schamel huisje op Bollendorp en hij had daar één croftje land, genaamd 'het lichte geestland', groot omtrent 330 roede. Waarschijnlijk was hij dagloner. In de periode 1728-1732 verslechterd zijn situatie: Hij kan de huur van een stukje grond dat hij huurt van de Armenvoogden niet meer opbrengen en hij krijgt van diezelfde armenvoogden 4 gulden voor een nieuw rijglijfje voor zijn dochter. In juni 1757, Cornelis Jans was reeds 18 jaar overleden, geeft zijn zoon, Pieter Cornelis, toestemming aan Schout Willem Laarman om het land van zijn vader te verkopen bij een onvrijwillige verkoping wegens achterstallige verpondingsgelden.

Wat was er aan de hand met onze Cornelis Jansz Bakkum alias Bril? Wie waren toch zijn ouders? Hoe kan het toch gebeuren dat hijzelf een beroep moest doen op de armenvoogden terwijl zijn familie het ene land na het andere land kocht en een redelijk rijkelijk bestaan hadden?

Over zijn afkomst kunnen een aantal hypothesen worden opgesteld:

1. Cornelis Jansz was een zoon van ene Jan Bril & ? Aelberts Baccum. dochter van Aelbert Pietersz Backum. Cornelis Jansz gebruikte zowel de achternaam (bijnaam) van zijn vader als die van zijn moeder.
2. Cornelis Jansz was een zoon van Jan Pietersz die op zijn beurt weer een zoon was van Pieter Aelbertsz Baccum. Jan Pietersz Baccum overleed vroegtijdig waardoor er weinig vermogen resteerde voor zijn zoon. Mogelijk dat zijn opa, Pieter Aelbertsz Baccum naar Langedijk is verhuisd en dat Cornelis Jansz in de kost is genomen door zijn familie in Oesdom. Deze hypothese kan aansluiten op de hypothese van deze Jan Pietersz in 1678 een zoon Arien doopt geteeld bij Maertje Jacobs. Meer dopen van dit stel na 1678 komen in de RK DTB van Heiloo niet voor. Er overlijdt een Maertje Jacobs in 1680 als 9e overledene in 1680 opgetekend in de RK DTB Heiloo, echter de eerste Jan Pietersz die overlijdt, wordt pas op 3-7-1720 in de RK DTB Heiloo opgetekend.
3. Cornelis Jansz was een zoon van Jan Cornelis Baccum alias Prins uit een eerder huwelijk. Deze hypothese houdt geen steek, want deze Jan Cornelis doopt twee keer een zoon Cornelis in 1698 en in 1700 uit het huwelijk met Hillegunt Aris.
4. Cornelis Jansz was een zoon van een eerdere Jan Cornelis Baccum, een hele broer van Pieter Cornelis Baccum alias Prins. Later blijkt uit de stukken van Pieter Louter d.d. 06-09-2019 dat deze veronderstelling als enige kan kloppen.
################
Uit de stukken van Pieter Louter d.d. 06-09-2019:
Zie: Jan Cornelisz Bakkum geb. <1644, ovl <1693
################

Heeft u aanvullingen, correcties of vragen met betrekking tot Cornelis Jansz Bakkum (alias Bril)?
De auteur van deze publicatie hoort het graag van u!

Tijdbalk Cornelis Jansz Bakkum (alias Bril)

Klik op de namen voor meer informatie. Gebruikte symbolen:  grootouders    ouders    broers/zussen    kinderen