...Onze eerste stamvader Willem Pieters Looys (I) was vermoedelijk een Vlaamse vluchteling die zich in de tweede helft van de zestiende eeuw vestigde in Buyenskerke, tussen Westkapelle en Zoutelande. Later werd dit Boudewijnskerke, maar ook nu nog spreken de inwoners in dialect nog steeds over ‘Buiskerke’.
...Zoals gezegd was Willem Pieters Looys (I) omstreeks 1550 geboren. Zijn sterfdatum is niet bekend, wel dat dit in Buyenskerke was. We weten wel dat Willem Pieters in 1612 zijn huis en schuur aan zijn zoon Pieter heeft verkocht, dus dan moethij toen nog in leven zijn geweest en ongeveer 62 jaar oud. Naast Pieter (Willems), die rond 1576 gedoopt was, en Dingeman Willems (geb. 1580), had Willem Pieters nog vijf kinderen, namelijk Job Willems (vermoedelijk stamvader van een familie Jobse), Louwerinken Willems, Leyntken Willems, Ingel Willems en Neeltje Willems. Van deze kinderen weten we niet de geboortedatum (van twee wel de sterftedatum en van vijf ook de echtgenoot of echtgenote. De familie is waarschijnlijk snel geïntegreerd inde Walcherse omgeving. In een akte van 14 december 1612 wordt beschreven dat Willem Pieters zijn huis en schuur aan zijn zoon Pieter verkoopt. In deze akte wordt Willem Pieters `prochiaan(?) in Buyenskerke’ genoemd. Van de eerste zoon van Willem Pieters Looys, Pieter Willems Looys, is bekend dat hij in 1640 poorter was Westkapelle. Dit wijst dus op een zekere welstand[2]. De verkoop van het huis met schuur wijst ook in deze richting, evenals de latere verkoop van een huis door een neef, Pieter Dingemans Looyse in 1663 van een huis aan zijn zoon Dingeman....
Buyenskerke
In 1753 beschrijft Isaäk Tirion het gehucht aldus: ‘Ser-Boudynskercke, gemeenlijk Buienskerk genoemd, mede een Heerlykheid van welke Dorp en Kerk vergaan is, paalt ten Oosten aan de Heerlykheid van St.Janskerke, en ten Westen aan ’t Gebied van Westkapelle. Jonkvrouw Johanna Thyssen is Vrouw van beide deeze Heerlijkheden.’Dl.II Blz.239. (Let er op dat zelfstandige naamwoorden toen nog met hoofdletters werdengeschreven.) Rond 1840, wordt in het ‘Aardrijkskundig woordenboek der Nederlanden’ de plaats als volgt beschreven: ‘Boudewijnskerke, oudtijds ook Ser-Boijdinskerke en Ser-Boudewijnskerke geschreven, doch bij de landlieden meestal Boijenskerk of Buiskerke genoemd, heerlijkheid in het eiland Walcheren, provincie Zeeland, arrondisement Vlissingen, gemeente Zoutelande, St. Janskerke en Boudewijnskerke, palende Noord aan de Heerlijkheid Poppekerke, Noord-Oost aan Domburg-buiten, Oost aan St. Janskerke, Zuid en West aan Westkapelle-buiten. Deze heerlijkheid beslaat een oppervakte van 256 bunder 60 vierkante roeden 27 vierkante ellen. Ten jare 1247 had men daarin een dorp met eene kerk, aan de H.Nicolaas gewijd; de laatste is echter, in den strijd tegen Spanje, vernield, hoewel daarvan thans nog een gedeelte, benevens een ouden toren, aanwezig is. Het dorp is tot een gering buurtje ingekrompen; zoodat de geheele heerlijkheid thans nog slechts 17 huizen en 123 inwoners bevat. Men telt in dat buurtje alleen 3 huizen en 22 inwoners.
De Zeeuwse Encyclopedie vermeldt het volgende over het plaatsje: ‘In Boudewijnskerke ligt één van de fraaiste en gaafste vluchtbergen van Zeeland. De heuvel dateert vermoedelijk uit ca. de 12e eeuw. De berg is eigendom van het Kon. Zeeuws Genootschap der Wetenschappen; het beheer is in handen van de Stichting het Zeeuwse Landschap. Van de parochie Boudewijnskerke is weinig bekend. Ze was een dochter van Westkapelle en wordt vermeld in 1247. De kerk was gewijd aan St. Nicolaas, maar ook St. Martinus wordt genoemd. De kerk is tijdens het beleg van Middelburg (1572-1574) verwoest. De toren zou in 1622 geheel zijn vernieuwd; hij is echter in 1870 afgebroken. Het gebied van de parochie werd na de reformatie bij de hervormde gemeente van Zoutelande gevoegd.’. Na de val van Middelburg in 1574 is de kerk van de reformatie toonaangevend en ook op het platteland rond Boudewijnskerke hebben de nieuwe machthebbers het voor het zeggen. Sommigen beweren dat de kerk van Boudewijnskerke tijdens het beleg van Middelburg is verwoest. Anderen schrijven dit toe aan de beeldenstorm in 1566 maar in elk geval bleef de kerk een ruïne tot 1870. De bewoners spreken ook nu nog in hun dialect over ‘Buiskerke’ en dat is in deze tijd, waarin zoveel streek-eigen zaken verdwijnen, zeker iets om even bij stil te staan.
Rond 1880 schreef Jos Mansion, een taalkundige uit Luik, een artikel over Ser-Boidinskerke zoals Boudewijnskerke vroeger genoemd werd. Daarin staat hij stil bij het merkwaardige van de “i-klank die heel specifiek schijnt te zijn voor Zeeland en nog meer voor Zeeuws-Vlaanderen. Hij noemt Boidinskerke een kostbare getuige van de vroeger in Zeeland heersende gewestspraak, het “Ingwaeoons”. Maar het voert te ver om hier nu verder op in te gaan.
De ambtenaar in Westkapelle schreef ‘Looijse’ en het werd ‘Looise’ in Koudekerke. In de loop der eeuwen is de naam op velerlei wijze gespeld zoals Looys, Looyse, Looijs, Looijse, Loois, Looise, Looysen en Looijssen en Looisen. Er zijn zelfs geschriften met Loeyse omdat het in de 16e en 17e eeuw gebruikelijk was om met een ‘e’ aan te geven dat de voorgaande letter verlengd of met nadruk moest worden uitgesproken. Ondanks grote verschillen in schrijfwijze en de spelling van de familienamen blijkt toch in heel veel gevallen verwantschap te bestaan.
We weten niet precies wanneer hij zich in Buyenskerke vestigde en waar hij vandaan kwam. Wat we wel weten is dat is dat zijn zoon Dingeman Willem Looyse in 1580 in Buyenskerke werd geboren, dus toen moeten Willem Pieters en zijn vrouw daar al gewoond hebben. Zij hadden toen echter al een zoon, Pieter Willems genaamd, die in 1576 gedoopt was maar waarvan niet duidelijk is waar hij geboren is. Sommige bronnen spreken ook van Buyennkerke, hetgeen betekenen zou dat de familie daar toen ook al gewoond heeft. Er zijn zelfs bronnen die aangeven dat Willem Pieters zelf in 1550 al in Buyenskerke werd geboren, hetgeen op een nog vroegere vestiging in Buyenskerke zou wijzen. Maar andere bronnen laten de geboorteplaatsen van zowel Willem Pieters alsPieter Willems open. We houden als begin van vestiging in Buyenskerke voorlopig dan ook maar omstreeks 1570 aan.
We weten helaas ook niets over het motief van Willem Pieters om in Buyenskerke neer te strijken, noch over zijn beroep of activiteiten. Maar waarschijnlijk vluchtte hij net als veel van zijn protestantse landgenoten voor de toenemende terreur van deSpaanse Inquisitie. Zeeland was in die tijd inmiddels in handen van de Prins van Oranje en daarmee veilig voor protestanten. Net als veel van zijn medevluchtelingen zal hij in Vlissingen zijn aangekomen en – wellicht om dat het daar te vol was (ziekader) naar Buyenskerke doorgetrokken. De ligging van Buyenskerke, dichtbij Westkapelle, zou in de richting van de handel of ook de visvangst kunnen wijzen. Maar het is ook goed mogelijk dat de Looyses boeren waren of een ambacht uitoefenden dat op West-Walcheren nog minder voorkwam. Veel voorkomende ambachten waren gebundeld in gilden en waren daardoor goed beschermd. Het kostte over het algemeen nogal veel moeite om daarin door te dringen. Maar veel Vlamingen beschikten over kennis en kunde (we zouden nu zeggen: expertise) die hier te lande nog schaars waren en daarom werden ze vaak gastvrij onthaald.
Enfant(s):