West-Europese adel » Zoë Porphyrogenita van Mamikonian Keizerin van Byzantium (980-1050)

Personal data Zoë Porphyrogenita van Mamikonian Keizerin van Byzantium 

• She was born in the year 980.
• She died on June 1, 1050, she was 70 years old.
• A child of Constantijn VIII van Mamikonian Keizer van Byzantium and Helena Alypia
• This information was last updated on May 12, 2021.

Household of Zoë Porphyrogenita van Mamikonian Keizerin van Byzantium

(1) She is married to Romanus III Argyros Keizer van Byzantium.

They got married in the year 1028, she was 48 years old.

(2) She is married to Michael IV Paphlagon Keizer van Byzantium.

They got married on April 11, 1034, she was 54 years old.

Child(ren):

1. Michael V Kalaphates Keizer van Byzantium  ????-1042

(3) She is married to Constantijn IX Monomachos Keizer van Byzantium.

They got married on June 11, 1042, she was 62 years old.

Notes about Zoë Porphyrogenita van Mamikonian Keizerin van Byzantium

Zoë Porphyrogenita - Constantinopel, juni 1050, keizerin van Byzantium, hielp door huwelijk of adoptie vier keizers op de troon. Ze was als dochter van Constantijn VIII samen met haar zuster Theodora III de laatste vertegenwoordiger van de Macedonische dynastie. Achtereenvolgens was ze de echtgenote van de keizers Romanos III Argyros en Michaël IV Paphlagon, de stiefmoeder van Michaël V Kalaphates, na diens val in 1042 enige maanden samen met Theodora zelfstandig keizerin en tenslotte de echtgenote van keizer Constantijn IX Monomachos.

Jeugd

Zoë Porphyrogenita, (de in het purper geborene), was de dochter van keizer Constantijn VIII en Helena Alypia en dus de nicht van diens oudere broer keizer Basileios II Boulgaroktonos. Basileios was ongehuwd en zijn opvolger Constantijn VIII had alleen drie dochters, van wie de oudste, Eudokia, een door de pokken geschonden gezicht had en daarom in het klooster was getreden.

In de jeugd van de prinsessen was er sprake van een huwelijk van een van hun - waarschijnlijk Zoë - met de westelijke keizer Otto III. Deze zoon van de Byzantijnse prinses Theophanu, de aangetrouwde nicht van keizer Johannes I Tzimiskes, stierf echter voordat het huwelijk kon worden voltrokken. Daarna werd er, ondanks het feit dat er geen mannelijke nakomelingen waren, geen moeite meer gedaan Zoë en Theodora uit te huwelijken. Ook de dood van Basileios II in 1025 - Zoë was toen al achterin de veertig - bracht geen verandering in dit nog steeds niet bevredigend verklaarde gebrek aan initiatief. De gezusters sleten hun leven in het vrouwenkwartier van het paleis. In de loop der jaren ontstond er een steeds grotere wederzijdse afkeer tussen de twee.

Huwelijk met Romanos III

Pas op zijn sterfbed ging Constantijn VIII op zoek naar echtgenoten voor zijn dochters, die toen al in de 50 waren en hun hele leven in het vrouwenkwartier van het paleis hadden doorgebracht. De keus viel op het allerlaatste moment op de eparch Romanos Argyros, een telg uit een rijk adellijk geslacht.

Romanos was volgens de geschiedschrijver Michaël Psellos meer dan tien jaar ouder dan Zoë en dus al in de zestig. Bovendien was hij al getrouwd met een zekere Helena. Dit probleem loste Constantijn op door te dreigen Michaël de ogen te laten uitsteken als zijn vrouw niet in het klooster trad en daardoor de weg vrijmaakte voor een nieuw huwelijk. Helena gaf toe en trad onder de naam Maria in een nonnenklooster. Het nieuwe huwelijk werd snel voltrokken en in november 1028, drie dagen voor Constantijns dood, werden de twee gekroond. Men neemt meestal aan dat Zoë weinig bezwaar had tegen het huwelijk, maar Johannes Skylitzes en Johannes Zonaras melden dat zij Romanos aanvankelijk afwees.

Als keizerin leidde Zoë een verkwistend en extravagent leven. Haar zuster probeerde ze weg te werken door haar naar een klooster te sturen, maar de nieuwe keizer stond Theodora toch enkele keizerlijke voorrechten toe. Toen het oude echtpaar ondanks medische en magische hulpmiddelen geen kinderen kreeg, verloor Romanos de interesse in zijn keizerin, nam in alle openbaarheid een minnares en verbood haar de toegang tot de schatkist.

Huwelijk met Michaël IV

Toen het huwelijk slechter werd viel Zoë's oog op de veel jongere Paphlagonische boerenzoon Michaël. Deze was op het hof naarvoren geschoven door zijn oudere broer, de machtige ambtenaar Johannes Orphanotrophos, die als eunuch geen aanspraak op de troon kon maken. De keizerin werd, zoals Johannes had verwacht, verliefd op de jonge knappe Michaël, en begon in alle openlijkheid een affaire met hem. Meermaals werd het paar in een compromitterende toestand betrapt. Romanos ondernam niets tegen de situatie. In 1034 liet Zoë, die als rechtmatige erfgenaam van de dynastie niet van plan was zich opzij te laten schuiven, hem door trawanten van Michaël in bad verdrinken.

Nog diezelfde dag vond het huwelijk met Zoë plaats en besteeg Michaël de troon als Michaël IV. Een slechte stap van Zoë, want ook de nieuwe keizer verloor na het huwelijk zijn belangstelling voor haar en liet haar zelfs opsluiten; het lot van zijn voorganger stond hem nog helder voor de geest. Michaël was een kundig heerser, maar leed aan steeds erger wordende epileptische aanvallen, waardoor de regering in feite in handen kwam van zijn broer Johannes. In 1041 trok de keizer zich terug in een klooster, waar hij nog diezelfde dag stierf.

Keizerin-moeder van Michaël V

Mogelijk al in 1035 had Zoë op instigatie van Johannes diens neef Michaël Kalaphates als opvolger geadopteerd. Zoë regeerde na de dood van Michaël IV van 10 tot 13 december 1041 over het Rijk, maar ging er daarna, na verzekeringen dat zij als keizerin-moeder de ware macht zou uitoefenen, mee akkoord dat haar stiefzoon Kalaphates als Michaël V de troon besteeg.

Deze betoonde Johannes Orphanotrophos, aan wij hij de troon te danken had, weinig dankbaarheid; hij liet hem verbannen. Hierdoor overmoedig geworden liet hij de keizerin als non in een klooster opsluiten. Bij de verbanning van de alom gehate Orphanotrophos had niemand een vinger uitgestoken, maar nu roerden de kerk, de adel en het volk roerden zich. Deze brutaliteit van de parvenu Michaël jegens de rechtmatige keizerin veroorzaakte een opstand en uiteindelijk werd hij ten val gebracht.

Nu was het de beurt aan Zoë en Theodora, die samen de troon bestegen. In opdracht van de laatste werd de afgezette keizer op 20 april 1042 blind gemaakt. Theodora vreesde dat Zoë zelfs hem zou kunnen vergeven om te voorkomen dat zij aan de macht zou komen. De verhouding tussen de beide zusters werd al snel zo onhoudbaar dat Zoë de heerschappij door een nieuw huwelijk na enkele maanden weer aan een man overdeed.

Huwelijk met Constantijn IX

De ongeveer 64-jarige keizerin koos zich op 11 juni 1042 Constantijn Monomachos tot echtgenoot, die de troon beklom als Constantijn IX. Monomachos was een oude bekende, al in de tijd van Zoë's huwelijk met Romanos III ging het gerucht dat ze samen een affaire hadden.

De nieuwe keizer was een levensgenieter die zijn medekeizerinnen geen strobreed in de weg legde en samen met hun vrolijk de staatskas plunderde.[16] Hij maakte geen geheim van de relatie met zijn minnares Maria Sklerina, de achterachterkleindochter van Bardas Skleros, tegenkeizer uit de tijd van Basileios II. Zoë maakte hiertegen - integenstelling tot het volk - geen bezwaar en ging er zelfs mee akkoord dat aan Sklerina alle eerbetonen van een keizerin toekwamen en dat zij als haar gelijke werd behandeld. De keizerin was weinig in de regeringszaken geïnteresseerd en stoorde zich dus ook niet aan Sklerina's invloed hierop.

Zoë stierf in 1050 aan een koorts. Altijd was ze de lieveling van het volk geweest, hoewel ze in staatszaken nauwelijks geïnteresseerd was en historisch vooral vanwege haar huwelijken relevant is. Constantijn IX overleed vijf jaar later en werd opgevolgd door Theodora.

Do you have supplementary information, corrections or questions with regards to Zoë Porphyrogenita van Mamikonian Keizerin van Byzantium?
The author of this publication would love to hear from you!

Timeline Zoë Porphyrogenita van Mamikonian Keizerin van Byzantium

Click on the names for more info. Symbols used:  grandparents    parents    brothers/sisters    children