He is married to Trijntje Leendertsdr Hoogendam.
They got married
Child(ren):
Generatie II C
Cornelis Cornelisz. de Oude
Ofschoon hij vermoedelijk de jongste zoon was van Cornelisz. Meesz. ' 't Manneke uyten Maen' wordt hij - ook officieel in akten - veelal met het achtervoegsel 'de Oude' aangeduid, zulks ter onderscheiding van zijn zoon Cornelis Cornelisz., die als 'de Jonge' bekend staat. Helaas ontbreken in verschillende stukken die achtervoegsels wel eens, hetgeen tot twijfel en onzekerheid aanleiding geeft op welke Cornelis de zaak betrekking heeft. Soms komt men er uit als het stuk ondertekend is. De oude Cornelis was de schrijfkunst meester en zette een duidelijk leesbare handtekening, de jonge Cornelis kon blijkbaar niet schrijven en ondertekende met een handmerk.
Cornelis de Oude is geboren in of omstreeks 1598, want volgens een Schiedamse notariële akte van 6 september 1656 (inv. 771 fo. 156) was hij op dat tijdstip 58 jaar oud.
Het eerst is hij vermeld gevonden in 1624 en wel als Cornelis Cornelis 't Manneke in de Maenszoon'. Hij is dan koper op een boedelveiling te Kethel (127). Zijn broer Alewijn staat daarbij borg voor hem.
In oktober van hetzelfde jaar assisteert hij zijn moeder Neeltje Alewijnsdr. bij de afwikkeling van de nalatenschap van zijn overleden vader (96).
In een verpondingskohier anno 1628 (15) wordt hij genoemd Cornelis Cornelisz. Maen en dit is dan de eerste keer, dat men in de Vlaardingse tak de achternaam 'Maen' zonder enige bijvoeging tegenkomt.
Cornelis de Oude is tweemaal gehuwd geweest. Zijn eerste vrouw heette Trijntje Leenderts. Haar naam is bekend geworden uit een akte van 18 april 1650 (66) waarbij Cornelis 'als getrout hebbende Trijntje Leenderts' een stuk land koopt uit de nalatenschap van zijn overleden schoonouders Leendert Jan Thijsz. en Maertgen Heyndricksdr. Hij moet reeds voor maart 1629 met Trijntje Leenderts gehuwd zijn, want in die maand treedt hij op 'met consent van zijn schoonmoeder de wed van Lenert Jan Thijs' (Register van het Ordinaris Incomen van den Weeshuyse tot Schiedam) (140). Gedurende het grootste deel van zijn leven heeft hij gewoond 'in een woninge, met schuyr, bargen, boomgaert ende geboomte staende aen de Noortsijde van de Kethelwech' in Vlaardinger-Ambacht. Eerst 1 1/2 jaar voor zijn overlijden in 1679 vertrok hij - noodgedwongen - 'naer de Stede van Vlaerdingen'.
Uit zijn huwelijk met Trijntje Leenderts zijn - voor zover bekend - de volgende kinderen geboren:
Neeltje Cornelisdr.
Cornelis Cornelisz. (de Jonge)
Maertge (ook wel Maergen of Maritge) Cornelisdr.
Annetje Cornelisdr. (? onzekerheid over dit kind).
In mei 1667 komt Trijntje te overlijden (4). Er werd een uur voor haar geluid en het beste kleed werd gebruikt. De droefheid van Cornelis - zo deze er al geweest mocht zijn - heeft niet lang geduurd, want nauwelijks drie maanden later wordt zijn nieuwe huwelijk, nu met Trijntje Cornelisdr., weduwe van Cornelis Dircx Punt aangekondigd. (3) Te voren was een akte gepasseerd, waarbij de aanstaande huwelijkspartners verklaren te zijn overeengekomen, dat zij niet in gemeenschap van goederen zullen zijn gehuwd, dat de man aan zijn vrouw zal nalaten 1500 car. gulden, dat hij haar zal onderhouden en haar zal vrijwaren voor alle schulden en lasten van het huishouden terwijl eventuele kinderen uit het huwelijk de helft van de goederen van de bruidegom zullen erven. (120)
Op 6 augustus 1667 vond te Vlaardingen de ondertrouw plaats en enige weken nadien zal het huwelijk zijn voltrokken. Niet is gebleken, dat uit dit tweede huwelijk van Cornelis kinderen zijn voortgekomen.
Slechts weinig gebeurtenissen uit het familieleven van Cornelis de Oude zijn bekend. Op 19 mei 1666 is hij getuige bij de doop van zijn kleinzoon Abraham Cornelisz., een zoon van Cornelis de Jonge. (1) Door zijn broer Alewijn wordt hij op 21 november 1670 tot mede-voogd benoemd over diens minderjarige kindskinderen (kinderen van de overleden zoons Simon en Matthijs Alewijnsz.) Voorts treft men hem aan als milde schenker van huwelijksgiften aan zijn kinderen, doch daarover straks meer. Enkele malen is hij opgetreden als borg voor zijn vader of zijn broers. Van enigerlei functie in het openbare of kerkelijke leven is niets bekend.
Evenals zijn vader en broers is Cornelis de Oude bouwman geweest. De verpondingskohieren over de jaren 1628 en 1632 (15 en 16) tonen aan, dat hij toen was aangeslagen voor de volgende percelen land:
'6 margen 5 hont geleegen achter de woninge (achter de Kethelwech) strekkende noort tot de Wateringe beste lant,
2 margen in Babberspolder aen de oostsijde van den ouden dijck, gemeen goet lant,
3 margen 3 hont aen de noortsijde van de Kethelwech, beneffens de laan van Steenhuijs beste lant,
2 margen geleegen ter wijden die voorsz vijerdalff (3 1/2) margen naest beste lant,
6 margen int Nieuwelant, tusschen den Maesdijck en den Oudendijck, gemeen goet lant,
1 margen gelegen int Nieuwelant aen de suytsijde van de wech, gemeen goet lant,
2 margen 4 hont geleegen 't eijnden het voorgaende, toebehoorende het weeshuys tot Schiedam, gemeen goet'.
Deze percelen waren dus gelegen bij de Kethelweg (zie onderstaande illustratie), in Babberspolder en in het Nieuwe Land, tussen de zeedijk en de Oude dijk. Het land is deels weiland, deels teelland. Het land langs de Kethelweg wordt aangeduid als 'best lant' of het 'naeste beste lant', maar dat in de Babberspolder en in het Nieuwe Land als 'gemeen goet lant'.
[illustratie II 2 Kethelweg]
In totaal gebruikte Cornelis de Oude 24 morgen lant, waarvan 10 morgen 5 hont eigen grond en 13 morgen 1 hont gehuurde grond was (zoals uit latere akten valt af te leiden).
Het is niet mogelijk vast te stellen wanneer hij de woning en de landerijen in zijn bezit heeft gekregen omdat - zoals reeds eerder werd vermeld - over het tijdvak 1617-1647 alle rechtstreekse gegevens van grondoverdracht en schuldbrieven met betrekking tot Vlaardinger Ambacht ontbreken. Wel hebben er na 1647 verschillende transacties plaatsgevonden, waarbij hij door aankopen zijn landbezit heeft uitgebreid. Bijv. bij de akten van:
-8 mei 1648 (64), aankoop van 1 morgen lant aan de Kethelweg van Abraham Anthonisz Kours, 'kleermaecker wonende tot Monster' voor de som van 750 car. gulden. Op dezelfde dagen koopt hij ook nog een stuk land van Cornelis Arentsz. Koppert 'geseijt Langelaen';
-4 december 1649 (65), overdracht van een boomgaard en erf gelegen aan de Kethelweg van Cornelis Pietersz. Holy, koopsom 400 car. gulden;
-18 april 1650 (66), koop van 2 1/2 morgen land aan de Kethelweg van de erfgenamen van wijlen zijn schoonouders (hiervoor reeds vermeld), koopsom 1.000 car. gulden;
-24 april 1653 (67), voor de prijs van 1875 car. gulden wordt 2 morgen weiland in de Babberspolder gekocht van Bartholomeus van Nes 'wonende binnen der Stadt Delft';
-8 mei 1657 (69), koop van 4 morgen en 1 hont land in de Babberspolder van Celijtje Jans, weduwe van Pieter Vrancken van Adrichem, koopsom 3.645 car. gulden 16 stuiver en 6 penningen. (Het bedrag werd voldaan door een afgifte van een schuldbrief ad 2.000 car. gulden, terwijl de rest contant betaald werd);
-8 februari 1658 (70) 4 1/2 hont land in het Nieuweland wordt voor de prijs van 725 car. gulden zijn eigendom, gekocht van de erven van Dirck Meesz. Ackersdijck.
Uit deze aankopen en hetgeen hij reeds bezat, mag stellig de conclusie worden getrokken, dat Cornelis de Oude in deze periode van zijn leven zeer welgesteld was. De niet onaanzienlijke bruidsschatten, welke hij bij hun huwelijken aan zijn kinderen schonk, vormen daarvan mede een bewijs.
Als zijn dochter Neeltje in 1660 zal gaan trouwen met Huybrecht Cornelis van den Enden, schenkt hij haar een bedrag van 2.700 car. gulden boven de gebruikelijke uitzet in goederen (128). Het geld moet voor 16 mei 1661 op tafel komen. (De akte van de huwelijkse voorwaarden heeft als plechtige aanhef: 'Ter eeren Godts sullen in den Heijligen Staet vergaederen…', maar de akte wordt niet gepasseerd in een statig notariskantoor, doch in de herberg 'Van den Verlooren Zoon' te Delft!)
Ongeveer 1 1/2 jaar later zal zijn zoon Cornelis de Jonge in de huwelijksboot stappen met Maritje Jans van der Ende (Van den Enden), een nicht van de hiervoor genoemde Huybrecht. De jonge Cornelis krijgt van zijn vader 3.000 car. gulden 'boven een eerlijcke uytsettinge van linne en wolle'. De vader van de bruid schenkt zijn dochter 1.000 car. gulden en eveneens de gebruikelijke uitzet. (129) De jongelui gaan dus wel aardig van start!
In juni 1667 koestert ook dochter Maritge het voornemen om te gaan trouwen. Zij heeft haar hart verloren aan Jan Arentsz. Lely uit Maassluis.
Als bruidsschat krijgt zij van haar vader Cornelis 5.000 car. gulden, welk bedrag zal worden uitbetaald voor mei 1668 (130). Merkwaardig is het, dat in deze drie akten, waarbij de bruidsschatten worden geregeld, ook reeds is aangegeven hoe - ingeval van vooroverlijden hetzij van de bruid, hetzij van de bruidegom - de verdeling van de eigendommen zal moeten plaatsvinden!
In totaal heeft de oude Cornelis dus aan deze drie kinderen - behalve uitzetten aan kleding, huisraad e.d. - een bedrag van 10.700 gulden geschonken. Hij zat er dus wel warmpjes bij!
Toch schijnen de donkere jaren voor hem te zijn aangebroken. Opvallend is het, dat na 1658 geen akten meer worden gevonden, waarbij hij landerijen of woningen koopt. In 1666 wordt een akte gepasseerd, waarbij hij een groot stuk land in de Babberspolder verkoopt aan Juffrouw Anna Spierincx, de weduwe van Pieter van Santen, in leven burgemeester van Delft. Hij verkoopt dat stuk land voor 454 car. gulen en 10 stuiver en enige speldegeld (76). Waartoe die noodzaak? Ondanks deze verkoop bezit hij nog aardig wat land. Aantekeningen in de gaardersboekjes van de molenmeesters van de Holiërhoeksepolder, betreffende de inning van zg. molengeld geven aan, dat hij in 1669 was aangeslagen voor betaling van 28 car. gulden en 10 stuiver, zijnde de aanslag over 15 morgen en 5 hont land in genoemde polder (133).
Toch blijkt hij meer en meer in financiële moeilijkheden te zijn geraakt. Op 25 mei 1668 heeft hij, ten gunste van de kleinkinderen en erfgenamen van Hendrik Leendertsz. (broer van zijn eerste vrouw) een onderhandse schuldbekentenis afgegeven ten bedrage van 1.000 car. gulden. Dit kan worden opgemaakt uit een latere akte van 20 juni 1677. (84)
In 1676 beginnen de wellicht moeilijkste jaren van zijn leven. Op 2 mei van dat jaar tekent hij een schuldbekentenis voor een lening van 6.000 car. gulden, opgenomen bij de heer Johan Weymans Aertszoon te Rotterdam.
In de desbetreffende akte (78) worden ongeveer 14 morgen nauwkeurig omschreven landerijen en zijn huis als onderpand gesteld. Precies een jaar later, op 2 mei 1677, doet zich de pijnlijke geschiedenis voor, dat zijn zoon Cornelis Cornelisz. de Jonge woning en landerijen moet verkopen. Hij verschijnt daartoe voor Schout en Schepenen van Vlaardinger Ambacht, met als mede-comparant en borg zijn vader (79). Een van de zittende Schepenen was Claes Meesz. Maen, een zoon van zijn broer Mees Cornelisz. Het leed is echter nog lang niet geleden. Op 27 mei d.a.v. is de oude Cornelis wederom verplicht schuldbekentenissen af te geven. De eerste, ten bedrage van 250 car. gulden aan zijn broeder Alewijn Cornelisz. Maen, in diens hoedanigheid van voogd over een minderjarig weeskind van Huybrecht van den Enden en Neeltje Cornelisdr. Maen za (80). De tweede obligatie heeft betrekking op een schuld aan de minderjarige weeskinderen van Maertie Pieters za. en Willem Teunisz. Stierman. De schuld bedraagt 152 car. gulden. Een der voogden over deze kinderen is ook weer Alewijn Cornelisz. Maen (81).
Een dag later vindt de verkoop plaats van zijn woning en een aantal kampen land aan Ary Jansz. van der Burch. De verkochte landerijen maken te samen ongeveer 15 morgen uit, terwijl hij voor de vrijwaring nog 6 morgen verbindt (82). De koper heeft tot zijn last genomen de schuldbrief van 2 mei 1676 ten bate van Johan Weymans Aertszoon ad 6.000 car. gulden (78) en betaalt daarenboven aan Cornelis de Oude 4.557 car. gulden en 100 guld. speldegeld. Na deze verkoop bestaat het landbezit van de oude Cornelis nog uit 2 percelen, tesamen groot 6 morgen. (83) Als borgen treden voor hem op zijn broeder Alewijn Cornelisz. en zijn neef Claes Meesse Maen, terwijl zijn zoon Cornelis de Jonge zich borg stelt tegenover de borgen in eerste instantie. Dezelfde borgstellingen vindt men ook in een akte van gelijke datum waarbij Cornelis de Oude een schuldbekentenis afgeeft ten bedrage van 550 car. gulden ten behoeve van een minderjarig weeskind van wijlen Ary Pieterz. Quacq (83). Onder dagtekening van 20 juni 1677 is er wederom een schuldbekentenis van Cornelis de Oude, met als borg zijn meergenoemde zoon.
Het gaat om een bedrag van duizend gulden en strekt ter vervanging van de reeds eerder vermelde onderhandse schuldbekentenis dd. 25 mei 1668 ten bate van de kleinkinderen en erfgenamen van Hendrick Leendertsz. (84)
Ook in dit geval is een van de Schepenen een familielid, namelijk Pieter Alewijnsz. Maen, een zoon van Alewijn. Pijnlijke gevallen!
Ofschoon hij financieel volkomen aan de grond zit, koopt hij enige dagen later, namelijk op 28 juni 1677, van zijn zoon Cornelis de Jonge - vermoedelijk om te trachten deze van een financiële débacle te redden - 31 koeien, 2 paarden, benevens inboedel en gereedschappen ter delging van diens schulden, voor in totaal 3.800 car. gulden (125). Uit de desbetreffende akte blijkt ook, dat Cornelis de Oude, na de verkoop van zijn woning aan de Kethelweg, van Vlaardinger Ambacht naar Vlaardingen is vertrokken. Op dezelfde dag waarop koop en verkoop tussen vader en zoon plaatsvonden heeft de oude Cornelis een nieuw testament laten opmaken (124). Hij benoemt daarin tot zijn erfgenamen zijn zoon Cornelis Cornelisz. Maen de Jonge, zijn dochter Maertje Cornelisdr. Maen, gehuwd met Claes Jansz. Ackersdijck en zijn kleinzoon Arijen Huybrechtsz., zoon van wijlen zijn dochter Neeltje Cornelisdr. Maen en Huybrecht Cornelisz. van der Endt (van den Enden). Ook heeft hij bepaald, dat van het erfdeel van zijn zoon Cornelis diens schulden aan de boedel moeten worden afgetrokken. In het testament wordt in het geheel niet gerept van de 1.500 gulden welke de vrouw zou ontvangen bij eerder overlijden van haar man, zoals in de akte van 2 augustus 1667 (120) staat aangegeven. Wellicht is zij overleden voor Cornelis. Evenmin wordt de naam van Annetje genoemd, zodat kan worden aangenomen, dat deze - zo zij al een dochter was - ook voor 28 juni 1677 (datum van het testament) moet zijn overleden.
In november 1678 tenslotte bevestigt hij een oude schuld groot duizend gulden aan Hendrick Cornelis Keyser, zijnde 'allange voor dato genoten penningen' (86).
In Augustus 1679 kwam het einde van Cornelis de Oude. Hij bereikte de leeftijd van ruim 80 jaar (4). Er moest voor hem '3 posen' worden geluid en de kosten daarvan, met die van ' 't Cleet' en het openen van zijn graf, bedroegen zes gulden. Zijn erfgenamen aanvaardden zijn nalatenschap 'onder benefitie van inventaris'. Op 31 januari 1680 heeft de openbare veiling plaats van enkele percelen grond die hij bij zijn overlijden nog bezat (87).
De totale opbrengst van de verkochte landerijen, zijnde 4.280 car. gulden, wordt afgedragen aan de Secretaris der Stad Vlaardingen, in het belang van mogelijk zich opdoende preferente of concurrente schuldeisers. (In de akte staat: 'die gelden welcke ter Secretarie der Stede Vlaerdinge ten dien eynde sijn geconsigneert'.)
De vraag kan worden gesteld, welke de oorzaken zijn van deze trieste afgang van Cornelis de Oude. Enige zekerheid daaromtrent bestaat niet. Zijn het de niet onaanzienlijke huwelijksuitzetten en bruidsschatten aan zijn kinderen geweest die wellicht zijn financiële draagkracht te boven zijn gegaan? Of moet de aanleiding worden gezocht in de hulp aan zijn zoon Cornelis de Jonge, die nog voor het overlijden van zijn vader, failliet is gegaan? Wij zullen het nimmer met zekerheid weten en kunnen slechts gissen. Ofschoon Cornelis de Oude niet meer dan één zoon heeft gehad is zijn nakomelingschap bijzonder groot. Verreweg de meeste van de thans in leven zijnde dragers van de familienaam Maan stammen in rechte lijn van hem af.
De handtekening van Cornelis de Oude is fors en duidelijk. Dit toont het hierna opgenomen slot van de akte van 26 januari 1662 no. 190 (129) waarbij de voorwaarden zijn vastgesteld voor het huwelijk tussen zijn zoon Cornelis en Maertje Jans van der Ende. Ook de vader van de bruid Jan Adriaense van der Ende heeft een goed handschrift. De jonge Cornelis stelt een handmerk met een cirkel (bedoeld als volle maan?) terwijl de bruid bij vergissing haar achternaam als 'Van der Nede' schrijft.
[illustratie I 5 huwelijksakte Cornelis de Jonge]
Cornelis Corneliszn. Maen | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
Trijntje Leendertsdr Hoogendam | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
Toegevoegd door een Smart Match te bevestigen
Stamboom op MyHeritage.com
Familiesite: eureka Web Site
Stamboom: stamboom familie maan 110130