Family tree Witkamp en Driehuis » Lamberta Antonia Maria HUIJSMANS (1904-1944)

Personal data Lamberta Antonia Maria HUIJSMANS 

• She was born on July 4, 1904 in Gorinchem.
• She died on January 16, 1944 in Concentratiekamp Vught, she was 39 years old.
• A child of Hermanus Joannes Gerardus Marie HUIJSMANS and Lamberta Antonia Maria van de GRAAF
• This information was last updated on May 29, 2009.

Household of Lamberta Antonia Maria HUIJSMANS

She had a relationship with Nicolaas Bernardus Gerardus Johannes BUITEMAN.

Child(ren):

1. Johannes Petrus Cornelis BUITEMAN  1926-1944
2. xx BUITEMAN  1927-1927
3. Hermina Maria Theresia BUITEMAN  1931-2006 

Notes about Lamberta Antonia Maria HUIJSMANS

Buiteman - Huijsmans, Lamberta A.

Geboren te Gorinchem op 4 juli 1904
Omgekomen in Kamp Vught op 16 januari 1944, 39 jaar

Lamberta Buiteman is ŽŽn van de tien vrouwen die de nacht van 15op 16 januari 1944 niet overleven. Al snel staat deze door de kampcommandant opgelegde strafmaatregel bekend als het Bunkerdrama.

Bunkerdrama

ÒWij zijn in het algemeen tegen de verspreiding van gruwel verhalen, doch wij moeten een uitzondering maken voor het relaas der gebeurtenissen, die zich den 15 en Januari in het kamp te Vught hebben afgespeeld, waarbij 91 Nederlandsche vrouwen werden opgesloten in twee cellen van de nog niet voltooide gevangenis, welke midden in het kampstaat.Ó

Zo luidt de kop van een artikel in de illegale krant Trouw midden maart 1944. De gebeurtenissen die later bekend komen te staan als het Bunkerdrama zijn al kort na die fatale nacht van 15 op 16 januari uitgelekt. Toch zijn de verzetskranten niet zo goed op de hoogte van de precieze gebeurtenissen en het aantal slachtoffers. De vele verhalen over het bunkerdrama die vanaf 16 januari 1944 in Nederland rondgaan, doen wel veel stof opwaaien. Zelfs naar de maatstaven van de SS is de kampcommandant te vergegaan.

Vrouwen Lager
In het Konzentrationslager Herzogenbusch, dat ligt aan de IJzeren Man in Vught bevindt zich vanaf mei 1943 een Vrouwen Lager. In dit deel van het kamp zitten tot de ontruiming in september 1944 zoÕn vierduizend vrouwen opgesloten. Ze bewonen tien barakken genummerd van 23a tot en met 32b. Elke barak is symmetrisch gebouwd en bestaat uit een a en b gedeelte, en in elk gedeelte zijn ongeveer 240 vrouwen gehuisvest.

De vrouwen dragen een blauwe overall en een blauwe hoofddoek met witte stippen. De meesten van deze vrouwen zijn zogenaamde SchutzhŠftlingen, zij zijn door de Duitsers gevangen gezet om zowel de staat tegen deze vrouwen - als de vrouwen tegen zichzelf te beschermen. Veel van deze vrouwen zijn dan ook betrokken bij het verzet of hebben anti-Duitse uitlatingen gedaan.

Naar de maatstaven van het kampleven en van de SS hebben de vrouwen het tijdens hun gevangenschap in Vught tamelijk goed. De sfeer in de vrouwenbarakken moet redelijk opgewekt zijn geweest en er komen genoeg voedselpakketten van familieleden en het RodeKruis binnen om de vrouwen gezond te kunnen voeden.

In de winter moeten de vrouwen om zes uur opstaan, in de zomer om vijf uur. Dan proberen ze zich zo goed mogelijk te wassen in de wasruimte, deze wasruimte bevindt zich in het midden van elke barak, aan beide zijden van de scheidingsmuur tussen het a en b gedeelte. Daarna zetten de vrouwen thee. Geen echte thee maar surrogaat thee en ze proberen nog wat te ontbijten voor ze op appl moeten. Tijdens dit appl worden de werkcommandoÕs gevormd waarna de vrouwen naar hun werkplaats vertrekken. Bijvoorbeeld naar de werkplaats van Philips, waar de vrouwen knijpkattenen radiobuizen vervaardigen. Veel vrouwen gaan op hun werkplaats gewoon verder met hun verzet tegen het Duitse regime. Zo zijn veel knijpkattenen radiobuizen die bij Philips door de vrouwen geproduceerd zijn beschadigd. Deze beschadigingen zijn onzichtbaar bij de kwaliteitscontrole maar toch functioneren de knijpkattenen radiobuizen al snel niet meer.

Chmielewski
De sfeer in het kamp is al voor die fatale nacht van 15 op 16januari aan het veranderen. Karl Chmielewski is vanaf 5 januari 1943 de kampcommandant van kamp Vught. In het najaar van 1943 wordt hij van zijn functie ontheven. Officieel heeft hij een slecht bewind gevoerd en is het kamp onder zijn leiding een krols paradijs geworden. Het is niet onwaarschijnlijk dat dit een reden is geweest om Chmielewski zijn commando te ontnemen, maar het is twijfelachtig dat dit de belangrijkste reden is geweest. Gevangenen hebben na de oorlog verteld dat Chmielewski zich tijdens de oorlog met diamanten heeft proberen te verrijken. De gevangenen die hem diamanten kunnen leveren hoeven dan niet op transport naar Duitsland.

GrŸnewald
Eind 11, begin 12 1943 komt ChmielewskiÕs opvolger, commandant GrŸnewald aan het bewind. GrŸnewald heeft als SS-erbij de SS-Totenkopfdivision gevochten en heeft in verschillende concentratiekampen gewerkt. Het is zijn opdracht om van kamp Vught een modelkamp te maken. De Nederlanders moeten begrijpen dat de Duitsers wel hard straffen maar niet onmenselijk zijn. GrŸnewald verandert inderdaad de omstandigheden in het kamp. Een deel van de bewaking wordt vervangen en de regels worden nog strakker gehanteerd.

Suze Arts
Een van de vrouwelijke bewakers of Aufseherinnen wordt niet vervangen, ook al heeft GrŸnewald een hekel aan haar en vertrouwt hij haar niet. Suze Arts is een van de Nederlandse bewaaksters in het kamp die de vrouwen onder de duim moet houden. Dit lukt haar en ook de andere Aufseherinnen vaak niet, de gevangen vrouwen lachen hen uit en kletsen gewoon door. Zo ook Non Verstegen, een gevangene met communistische sympathie‘n en een groot charisma.

Jetzini
Dit in tegenstelling tot Jetzini, de Duitse vrouw van een hoge ambtenaar bij de PTT. Jetzini heeft tijdens de oorlog de FŸhrer beledigd en wordt daarom in kamp Vught gevangen gezet. Jetzini wil echter graag weer vrij komen en probeert zelf haar vrijlating te bespoedigen.

Zij heeft als taak om de nieuwe gevangenen van barak 23 te ontvangen. Dit doet ze allervriendelijkst, ze stelt de nieuwe gevangenen op hun gemak en krijgt soms zelfs te horen waarom iemand in het kamp gevangen is gezet. Jetzini besluit deze informatie te gaan gebruiken. GrŸnewald zou Jetzini beloofd hebben om haar dossier door te kijken of er mogelijkheden zijn om haar vrij te laten. Zij hoort daarna echter niets meer van de kampleiding. Daarop schrijft Jetzini een brief naar de Oberaufseherin met het verzoek om GrŸnewald aan zijn belofte te herinneren. Ook op dit verzoek krijgt Jetzini geen antwoord. Wanneer zij vervolgens hoort dat er vrouwen zijn vrijgelaten die van plan zijn om weer onderduikers te gaan helpen schrijft ze een brief naar GrŸnewald waarin ze de namen noemt van deze vrouwen. Deze brief is door de Oberaufseherin aan GrŸnewald voorgelezen in het bijzijn van de telefoniste Eva. Eva heeft de inhoud van de brief vervolgens aan de vrouwen bekendgemaakt.

Barak 23
De vrouwen in barak 23 zijn woest en wanneer Jetzini geen verklaring kan geven voor het gerucht dat zij vrouwen verraden heeft, worden er emmers water over haar heen gegooid en wordt haar matras uit haar bed gehaald. Non Verstegen komt pas laat de barak binnen maar heeft alles al gehoord. Ze verhoort Jetzini, waarop zij bekent de vrouwen verraden te hebben. De vrouwen overleggen vervolgens over de manier waarop ze Jetzini het beste kunnen straffen: moet ze de nacht buiten doorbrengen of worden haar haren er afgeknipt. Jetzini moet uiteindelijk de nacht in de dagruimte doorbrengen.

De volgende dag verlaat Jetzini haar werkplek en gaat ze naar het kantoor van GrŸnewald. GrŸnewald hoort het relaas van Jetzini aan en besluit Ôs avonds de schuldige ter verantwoording te roepen. Non verklaart diezelfde dag tegenover de Oberaufseherin alle verantwoordelijkheid op zich te nemen. Daarnaast besluiten de vrouwen dat wanneer Jetzini de volgende keer iemand verraadt ze kaal geknipt zal worden. Suse Arts zou nog geprobeerd hebben Non op andere gedachten te brengen met de opmerking, dat ˆls ze Jetzini dan toch kaal knippen dit moeten doen tijdens afwezigheid van de bewakers. In de middag knippen Non en Thea Bremen alsnog Jetzini's vlechten af.

Jetzini ondergaat gelaten haar straf en rent daarna naar commandant GrŸnewald toe. Ze krijgt eerst koffie en andere kleren en wordt naar GrŸnewald gebracht. Nadat Jetzini haar relaas verteld heeft moet Non voor GrŸnewald verschijnen. Om vier uur Õs middags wordt Non daarop als een van de eerste gevangenen in de pas gebouwde bunker opgesloten.

Solidair
Die zelfde avond vindt er in barak 23 een overleg plaats waarin de vrouwen besluiten zich solidair te verklaren met Non. Jetzini slaapt die nacht weer in de barak, maar na de laatste controle sluipt ze de barak weer uit. Ze moet, zo blijkt later, enige tijd op het buitenterrein hebben doorgebracht in de hoop dat ze door een wachtpost gearresteerd wordt. Waarschijnlijk is ze bang geweest dat de vrouwen nieuwe maatregelen tegen haar zullen treffen. De wachtpost ziet wel iemand rond lopen en schiet na twee waarschuwingen gericht. Jetzini wordt daarop naar de zieken barak gebracht en overlijdt daar aan haar verwondingen. De volgende ochtend wordt er aan de kampleiding een lijst overhandigd waarop 89 namen staan van vrouwen die zich solidair verklaren met Non. Nadat de dood van Jetzini bekend is geworden in het kamp is de sfeer onder de vrouwen zeer bedrukt. Ze beseffen maar al te goed dat de dood van Jetzini voor hen gevolgen zal hebben.

Vrij weekend
Op zaterdag 15 januari rond vijf uur fietst Suse Arts het kamp uit, op weg om in haar vrije weekend haar zoontje te bezoeken. Bijde poort van het kamp aangekomen wordt Suse door GrŸnewald aangehouden. Suse krijgt een lijst met namen in haar handen geduwd en de opdracht de vrouwen die op de lijst staan te verzamelen. Ze wil graag weg maar GrŸnewald stelt haar gerust dat het niet lang zal duren. Suse werkt vervolgens de lijst af en brengt daarop de vrouwen naar de bunker toe. De vrouwen zijn luidruchtig en Suse Artsis in een slechte bui. Ze roept, dat het lachen hen wel zal vergaan. Een uitspraak die later is uitgelegd alsof Suse op de hoogte is van wat komen gaat. Suse Arts heeft altijd ontkend dat ze op de hoogte is geweest van wat zich vanaf dat moment gaat afspelen.

Bunker
Aangekomen bij de bunker krijgen de vrouwen nog de mogelijkheid om naar het toilet te gaan waarna ze rustig afwachten wat er gaat gebeuren. GrŸnewald en zijn staf zijn dan al gearriveerd. De vrouwen laten zich vervolgens gelaten in cel 115 opsluiten, een cel van ongeveer negen vierkante meter. En opeens wordt ook Non bij de vrouwen in de cel geduwd. Dan wordt ook de tweede groep de cel ingeduwd. Er is nog zo weinig plaats dat Katja Schot, een Aufseherin, op een bankje klimt om te kijken hoeveel plek er nog is. GrŸnewald en zijn staf blijven vrouwen in de cel duwen. Uiteindelijk worden er 74 vrouwen in de cel geduwd,waarna GrŸnewald met zijn laarzen de deur dicht trapt. De overige zestien vrouwen worden in cel 117 opgesloten.

Cel 115
De vrouwen in cel 115 protesteren tegen hun lot, maar dit helpt hen niet. De Oberaufseherin roept tegen hen: ÒBei uns in RavensbrŸck machen wir das immer so.Ó Ook wordt er nog gedreigd om de brandspuit op de cel te zetten. GrŸnewald moet zich tijdens het opsluiten van de vrouwen behoorlijk kwaad hebben gemaakt en heeft het initiatief van de vrouwen als muiterij bestempeld.

De 15de januari 1944 moet een koude dag zijn geweest, de temperatuur heeft vermoedelijk maar een of twee graden boven nul gelegen. Later vertellen de vrouwen echter dat het binnen in de cel smoor heet is geweest, om te stikken zo heet. Ook is er bijna geen zuurstof in de cel. Er bevindt zich in het plafond wel een klein gat voor de aanvoer van verse lucht. Vlak bij de vloer moet de lucht weer afgevoerd worden, maar dit werkt alleen wanneer de verwarming aan staat. De verwarming staat Ôs nachts uit en er komt dan ook geen verse lucht binnen. Wel bevindt er zich een klein raam in de cel, tegenover de deur. GrŸnewald heeft de vrouwen nog gedreigd met maatregelen als ze dit raam vernielen, maar toch besluiten de vrouwen het raam stuk te slaan. Aan de buitenkant van de cel zit voor het raam een verduisteringsluik. Het stukslaan van het raam helpt dan ook nauwelijks.

Brandblaren
Nadat GrŸnewald met zijn laarzen de deur dicht heeft getrapt is het even stil in de cel, maar al gauw breekt er weer tumult uit. Er zitten zoveel vrouwen in de cel opgesloten dat de vrouwen die flauwvallen zelfs rechtop blijven staan. Later vertellen de vrouwen dat ze de hele nacht geschreeuwd, gebeden en gehuild hebben.Ook hebben ze geprobeerd hun kleren uit te trekken om enige frisse lucht langs hun lichaam te voelen gaan. Hun zweet reageert echter met de verse kalk in de muren, daardoor ontstaater een chemische reactie. Wanneer de vrouwen tegen de muur staan of proberen met hun tong het condens van de muren af te likken om enig vocht binnen te krijgen, krijgen zij brandplekken op hun lichaam. Sommige vrouwen zijn waanzinnig geworden tijdens deze nacht en hebben andere vrouwen gebeten. Weer andere vrouwen vertellen later dat ze een hand of voet langs hun lichaam voelden gaan en dat ze zich pas later realiseren dat dit de laatste stuiptrekkingen zijn geweest van de stervende vrouwen.

Kamparts
Waarschijnlijk is kort na acht uur in de morgen de celdeur even door een Aufsherin open gedaan. Nadat zij in de cel gekeken heeft, heeft ze de deur weer heel snel dicht gedaan. Iets later is de deur weer open gedaan door de Oberaufseherin, zij slaat een van de vrouwen nog om ze in de cel te laten blijven. De vrouwen buitelen echter over elkaar heen naar buiten toe. Ongeveer vierendertig lichamen blijven in het midden van de cel op een hoop liggen.Tineke, een van de jongste vrouwelijke gevangenen, is nog teruggegaan de cel in om enkele vrouwen de gang op te slepen. Ondertussen is GrŸnewald gearriveerd, samen met de kamparts dokter Wolters. GrŸnewald geeft Wolters vloekend en tierend het bevel om alle vrouwen uit de cel te halen. Samen met enkele bewakers legt Wolters de vrouwen op de gang en probeert hij sommige vrouwen nog bij te brengen. Wolters zorgt er voor dat de vrouwen eten en drinken krijgen en dat ze niet opnieuw in dezelfde cel worden opgesloten. Inplaats daarvan worden de vrouwen in groepjes van vijf over de lege cellen verdeeld en krijgen ze matrassen en dekens. Dit alles tegen de zin van GrŸnewald in.

Tien vrouwen
Niet iedereen overleeft deze gruwelijke nacht. Tien vrouwen blijken dood te zijn als de deur eindelijk open gaat:
Helena Bagmeijer-Krant
Nelly de Bode
Maartje den Braber
Lamberta Buiteman-Huijsmans
Anna Gooszen
Mina Hartogs-Samson
Johanna van den Hoek
Lammerdina Holst
Antoinette Janssen
Huiberdina Witte-Verhagen

Cel 117
Cel 117 wordt pas rond ŽŽn uur in de middag opengedaan, dan krijgen deze gevangenen pas een idee wat zich in cel 115 heeft afgespeeld.

De volgende dag
Het duurt tot zondagavond voor alle gevangenen uit hun cellen worden gehaald. Ze worden dan voor GrŸnewald geleid die hen van muiterij beschuldigt. De vrouwen worden gedwongen om een verklaring te tekenen waarin ze de schuld van het incident op zich nemen en worden daarna terug gebracht naar hun barak. Ook Non Verstegen moet zich voor GrŸnewald verantwoorden. Zij weigert te tekenenen wordt weer in de cel gezet. Op advies van enkele mede gevangenen tekent zij de volgende dag toch en noemt ze ook de naam van Thea, die mede verantwoordelijk is geweest voor het afknippen van de haren van Jetzini. GrŸnewald neemt hier geen genoegen mee en sluit Non weer op, zij zou pas anderhalve maand later vrijkomen. Voor Thea heeft dit incident nooit gevolgen gehad.

Suse Arts probeert op zondag alsnog bij de pleegouders van haar zoontje te komen. Wanneer zij op het station in Utrecht aankomt hoort zij haar naam door de luidsprekers schallen. Op maandag ochtend meldt ze zich bij de SD in Den Bosch en drie dagen later krijgt ze het bevel om alles nogmaals in Den Haag aan de adjudant van Rauter te komen vertellen. Nadat Suse haar relaas heeft gedaan wordt ze met een dienstauto, begeleid door twee SD-ers terug gebracht naar Vught.
Iets later schrijft de kamparts Wolters een brief naar Berlijn waarin hij vertelt over de nacht van 15 op 16 januari, niet veel later wordt hij weg gepromoveerd. Ook Eva, de telefoniste, reist later naar Den Haag om daar te vertellen wat zij allemaal gezien en gehoord heeft. GrŸnewald heeft er alles aan gedaan om het gebeurde niet uit te laten lekken. Zo mag Suse het kamp niet meer uit en heeft hij persoonlijk de lijken van de tien omgekomen vrouwen verbrand.

Protest
Heel Nederland heeft dan echter al een idee van wat zich in kamp Vught heeft afgespeeld. Er zijn zelfs duizenden protestbrieven naar de SD in Den Haag gestuurd. Ook het Rode Kruis protesteert en zelfs Himmler komt naar Vught om over de toestand te praten. Kamp Vught moet juist een voorbeeld zijn is de conclusie van de SD, en wat er zich in de nacht van 15 op 16 januari heeft afgespeeld past hier niet bij. GrŸnewald wordt op non-actiefgesteld en uiteindelijk zelfs veroordeeld door een Nederlandse SS rechter. Himmler herroept het vonnis, degradeert GrŸnewald tot gewoon soldaat en zorgt er voor dat hij weer bij zijn oude divisie terechtkomt. Als GrŸnewald voor dit incident gepakt zou worden kan iedere SS-er in Duitsland wel veroordeeld worden, zo zegt Himmler.

Elfde slachtoffer
Op 25 mei 1944 overlijdt Emma Leijen-Kalus in het Revier van kamp Vught; mede aan de gevolgen van de januari nacht in de bunker.

Straf
GrŸnewald neemt weer dienst bij de Waffen-SS en sneuvelt in1945 in Hongarije.

Suse Arts wordt in 1948 door het Bijzonder Gerechtshof in Amsterdam tot vijftien jaar gevangenisstraf veroordeeld. Het actief en passief kiesrecht wordt haar ontnomen. In 1952 wordt haar straf met drie jaar verminderd. In 1953 wordt Suse vrijgelaten.

Levenslang
Voor de vrouwen die opgesloten hebben gezeten in de cellen 115 en 117 zou die fatale nacht van 15 op 16 januari 1944 hun hele verdere leven bepalen.

Bronnen:

Hans Olink. Vrouwen van Vught : Een nacht in een concentratiekamp. Amsterdam: Bas Lubberhuizen. ISBN 90-73978-35-1

Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie Amsterdam www.niod.nl

Archief Nationaal Monument Kamp Vught

De tekst op de natuurstenen plaat luidt:

'TER HERINNERING AAN

MINA HARTOGS-SAMSON
GEB. HARDERWIJK 2-8-1885

LAMMERDINA E. HOLST
GEB. AMSTERDAM 8-11-1887

ANNA M.F. GOOSZEN
GEB. AMSTERDA, 20-4-1888

MAARTJE DEN BRABER
GEB. ROTTERDAM 1-11-1894

JOHANNA C.A. VAN DEN HOEK
GEB. ROTTERDAM 24-6-1900

HUIBERDINA A. WITTE-VERHAGEN
GEB. HARDERWIJK 30-12-1901

LENA BAGMEIJER-KRANT
GEB. UTRECHT 26-10-1903

LAMBERTA A.M. BUITEMAN-HUIJSMANS
GEB. GORINCHEM 4-7-1904

ANTOINETTE A. JANSSEN
GEB. RUHRORT 26-11-1904

NELLIE A.J. DE BODE
GEB. HEER 7-9-1905

OVERLEDEN IN DE NACHT
VAN 15 OP 16 JANUARI 1944.'

Achternaam Buiteman-Huijsmans
Voornamen Lamberta Antonia Maria Voorletters L.A.M.
Geboorteplaats Gorinchem Geboortedatum 04-07-1904
Overlijdensplaats Vught Overlijdensdatum 16-01-1944
Begraaf-/gedenkplaats
Conc. kamp Vught (meer informatie)
Gemeente Vught
Provincie Noord-Brabant
Land Nederland
Gedenkboek 36

Do you have supplementary information, corrections or questions with regards to Lamberta Antonia Maria HUIJSMANS?
The author of this publication would love to hear from you!

Timeline Lamberta Antonia Maria HUIJSMANS

Click on the names for more info. Symbols used:  grandparents    parents    brothers/sisters    children