bron; wiewaswie.nl
Gemeentelijke Begraafplaats, graf geruimd (bron: oorlogsgravenstichting)
Oorzaak: Gefusilleerd
bron: oorlogsgravenstichting/wiewaswie.nl
He is married to Katharina Louise (Katharina Luise) Herzog.Source 5
They got married.
Child(ren):
BS Overlijden met Hendrik Cornelis van Heulen
Overledene
Hendrik Cornelis van Heulen
Beroep
machine bankwerker
Leeftijd
59 jaar
Gebeurtenis
Overlijden
Datum
31-03-1945
Gebeurtenisplaats
's-Gravenhage
Documenttype
BS Overlijden
Erfgoedinstelling
Haags Gemeentearchief
Plaats instelling
Den Haag
Collectiegebied
Zuid-Holland
Archief
0335-01
Registratienummer
1656
Aktenummer
A2241
Registratiedatum
12-04-1945
Akteplaats
's-Gravenhage
Collectie
Ambtenaar van de burgerlijke stand van de gemeente 's-Gravenhage
Boek
Overlijdensakten Den Haag
Grafsteen
Grafinformatie
Foto grafnummer 1087083 Oorlogsmonumenten, , Diversen
NaamGeborenOverledenLeeftijdOpmerking
Cornelis Adrianus Hessing17-06-191031-03-194534Operazanger
Hendrik Cornelis van Heulen18-05-188531-03-194559Machine-bankwerker
Pieter Adrianus Kleijnjan21-08-191231-03-194532Timmerman / Lid verzet
Willem Kloot14-11-192631-03-194518Gefusilleerd
Antonius Jacobus Enoch Kresner08-05-192331-03-194521Slager / Lid verzet
Willem van Mourik24-10-191531-03-194529Ambtenaar
Franciscus van Schaik20-05-191531-03-194529Kellner / Lid verzet
Philip Christiaan Visser31-01-192531-03-194520Lid verzet
Pieter Vrolijk14-12-191831-03-194526Expediteur
Gerardus Pieter Warmenhoven26-02-191631-03-194529Koopman
Wilhelmus Westdorp15-09-192031-03-194524Winkelbediende
Begraafplaats:Oorlogsmonumenten, , Diversen
Graf id-nummer:1087083
Begraafplaatsnr.:2343
(Plaats)aanduiding:DEN HAAG 0346
Coördinaten:52,068421; 4,318699
Omschrijving:DEN HAAG, monument aan de Parallelweg
Parallelweg, 2525NA, Den Haag, Zuid-Holland
Het monument aan de Parallelweg in Den Haag herinnert de inwoners van Den Haag aan de twaalf Nederlandse gevangenen die hier op 31 maart 1945 bij wijze van represaille door de bezetter werden gefusilleerd.
https://www.4en5mei.nl/oorlogsmonumenten/monumenten_zoeken/oorlogsmonument/346/den-haag%2C-monument-aan-de-parallelweg
Het monument
Vorm en materiaal
Het monument aan de Parallelweg in Den Haag is een houten paal met een marmeren gedenkplaat. Op de gedenkplaat is een kruis afgebeeld. Aan weerszijden van de paal staat een bloembak. De paal is bevestigd op een hek.
Teks
De tekst op de gedenkplaat luidt:
'TER NAGEDACHTENIS
AAN DE
12 NEDERLANDERS
DIE HIER DOOR DE NAZI'S
OP 31 MRT 1945
WERDEN GEFUSILLEERD.'
Wijziging
Oorspronkelijk bestond het monument uit een gedenkbord, een eenvoudig zwart houten kruis en de Nederlandse vlag. In 1953 is dit vervangen door een marmeren gedenkplaat, die in 1962 werd vernield. In datzelfde jaar is de huidige plaat aangebracht.
Locatie niet correct? Geef een verbeterde locatie door.
De geschiedenis
Het monument aan de Parallelweg in Den Haag herinnert de inwoners van Den Haag aan de twaalf Nederlandse gevangenen die hier op 31 maart 1945 bij wijze van represaille door de bezetter werden gefusilleerd.
Bij een overval van het verzet op 29 maart 1945 werden twee Duitse soldaten gemolesteerd en ontwapend. De volgende dag werd een colonne vrachtauto's van de Ordnungspolizei tegengehouden en in verwarring gebracht. Als represaille voor deze relatief lichte verzetsdaden werden op 31 maart 1945 twaalf jongens en mannen uit de Scheveningse gevangenis ('Het Oranjehotel') gehaald en naar de Parallelweg, waar de incidenten hadden plaatsgevonden, vervoerd. Een aantal buurtbewoners moest toekijken hoe zij tegen het hek werden gezet en in groepjes van vier werden gefusilleerd. Een Zwitser heeft in het geheim vanuit een huis aan de Parallelweg foto's van de executie gemaakt. Het is niet bekend waar de foto's zijn gebleven.
Het hek vormde de scheiding tussen het terrein van de Nederlandse Spoorwegen en de trambaan van lijn 11. Die tram reed tijdens de Tweede Wereldoorlog ook al op de Parallelweg.
Oprichting
Op 29 maart 1946 hebben buurtbewoners en nabestaanden een sobere herdenking op de fusilladeplaats gehouden. Met een gedenkbord, een eenvoudig zwart houten kruis en de Nederlandse vlag hebben zij de plaats gemarkeerd. In 1953 is dit gedenkteken vervangen door een marmeren gedenkplaat.
Locatie
Het monument bevindt zich op de Parallelweg in Den Haag, tegenover de Naaldwijksestraat.
Bronnen
Gemeente Den Haag;
Haags Gemeente Archief.
Voor meer informatie
Op de website http://www.herdenken-denhaag.nl/ is meer informatie over dit monument te vinden. De website Sporen uit het verleden, blik op de toekomst is een initiatief van Stichting 3 maart '45. Met de website wil de stichting duidelijk maken dat herdenken méér is dan terugkijken naar het verleden (1940-1945). Herdenken is ook een brug slaan tussen verleden en heden, als een les voor de toekomst. Uitgangspunt van de website zijn Haagse monumenten uit de bezettingsperiode, gegroepeerd in zeven thema's: oorlog, bezetting, bevrijding, verzet, terreur, discriminatie en slachtoffers.
Met twee minuten stilte betuigen Nederlanders hun respect aan de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog en aan de Nederlandse militairen die in de decennia daarna sneuvelden. Niet alleen bij het Nationale Monument op de Dam in Amsterdam en op de Waaldorpsevlakte (waar tijdens de Tweede Wereldoorlog meer dan 250 mensen werden geëxecuteerd) in Den Haag worden op 4 mei oorlogsslachtoffers herdacht. Op meerdere plekken in het land gebeurt dat met bijvoorbeeld het leggen bloemen, zo ook aan de Parallelweg in Den Haag. Maar waarom juist daar?
Aan de Parallelweg, ter hoogte van de Naaldwijksestraat, vindt men het monument ter nagedachtenis aan de twaalf Nederlandse gevangenen die op deze plaats door de Duisters op 31 maart 1945 werden gefusilleerd. Deze executie was één van de meest publieke fusillades tijdens de oorlog in Nederland. Eén van hen was mijn grootvader, Hendrik Cornelis van Heulen.
Hendrik Cornelis van Heulen was geboren in Haarlem (18-05-1885). Hendrik heeft een periode in Dortmund, Duitsland gewoond en gewerkt. Wat hij daar voor werkzaamheden deed is mij onbekend. Wel is bekend dat hij daar zijn toekomstige vrouw tegenkwam: Katharine Luise Herzog (16 nov 1890). Ze trouwde, en kregen in Duitsland twee kinderen: Albert Heinrich (5 jan 1913) en Annelies Katharina (12 maart 1914).
Het gezin verhuisde naar Haarlem, waar dochter Adriana Cornelia Sabine (19 mei 1918) werd geboren, om vervolgen naar Brunssum te verhuizen. Hendrik ging werken bij de Staatsmijnen, daar was hij de uitvinder van de ‘nieuwe’ schutbak. Hier in Brunssum is mijn vader, Cornelis Philip (24 sept 1922), geboren.
Het gezin verhuisde naar Den Haag. In de jaren had Katharine vaak buikklachten, en haar gezondheid ging zienderogen achteruit. Katharine overleed, nu achteraf gezien, waarschijnlijk aan de gevolgen van de Ziekte van Crohn.
Midden, eind dertiger jaren werkte Hendrik onder andere voor Architect Sybold Van Ravesteyn, die op dat moment ontwerpen maakte voor Diergaarde Blijdorp, in Rotterdam. Hendrik verwezenlijkte zijn ijzeren smeedwerken.
Wanneer Hendrik Cornelis van Heulen met verzetswerk begon weten we niet precies. Waarschijnlijk was het in 1941. Mijn vader had er nog flarden van herinneringen aan. “Er waren altijd mensen over de vloer. Achteraf was het vast niet de bedoeling dat ik dingen zou zien”.
Waarom hij in verzet ging weten we evenmin precies. Vaderlandsliefde en een sterk rechtvaardigheidsgevoel speelden zeker mee. Hendrik was een principieel man die het verschil tussen goed en kwaad kende. Hij wist dat van hem een keus werd verwacht. En hij koos.
Dit gevoel zal versterkt zijn toen zijn twee jongste kinderen, Sabine en Cor (mijn vader) door de Duitsers werden opgepakt, en gedeporteerd naar Duitsland. Mijn vader onder andere naar het Kamp in Kassel.
Alle verzetsactiviteiten waren destijds ruimschoots voldoende voor de kogel. De bezetters traden keihard op, en verzetsstrijders waren hun leven niet zeker. Soms werd je verraden. Wat ook in het geval was van Hendrik. Door zijn schoonzoon. Met zeer grote zekerheid is te zeggen dat zijn oudste dochter hierbij zelf persoonlijk bij betrokken was. – Om deze reden zijn aantal archieven pas zeer recent toegankelijk, een aantal jaren na het overlijden van betrokkene.
Buren wisten te vertellen dat de schoonzoon hier rijkelijk voor beloond was, en dat de dag voordat Hendrik werd opgepakt hadden beide het huis met meubels, schilderijen, kostbaarheden, en persoonlijke spullen leeggehaald. Vlak nadat Hendrik was opgepakt, en naar de Scheveningse gevangenis was gebracht, werd daags daarna het huis geconfisqueerd door de Duitsers.
In het voorjaar van 1945 werd voor veel mensen, ook de Duitsers, duidelijk dat de geallieerden in aantocht waren. Op 3 maart 1945 werd Den Haag (Bezuidenhout, en deel binnenstad) gebombardeerd door de Engelsen (Raf). Het zogenaamde ‘vergissingsbombardement’. Meer dan 550 mensen vonden de dood, en vele anderen raakten gewond. Dit waren Hagenaars, maar ook onderduikers, en Rotterdammers die na het bombardement van hun stad (mei 1940) in het Bezuidenhout waren opgevangen.
Niet lang daarna op 29 maart 1945 werden tijdens een overval van het verzet twee Duitse soldaten gemolesteerd en ontwapend aan de Parallelweg. Een dag later werd een colonne vrachtwagens van de Ordnungspolizei door verzetstrijders tegengehouden en in verwarring gebracht. Deze relatief lichte verzetsdaden schoten bij de Duitsers in het verkeerde keelgat en er volgde een represaille.
Op klaarlichte dag, op 31 maart 1945, een week of vijf voor het eind van de oorlog, werden er twaalf mannen, waaronder Hendrik Cornelis van Heulen, uit de Scheveningse gevangenis (âHet Oranjehotelâ) gehaald en naar de Parallelweg (waar de incidenten hadden plaatsgevonden) gebracht.
Een groot aantal buurtbewoners werd door de Duitsers gedwongen om toe te kijken hoe deze twaalf mannen, in groepjes van vier, tegen het hek werden gezet en gefusilleerd, zonder enige vorm van proces. Gruwelijk oorlogsgeweld midden op straat. Een Zwitser heeft in het geheim vanuit een huis aan de Parallelweg foto’s van de executie gemaakt. Het is niet bekend waar de foto’s zijn gebleven.
De slachtoffers waren:
Cornelis Adianus Hessing (17-06-1910 – 31-03-1945), Hendrik Cornelis van Heulen (18-05-1885 – 31-03-1945), Pieter Adrianus Kleijnjan (21-08-1912 – 31-03-1945), Willem Kloot (14-11-1926 – 31-03-1945), Anthonius Jacobus Enoch Kresner (08-05-1923 – 31-03-1945), Willem van Maurik (24-10-1925 – 31-03-1945), Maarten Roos (geboorte datum onbekend – 31-03-1945), Franciscus van Schaik (20-05-1915 – 31-03-1945), Philip Christiaan Visser (31-01-1925 – 31-03-1945), Pieter Vrolijk (14-12-1918 – 31-03-1945), Gerardus Pieter Warmenhoven (geboorte datum onbekend – 31-03-1945) , Wilhelmus Westdorp (15-09-1920 – 31-03-1945).
Het uitvoeren van represailles werd vanaf de zomer 1944 een steeds gebruikelijke onderdeel van het oorlogsgeweld. De man die in Den Haag over de represailles ging was het hoofd van de Sicherheitspolizei J.H.L. Munt. Munt werd gezien als een gematigde man, en hij had een zekere ‘sympathie’ voor verzetsmensen, die hij zag als dappere, maar misleide idealisten. Deze sympathie heeft uiteindelijk enkele tientallen levens van verzetsstrijders gered. Gewoonlijk werden verzetsstrijders aangewezen als ‘Todes’ kandidaten voor represailles. Munt leverde echter meermaals geen verzetsstrijders maar gewone misdadigers aan.
Elf van de twaalf mannen die op 31 maart 1945 werden geëxecuteerd bij de Parallelweg werden door Munt geleverd. Eén van deze elf (van Heulen) was bij het verzet betrokken, de andere tien waren al meerdere malen opgepakt wegens roofovervallen. Bovendien waren twee van hen gedeserteerd uit het NSKK (Nationalsozialistische Kraftfahrkorps, een paramilitair onderdeel van de NSDAP) en één was lid van de NSB en de weerbaarheidsafdeling. De twaalfde man werd geleverd door F. Frank, een brute en fanatieke man die binnen de Sicherheitspolizei belast was met het bestrijden van spionage en verzet. Frank leverde wel een verzetsstrijder.
Na de oorlog
De kinderen Sabine en Cor kwamen na de oorlog terug, met niets meer, alleen trauma’s. Vooral bij Sabine, waar men diverse ‘medische’ expirimenten op had gedaan. Bij terug komst in Nederland, bleek dat hun vader een kort daarvoor om het leven te zijn gebracht door de Duitsers, en bleken er vreemde mensen in hun ouderlijk huis te wonen. Ze hadden nergens recht op. Uiteindelijk zijn ze door buren en oude bekenden opgevangen.
Op 29 maart 1946 hielden de buurtbewoners van de Parallelweg, die een jaar eerder gedwongen waren om de executies bij te wonen, samen met nabestaanden een bescheiden en sobere herdenking op de plek van de fusillades. Zij hebben tijdens deze herdenking het eerste gedenkbord geplaatst.
Oorspronkelijk bestond het monument uit een gedenkbord met daarop een eenvoudig zwart kruis en een Nederlandse vlag. In 1953 werd deze vervangen door een marmerenplaat. Deze werd helaas in 1962 door vandalen vernield, waarna de huidige marmeren plaat is aangebracht.
Het kleine, zeer sobere monument bestaat uit een houten paal met een marmeren gedenkplaat waarop een kruis en een tekst is afgebeeld. De paal bevindt zich voor een hek dat de Parallelweg scheidt van de trambaan. De tekst op de plaat is als volgt:
Ter nagedachtenis
aan de
12 Nederlanders
die hier door de Nazi’s
op 31 mrt 1945
werden gefusilleerd
De namen van de 12 mannen die zijn gefusilleerd zijn niet op het monument terug te vinden. Maar anoniem zijn ze niet Er is door de jaren heen nog altijd veel betrokkenheid van de buurtbewoners. Hierdoor is er bij de herdenking ook altijd vertegenwoordiging aanwezig van (migranten)bewonersorganisaties.
Ken je geschiedenis, dan weet je wat er kan komen
Jean Amr
Over de oorlog werd in ons gezin vaak gezwegen. Soms vingen we wat op. Het was té pijnlijk voor mijn vader en zijn zus. Ze bleven het geweld, verdriet en verlies van de oorlog tot hun dood bij zich dragen. Nu is het een fijn te weten dat er veel ‘onbekende’ mensen zijn, die nog steeds stilstaan bij de gebeurtenis op de Parallelweg, en denken aan de twaalf mannen. Dank jullie wel.
Bevolkingsregister met Hendrik Cornelis van Heulen
Geregistreerde
Hendrik Cornelis van Heulen
Geboortedatum
18-05-1885
Geregistreerde
Katharina Louise Herzog
Geboortedatum
16-11-1890
Gebeurtenis
Registratie
Documenttype
Bevolkingsregister
Erfgoedinstelling
Haags Gemeentearchief
Plaats instelling
Den Haag
Collectiegebied
Zuid-Holland
Archief
0354-01.0486
Registratiedatum
1913
Collectie
Bevolkingsboekhouding
Boek
Bevolkingsregister Heugten - Heutsz