Family tree Rietveld » Eeuwit "Eewout" Rietveld (1721-1743)

Personal data Eeuwit "Eewout" Rietveld 

• Nickname is Eewout.
• He was born in the year 1721 in Brandwijk.
• He was christened on October 19, 1721 in Brandwijk.Source 1
• He died on March 11, 1743 in Brandwijk, he was 22 years old.

  Oorzaak: Levend verbrand en opgehangen (zie notitie)

• A child of Jacob Euwitz Rietveld and Geertje Jans
• This information was last updated on March 11, 2024.

Household of Eeuwit "Eewout" Rietveld

Notes about Eeuwit "Eewout" Rietveld

De gladde aal.

Op 8 October 1742 bekende Eeuwout Rietvelt, alias Boer, oud twintig of een en twintig jaren, geboren en wonende in Brandwijk, dat hij had meegedaan aan het chanteren met brieven van mensen in Brandwijk en Gijbeland. Er werd in de brieven onder meer gedreigd dat hun huis in de brand zou worden gestoken. De brieven bevatten “… seer sware en gruwelyke bedrijgingen, onder anderen van hunne huijsen aen vier hoeken in den brant te setten, hunne beesten in het velt de spenen af te snyden ….” Om de bewoners angst aan te jagen werd door hem bij enkele huizen ook inderdaad brand gesticht.
Eeuwout bekende vrijwillig, zonder tortuur. Maar, hield hij vol, ik deed het onder bedreiging en in opdracht van anderen, ik wist zelf niet eens dat de brieven die ik rond moest brengen bedreigende brieven waren.

Eeuwout woonde als knecht in huis bij Johannis Jansse Brandwijk.“… op den 29 junij 1741 … des avonds na melkentijt thuijs gekomen sijnde van het werk … ende de leder (trapleer) naer boven geklommen sijnde … alsdoen heeft gesien dat eenen Kornelis van Diest, alias Kees de metselaer …. besig was met iets in ´t dack te futselen, dat den selven Kornelis … sulx siende terstont een wijnig vandaer is aen het werk gegaan. Dat hij (Eeuwout) naderende om sulx beter te sien …. Kornelis … hem heeft aengepakt en tegens hem gesegt heeft dat hy… moest maken dien nagt tussen tien en elf uren daer boven te komen om neffens hem het huijs in brant te steken. Dat hij vervolgens dien selven nagt, bij eenen maarte synde (hij lag bij een dienstbode in bed), … daervan op aenradinge van Kornelis … stilswijgende is opgestaan, ende vervolgens is boven gekomen op de voorsolder. Kornelis van Diest … die aldaer reets was, tegens hem … heeft gesegt “kom hier by mij staen”, dat Kornelis … alsdaer eenige swavelstocken heeft aengestoken
aen een tintel tonnetie (smeulende gedroogde zwam in een tondeldoos) ….ende (de brandende zwavelstokken aan Eeuwout) heeft overgegeven, seggende, “sie daer, steekse daer in het dack”. Dat (Eeuwout) hetselve toen gedaan (heeft), ende dus het … huijs daermede inden brand gestoken heeft, zeggende dat hij … daer toe door … Kornelis van Diest alias Kees de metselaer gedwongen is geweest.”
Eeuwout kwam in zijn verklaring wel erg naïef over, want hij zei dat hij er geen idee van had dat daardoor het huis ook werkelijk zou afbranden. Evenzo had hij onder dwang moeten meedoen aan het op donderdag 2 November 1741 in brand steken van het huis in Brandwijk waarin Laurens Giele woonde. Ook dit huis was bezit van zijn baas, Johannis Jansse Brantwijk. Kornelis van Diest zou ook dit hem hebben opgedragen. Eerst zou Eeuwout er geen zin in hebben gehad om nog verder mee te doen. Waarop Kornelis hem bedreigde met :”Jou donder, jou bliksem, gy sult het mede doen of ik sal jouw vermoorden.”
Eeuwout gaf een gedetailleerde beschrijving. “… met swavelstocken het vlas in het dack gestoken, twelck vervolgens door (Eeuwout) aengestoken met … de aengestoken swavelstocken die hij heeft ontfangen uijt de hant den den selven Kornelis … seggende hij(Eeuwout) niet te weten waer aen de selve swavelstocken syn aengestoken, tsy aen den pijp, of aen den tintel tonnetie….”

Eeuwout bracht in het jaar 1742 ook de bovengenoemde bedreigende brieven rond, in opdracht van Hendrikje Cornelisse Schep, huisvrouw van Gijsbert Kaptijn. Ook hier deed Eeuwout weer erg naïef over, zei dat hij niet wist dat het brandbrieven waren. Zoals naderhand uit handschriftvergelijking bleek had Hendrikje de brieven inderdaad geschreven. Zij zou hem de instructie hebben gegeven om de brieven niet echt te bezorgen, maar dat hij die “…. hier en daer , als in de heyning, hoijberge, of voorpad, klaer voor het oog van ieder moeste neerleggen ….” Het rondbrengen moest er natuurlijk onschuldig uitzien. Zo kreeg hij van Hendrikje een zakje met daarin een kinderklompje mee, waarin brieven zaten. Dat klompje moest hij ophangen “ … aen de heyning by Potjerse Huyb.” Zo bracht hij bedreigende brieven rond, onder meer bij de schout en de secretaris van Brandwijk en Gijbeland.
Hendrikje zou hem opdracht hebben gegeven om op 30 Juni 1742 het huis van Ary Jansse Brandwijk in de brand te steken. Ary Jansse Brantwijk was schepen van Gijbeland en Brandwijk, en hij woonde in Gijbelant. Eeuwout kreeg van Hendrikje mee “de doek met vlas en swavelstocken.” Maar Eeuwout kwam onverrichterzake terug, omdat er op de dijk twee mensen stonden (die hem gezien hadden). Eeuwout ging die nacht bij zijn moeder slapen “… omdat syn gemoet vol was”, kortom, hij zou er geen zin meer in hebben gehad om mee te doen.

De hoge vierschaar overwoog op 11 Februari 1743 het volgende: Eeuwout had zich schuldig gemaakt aan herhaaldelijke moedwillige brandstichting, gedaan bij huizen die allen van zijn eigen meester Johannis waren, in wiens vaste dienst hij was, en wiens brood hij at. Men bedoelde ongetwijfeld, dat hij de goede trouw van zijn werkgever had geschonden. “Van welke huijsen eene in den winter tevoren door de inundatie omver gespoelt synde, nauwelyks en nog niet volkomen weder was opgebout, …. (en dat hij) sig verder heeft laten gebruijken niet alleen tot het ombrengen van brandbrieven vol van schrikkelyke bedrijgingen, maer ook ter uytvoering ….”
De eis van de officier van justitie was dat Eeuwout “ levendig sal werden verbrant.” Het vonnis was matiger, maar kwam eigenlijk op het zelfde neer.
“…. om aldaer te werden gestelt aen een pael, ende met brandend stroo, riet ofte andere brandstoffen te werden geblaekt, ende (daarna) met den koorde gestraft dat er de dood opvolge …”
Vonnis en uitvoering vonden plaats op 11 Maart 1743.
Maar ja, wie had wie bedreigd en gedwongen, zal daarna de vraag zijn geweest. Kennelijk begrepen baljuw en schepenen bij nadere verhoren van Kornelis van Diest alias Kees de metselaer en Hendrikje Cornelisse Schep dat zij méér slachtoffers dan daders moesten zijn geweest.
Aanvankelijk werd Kornelis van Diest op 29 Januari 1743 nog “gedrijgt met de tortuur”, maar op 11 Maart 1743 vroeg Cornelis van Diest of hij onder borgtocht vrij mocht (“onder handtastinge”), en dat werd hem toegestaan.

Evenzo werd Hendrikje Cornelisse Schep, huisvrouw van Gijsbert Kaptijn, op 4 Maart 1743 eerst gedreigd met een scherp examen (verhoor onder tortuur). Maar ze gaf nergens antwoord op en bleef
ontkennen, ook tijdens het verhoor onder tortuur op 23 Augustus 1743. Er werd met vergelijking van handschriften wel bewezen dat Hendrikje de brandbrieven inderdaad had geschreven.
Ook werd er in haar huis een doek gevonden met zwavelstokken en vlas, dichtgedaan met een speld. Al haar goederen werden al op 22 Maart 1743 in beslag genomen.
Hendrikje werd op 22 Maart 1745 voor twaalf maanden verbannen.
Waarschijnlijk heeft, in haar voordeel, een rol gespeeld dat haar man, Gijsbert Kaptijn, ooit eens Eeuwout de mantel had uitgeveegd, hem onder getuigen had gezegd dat hij hem een schoft vond.

Bron.
Nationaal Archief, Den Haag, Rechterlijke Archieven in Zuid-Holland: Baljuw en Hoge Vierschaar van Zuid-Holland, 1574 –1811 (1813), nummer toegang 3.03.08.224, inventarisnummer 73, dd. 8 October
1742, 29 Januari 1743, en 11 Februari 1743. En inventarisnummer 74, dd. 4 Maart 1743, 11 Maart 1743, 1 April 1743, 23 Augustus 1743 en 22 Maart 1745. Bladzijde nummering ontbreekt.

Harry Aardoom, (Vierschaar.de gladde aal.08.10.1742)

Do you have supplementary information, corrections or questions with regards to Eeuwit "Eewout" Rietveld?
The author of this publication would love to hear from you!

Timeline Eeuwit "Eewout" Rietveld

Click on the names for more info. Symbols used:  grandparents    parents    brothers/sisters    children