Gerard IV (alias Wouter Bertold) van Grimbergen
(1203/1206-1225) en Agnes van Beveren (1214-1230
Croenen zit met de figuur van Gerard IV duidelijk in de knoei. Hij
signaleert twee moeilijkheden (38).Vooreerst is er de naam. Als kind droeg
Gerard IV de naam Bertoldus, zelfs enkele keren Walterus Bertoldus.
Vanaf 1206, bij zijn meerderjarigheid, treedt hij steeds op onder de
naam Gerard (39).
In het archief van de Sint-Pietersabdij zit
het gedateerde en gezegelde origineel van Adelize, dat Croenen niet
gezien heeft. Die oorkonde is gedateerd in 1210 en is uitgevaardigd door
Alix, quondam uxor Walteri domini de Tenremunde. Als eerste getuige
fungeert haar zoon: Signum dileeti filii mei Gerardi de Grenberghe (41)
Maar er is meer. Deze oorkonde bevat een standaardformule die
decennia lang gebruikt is, waarbij de heren van Dendermonde de
Sint-Pietersabdij vrijstellen van tolheffing te land en te water. Het
archief van de Sint-Pietersabdij bevat gelijkaardige teksten uit 1193
van Mathilde van Dendermonde en Willem van Bethune en uit 1236 van Robert van Bethune (42). De oorkonde van 1210 is uitgevaardigd in
camera abbatis sancti Petri. Blijkbaar zijn die oorkonden opgemaakt in
de Sint-Pietersabdij en beschikte men daar over een standaardformulier,
zodat men slechts de namen van de getuigen en de oorkonder diende
aan te passen. Vandaar dat ik de ongedateerde oorkonde van Adelize
als een minuut beschouw, opgesteld na de dood van Walter II van
Dendermonde, toen Gerard IV van Grimbergen nog kind was en de
naam Bertoldus droeg (43).
Voor ons is er geen enkele reden om aan te nemen dat Gerard IV niet de zoon van
Gerard III was, zoals trouwens Gerard IV in 1224 zelf getuigde: pater noster, Gerardus, dominus de Grimberg (45).
Tevens menen wij dat er een direct verband is tussen de naam
die Gerard N als kind droeg en zijn familie. Walter Bertold is de
naam van zijn legendarische grootoom, Wouter I Berthout. Het is
duidelijk dat met het verloop van de jaren die naam tot verwarring
kon leiden met zijn familielid Wouter UI Berthout (1195-1220), en dat
na 1197, na de scheiding van het patrimonium van de families 'van
Grimbergen' en 'Berthout', een heer van Grimbergen best niet met de
naam Wouter Berthout door het leven kon gaan. Vandaar het nut van
een naamsverandering en het belang om terug aan te knopen met de
naamtraditie van de voorouders van de eigen tak.
Gerard IV van Grimbergen huwde in 1214 met Agnes van Beveren
en had twee dochters: Adelize en Agnes. In Ninoofse oorkonden is
zijn naam geattesteerd van 1199 tot 1225. Agnes van Beveren legde in 1222 de eerste steen van de nieuwe parochiekerk van Ninove. Gerard
IV maakte zijn testament bij zijn dood op 7 november 1225.(46) Hij
stierf in de abdij als frater ad succurendum. Zijn vrouw maakte haar
testament op in februari 1230. Beiden werden begraven in de abdijkerk te Ninove (47).
Bronnen:
38) CROENEN, Familie en Macht, p. 33-35.
39) Ibidem, p. 34: Walterus Bertoldus Gerardus postea dictus (tekst ook in MIREAUS en FOPPENS, Opera diplomatica, 1, p. 728).
41) Zie inventaris A. VAN LOKEREN, Chartres et documents de l'abbaye de Saint-Pierre, I,
Gent, 233, nr. 427.
45) Geciteerd in BAERTEN, De Berthouts, p. 27 en Brussel, Algemeen Rijksarchief, Rekenkamer, nr. 1, fol. 90vo.
46) Beveren, RA, AN, nr. 2, fol. 1-2; nr. 8, fol. 128vo.
47) Kroniek van Boudewijn van Ninove (MGH.SS 25, p. 540-341), Historia fundationis (BIJSTERVELD en VAN DE PERRE, Het MiraJcelboek, p. 156-157) en oorkonden (DE SMET, Recueil, p. 862).
Blz 55 en 56
Het Land van Aalst, jaargang LIX, 2007, nr. 1
http://www.hetlandvanaalst.be/wordpress/wp-content/uploads/2019/03/LVA-JG-59-2007-1.pdf
He is married to Agnes van Beveren.
They got married
Child(ren):
WALTER (-Rumpst 12 Nov 1225, bur Ninove). “Domina Adelicia Grimbergensis ecclesie advocata cum filio meo adhuc juvene Bertholdo, fratreque ipsius W[altero] et sorore” donated property to Grimbergen, for the soul of “domini Gerardi mariti mei”, by charter dated 22 Jan 1201 (O.S.)[1855]. He adopted the name GERARD [IV]. "Adelisa Grimbergensis ecclesiæ advocatus" confirmed donations after the death of "Gerardi mariti mei Grimbergensis principis" by charter dated 1201 (presumably O.S., in view of the comment made about under Walter/Geraard’s brother Berthold, so dated to some time early 1202 N.S.), witnessed by "Gerardus et Willelmus filii mei, Rogerius frater meus"[1856]. “Gerardus Grimbergensis advocatus cum matre mea A[delicia]” confirmed a donation to Grimbergen by charter dated 1206[1857]. His mother’s presence in this document suggests that Geraard was still under age, although old enough to have assumed the abbey’s advocacy under her supervision. A charter dated May 1223 records an agreement between "Gerardus dominus de Grimberg" and "dominum nostrum ducem Lotharingiæ" which names "Arnoldum de Audenaerde, Willelmum de Grimberg fratrum nostrum, Arnoldum de Wesemule…Arnoldum nepotem nostrum…pater ipsius Arnoldi qui fuit patruus noster"[1858]. The Balduini Ninovensis Chronicon records the death "II Id Nov" in 1225 of "Gerardus dominus de Grimbergis et de Ninive" and his burial "in ecclesia Ninivensi"[1859].
m (1214) AGNES van Beveren, daughter of [DIRK van Beveren & his wife Ada de Coucy] (-after Feb 1229, bur Ninove). The Balduini Ninovensis Chronicon records the marriage of "Gerardus dominus de Grimbergis et de Ninive" and "Agnetem filiam Thome de Beverne" in 1214[1860]. The Chronicon Hanoniense of Baudouin d’Avesnes records that "la tierce fille monsigneur Raoul de Couchi...Ada" married “monsigneur Thierri de Bevre chastelain de Dikemue, qui ot de lui 2 fius et 3 filles...L’une des filles Thierri signour de Bevre fu mariee a signour de Grinberghes, ki ot de li une fille qui fu hoirs de sa terre”[1861]. This parentage of Geraard’s wife appears problematic from a chronological point of view. The Balduini Ninovensis Chronicon records that "Agnes uxor" was later buried with her husband "Gerardus dominus de Grimbergis et de Ninive" "in ecclesia Ninivensi"[1862]. "Agnes domina de Grimbergis…et Alicia major natu filia mea" returned property "de Robrouc" to Ninove, in accordance with the last wishes of "Gerardus dominus de Grimbergis quondam maritus meus", by charter dated Feb 1229[1863].
Geraard [IV] & his wife had two children:
ALIX van Grimbergen (-after Jun 1247).
AGNES van Grimbergen
Bronnen:
[1855] Analectes pour servir à l’histoire ecclésiastique de la Belgique, Tome XI (1874), Documents extraits du cartulaire de Grimberghen, VIII, p. 21.
[1856] Butkens (1724), Vol. II, p. 71.
[1857] Analectes pour servir à l’histoire ecclésiastique de la Belgique, Tome XI (1874), Documents extraits du cartulaire de Grimberghen, IX, p. 22.
[1858] Butkens (1724), Vol. I, Preuves, p. 70, "Extraicts du registre des chartes de Brabant".
[1859] Balduini Ninovensis Chronicon 1214, MGH SS XXV, p. 540.
[1860] Balduini Ninovensis Chronicon 1214, MGH SS XXV, p. 540.
[1861] Balduinus de Avennis Genealogia, MGH SS XXV, p. 438.
[1862] Balduini Ninovensis Chronicon 1214, MGH SS XXV, p. 540.
[1863] De Smet (1841), Tome II, Appendices, CLVI, p. 862.
http://fmg.ac/Projects/MedLands/BRABANT,%20LOUVAIN.htm#GeraardIVGrimbergendied1225
Walter van Grimbergen | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
Agnes van Beveren | ||||||||||||||||||||||||||||||||||