uit: “De Settersvork” door Geert Zijlstra
http://home.hetnet.nl/~famzijlstra/settersv.html
Op donderdag 27 juni 1743 kwam er 's morgens om ongeveer 10 uur een zekere Janke Arnoldus, een schooister (bedelaarster) om een aalmoes vragen bij het huis van Jelle Jans, aan de Feart in Ureterp. Een dochter van Jelle, namelijk Maaike Jelles krijgt ruzie met de schooister, en volgens de aanklager zou Maaike de schooister met een "settersvork" op het hoofd hebben geslagen. Maaike zou dus geslagen hebben, en Janke was ter aarde neergestort. Daarna was Janke weer opgestaan, had geroepen: "Ik wou dat jimme strontduivels mij eens nae saegen", en was vervolgens naar Swaantje Hendriks in Zuiderdrachten gelopen, waar ze om ongeveer 11 uur aankwam. Janke vertelde daar dat ze door een schuitvaardersdochter uit Ureterp met de settersvork op het hoofd was geslagen. In het huis van Swaan kreeg Janke een flauwte, en ze is in dat huis `s avonds om 11 uur overleden. Op zaterdag 29 juni 1744 werd ze door de armvoogden van Drachten begraven op het Zuiderkerkhof. Op last van het Hof van Friesland werd het lijk op 4 juli daaropvolgend weer opgegraven, en in de kerk van Zuiderdrachten werd door een tweetal medici sectie verricht. Men vond een bloedprop tussen de hersenpan en het hersenvlies, een bloedig wondje boven een wenkbrauw, en "eenige blauwheid om 't rechter oog". Conclusie van de procureur: Maaike heeft Janke doodgeslagen. Volgens "getuigen/geruchten" was Maaike boos geworden omdat Janke met een rijsje op het hoofd van een kind van haar zuster had geslagen. Ook zou Janke met dat rijsje op de arm van Maaike hebben geslagen. Maaike was de provincie ontvlucht, en buiten Friesland geapprehendeert (=gearresteerd).
In haar verweer zegt Maaike dat ze alleen een woordenstrijd met een haar onbekende schooister heeft gehad. De schooister schold haar uit voor alles wat lelijk was. Volgens Maaike was de schooister al voor het huis van haar vader gevallen, en die schooister had die morgen vroeg ook al op de stoep van de bijzitter Arp Wijbes gezeten en over ongemak aan haar hoofd geklaagd.
De acte is zeer uitvoerig met heel veel getuigenverklaringen, en is in de vorm van een uittreksel ook al beschreven door Vleer in "Rare Kostgangers (Opsterland en Smallingerland) door de eeuwen heen." Vleer schrijft abusievelijk dat Maaike een dochter is van Jelle Luitsens.
Op 13 juli 1745 wordt Maaike vrijgesproken: "Het Hof absolveert den gevangene ab instantia."
Maaike Jelles |
The data shown has no sources.