Family tree Foppes » Arend Tjeerds (1730-1799)

Personal data Arend Tjeerds 

• He was born in the year 1730 in Twijzel.
• He died on August 12, 1799 in Noorder Drachten, he was 69 years old.
• A child of Tjeerd Liebbes and Jetske Arendz
• This information was last updated on September 10, 2023.

Household of Arend Tjeerds

(1) He had a relationship with Sjieuwke Sybolts Frieswijk.Source 1

Child(ren):

1. Tjeerd Arends Arendz  1755-1822 
2. Jitkse Arends  1758-1825
3. Sybolt Arends Frieswijk  1756-1825 
4. Andries Arends Frieswijk  1760-1811 
5. Tjalling Arends Frieswijk  1761-1809 
6. Douwe Arends Frieswijk  1763-1811 
7. Harmen Arends Frieswijk  1765-????
8. Sytze Arends Frieswijk  1767-????

(2) He is married to Wietske Jans.

They got married on January 15, 1786 at Twijzel, he was 56 years old.

Child(ren):

1. Johannes Arends Frieswijk  1787-1859 

Notes about Arend Tjeerds

Arend Tjeerds was boer in Twijzel, daarna in Noorder Drachten, hij was doopsgezind in godsdienst, in 1787 gecommitteerde in Twijzel, blijkens een inscriptie op de in 1943 door de Duitsers geroofde kerkklok.
Hij was liefdesprediker bij de doopgezinden in Drachten van 1772-1783, in 1795 had Arend Tjeerds de leiding van de omwenteling. Hij was een vurig patriot, werd lid van de municipaliteit en werd gekozen tot plaatsvervangend volksrepresentant van Friesland.
Lees verder over de Arend Tjeerds en zijn zoon Tjeerd Arendz in "De Leistra's en verwante geslachten", Andrieske Leistra en W. Tsj. Vleer,1962:
Reeds in 1748 was het in het noorden van Nederland onrustig geweest. Toen was voor de eerste maal het volk en speciaal de boeren-stand in opstand gekomen tegen het door hen gehate regiem. De belastingen waren in die tijd van veepest en strenge winters veel te hoog en het volk kon niet meer opbrengen wat er werd gegist.
Overigens had het "gewone volk" geen verstand van politiek, was eeuwenlang onmondig geweest, telde nauwelijks mee. Van verzet was nimmer sprake, want adel en kerk waren machtig genoeg om elk verzet te breken. Godsdienstvrijheid was er ook nae reformatie niet gekomen. Nog steeds waren katholieken en doopsgezinden een soort tweederangs burgers. Mennisten en Roomse boeren, die op stemgerechtigde boerderijen woonden, konden niet verkozen worden, want alleen de leden van de Gereformeerde staatskerk hadden het recht zitting te nemen in openbare besturen.
Nog in het begin van de 18e eeuw moesten de doopsgezinden uit de gemeente Grijpskerk naar Friesland vluchten, vanwege de openlijke vervolging die daar heerste. Toen kwam ook Albert Sybolts Frieswijk naar Drachten.
Na 1748 werd het weer rustig, daar verschillende eisen waren ingewilligd. Toch leefde er sinds dat jaar iets onder het volk dat wees op een politiek mondig worden van ontwikkelde boeren en burgers. Het feit, dat in de "Wandelingen van mijnen ouoom" verteld wordt van boer Oosterhof te Eestrum, die met anderen, o.a. de dorpsrechter, over de staatszaken sprak, wijst er duidelijk op.
Langzamerhand kwam dan ook een partij naar voren die bewust tegen de bestaande toestanden was en recht eiste voor allen. Deze partij was anti-oranje, anti-adel en tegen de macht van de staatskerk. Die geest, die in Frankrijk naar de oppervlake kwam, sloeg over naar Nederland. Het waren vooral de niet-adellijke intellectuelen, de gegoede boeren en middenstanders van doopsgezinde, remonstrantse en katholieke gezindte die vrijwel eensgezind de nieuwe partij, bekend als de partij van patriotten, steunden. Maar ook onder dezelfde soort lieden van gereformeerde huize kregen de patriotten aanhang.
Het vertrouwen in het Oranjehuis, dat sedert Willem Lodewijk in Friesland onafgebroken geregeerd had, was menigmaal diep geschokt geworden Vooral in Groninger Westerkwartier en Oostelijk Friesland wist het volk hoe in 1731 de grietman van Oosteeel-Langewold, Rudolf de Mepsche, 21 onschuldige mensen had laten worgen en verbranden. Men wist dat deze grietman-landjonker, die geen oppositie duldde, een Vriend van de stadhouder was, die hem na deze misdaad zelfs 20.000 gulden schonk, omdat hij de bezittingen van de arme slachtoffers niet had kunnen confiskeren, daar een volksopstand dreigde.
Groot was de willekeur: Het recht was altijd aan de kant van de adel en het geld. Ook in Friesland, waar gelukkig een Hof was waarop iemand, die door de grietman veroordeeld was, zich kon beroepen, werd nimmer iemand van de adel veroordeeld, mr waren het steeds de "arme luyden" over wie het vonnis geveld werd.
Met een grote schijnheiligheid en huichelachtigheid werd het volk voorgehouden hoe het moest leven, maar wanneer wij even een tipje van de sluier oplichten die er over de leefwijze van de regenten hing, dan wordt men misselijk bij zoveel losbndg leven.
Het aantal gereformeerde predikanten die werden geschorst of uit hun ambt ontzet wegens drankmisbruik, ontucht enz. is haast niet te tellen. Kortom in de 17e en 18e eeuw heersten er in Friesland toestanden, die nauwelijks beter waren dan voore reformatie, Maar in het midden der 18e eeuw, wanneer de veepest boeren en arbeiders te gronde heeft gericht, verrijzen er naast de adellijke landhuizen in Oranjewoud en Beetsterzwaag de pauperkolonies als Zwaagwesteinde, Harkema Opeinde, Jubbegaster Compagnie enz.
Er was dan ook wel degelijk een reden dat het volk zich afkeerde van het bestaande regiem en de haat tegen de Oranje's eerder groter werd dan de liefde er voor. Omstreeks 1780 werd de partij van de patriotten, onder aanvoering van Coert Lambers van Beijma, een sterke macht in Friesland. Deze macht won nog aanzienlijk in betekenis door het vormen van exercitie-genootschappen, welke we zouden kunnen vergelijken met de W.A. uit de N.S.B. tijd.
In het najaar van 1785 stond zelfs het Hof van Friesland aan de zijde der patriotten, ofschoon de leden niet tot die partij behoorden, maar eveneens de stadhouder Willem V verafschuwden. Het werd toen strafbaar geacht wanneer iemand Oranje-bovn riep en een aantal veroordelingen zijn te vinden in de Criminele sententies van het Hof.
In 1787 werd te Franeker een patriotten-regering gevormd, terwijl in Leeuwarden een regering Van prinsgezinden de macht in handen had. Door het oprukken van de Pruisische troepen werden de Franeker patriotten gedwongen het land te ontvluchten. De leiders zochten hun toevlucht in Frankrijk. Vanaf de herfst van dat jaar had de Oranjepartij in Friesland, zoals ook elders, de macht weer stevig in handen, maar juist daardoor werden de patriotten sterker. Een soort ondergrondse bereidde het moment voor wanneer de macht kon worden overgenomen.
In Drachten treffen we onder de patriotten-leiders de liefdeprediker der doopsgezinden aan: Arend Tjeerds, * 1730 te Twijzel, sedert 1786 gehuwd met zijn tweede vrouw Wytske Johannes, maar eerder man van Sjieuwke Sybolts Frieswijk.
Overtuigd doopsgezind zijnde had Arend Tjeerds wel degelijk ondervonden wat het zeggen wilde niet voor "Vol" te worden aangezien. Hij was doopsgezind geworden door zijn huwelijk met Sjieuwke. Zijn vader was dorpsrechter in Twijzel geweest. Zijn broer was dorpsrechter in Opeinde en bijzitter van Smallingerland, maar Arend kon dergelijke functies niet vervullen, ofschoon hij in 1787 gecommiteerde van Twijzel was geweest, een bewijs hoe groot het vertrouwen van de merendeels gereformeerde bevolking toch in hem was.
Deze man was het die met L. Cornelis, E. Radinga, H.G. Landmeter en H. Annes in de februaridagen van 1795 do vrijheid, gelijkheid en broederschap in Drachten proclameerde. Hij was het die bij het dansen om de vrijheidsboom tegenwoordig was. Voor hem en de anderen vluchtte grietman Hector Livius van Haersma uit zijn woning in Oudega naar de Mennisten-polle aan de zuidkant van de Oudegaster Zanding, waar hij onderdook en de schoolmeester Durk Abrahams Nicolai hem te eten gaf.
Maar de patriotten ontdekten de schuilplaats. De ex-grietman werd gevangen genomen en overgebracht naar de gevangenis in Leeuwarden. Zeer zeker zou hij terechtgesteld zijn wanneer er geen Franse troepen waren geweest, die gematigder waren dan de verhitte patriotten in Friesland en deze en andere grietmannen van een wisse dood wisten te redden.
We kunnen ons indenken hoe groot in 1795 de vreugde bij de meerderheid van de bevolking geweest is en respecteren de politieke gevoelens van de mannen, die zorgdroegen dat voor het eerst in Nederland het volk zekere democratische rechten verkreeg. Zij maakten in ieder geval een einde aan de macht Van de staatskerk en de adel. Minder is het te respecteren dat deze mensen weldra in de voetsporen van hun tegenstanders wandelden. door alle politieke activiteit tegen hen te gaan verbieden en in hun blinde woede zover te gaan de familiewapens van de grafzerken te hakken en de grafkelder van de Oranje's in Leeuwarden te ledigen, om de schooljongens te laten voetballen met de schedels van deze eens geachte, toen verachte en later weer zeer geachte leden van ons Oranjehuis.
Toch moeten we ons even inleven in de tegenstellingen van die dagen om te kunnen begrijpen hoe een achtenswaardig familielid als Arend Tjeerds zo'n grote rol speelde in een partij, die vandaag de dag vaak ten onrechte vereenzelvigd wordt met het nationaalsocialisme of communisme. Een partij, die in haat tegen het vorstenhuis misschien beide laatstgenoemden evenaarde of zelfs overtrof.
Lang heeft Arend zich niet kunnen wijden aan de opkomst van de jonge Bataafsche Republiek, want zijn gezondheidstoestand werd steeds slechter en hij overleed op 12 aug. 1799. Misschien was zijn idealisme toen al een gevoelige slag toegebracht, want de onenigheid in de partij tussen federalisten en unitaristen was toen minstens even sterk als de onenigheid tussen patriotten en prinsgezinden in de tachtiger jaren van de 18e eeuw.
Niettemin is de familie van Arend Tjeerds gedurende de hele Franse tijd trouw gebleven aan de beginselen. In hoeverre de Leistra's daaraan ook hebben meegewerkt is niet bekend. Wel weten we dat Tjeerd Liebbes Leistra (V.10) tot maire (burgemeester) van de gemeente Oudega werd benoemd, maar dat hij bedankte voor dit ambt. Het ligt eigenlijk in de lijn der verwachtingen, dat ook zij aan de kant van de patriotten hebben gestaan.
Tjeerd Arendz volgde zijn vader op. Hij werd lid van het gemeentebestuur en toen in 1810 Napoleon Nederland inlijfde bij Frankrijk was dit geen reden voor Tjeerd zich terug te trekken. Integendeel, op 11 december 1811 werd Sytze Fokkes Reiding benoemd tot maire en Tjeerd Arendz tot adjunct.

Do you have supplementary information, corrections or questions with regards to Arend Tjeerds?
The author of this publication would love to hear from you!

Timeline Arend Tjeerds

Click on the names for more info. Symbols used:  grandparents    parents    brothers/sisters    children