Family tree Dullemen » Hendrik (Hendrik II) "de Jongere" van GELRE (1117-1182)

Personal data Hendrik (Hendrik II) "de Jongere" van GELRE 

• Nickname is de Jongere.
• He was born in the year 1117 in Gelderland.
• He died on September 10, 1182 in Gelderland, he was 65 years old.
• He is buried in Klooster Camp bij Dusseldorf.
• A child of Gerard VAN GELRE en ZUTPHEN and Ermgard VAN ZUTPHEN

Household of Hendrik (Hendrik II) "de Jongere" van GELRE

He is married to Agnes VAN ARNSTEIN.Source 1

They got married in the year 1134 at Gelderland, he was 17 years old.Source 2

Child(ren):

1. Margarethe van GELRE   
2. Gerard van GELRE  
3. Aleydis (Adelheid)) van GELRE   
4. Otto van ZUTPHEN  1150-1207 
5. Agnes van GELRE  ????-> 1186 
6. Maria van GELRE  

Notes about Hendrik (Hendrik II) "de Jongere" van GELRE

Hendrik van Gelre, geb. ca. 1117, graaf van Zutphen en na de dood van zijn grootvader ook van
Gelre, overl. 1182, begr. klooster Camp bij Dusseldorf, tr. 1134/37 Agnes van Arnstein, overl.
1179. Hendrik is de oudste zoon van gravin Ermgard van Zutphen en graaf Gerhard II van Gelder en
hij mag zich in 1131 als eerste tooien met de titel graaf van Gelre en graaf van Zutphen. Al
schijnt hij die tweede titel pas later te krijgen. Niettemin zullen alle Gelderse vorsten zich
vanaf nu zo noemen. Ook als Gelre een hertogdom wordt, blijven ze zich graaf van Zutphen noemen.
Het bezit van Zutphen verschaft namelijk veel aanzien, want Zutphen is een vrij goed, terwijl
Gelre slechts een leen van de keizer is. De keizer kan Gelre weer opeisen als niet aan de
leenplichten wordt voldaan, maar van Zutphen moet hij afblijven. In Zutphen laat Hendrik zijn
eigen munten slaan. Deze munten zouden te veel lijken op de munten uit Deventer, hetgeen ze daar
niet kunnen waarderen. Dit is de eerste vastgelegde animositeit tussen de buren. In 1137 trouwt
Hendrik met Agnes van Arnstein. Zij is de dochter van graaf Lodewijk van Arnstein en Udihildis.
Het paar krijgt 5 of 6 kinderen, geheten Gerhard III, Otto I, Agnes, Adelheid, Margareta en,
vermoedelijk, Alberich. Agnes trouwt in 1168 met graaf Heinrich van Namen en Luxemburg
(1113-1196). Zij wordt om nog onbekende reden in 1172 verstoten. Adelheid slaat voor 1179 graaf
Gerhard II van Looz en Reineck (1140-1196) aan de haak. Margareta wordt uitgehuwelijkt aan graaf
Engelbert van Berg (1157-1189). Zij wordt de moeder van de heilig verklaarde aartsbisschop
Sint-Engelbert I van Keulen (1216-1225). Van de derde zoon Alberich (1136-1150) is niet zeker
bekend of hij een zoon van Hendrik en Agnes is. Hij kan ook uit het huis Namen stammen. Alberich
maakt carriere als bisschop van Luik. Een klein graafschap In 1138 getuigt Hendrik voor keizer
Konrad III als deze de Oostergo en Westergo aan de kerk van Utrecht teruggeeft. In hetzelfde jaar
getuigt Hendrik voor Konrad III als deze opnieuw schenkingen verricht aan het klooster Bedbur.
Ook al verschijnt Hendrik geregeld aan het keizerlijke hof, het graafschap Zutphen is toch in het
begin onbeduidend van grootte en invloed. Het omvat een klein deel van de huidige Graafschap: het
's-Gravenhof, het dorp Zutphen met omliggende vruchtbare landen en weilanden, het hof te Lochem
met het dorp zelf en zijn omgeving, het hof te Steenderen (in leen van Utrecht), het hof te Baak
en enkele bezittingen op de Veluwe. De Graafschap zou steeds groeien en Hendrik is de eerste in
een lange rij die daarvoor zorgt. Samenwerking met aartsbisdom Keulen De tweede helft van de
twaalfde eeuw wordt gekenmerkt door vermindering van de centrale macht van de keizer en de
dalende invloed van de bisschoppen op de wereldlijke heren binnen het bisdom. De graven krijgen
in de loop der tijden steeds meer invloed in het bisschoppelijke gebied en weten zo hun
territorium ten koste van het Sticht te vergroten. Het bisdom Utrecht staat aan het eind van de
twaalfde eeuw onder invloed van de graven van Holland, die de voornaamste tegenstrevers van het
jonge Gelre zijn. De graven van Holland weten met enige regelmaat een eigen kandidaat op de
bisschoppelijke troon te krijgen. Zo is bijvoorbeeld bisschop Boudewijn II (1178-1196) een
jongere broer van graaf Floris III van Holland en een van de felste tegenstanders van Gelre.
Hendrik werkt met succes aan goede contacten met het aartsbisdom in Keulen, om niet door het
samenwerkende Utrecht en Holland te worden opgeslokt. Ook heeft hij goede contacten met de
proosten van Emmerik, Deventer en Xanten, die allemaal binnen de invloedssfeer van Gelre liggen.
Zo weet hij zijn jongste zoon Otto I tot proost en aartsdiaken van het Sticht Xanten te laten
benoemen. Ook het kapittel van Deventer wordt met succes bewerkt. In 1176 wordt daar Arnold van
Isenburg (1176-1196), een bekende van Hendrik, als proost van Deventer benoemd. Zo blijft de
balans met Utrecht-Holland in evenwicht. Met enige regelmaat wordt Hendrik ingeschakeld bij het
uitbreiden van de Keulse macht in Westfalen. En als de Keulse bisschoppen strijd moeten leveren
tegen de Saksische hertog Hendrik de Leeuw is hij diverse malen in het Keulse leger te vinden.
Hendrik komt in bezit van de Veluwe, maar dan als achterleenman van de hertog van Brabant. Deze
moet op zijn beurt leenhulde brengen aan de bisschop van Utrecht, maar daarvoor is hij te trots
zodat hij dat maar achterwege laat. Hendrik stelt zijn zoon Gerhard III aan als graaf van de
Veluwe. Een onafhankelijke reizende vorst De legitieme overerfbaarheid van zijn ambt als graaf
maakt van Hendrik een onafhankelijke vorst. Hij heeft nu de macht om kleinere heren te dwingen
aan hem leenhulde te bewijzen. In overeenstemming met zijn machtstoename groeit ook de staat van
de huishouding die hij voert, inmiddels een heuse hofhouding. Hierdoor is het gewenst dat hij
zich geregeld verplaatst, want voedselvoorziening het hele jaar rond is een probleem. Bovendien
moet hij elders zijn neus laten zien om zijn macht te tonen en recht te spreken. Het verspreide
bezit noopt hem tevens hiertoe. Op veel kasteelheren rust dan ook de verplichting om voor de
graaf en zijn talrijke gevolg "open hof" te houden, hetgeen een grote last is. Vanaf nu zullen de
Gelderse vorsten geen vaste residentie meer hebben. Wel heeft Hendrik zijn eigen hoven, te
Gelder, te Zutphen, te Rozendaal, te Hattem en andere plaatsen. Gezien de toestand der wegen
toentertijd zal het geen plezier zijn geweest om continu op reis te zijn. Met de keizer naar
Milaan Hendrik geniet veel aanzien bij de grote keizer Friedrich I Barbarossa. Zo gaat hij mee
met een van de veldtochten van de keizer om de Lombardische steden te onderwerpen, die een
vertwijfelde vrijheidsstrijd voeren. Hendrik is er getuige van dat de machtige stad Milaan zich
moet overgeven. Hij ziet de stoet der onderworpen stedelingen die tussen twee rijen Duitse
soldaten doortrekt, de aartsbisschop met alle geestelijken in vol ornaat, de burgemeesters en de
raad en daarna alle andere mannen uit de stad met een strop om de hals. Een indrukwekkend
tafereel voor graaf Hendrik van Gelre en Zutphen, die tevens ziet, net als alle andere aanwezige
edelen en vorsten, welk een macht keizer Friedrich I Barbarossa kan ontwikkelen. En dat komt de
keizer natuurlijk goed uit. Terugtrekking van de macht In 1178 is Hendrik vanwege zijn hoge
leeftijd niet meer in staat zijn graafschap rond te reizen om zijn macht te tonen. Zijn zoon
Gerhard III neemt het bestuur van het graafschap over. In 1179 sterft zijn vrouw Agnes en in 1182
volgt Hendrik haar. Iets dat niet veel graven op een dergelijk hoge leeftijd gegeven is in die
jaren. Hij maakt nog mee hoe zijn opvolger Gerhard III op jonge leeftijd sterft en zijn tweede
zoon Otto I het graafschap overneemt. Gegeven in den jair ons Heren, doen men screeff MCM ende
XCIX des Wonnesdages op Heilige Angela Merici dach, dat was op ten zeven en twintigsten dach der
maent van Januarii. ?Alfred Stern, 1999-2002
Graaf van Gelre en Zutphen.

Do you have supplementary information, corrections or questions with regards to Hendrik (Hendrik II) "de Jongere" van GELRE?
The author of this publication would love to hear from you!

Timeline Hendrik (Hendrik II) "de Jongere" van GELRE

Click on the names for more info. Symbols used:  grandparents    parents    brothers/sisters    children