Nostra Priores » Wolter Aalders (1896-1942)

Personal data Wolter Aalders 

• He was born on December 12, 1896 in Roderveld, Drenthe, Nederland.
• He died (HOLO) on June 6, 1942 in Neuengamme (Concentratiekamp), Niedersachsen, Duitsland, he was 45 years old.

  Oorzaak: Holocaust

• A child of Tidde Aalders and Froukje Tel

Household of Wolter Aalders

He is married to Annechien Brink.

They got married on May 10, 1919 at Noordenveld, Drenthe, Nederland, he was 22 years old.

Child(ren):

1. Froukje Aalders  1920-1935
2. Grietje Aalders  1922-2008
3. Gauktje Aalders  1924-2008
4. (Not public)
5. (Not public)
6. NN Aalders  1933-1933
7. ??  

Notes about Wolter Aalders

Wolter Aalders en de kampen

J. Aukema

?

Wolter Aalders, 1896-1942.

Tidde Aalders (1939) woont op dezelfde plek in Alteveer als zijn ouders. Tiddes moeder is Annechien Brink en hij heeft vier oudere zussen namelijk Grietje (1922), Gauktje (1924), Roelfke (1926) en Tji

tske (1931).

Zijn vader is Wolter Aalders (1896) die samen met Hendrik Otter en Jan Piek in de oorlog verbonden zijn met de communistische partij. Wolter Aalders en Jan Piek zitten in de gemeenteraad, Hendrik Otte

r staat op een lijst van personen die zegeltjes plakken voor deze partij. Alleen Jan Piek komt uit Buchenwald terug. Hoe komt het dat deze communisten als eersten in Roden worden opgepakt en afgevoerd

?

Getuige de twee raadszetels voor de oorlog is de aanhang van de communistische partij in Roden groot. Velen in Alteveer sympathiseren met deze partij. Dat blijkt duidelijk als direct na de oorlog zek

er 10 huishoudingen in Alteveer en directe omgeving een abonnement op De Waarheid nemen.

De arbeiders hebben het voor de oorlog heel slecht en die onvrede uit zich in het stemmen op de communistische partij. Zij kiezen voor Moskou en niet voor Mussert.

De angst voor Moskou is niet alleen in Duitsland, maar ook in Nederland groot. Duitsland valt in juni 1941 Rusland binnen, waardoor de communisten op dat moment Duitslands grootste vijand zijn. De com

munistische partij wordt verboden. Het feit alleen al gekozen communist te zijn in de gemeenteraad van Roden maakt Wolter Aalders tot een van de eerste slachtoffers in Roden. Een communistisch gemeent

eraadslid steekt zijn kop boven het maaiveld uit en dat ervaren niet alleen de bezetters, maar ook de bewindvoerders in Roden als te bedreigend. De marechaussee komt Tiddes vader eind juni 1941 halen.

Dat is enigszins vreemd gelopen. De avond voor de arrestatie komt de dorpsagent uit Roden bij hen thuis langs. Zijn vader verbergt zich achter een heg. De politieman vraagt aan zijn moeder of zijn vad

er thuis is. “Nee,” zegt ze, en dan gaat de politieman zonder iets te zeggen terug. Zijn moeder kan later niet geloven, dat de diender vooraf niets heeft vermoed van de marechausseeactie, die de d

ag daarop zal volgen. Waarom zou hij anders langskomen? Ze spreekt de agent er later openlijk duchtig op aan. Maar er valt niets te bewijzen. (In die periode komt de marechaussee, net als bij gevaarli

jke boeven, in actie nadat verantwoordelijken op het gemeentehuis doorgeven aan Den Haag wie opgepakt moet worden, redactie)

Zijn vader komt via de kampen in Schoorl en Amersfoort in Neuengamme terecht en zal het niet overleven.

De kampen

Als het moment van zijn dood staat juni 1942 in de papieren van Neuengamme. Ze krijgen naderhand wat kleren, het scheerapparaat en de scheerkwast terug. En ze hebben briefkaarten van hem uit de drie k

ampen gekregen. In het begin mag er nog redelijk veel worden geschreven, maar later komen er steeds meer beperkingen.

In Neuengamme mag een gevangene per maand twee briefkaarten verzenden en ontvangen. De Duitsers stellen nog andere eisen. Het moet duidelijk leesbaar zijn (later zelfs alleen in het Duits), overzichte

lijk en maximaal zestig regels. Berichten ontvangen wordt steeds meer ingeperkt. Je mag ook geld sturen zegt hij in een bericht van april 1942.

Van Schoorl naar Amersfoort

In de brieven uit Schoorl maakt Wolter Aalders zich zorgen over zijn vrouw, zijn jongste zoon Tidde en de moeite van de oudere dochters om werk te vinden. Hij geeft adviezen om de turf goed te drogen,

vraagt om rooktabak of sokken in een pakketje te stoppen, vraagt hoe de kool, worteltjes en aardappelen erbij staan en wat te doen met het varken. Hij adviseert om nog wat zoden in de grond te stoppe

n na de aardappeloogst. “Bestel alleen gezonde groente, zoals spinazie en andijvie, maar geen postelein,” schrijft hij eens.

De brieven uit Schoorl klinken nog betrekkelijk hoopvol. Een brief of een pakje is in goede gezondheid ontvangen, schrijft hij dan. Met mij gaat alles goed of ben nog goed gezond, tot aan de laatste b

rief in mei 1942.

Soms schrijft hij een brief in dichtvorm, zoals op 13 augustus1941. Hier een klein deel;

Schoorl

Lieve vrouw en kinderen

Ik hoop dat je het kaartje in

goede gezondheid moogt ontvangen

Je zult er wel naar verlangen

Nu het is met mij nog alles goed

Mijn haar is nog zo zwart als roet

Dus u kunt weten dat ik niet prakkiseer

Kom misschien spoedig weer

Ja hier te zitten is niet naar mijn zin

Ik wil graag weer naar mijn huisgezin

Al is ons huisje nog zo klein

Ieder wil graag bij vrouw of kinder zijn

Ik hou nog steeds goede moed

En hoop dat u allen maar hetzelfde doet

Al zijn wij dan een eind van elkaar

Je moet er maar wat in schikken

Als je nog maar wat krijgt te bikken

Dat was altijd mijn wens

En het beste voor de mens

Een goede pot en wat brood

Dan wordt de kleinste jongen groot

Het wordt straks al een hele vent

Ik ben bang dat hij mij straks niet meer kent

U moet mij eerlijk eens bekennen

Als u hem ook gaat verwennen

Pak hem maar eens bij de mouw

Anders krijgt u straks vast berouw

Hoe is het met Tjitske past ze goed op

Ze speelde zeker vaak met de pop

Roelfke is aan het bonen plukken

Nu dan moet ze zich maar bukken

Ze was altijd goed vlug

Ik zou haast zeggen als een mug

Gauktje gaat zeker nog naar Langelo toe

Ze houdt niet van boer en koe

Grietje laat die maar begaan

Die went er nu vast wat aan

Als u nu de kaart doorleest

Ben ik het huisgezin bij langs geweest

En Annechien zoals u ziet

Vergeet ik vrouw en kinderen niet

Als ik steeds maar schrijven mag

Dan deed ik dat wel iedere dag

Ik wou u graag wat meer schrijven

Maar een kaart per week

daar moet het bij blijven

Op 27 oktober komt de eerste brief uit kamp Amersfoort. Er mogen geen pakjes meer gestuurd worden en er mag maar één brief per maand worden ontvangen. Op 7 december komt de laatste brief uit Amersfo

ort.

Berichten uit Neuengamme

Het volgende bericht van 1 maart komt deels uit Neuengamme.

Het schrijven en ontvangen van berichten in het Nederlands is per 15 maart 1942 afgelopen. Wat volgt zijn voor de familie onleesbare briefjes in het Duits. Een keer zijn ook een paar zinnen doorgestre

ept, zodat ze onleesbaar zijn geworden. Wolter Aalders’ suggestie om dokter Pieters de brieven te laten vertalen wordt opgevolgd. Die doet dat in zijn alom bekende handschrift.

Lieve vrouw en kinderen

En nu zal ik jullie weer eens schrijven, ook al heb ik tot dusver nog niets van jullie gehoord. Jullie zult begrijpen dat ik daarnaar verlang.

Ik ben goed gezond en hoop van jullie hetzelfde. Laat de brieven schrijven bij een onderwijzer of bij dokter Pieters of op het gemeentehuis. Lever een papier met de inhoud en zij zullen dan wel zorgen

dat het in het Duits vertaald wordt.

Stuur bericht over alles en nog wat. Over de meisjes en de jongen, het vee, de akker. Zijn de aardappels al gepoot? Heb je mest daarvoor kunnen krijgen? Heb je reeds veen gehuurd? Het weideland moet j

e maar niet verhuren, zorg eerst dat jezelf genoeg hebt. Vele hartelijke groeten van je man en vader, ook aan alle bekenden.

Tot weerziens W. Aalders

Alleen in het Duits geschreven post wordt dus doorgelaten. De eerst post in Neuengamme krijgt Wolter van het thuisfront pas eind april. De vraag om brieven en de zorg om zijn gezin klinken door in de

laatste berichten.

Het duurt nog lang eer ik hier weg ben, staat in het briefje van 19 april 1942.

Op 2 mei schrijft Wolter Aalders dat je van Hendrik Otter wel niets meer zult horen. Heb je nog wat van Piek gehoord en hoe staat het met de steun vraagt hij dan. Of stuur me een paar sokken en zooltj

es, niets anders, omdat dit anders toch in beslag wordt genomen.

Je voelt dat de teugels worden aangetrokken.

De laatste brief: 20 mei 1942

Lieve vrouw en kinderen,

Jullie brieven in gezondheid ontvangen en vernomen dat het jullie goed gaat. Ik schrijf je regelmatig elke 14 dagen. Of je alles krijgt weet ik niet. De postwissel heb ik nog niet ontvangen. Hopelijk

wordt het een dikke, want ik heb nog nooit iets ontvangen.

Ik heb gelezen dat Grietje in Langelo komt en Gauktje in Lieveren. Die twee hebben dus geruild.

Hoe gaat het met het schaap? Geeft het nog wat melk? Dat komt nu van pas. Heb je de tuin groter gemaakt? Als het mogelijk is moet je nog een paar tomaten planten. Als ze rijp zijn hoop ik ze mee te et

en. Het is spoedig juni en dan is moeder jarig. Ik feliciteer haar en wens haar nog veel gelukkige jaren. Nieuws weet ik niet veel. De groeten voor familie en bekenden en verder veel groeten van je li

efhebbende man en vader.

W. Aalders

Dat is het laatste teken van leven

Na een jaar gevangenschap volgt zijn dood in juni 1942.

Een doodsoorzaak wordt niet gegeven, maar laat zich raden.

Bezoek aan het kamp in Neuengamme

Twee keer is Tidde met zijn vrouw en kinderen in Neuengamme geweest: in 1980 en 1983. Van de 106.000 gevangenen van Neuengamme, zijn er 55.000 mensen omgekomen.

Op de oorlogsbegraafplaats kun je zijn gedenksteen vinden: Kapelle 13 BP 73 rij 4 nummer 6.

Gevolgen

Wolter Aalders is omgekomen, omdat hij gemeente­raadslid voor de communistische partij was. Zijn dood heeft wel gevolgen voor de kinderen.

In de dertiger jaren werd je meestal communist uit onvrede en uit nood. Zijn vader heeft zijn uiterste best gedaan om het hoofd boven water te houden. ’s Morgens om 4 uur opstaan en eerst thuis aan

de slag om vervolgens elders, bij boeren als er werk was of in de werkverschaffing, het brood te verdienen. Hij stuurde zijn dochters vroeg op pad om te gaan werken of werk te zoeken. Je moest je best

doen om te overleven.

Na de oorlog is het beslist geen vetpot thuis. Het is eerst overleven met steun van het armbestuur, uitgevoerd door armmeester Roffel, later opgevolgd door de Stichting Oorlogslachtoffers. In het begi

n wil de Stichting 40-45 geen uitkering geven, omdat zijn vader geen verzetsdaden heeft verricht. Pas eind jaren vijftig, als ze het zelf al wat beter hebben, komt er een meer geschikte uitkering. Het

gemeenteraadslid-zijn van de communistische partij erkent men blijkbaar pas naderhand als verzetsdaad.

Tidde kan later geen vrijstelling krijgen van militaire dienst, waar andere kinderen van verzets­mensen het wel kunnen krijgen. Hij maakt gebruik van de algemene regeling in 1961 om als onderwijzer i

n Oldehove een plaatsvervangende dienstplicht te vervullen. Via avondopleidingen haalt hij aanvullende diploma’s om les te geven aan de scholengemeenschap in Leek.

De meeste kinderen uit het gezin zijn politiek links georiënteerd gebleven. Voor Tidde is het moeilijk voorstelbaar om je afkomst en datgene waar zijn vader voor stond zomaar aan de kant te zetten.

De situatie in Alteveer is wel heel drastisch veranderd vergeleken met 60 jaar geleden. Armoedige woningen zijn omgetoverd tot riante woonplekken. Je kunt tegenwoordig ook niet meer stemmen op de comm

unistische partij, omdat die verdwenen is. Zijn vader zou van beide zaken vreemd opgekeken hebben.

Second World War victim

• He died in camp Neuengamme.
• He is on the Digital Monument Neuengamme
• He appears on documents at Arolsen Archives

Do you have supplementary information, corrections or questions with regards to Wolter Aalders?
The author of this publication would love to hear from you!

Timeline Wolter Aalders

Click on the names for more info. Symbols used:  grandparents    parents    brothers/sisters    children