Rutgerus de Bijl, Maria van Heuselin [sic]
(1) She has/had a relationship with Jan alias Jan Willem van Weerdenburg alias Waardenburg.
The relationship started
Child(ren):
(2) She is married to Aart Kooijmans.
Permission for the marriage has been obtained in Lith on June 6, 1801.Source 3
They got married on June 21, 1801 at Lith.Source 3Child(ren):
Johanna was de enige dochter van Rut Lamberts de Bijl en zijn tweede vrouw Maria van Hoesel, later ook Van Heuseling of Van Huusseling genoemd.
Vanaf 1796 zou Johanna kennis hebben gehad aan ene Jan van Weerdenburg. Vier jaar
lang heeft ze “in alle eer en deugd” omgang met hem gehad. Herhaaldelijk vertelde hij Johanna haar trouw te zullen blijven en het was onder die belofte, dat hij verscheidene keren met haar “vleeselijk heeft geconverseerd”. En wel bij haar ouders thuis…
In de herfst van 1799 raakte Johanna zwanger. Jan vond dat zij het kind ter wereld moest brengen en beloofde nogmaals met haar te zullen trouwen. In augustus 1800 werd Johanna moeder van een “welgeschapen zoon”, die naar Jan vernoemd werd. Zij stuurde haar zwager Antoon van Kessel en een vriend van de familie naar Jan, “ten einde dezelve van haare verlossing kennis te geeven, en hem als vader geluk te wenschen”. (1) Onverrichter zake keerden zij bij Johanna terug; Jan wilde niets meer van haar weten...
Nog in datzelfde jaar raakte Johanna weer zwanger, ditmaal van Aart Kooijmans, met wie zij in juni 1801 voor de schepenen van Lith trouwde. Anderhalve maand later werd een dochter geboren, maar die stierf na drie weken. (2)
Aart, veerman (3) en geboortig van Driel, was hervormd. De familie De Bijl was rooms-katholiek, net als de meerderheid van Lith. Hoe zal men tegen Johanna hebben aangekeken, na al wat er gebeurd was? Buitenechtelijke kinderen werden wel vaker geboren, tot in de hoogste kringen, maar twee geloven op één kussen... Meneer pastoor kon evenwel gerust zijn, want de kinderen van Aart en Johanna werden katholiek gedoopt (4) - en vermoedelijk ook zo opgevoed.
Het gezin woonde aan de Dijk langs de Maas, na 1811 op nummer 113. (5) In het jaar van zijn huwelijk had Aart aan de binnenkant van de Dijk het vrije gebruik gekregen van een perceel voor de bouw van “een vierkanten stenen huis met dakpannen”. (6)
Gedurende de periode 1798-1808 waren er veel ingrijpende veranderingen in Johanna’s familie: naast wat hierboven al beschreven is, overleed in 1798 haar halfzuster Marianna, in 1800 haar vader Rut, vanaf 1801 werden de eerste zes kinderen Kooijmans geboren, van wie er in dezelfde periode vier stierven, in 1807 overleed haar moeder en een jaar later haar halfbroer Lambert.
noten:
1RAL 102, f 34, 24-09-1800 (verklaring van Johanna de Bijl); op dezelfde dag werd Jan van
Weerdenburg te Lith gedagvaard door de drossaard; de eiser verzocht verstek van antwoord en
abjudicatie van zijn eis cum expensis - RAL 10, f 9 v, 24-09-1800; zie ook f 10, 15-10-1800; op 29
oktober verzocht de eiser recht; de gedaagde was door noodzakelijke absentie niet aanwezig en
verzocht een copie van de eis om zijn expurgatoiren eed aan te bieden en zich te verdedigen -
RAL 10, f 10 v, 29-10-1800; op 12 november accepteerde de eiser de gepresenteerde eed van de
gedaagde en verzocht presentie van dag; de schepenen stelden binnen 14 dagen dag aan de
gedaagde - RAL 10, f 11 v, 12-11-1800, de laatste aantekening rond de zaak; geen vonnis
teruggevonden
2DTB Li 5, 06-08-1801; DTB Li 8, 28-08-1801
3BR Li 1811-1829; in OR Li 1835, 2, werd hij ‘arbeider’ genoemd
4DTB Li 5, 26-09-1802, 08-01-1804, 17-03-1805, 02-04-1806, 06-02-1808, 15/18-12-1809,
12-04-1812
5BR Li 1811-1829
6RAL 102, f 68
RAL 102, f. 34, 24-09-1800: Johanna Ruth de Bijl te Lith legt een verklaring af ter instantie en requisitie van Johan Eliza de Vrij, drossaard en zegt dat zij van 1796 tot omtrent een jaar geleden met Jan van Weerdenburg te Lith "in alle Eer en deugd heeft geconverseerd en omgegaen", dat Jan met haar "vleeselijk heeft geconverseerd, en zulke verschijde malen telkens bij herhaling zijner belofte van trouw, binnen de huijzinge van haare moeder". Johanna raakte zwanger en heeft dat aan Jan verteld, die vond dat zij het kind ter wereld moest brengen en beloofde "dat hij haar comparante zou trouwen als het zo was en zo niet, dan evenwel".
Johanna beweert alleen met Jan van Weerdenburg vleeslijke gemeenschap te hebben gehad. Op 20 augustus 1800 werd te Lith een zoon geboren en tegenover enkele aanwezigen heeft Johanna gezegd dat de vader van het kind Jan van Weerdenburg te Lith was. Na de doop van het kind heeft zij twee personen naar het huis van Jan van Weerdenburg gezonden om de geboorte te melden en hem als vader geluk te wensen.
Joanna Maria alias Johanna de Bijl | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
(1) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
(2) 1801 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Aart Kooijmans |