Family tree Groeneveld » Jacob Corneliszn Groenevelt (1630-1666)

Personal data Jacob Corneliszn Groenevelt 

• He was born on May 20, 1630 in Hendrik-Ido-Ambacht.
• He died in the year 1666, he was 35 years old.
• A child of Cornelis Corstiaensz Groenevelt and Maryken (Maria) Jacobsdr Besemer

Household of Jacob Corneliszn Groenevelt

Notes about Jacob Corneliszn Groenevelt

1663.  "Pikant detail is dat zoon Jacob Cornelisz. op dat moment voortvluchtig was vanwege de beschuldiging van criminele misdaad en zodoende zijn vaderlijk erfdeel t.z.t. niet kon aanvaarden, omdat hij naar alle waarschijnlijk ‘uit dese landen sal werden gebannen op paine van den lijve’"

Jacob Cornelisz Groenevelt
Op 8 Maart 1663 kwam ene Jacob Cornelisz Groenevelt uit H I Ambacht te paard onverwacht en onuitgenodigd aan bij de boerderij van de familie Bergheijck onder Strijen. Hij werd binnen genodigd. Hij trok een wapen en verwondde vader en moeder plus hun zoon dermate ernstig dat zij enkele dagen later alle drie zijn overleden. “… welcke wonden soo important achtbaar en swaer sijn geweest dat de … persoonen vandien selve sijn comen te overlijden.”
Het betrof boer Meeuwis Leendertsz Bergheijck, zijn vrouw Geertie Aryensdochter, en hun zoon Leendert Meeuwisz. De oorzaak was dat dochter Lijsbeth Meeuwisz Bergheijck volgens eigen zeggen zwanger was van Jacob Cornelisz Groenevelt. Deze ontkende de vader te zijn. Dit leidde tot een escalerende ruzie (2).
Jacob, 32 jaar oud, was de oudste zoon van Cornelis Corstiaensz Groenevelt, de schout van H I Ambacht *.
Lijsbeth Bergheijck was dienstmeisje geweest in H I Ambacht in het gezin van de schout. Kennelijk werkte zij daar op dat moment niet meer. Ze was immers hoogzwanger.
De drie slachtoffers waren de dag na het incident, op 9 Maart 1663, nog in leven. Zij werden die dag bezocht door baljuw en schepenen van de hoge vierschaar van het land van Strijen, en als getuigen gehoord. De procureur maakte een verslag van de verklaringen. De verwondingen van de slachtoffers waren zo zwaar dat zij als getuigen thuis bezocht moesten worden. (3).  Volgens de getuigenverklaringen van de slachtoffers en buren was het volgende voorgevallen:
Het gezin Bergheijck woonde “aen het buijtenste eijnde” van Strijen.
Welnu, Jacob kwam op 8 Maart 1663 om drie uur in de middag te paard onverwacht in de buurtschap aan, en vroeg aan een paar buren de weg naar de hofstee. Bij de familie aangekomen werd hij binnen genodigd, en zij kregen een gesprek over de zwangere Lijsbeth, die er kennelijk zelf niet bij was.
Zij had verklaard dat Jacob de vader was, maar Jacob ontkende dit. Vader Meeuwis was volgens eigen zeggen niet kwaad geworden (“sonder eenige offensie of andere woorden”). Meeuwis zei dat Jacob er geen goed aan had gedaan om het te ontkennen. Immers, Jacob had de dag tevoren Lijsbeth nog geld aangeboden, hij wilde het afkopen. Kennelijk had Lijsbeth het geld geweigerd. “Jacob, jij hebt daer niet vroom aen gedaen dat ghij een eerlijck manskint soo soudt onderdrucken. … Jacob ontkent ghij dit, ghij hebt haer gisteren avont noch gelt gepresenteert om dat hem soude ontschuldigen, ende nu komt ghij hier selver oock noch.” Jacob antwoordde: “Seght jij dat ick de vader vant kint ben?” Waarop Meeuwis antwoordde: “Jae ick seght.” Jacob, weer: “Ghij lieght daer aen.” Waarop Jacob van zijn stoel was opgesprongen, zijn wapen had getrokken, en als een dolleman in had gestoken op de drie aanwezigen zonder dat die zich konden verweren. “… ende op (het gezin) met groote furie aenvallen deselve soodanigh heefft … gewont als voor de ogen van den getuigen blijcken magh .. sonder dat sy …; yets konden doen …” (2). De buren hoorden een groot geschreeuw.
Een van de buren, Grietie Claes, de vrouw van Hendrick Willems, gaf het dienstmeisje Neeltie Mattheeuws opdracht om te gaan kijken. Welnu, Neeltie liep het erf van de familie Bergheijck op. Juist op dat moment kwam Jacob Groenevelt daar erg opgewonden en met een wapen in de hand naar buiten. Maar hij zei tegen Neeltie: “Ick moet ophouwe, ick moet jouw niet hebben”, ende soo voorts Zyn geweer opsteeckende ende sijn cleet knoopende …” reed hij te paard weer weg over de Waelewegh”. (3). De slachtoffers overleden kort na elkaar, en op 11 Maart, 17 Maart en 21 Maart werd van de één na de ander het lijk onderzocht.
Isack Bebbers medicine doctor en zes chirurgijns ondertekenden later, op 6 Juni 1663, een gemeenschappelijke verklaring.(2). Op 11 Maart werden de wonden van de boerin, Geertie Aryensdr, beoordeeld en beschreven. Ze had een diepe wond in de linker hand “… waardoor soo slaghader als aderen doordwars sijn van den anderen gescheiden gelyck oock de pesen van de pinck en rinckdrager …” Dus een zeer diepe wond, waardoor zowel pezen, slagader als aderen waren doorgesneden. Ze had zich duidelijk met haar hand willen beschermen tegen een slag met het wapen.(3).
Op 17 Maart werd er sectie gedaan op het lijk van de boer, Meeuwis Leendertse Bergheijck. Hij had een diepe steekwond opgelopen tussen de zevende en achtste rib. Er was van onder af gestoken in de borstholte, in de long en door het hartvlies. Inmiddels was dat etterig ontstoken geraakt.(3).
Op 21 Maart werd er sectie gedaan op het lijk van zoon Leendert. Hij was van opzij aan de linker zijde gestoken tussen schouderblad en sleutelbeen, naar beneden diep in de borstholte en de long. De long was inmiddels etterig ontstoken geraakt (“versweringhe van de longhen”).(3).
Inmiddels was Jacob Cornelisz Groenevelt voor de rechtzitting op 3 April 1663 opgeroepen om voor de hoge vierschaar van het land van Strijen zijn daden te verantwoorden. Hij kwam niet opdagen op 3 en 17 April, 29 Mei en 26 Juni 1663. Hij was op de vlucht, zodat op 26 Juni 1663 de eis van baljuw luidde dat, mocht hij worden gevonden, hij “met den swaerde doort scheijden van sijn hoofft vant lichaem gestrafft …” zou worden. Zijn bezit werd verbeurd verklaard. (1).
Welnu, er werd naar hem gezocht. Maar de dader bleek onvindbaar, zodat er bijna twee jaar later, op 17 Februari 1665, definitief werd gevonnist. Hij werd bij verstek voorgoed verbannen uit Noord- en ZuidHolland, met confiscatie van al zijn goederen. (1).
Zijn vader, de schout, heeft er naderhand, ongetwijfeld via “relaties”, voor gezorgd dat het in 1663 genoteerde vonnis van onthoofding in 1665 werd omgezet in levenslange verbanning. Zodat hem geen executie meer boven het hoofd zou hangen in geval van aanhouding, mocht hij ooit gepakt worden bij terugkomst in het district. De gebeurtenis moet een diepe indruk hebben gemaakt op de inwoners van Strijen. Immers, óp of kort ná 11 Maart, 17 Maart en 21 Maart 1663 moet elke keer één van de drie overledenen zijn begraven.
Was hier sprake van eerwraak? Mogelijk had Cornelis Groenevelt, als vader en schout van H I Ambacht, zijn zoon stevig toegesproken in de zin van dat hij als schout geen schandaal kon gebruiken, en dat Jacob er dus goed aan zou doen als hij het hele geval kon afkopen. Had Jacob met een mes gestoken? In de verslagen van de hoge vierschaar werd van “een mes” gesproken. Maar een mes als wapen klopt niet met de toegebrachte wonden. De wond van de boerin was duidelijk toegebracht door een slag met een zwaarder wapen, bijvoorbeeld met een “kortelasse”, een kort zwaard, het wapen dat de dienders van een schout gebruikten.
In 1668 overleed schout Cornelis Groenevelt. Hij zal er de laatste vijf jaar van zijn leven op zijn aangekeken. Er werd bij zijn erfenisverdeling aangetekend dat het zinloos was om zoon Jacob te laten erven omdat  zijn aandeel immers onmiddellijk zou worden geconfisqueerd door de hoge vierschaar van het land van Strijen. Dus de drievoudige moord is een ramp geweest voor twee families.

Harry Aardoom uit Dordrecht

Bronnen:
1. Nationaal Archief, Den Haag, Rechterlijke Archieven in Zuid-Holland: Hoge Vierschaar land van Strijen, nummer toegang 3.03.08.184, inventarisnummer boek 1, dd. 3 April, 17 April, 29 Mei en 26 Juni 1663, en 17 Februari 1665.
2. Idem, boek 12 (visitatieboek), dd. 9 Maart 1663. (Bladzijdennummering ontbreekt).
3. Idem, inventarisnummer 7 (een bundel ongenummerde losse documenten). Vijf verklaringen, resp. :
dd. 9 Maart 1663 (verklaring van de baljuw en schepenen dat de wonden dermate ernstig waren dat de slachtoffers thuis verhoord moesten worden),
dd. 10 Maart 1663 (getuigenverklaringen van de buren)
dd. 11 Maart 1663 (beschrijving van de wonden van de boerin)
dd. 17 Maart 1663 (beschrijving van de bij sectie gevonden letsels van de boer)
dd. 21 Maart 1663 (beschrijving van de bij sectie gevonden letsels van zoon Leendert).
* Jacob Cornelisz Groenevelt, gedoopt in H I Ambacht op 20 Mei 1630, was de oudste zoon van schout Cornelis Corstiaensz Groenevelt en Maryken Jacobsdr Besemer

Do you have supplementary information, corrections or questions with regards to Jacob Corneliszn Groenevelt?
The author of this publication would love to hear from you!

Timeline Jacob Corneliszn Groenevelt

Click on the names for more info. Symbols used:  grandparents    parents    brothers/sisters    children