Genealogy Kuipers » Willem V Batavus van Oranje-Nassau (1748-1806)

Personal data Willem V Batavus van Oranje-Nassau 

• He was born on March 8, 1748 in 's-Gravenhage, Zuid-Holland, Netherlands.
• He was christened on April 11, 1748 in 's-Gravenhage, Zuid-Holland, Netherlands.
• Profession: prins van Oranje en Nassau,.

  markies van Veere en Vlissingen etc., erfstadhouder van de Verenigde Provinciën

• He died on April 9, 1806 in Brunswyck, Niedersachsen, Germany, he was 58 years old.
• He is buried in Delft, Zuid-Holland, Netherlands.
• A child of Willem IV Carel Hendrik Friso van Oranje-Nassau and Anna van Hannover
• This information was last updated on October 13, 2008.

Household of Willem V Batavus van Oranje-Nassau

He is married to Wilhelmina Frederika Sofia van Pruisen.

They got married on October 4, 1767 at Berlin, Berlin, Germany, he was 19 years old.

(%7 %) Zie ES NF Band I Tafel 179
Aantal kinderen:3

Child(ren):

1. Frederika Louise Wilhelmina van Oranje Nassau  1770-1819
2. Willem I Frederik van Oranje-Nassau  1772-1843 
3. Willem Georg Frederik van Oranje Nassau  1774-1799

Notes about Willem V Batavus van Oranje-Nassau

Willem Batavus werd geboren in 's-Gravenhage als zoon van Willem IV en Anna van Hannover . Hij werd opgevoed door zijn moeder en vanaf 1759 door Lodewijk Ernst, hertog van Brunswijk-Wolfenbüttel . In 1763 werd hij ernstig ziek, men vreesde voor zijn positie als opvolger. In 1766 , meerderjarig geworden, trad hij evenwel aan als stadhouder. Op 4 oktober 1767 huwde hij in Berlijn met Wilhelmina van Pruisen , een nicht van Frederik de Grote , die in 1768 de stadhouderlijke familie bezocht op het Loo.
Van Willem V wordt gezegd dat hij een goed geheugen had en goed van aard was, echter ook besluiteloos, legalistisch en detaillistisch. Hij meende: "Ik wenschte dat ik dood waere, dat mijn vader nimmer stadhouder was geworden. Ik voel ik ben daertoe niet bekwaem. 't Hooft loopt mij om" Er ging bijzonder weinig van hem uit. Hij was een stevige drinker, liep mank en miste waarschijnlijk een of twee voortanden, nadat hij van zijn paard was gevallen.
Willem V begon met voorstellen tot verkleining van de vroedschappen in de Friese steden Stavoren (1768), Workum (1772) en Bolsward (1773). De stadhouder beschikte over goede contacten ("premiers") in Friesland, onderdeel van het stadhouderlijk stelsel . Ook in Gelderland en Overijssel hadden kleine steden moeite om hun vroedschapszetels op te vullen en waren aanpassingen geweest. Het probleem van de opvulling van vroedschapszetels speelde vooral in steden met een aanzienlijke katholieke bevolking, zoals Haarlem , Arnhem , Nijmegen , Oldenzaal , 's-Hertogenbosch , etc. De voorstellen die willekeurig kunnen worden genoemd, omdat hij niet overal over dezelfde bevoegdheden en invloed beschikte, werden hem niet in dank afgenomen. Nog voor de patriottentijd in Bolsward , toen een klein stadje met 2600 inwoners, maar met een aanzienlijke katholieke bevolking (30%), ontstond in 1778 protest, waarop de stadhouder maar besloot het voorstel te laten rusten.

De patriottentijd
In 1781 kwam er steeds meer kritiek op het functioneren van Willem V en op de hertog van Brunswijk . Het pamflet "Aan het Volk van Nederland " vond gretig aftrek. De schrijver was de Gelders-Overijsselse Joan Derk van der Capellen tot den Pol . Bovendien was de Republiek in oorlog geraakt met de Engelsen, vanwege wapensmokkel naar de Verenigde Staten. De Vierde Engelse Zeeoorlog verliep desastreus. Willem V werd beschuldigd van heulen met de vijand: zijn oom George III , de koning van Engeland. Ook uit Overijssel kwam openlijk kritiek, waar baron Joan Derk van der Capellen tot den Poll zich uitsprak voor steun aan de Verenigde Staten en vooral voor versterking van de verwaarloosde vloot. Van der Capellen tot den Pol was daarvoor in 1778 als afgevaardigde uit de Provinciale Staten gezet, maar wist in 1782 opnieuw een zetel te behalen.

Artikel uit het stadsregeringsreglement van Workum, dd. 1 juni 1787
De republikein Joan Derk baron van der Capellen tot den Pol inspireerde de patriotten . De stadhouder verloor veel macht en dronk veel wijn. In 1784 werd bovendien bekend dat de hertog van Brunswijk hem in het geheim steeds adviseerde. Deze hertog werd het land uitgezet, vanwege zijn familiebanden met de keizer van Oostenrijk, heer van de zuidelijke Nederlanden. Jozef II zou opening van de Schelde willen. Deze kwestie was aanleiding voor de patriotten tot het oprichten van nog meer exercitiegenootschappen. De patriotten stelden nog wel voor een raad in te stellen, waarin ook zijn vrouw, die hem al sinds 1776 ter zijde stond in zake politieke kwesties zitting zou hebben. De besluiteloze prins liet echter weer niets van zich horen. Begin september 1785 enkele dagen nadat het dragen van oranje was verboden verloor Willem V dan ook zijn militaire positie in 's Gravenhage. Een wanhopige Willem V vertrok toen naar de grens bij Breda om van zijn daadkracht te getuigen. Het liefst had hij echter afstand gedaan en zich teruggetrokken op een van zijn Duitse bezittingen.
Willem V reisde af naar Friesland, zijn vrouw en de stadhouderlijke spruiten achterna om aanwezig te zijn bij het tweehonderdjarig bestaan van de Hogeschool van Franeker . Het lukte zijn vrouw in Friesland nog om steun te verwerven: de regeringsreglementen werden aangescherpt. Via Groningen en Overijssel trok de stadhouder naar het jachtverblijf Het Loo bij Apeldoorn .

Escalatie
De Amsterdamse burgemeester Joachim Rendorp legde op 1 februari 1786 de Staten van Holland een plan voor waarmee de terugkeer van de prins naar Den Haag weer mogelijk zou worden, maar het plan leed schipbreuk. De patriotten in de stad Utrecht gingen nu op 2 augustus 1786 over tot het zelf op democratische wijze benoemen van nieuwe vroedschapsleden, d.w.z. dan maar zonder de goedkeuring van de stadhouder. De prinsgezinde statenleden verlegden daarop de vergaderingen naar Amersfoort. Daarmee waren de Provinciale Staten van Utrecht opgedeeld. Op 27 augustus 1786 besloten de Staten van Holland met een krapper meerderheid (negen tegen tien stemmen!) de prins definitief het commando ver het Haags garnizoen te ontnemen.[1] Begin september 1786 werd een poging gedaan om de patriotten een halt toe te roepen, want er dreigde een burgeroorlog te ontstaan. Hattem en Elburg, waar de 24-jarige H.W. Daendels het excercitiegenootschap aanvoerde en zijn benoeming in de vroedschap opeiste, werden enige dagen bezet door stadhouderlijke troepen. Enkele weken later werd het aan de exercitiegenootschappen en de vrijcorpsen in Gelderland en Friesland verboden petities in te dienen en elkaar steun te bieden. In november 1786 verhuisde de stadhouderlijke familie van Apeldoorn naar Nijmegen, om in geval van lijfelijke bedreiging over de grens te vluchten.

Aanhouding bij Goejanverwellesluis
Begin mei 1787 is vanuit Amersfoort een poging gedaan Utrecht te heroveren. Er vielen enkele slachtoffers. o.a. bij Soestdijk . De prinses reisde enkele weken later "incognito" in twee koetsen met zestien paarden naar 's-Gravenhage, maar werd tegengehouden langs de Vlist door leden van een exercitiegenootschap uit Gouda . Het gezelschap werd onder geleide naar Goejanverwellesluis gevoerd, in afwachting van een beslissing van de Staten van Holland. Prinses Wilhelmina moest dus onverrichterzake terugkeren naar Nijmegen. Na beklag bij haar broer, koning van Pruisen en pas aangetreden, kwam hij zijn zuster te hulp. Een Pruisische leger van maar liefst 20.000 man viel bij Nijmegen binnen. De troepen onder de Rijngraaf van Salm verlieten Utrecht bij de nadering van het leger. Op 17 september reed de prins onder luidde toejuichingen Utrecht binnen. Op donderdag 20 september 1787 kwam hij aan in Den Haag. Misschien is Prinsjesdag naar deze gebeurtenis vernoemd. Hersteld in de oude rechten, nam Willem V, maar in het bijzonder zijn vrouw nu represailles tegen de patriotten. De patriotten, verbeurd verklaard van hun bezittingen en hun zetels in de vroedschap, vluchtten daarop naar Noord-Frankrijk waar zij zich konden scholen in de Franse revolutie .

De intocht van de stadhouderlijke collectie dieren in 1798 op het drilveld van Parijs

[bewerk ] De vlucht naar Engeland
Bij aankomst van de Franse troepen onder Pichegru vluchtte Willem V op 18 januari 1795 naar Engeland. In Scheveningen lag de pink 'Johanna Hoogenraaddë' van rederij Michel de Heijer klaar om hem mee te nemen. Over de Scheveningse weg reden achttien vrachtwagens met porselein, schilderijen, zilver, kunstvoorwerpen en kisten met goud naar het strand, om de vissersschepen te bevoorraden die de koning zouden begeleiden. Op zondag 18 januari 1795 voer de stoet naar Engeland, de stadhouder was in ballingschap.

[bewerk ] De periode na 1795
De gevluchte stadhouder nam eerst voor enkele weken zijn intrek in Kew Palace (ook wel Dutch House genoemd). Vrijwel zijn eerste actie was de uitvaardiging van de brieven van Kew (7 februari 1795). Volgens sommigen gebeurde dat op advies van de Britse premier William Pitt . Alle Hollandse koloniale bezittingen werden nu onder Britse bescherming gesteld. Hij beval de bestuurders zich over te geven aan de Britten. Dit leidde tot grote woede uiteraard van zijn tegenstanders in de Bataafse Republiek. Nadat Willem V deze brieven had uitgevaardigd namen de Fransen de privébezittingen van Willem in beslag. Zijn collectie dieren, waaronder de twee olifanten Hans en Parkie en enkele giraffen werd afgevoerd naar Frankrijk.
Willem V verhuisde naar Hampton Court Palace. Toen hij samen met zijn zoon, de erfprins, in augustus 1799 een proclamatie uitvaardigde waarin de Nederlanders werden opgewekt steun te geven aan de Engels-Russische landing leidde dit tot grote verontwaardiging in de Bataafse Republiek. De militaire inval mislukte. In december 1801 schreef Willem V de brieven van Oranienstein , waarin hij de Bataafse Republiek als wettig erkende. Hiermee deed hij afstand van al zijn rechten als erfstadhouder en voldeed de stadhouder aan de aan zijn zoon door Napoleon Bonaparte gestelde voorwaarden voor het verkrijgen van een schadeloosstelling voor de in 1795 toegepaste verbeurdverklaringen. Willem V deed dat pas na lange aarzeling. De erfprins Willem Frederik aanvaardde de soevereiniteit over Fulda en Corvey echter wèl en bleef aldaar als bewonderaar en als vazal van Napoleon tot oktober 1806 . (Het Koninkrijk der Nederlanden kreeg de Kaapprovincie en Ceylon , de in 1795 afgestane gebieden, nooit weer terug!) In 1801 trok Willem Batavus zich terug op zijn Duitse buitenplaats Oranienstein bij Dietz an der Lahn . Dit prachtige paleis was al ruim een eeuw in bezit van de Oranjes.
Tijdens zijn jaarlijkse bezoek aan zijn dochter Louise overleed Willem V in Brunswijk en werd daar begraven. Het stoffelijk overschot is in 1958 bijgezet in de Nieuwe Kerk (Delft) . De voormalige koningin Wilhelmina weigerde hierbij aanwezig te zijn, achter zo'n misplaatst vorst - die het land ontvluchtte - wilde zij naar eigen zeggen: niet nalopen en de laatste groet brengen. Het leven van Willem V werd - om de integriteit en populariteit van het koningshuis te beschermen - veelal verzwegen.

Kinderen
Uit het huwelijk van Willem V en Wilhelmina werden vijf kinderen geboren:
Naamloze zoon (23 maart 1769 - 24 maart 1769)
Frederica Louisa Wilhelmina (28 november 1770 - 15 oktober 1819), gehuwd met Karel van Brunswijk-Wolfenbüttel , zoon van Karel Willem Ferdinand van Brunswijk
Naamloze zoon (6 augustus 1771)
Willem Frederik (24 augustus 1772 - 12 december 1843), koning der Nederlanden
Willem George Frederik (15 februari 1774 - 6 januari 1799)

Do you have supplementary information, corrections or questions with regards to Willem V Batavus van Oranje-Nassau?
The author of this publication would love to hear from you!

Timeline Willem V Batavus van Oranje-Nassau

Click on the names for more info. Symbols used:  grandparents    parents    brothers/sisters    children