Genealogy Zwanepol » Willem Roukens (± 1655-1705)

Personal data Willem Roukens 

• He was born about 1655 in .
• He died on August 8, 1705 in Nijmegen.
• A child of Johan Roukens and Anna van Ansum
• This information was last updated on June 30, 2017.

Household of Willem Roukens

Notes about Willem Roukens

Mr. J.U.D. (meester in de beide rechten). Volgens "het geslacht Roukens te Nijmegen" is hij in 1655 geboren; elders staat echter dat hij 70 jaar oud zijnde is vermoord; de geboortedatum zou dan in 1635 moeten zijn. Hier klopt een en ander dus niet. We volgen 'het geslacht Roukens te Nijmegen" als oudst bekende bron.

Rouekens GMr Wilhem of gelijk men in dien tijd gewoon was de Advokaaten te noemen Dokter Wilhem Roukens. Zoon des voorgaanden Johan Roukens was hij een zeer beroemd Regtsgeleerde en bekend voor een der grootste Costumiers of Kenners van de Costumen of aloude Gewoonten van Gelderland. Naa zich alvoorens in zijn Vaderland op de Regtsgeleerdheid te hebben toegeleid, deedt hij eene reize na Frankrijk en beklom te Orleans den Trap van Meester in de Regten. Naa zijne wederkomst in het Vaderland en bij de oprichting van de Akademie te Nijmegen wierdt hem de waardigheid van Hoogleeraar in de Regtsgeleerdheid aangebooden. Doch hij wees die aanbieding van de hand als meer behaagen vindende in den post van gewoonen Advokaat welken hij met een luisterrijken opgang en algemeenen lof waarnam. Het leedt egter niet lang of hij wierdt ingevolge het Reglement op de Regeering op Nominatie van den Raad door den Stadhouder tot Mede Raad en vervolgens in den Jaare 1702 nevens den Burggraaf Jakob van Randwyk tot Burgemeester verkoozen. Niet lang bekleedde hij deeze waardigheid. Bekend zijn de oproerige beweegingen terstond naa den dood van Prinfe Willen den III te Nijmegen voorgevallen en die voor onzen Burgemeester doodlijk waren. In de gemelde Stad ontstonden zo wel als elders veelerhande klagten over de Regenten met dat gevolg dat dezelve in de maand Junij des Jaars 1702 met geweld uit het bewind gezet en anderen in derzelver plaats gesteld wierden. Te weeten de Gemeensluiden in een opzettelijk Vertoog beweerd hebbende dat naa het overlijden van gemelden Vorst zij de magt hadden om alle Regenten te kunnen afzetten en dat aan hun alleen als vertegenwoordigende de gantfche Burgerij daar toe de keus stondt maakten van dit 't zij dan wel of kwalijk gegrond regt gebruik op den negenentwintigften der gemelde maand Junij. Met geweld wierdt de Burgemeester Roukens door eenige Gemeenslieden en Gemeenen van zijne waardigheid ontzet om reden dat hij aan de Regeering was gekoomen terwijl zijn Oom Jacob Roukens in Schepensgestoelte zat. Diergelijk lot ondergingen de Burgemeesters Beekman, Eck, van Panthalion, Pieter Cornelis Beekman, Johan van Leeuwen en Johan Verboet om reden zo als men voorgaf omdat zij ten tijde hunner elkander te na in den bloede hadden bestaan doch heden ten tijde der laatste aanstellinge niet meer van geweest was. Op eene gewelddaadige wijze geschiedde afzetting. Vergeefs bragt Burgemeester Roukens daar in dat alle Regenten in den Jaare 1699 op nieuw aangesteld en dat zijn Oom toen al voor eenigen tijd was dat hij nevens zijne lotgenooten zich ten regt wilde stellen als mede dat volgens den Nieuwen wel als den Ouden Privilegiebrief iemand eens tot verkooren zijnde dien post zijn leeven lang moest behouden ten zij hij volgens regten daar van ontzet wierdt. Terstond hier naa wierden uit de Oude Regenten Frans Romswinkel, Justinus de Beyr, R. van de Wall, van Heest, Vermeer Leydekker, van Santvoort, van Leeuwen, van den Bergh, van der Lynden, Dirk Roukens en Verheiden Justinus de Beyer voor den opgedraagen post met oogmerk evenwel om nen Zoon Jacob de Beyer zijne plaats te doen vervullen welk hem ook gelukte. Dirk Roukens en Verheiden eveneens. Vervolgens wierdt de Raad nog vermeerderd Singendonck, Pieter Verstegen, Tomas Pels, van Dilsen, Normondt, Morree en Knipping de meeste van welke langs de Burgerij hadden opgezet. Naa zich andermaal ten goeden regte gesteld te hebben vervoegden zich de ontzette Leden op den achttienden Julij ter Vergadering van de Landschap die nog ten zelfden dage een Besluit nam bij welke de gehoudene handelwijze afgekeurd en de afgezette Regeeringsleden hersteld en daarenboven het Hof Provinciaal nevens zes Adjuncten Leden Landschap gelastigd wierden als Regters en de Momboirs om de Oproermaakers geregtelijk te vervolgen mitsgaders om derzelver uitgegeevene Bezwaaren te doen verbranden Reeds op den vierden Augustus onder schut en scherm eenig gewapend Krijgsvolk namen zij wederom bezit van posten wordende niet lang daar naa Vonnissen uitgesproken tegen de begunstigers der afzettinge van de Oude Nevens de onderscheidene Resolutien van s Lands Staaten hebben wij dienstig geoordeeld dezelve aan het einde van dit Artikel in te lasfchen Ligt is het te denken dat den Nieuwe Regenten naa zo kort eene proeve van het zoet van regeeren de mond ras zal gejeukt hebben om zich beter te verzadigen Daar toe fteeds op hunne luimen leggende meenden zij te baate te moeten neemen de afweezigheid der Krijgsbezettinge naa dat dezelve tot het beleg van Venlo was uitgetrokken Tegen den tijd der gewoonlijke Veranderinge van Regeeringe van de Oude Regenten geeischt hebbende dat het bewind aan hun zou worden afgestaan gebruikten ze gewelddaadige middelen toen deeze eisch hun wierdt afgeslagen Onftuimig oproerig en met geweld verdreeven ze de door het Landfchap aangestelde Regenten van het Stadshuis en namen bezit van de Raadkamer HEERDT ING ENoEL en vAN DER LYNDEN gingen tevens tot de Nieuwe Regenten over Kommerlijk moet ten deezen tijde geweest zijn de toestand der Stad Nijmegen en in bijsteren haat bij het Gemeen onze Burgemeester RoUKENs Het graauw liet het niet bij bloote dreigementen maar wierp na hem met steenen door eenen van welken hij aan zijn hoofd gekwetst wierdt Daarenboven hadden de Oude Regenten en onder deeze ook onze Burgemeester zich op den Burgt begeeven van waar zij met hunne tegenftreevers een Verdrag zogten aan te gaan Doch in stede van aan hunne voorflagen het oor te leenen wierden ze er genoegzaam belegerd gehouden en gedreigd dat hunne beenen hen niet leevende van daar zouden draagen Hoewel voor overmagt hebbende moeten bukken hadden egter de afgezette Regenten allen moet niet verlooren Aan t hoofd hebbende onzen Dr RoUKENS vervoegden zij zich aan de Landschapsvergaderinge met hun beklag over t geweld en onregt t geen men hun hadt aangedaan In het Vertoog welk zij ten dien einde inleverden zogten ze aan te toonen deels de wettigheid hunner Regeeringe deels de ongegrondheid der stellinge van zommige Burgemeesteren alsof zints het overlijden van wijlen den Stadhouder Prinfe wit LEM DEN III alle Regenten welke toen op het kussen zaten van hunne Regeeringsposten vervallen waren Terwijl hier over geraadpleegd wierdt gaven die van de nieuwe Plooi een daadelijk bewijs van hunne vreeze en ontzag voor de bekwaamheden van Dr RoUKENs en hoe zij van oordeel waren dat de andere Aanhang merkelijk zou verliezen indien deeze daar van konde worden afgetrokken Zij booden aan te willen bewerken dat de Heer RoUKENs tot Raadsheer wierdt bevorderd in de plaats van den overleedenen Heere FRANs RoMswINKEL mids hij vooraf beloofde zijne vrienden en medestanders te zullen verlaaten Doch de eerlijke Man wees zulk eene aanbieding volstrekt van de hand Niet weinig veelligt zal deeze weigering geholpen hebben tot het Besluit welk zedert bij de tegenwoordige Regeering van Nijmegen wierdt genomen volgens t welk Dr RoUKENs en zijn Neef DIRK RoUKENs boven genoemd nevens de Heeren vERHEYDEN BEEKMAN REYNDERs en FCK vAN PANTHALION uit de Stad en het Schependom gebannen en tweehonderd Rijksdaalders beloofd wierden aan elk die eenen derzelven in handen van helijkeregt wist te leveren Eene strijdige uitwerking met hunne bedoelingen deeden alle deeze geweldenaarijen De gebannen Regenten hadden nog veele vrienden in de Stad welker getal nog toenam door mededogen met de gewelddaadigheden tegen hen gepleegd Onder hunne vrienden bevonden zich de Sekretaris siNGENDoNCR en de Raadsheer wrLLEM VAN LooN beiden aangebleevene Regenten doch in geenen deele eensgevoelig met die van de nieuwe Plooi Deeze gesterkt van verscheiden Gemeenslieden en Burgers zich grondende op de Verklaaring des Landschaps bij welke zij voor wettige Regenten verklaard waren deeden telkens aanzoek bij Dr RoUKENS en de overige ballingen om in de Stad te rug te keeren en bezit te neemen van hunne waardigheden met toezegging van hulpe en bescherminge tegen de opgeworpene Regenten Niet beftand tegen zo veel aanzoeks en beloovens nam men eindelijk het besluit eenen kans te waagen Te Lint begaven zij zich over de Waal op den zevenden Augustus des Jaars 17o5 en namen vervolgens gang na de Stad Reeds bevondt zich aldaar op het Stadshuis een aantal van vijfentwintig of dertig Jongelingen allen vrienden van Dr RoukENS en de overige ballingen en hadden aldaar den bovengemelden Raadsheer WILLEM VAN LooN voor Burgemeester verklaard naa alvoorens die van de nieuwe Plooi uit de Raadkamer verdreeven en na de dus genoemde Zutfenfche Kamer de wijk te hebben doen neemen Doch zij zaten er niet lang Op hun roepen om hulp kwamen hunne vrienden toeschieten en verlosten ze van daar Onder dit alles was Dr RoUKENs met de zijnen in aantogt langs de Groote Straat Hier wierdt hij gewaarschuwd dat de onderneeming mislukt was en reeds eenigen zijner medestanders in hegtenisse genomen waren Geduurende het gesprek kwam een der nieuwe Regenten HEERDEN genaamd aanrukken aan t hoofd eener zemengeraapte menigte Een onverlaat uit den woesten hoop den Snaphaan op Dr RoUKENs aanleggende zou hem gewisselijk doorschooten hebben hadde niet de Hopman LEONARD VERSPYK ijlings toeschietende zulks geweerd Toen sloeg men geweldige handen aan den Dokter voerde hem na hk Sjadshuis en stelde hem in het zo genaamde Emaus in bewaaringe Vier der gevangenen wierden nog dien zelfden avond bij toortslicht uit de Vensters van het Stadshuis opgehangen De Burggraaf Jacob van RANDwyk beducht dat zijnen voorgaanden Amptgenoot diergelijk een lot boven t hoofd hing om hetzelve ware t mogelijk af te weeren vervoegde zich ten huize van PETER VERSTEGEN eenen der Nieuwe Regenten alwaar ook de overigen bij een waren Hij bragt hun onder t oog hoe zeer hij hadden toe te zien om zich met geen Burgerbloed vooral niet met het bloed eens Nijmeegschen Burgemeesters te bezoedelen als mede dat zij hen in t leeven spaarende hoewel in hegtenisfe meer zouden kunnen uitwerken tot bevorderinge van rust en vrede onder de Gemeente dan indien zij aan hem geweldige handen floegen Deeze redenen fcheenen ingang te vinden 2lthans gaven ze hun woord den Burgemeester RouKENS te zullen fpaaren Doch zij hielden hun woord niet lang Want in den naamiddag door den wijn verhit en van wraaklust brandende namen ze nog dien zelfden avond een Raadsbesluit om Dr RoURENs sanderendaags avonds op de Binnenplaats van het Stadshuis te doen onthalzen Zonder verhoor of form van Pleitgeding wierdt dit besluit genomen en wel den naam van den Raad welke geen Regtsgebied heeft of ooit beweerd heeft te hebben in lijfstraffelijke zaaken Naa dat het Vonnis t welk wij aan het slot deezes Artikels gevoegd hebben den Burgemeester RovKENS door den Sekretaris sINGENDoNck was voorgeleezen zeide hij tot denzelven Neef lees mij de laatfte Periode nog eens voor Dit geschied zijnde was zijn wederwoord Is dat Confideratie word ik dus onverhoord veroordeeld daar ik bij t geval niet eens tegenwoordig geweest ben Zich verder willende verantwoorden wierdt hem door Burgemeester veRSTEGEN toegebeeten Weg weg maar dit is hier de plaats niet Hier op verklaarde de oude Man Ik gaa gerust ter dood maar mijne geheele misdaad is tegen een verbod in de Stad gekoomen te zijn waar op geene ftraffe bepaald was Met een herhaald weg weg maar wierdt hem het verder fpreeken belet Als eene blijk van gerustheid van gemoed en onverschrokkenheid bewaart s Mans naageflagt als echt en onlochenbaar de volgende overlevering Gekoomen zijnde op de Binnenplaats van het Stadshuis alwaar het Vonnis zou volvoerd worden hadt de Grijzaart de bedaardheid de gouden Knoopen welke hij in zijne Handmouwen droeg daar uit te neemen en dezelve te overhandigen aan zijnen knegt welke hem tot in het uiterfte verzelde met bevel om ze te bewaaren en te draagen als een gedenkteken van zijnen onthalsden Heer Om den veroordeelden als t ware eenige gunst te betoonen verzogt men den Kerkleeraar BRAcoNIER hem in zijn uiterste bij te staan cn voor hem te bidden Doch deeze weigerde zich daar toe te laaten gebruiken zeggende zulks te kunnen noch te willen doen om reden dat de Heer RoU KENS door zijne aardsvijanden die daarenboven volgens de Wetten geene Regters over hem konden of mogten zijn en nog wel onverhoord veroordeeld was Vergeefs hieldt men aan bij den Leeraar om der Rgeeringe ten wille zijn De Heer BRAcoNIER bleef volstandig bij zijne weigeringe weshalven men genoodzaakt was eenen anderen te ontbieden die liet gezeggen Ondanks het verzogte uitstel wierdt het gemelde Vonnis bij het licht van twee toortzen ten uitvoer gebragt en s daags daar aan het Lijk aan de familie toegezonden welke het in de Groote Kerk deedt begraaven De Heer Mr wILHEM RoUKENs onderging dit treurig lot in het tWeeenzeventigste jaar zijns Ouderdoms.

----------------------------------------------------------

Na de dood van stadhouder Willem III in 1702 ontstond in Nijmegen een strijd om de politieke macht tussen twee rivaliserende regentenfacties: de Oude en de Nieuwe Plooi. Uiteindelijk zou dit leiden tot de moord op zes Nijmeegse regenten.
Stadhouder Willem III had in 1675 het recht gekregen het Nijmeegse stadsbestuur te benoemen. Daarmee bedankte de stad hem voor het verdrijven van de Franse troepen die van 1672 tot 1674 Nijmegen bezet hadden gehouden. Maar Willems benoemingspolitiek riep al snel weerstand op. Omdat hij vooral oog had voor de buitenlandse politiek, benoemde hij steeds weer dezelfde regenten, die door familie- en vriendschapsbanden onderling nauw verbonden waren. Jarenlang domineerden de families Beeckman, Roukens, Verbolt en De Beijer het stadsbestuur. Veel Nijmegenaren was dat een doorn in het oog.

Na de dood van Willem III in 1702 besloot de door de stadhouder benoemde raad, de Oude Plooi, het bestuur van de stad voor altijd aan zich te trekken. De vooraanstaande families die sinds 1675 van het bestuur uitgesloten waren, kwamen nu in opstand. Zij vormden de Nieuwe Plooi. Zij kregen daarbij hulp van de gilden, die in de middeleeuwen veel invloed op het stadsbestuur hadden gehad, maar inmiddels niet meer. Toen zes leden van de zittende raad, onder wie burgemeester Willem Roukens, weigerden hun plaatsen af te staan, zette de Nieuwe Plooi in juni 1702 de hele raad af. Er werd een nieuwe raad gekozen, die deels uit oude raads leden en deels uit gildemeesters bestond. Korte tijd later werd de Oude Plooi met behulp van het garnizoen in ere hersteld, maar in januari 1703 wist de Nieuwe Plooi met hulp van het opgezweepte Nijmeegse volk het stadhuis te heroveren. Omdat in de volgende maanden tijdens bijeenkomsten van Oude Plooiers onlusten dreigden, werden voor alle zekerheid Willem Roukens en zes van zijn medestanders uit de stad verbannen. Zij besloten daarop met geweld in te grijpen, ‘dat wij de nieuwe heeren altemaal den hals breken’, en schakelden een knokploeg in, die op 7 augustus 1705 korte tijd het raadhuis bezette. Aanhangers van de Nieuwe Plooi wisten de knokploeg nog dezelfde dag met geweld te verdrijven, waarbij drie doden vielen. De verontwaardiging was zo groot dat men vijf overvallers nog dezelfde avond ter afschrikking ophing aan de ramen van de raadszaal op de eerste verdieping, de huidige Treveszaal. Willem Roukens, die buiten het stadhuis op de goede afloop gewacht had, werd gevangengenomen. De volgende dag werd hij zonder noemenswaardig proces onthoofd.

De plooierijen, zoals deze politieke strijd werd genoemd, vonden niet alleen in Nijmegen plaats, maar ook in Arnhem, Tiel, Zaltbommel en andere Gelderse steden. Van een democratische vernieuwing was geen sprake. De nieuwe bestuurders gingen zich overal, ook in Nijmegen, al snel net zo regentesk gedragen als hun voorgangers.

-----------------------------------------

23_vinkeles_stadhuis.jpg ?(472 × 390 pixels, bestandsgrootte: 95 kB, MIME-type: image/jpeg)
Gegevens afbeelding
Titel :Aanval op het stadhuis in Nijmegen in 1705
Kunstenaar :Reinier Vinkeles
Jaar voorstelling :1705
Herkomst :Museum Het Valkhof

----------------------------------------

in Portretten uit het Rijksmuseum
Portret van Willem Roukens Portret van Willem Roukens, burgemeester van Nijmegen. Rechtsboven: XXV.Dl.pl.II. meer...
opmerkingen of vragen over deze persoon?

Do you have supplementary information, corrections or questions with regards to Willem Roukens?
The author of this publication would love to hear from you!

Timeline Willem Roukens

Click on the names for more info. Symbols used:  grandparents    parents    brothers/sisters    children