Noot: toewijzing betwistbaar. Stond vermeld op het formulier van Helena Koenders bij de Volkstelling 1921, maar werd later doorgehaald. Hierdoor is de text moeilijk leesbaar. Onder 'Betrekking [...] tot het hoofd van het huisgezin' staat vermeld 'Zoon'. Hij heeft nog een eigen kaart op het adres Alkmaar 10 in Ben. Commewijne
Bron: Gert Oostindie, directeur KITVL in 'Advies-KITLV-straatnamen-Amsterdam.pdf' van 7-6-2019
zie https://www.suriname.nu/701vips/belangrijke74.html
"Julius Koenders
Koenders, Julius Gustaaf Arnout geboren in Paramaribo op 1 maart 1886 en overleden op 17 november 1957, bekend als Papa Koenders, één der boeiendste figuren uit de recente Surinaamse geschiedenis. Hij werd geboren, om zijn eigen woorden te gebruiken, als "kleinzoon van grootouders die slaven waren".
Hij kreeg als volksjongen de kans voor onderwijzer te studeren. Van 1903 tot 1936 werkte hij op diverse stads- en districtsscholen in een onderwijssysteem dat hij hartgrondig verfoeide.
Hij meende dat het uit Nederland gekopieerde Surinaamse onderwijssysteem de kinderen geestelijk vermoordde en tot papegaaien maakte.
Van 1930 tot 1936 schreef hij als vast medewerker in De schakel tussen school en huis onder het pseudoniem Kris Kras dikwijls zeer felle artikelen, waarin hij zich richtte tegen een aantal onderwijsmisstanden en waarin hij ook werkte aan volksopvoeding. De denkbeeldige echtgenote van Kris, Seraphine Kras-Lanoewaar (La Noire), voegde daar soms meer populaire stukjes aan toe, waarvan er verscheidene in het Surinaams geschreven waren.
Na zijn pensionering ageerde hij met grote heftigheid en ironie tegen de onderwijsautoriteiten en tegen ieder die de koloniale assimilatiepolitiek verdedigde. Hij wilde bewust een neger zijn, zonder zijn slavenverleden of zijn eigen taal en cultuur te verloochenen.
Hij werd op deze wijze de eerste bewuste culturele nationalist en oefende grote invloed uit op de culturele bewustwording van de Creoolse bevolkingsgroep in Suriname. Hij bereikte dit doel voornamelijk door het organiseren van een jaarlijks cultureel evenement, Srananneti genoemd, en de uitgave, gedurende tien jaar, van een maandblad, Foetoe-boi, in het Surinaams en het Nederlands.
De culturele beweging Wi égi sani (bewustwording - ons eigen ding) kan gezien worden als voortgekomen uit zijn werk.
Werk:
Foe memre wie afo. Het Surinaamsch in een nieuw kleed. Met oefeningen (1943)
60 (sieksie tin tien) moi en bekentie siengie na Sranan Tongo (1944)
Aksie mie, mie sa piekie joe foe wie skien.
Noot: zie ook het Wikipedia lemma over M.Th Hijlaard, een collega van "Papa Koenders" die hetzelfde pseudoniem zou hebben gebezigd. En Nico Eigenhuis over Hijlaard die vermeldt dat Kri Kra bekend staat als 'de oude aanhef van anansitori'.