Jacoba Susanna Johanna Louissen, geboren in 1812, is de dochter van Maatje Louissen. Bij de geboorte-akte wordt geen vader vermeld. Als haar moeder Maatje in 1816 op 23-jarige leeftijd overlijdt komt de 4-jarige Susanna in het Weeshuis van Vlissingen terecht. In de weeshuisboeken wordt de naam van haar vader vermeld: Hendrik Altaar.
Het is niet duidelijk waarom de kleine Susanna naar het Weeshuis gaat en niet wordt opgevangen door de familie, maar het is heel goed mogelijk dat de familie hier niets over had te zeggen. De stad zag het vaak als haar plicht om de wezen op te vangen en op te voeden tot goede burgers.
Op 23 september 1824 wordt zij in de kolonie Veenhuizen geplaatst door de regenten van het Armen Gast- en Weeshuis te Vlissingen. Na een verblijf in het kinderhuis, komt zij 20 oktober 1832 bij de familie Van Manenberg.
Het gezin van Manenberg komt uit Haarlem. De subcommissie van weldadigheid te Haarlem heeft bericht ontvangen dat zij in de kolonie Veenhuizen helemaal gratis een arbeidershuisgezin mag plaatsen. Daar is ze heel blij mee en ze draagt voor die positie het gezin Van Manenberg voor. Het gaat om Gerrit van Manenberg, geboren op 28 april 1775 en Catharina Doll, geboren op 22 augustus 1784. De kolonieadministratie ziet de eerste 'l' van haar achternaam voor een 'e' aan zodat zij in de kolonie als Doel door het leven gaat. Zij is bezig aan haar tweede huwelijk.
Christiaan Mart(inus) Koch, een zoon uit het eerdere huwelijk van Catharina Doll komt later bij het gezin wonen. Hij behoorde tot de groep Haarlemse wees- en armkinderen die op 19 september 1825 in het kinderetablissement werd opgenomen.
Op 1 oktober 1826 mag het gezin hoeve 76 in de vrije kolonie Wilhelminaoord betrekken. Na een paar maanden, op 3 maart 1827, worden ze overgeplaatst naar hoeve 73 in Willemsoord.
Als de Belgen in opstand komen en zich losmaken uit het koninkrijk der Nederlanden, behoort Christiaan Koch tot de vele koloniebewoners die met de Drentse schutterij ten strijde trekken. Zij vertrekken op 22 november 1830.
In 1832 wordt Susanna Altaart ingedeeld bij het gezin van Manenberg. Op 23 september 1824 is zij in de kolonie geplaatst door de regenten van het Armen Gast- en Weeshuis te Vlissingen. Zij komt 20 oktober 1832 bij de familie Van Manenberg en gaat 23 november 1833 naar een ander gezin.
Het lijkt er op dat Susanna en Christiaan elkaar wel leuk vinden, want in 1834 trouwen ze. Christiaan Koch keerde terug van de strijd tegen de Belgen op 30 juni 1833, loopt daarna weg op 20 juli 1833 maar is 1 augustus weer terug en gaat 18 april 1834 met ontslag. Nauwlettende bestudering van al die jaartallen toont aan dat hij Susanna dus in huize Van Manenberg heeft leren kennen.
De Van Manenbergs komen nogal vaak voor in de zittingen van de kleine raad van Veenhuizen. Regelmatig vragen ze toestemming voor Catharina Doll om naar familie in Haarlem te gaan. Verder zijn er een aantal zaken tegen Gerrit.
Maar de kleine raad is 'peanuts' in vergelijking tot de raad van politie en tucht voor de vrije koloniën. En daar begint de familie vaker op te duiken:
Op 21 december 1833 overlijdt Catharina Van Manenberg - Doll, oud ergens begin vijftig.
Van Manenburg en gezin worden ontslagen uit de kolonie op 2 mei 1835. Ontslagen worden van de kolonie gaat niet zomaar, daar gaat een heel verhaal aan vooraf.
Na het vertrek van de familie wordt er op een rijtje gezet wat er nog over is van de 'eerste mise', of eerste verstrekking die ze bij hun aankomst hebben gehad. Na er eerder al op te hebben gezinspeeld komt Haarlem op 23 mei 1835 met de beoogde opvolger voor de hoeve: de stiefzoon van Gerrit van Manenberg uit het eerdere huwelijk van zijn eerste vrouw Catharina Doll. Hij heet nu Christoffel Martinus Koch, terwijl hij in het kinderetablissement nog Christiaan Mart(inus) Koch heette, maar de geboortedatum is hetzelfde, 14 augustus 1807, dus het zal dezelfde persoon zijn.
Er wordt ook duidelijk waar hij en zijn echtgenote, die nu Susanna Louisa Altaar heet, zich de afgelopen tijd hebben opgehouden: in het huttendorp onder Noordwolde. Met hun dochter Helena Catharina Koch betrekken ze per 19 juni 1835 de hoeve nummer 12 in Willemsoord. Er komt nog een zoontje Jacobus Koch bij maar heel lang duurt het niet.
Bij de raad van politie en tucht van 21 juli 1838 komt een knetterende ruzie met de wijkmeester aan de orde. Susanna heeft dan de kolonie al verlaten, maar Christoffel Martinus komt zich nog verweren. Met weinig succes en drie dagen later loopt ook hij van de kolonie weg. Ze komen nooit meer terug.
Raad van Policie en Tucht in de gewone koloniën van de 21 July 1838
Alle leden zijn tegenwoordig.
Wordt gelezen een proces-verbaal van den Raad van toezigt te Willemsoord van 22 juni jl, houdende beschuldiging tegen den kolonist C.M. Koch, en zijne vrouw, welken den wijkmeester de Nekker op eene verregaande wijze zouden hebben beleedigd.
Den beschuldigden binnen geroepen wordende, is C. M. Koch alleen verschenen, hebbende de vrouw zonder verlof de kolonie verlaten.
C.M.Koch over zijn misdrijf gehoord hebbende, is de raad genoegzaam van zijne schuld overtuigd.
De Raad gelet op art. 2 § a en artikel 3 § 1 van het reglement, waarbij opsluiting van drie tot acht dagen in de strafkamer op diergelijke misdrijven is gesteld,
Besluit
C.M.Koch de straf op te leggen van zes dagen opsluiting in de strafkamer, zullende de vrouw bij hare terugkomst in de kolonien nader voor den raad worden geroepen en overeenkomstig het reglement worden behandeld.
Den beschuldigde binnen geroepen zijnde, wordt hem zulks door de president kenbaar gemaakt.
Cristiaan en Susanne komen uiteindelijk in Haarlem terecht, waar Susanna in 1901 op 89 jarige leeftijd overlijdt.
Met dank aan Wil Schaeckman. Hij wees mijn spontaan op een artikel op zijn website
http://www.schackmann.nl/proefkolonie/Personen/Manenburg.html