Stamboom Donders-Antonis » Joannes Leonardus "Leon" Dirkx (1894-1918)

Afbeelding(en) Joannes Leonardus "Leon" Dirkx

Bronnen

1. Brieven van Leon Dirkx aan zijn religieuze oversten 1916-1918, BR000033

   KADOC (Katholiek Documentatie Centrum) Leuven,
   Archief CICM, dossier 896 betreffende correspondentie Leon Dirkx met generaal overste Mortier.
   
   1. Kaart aan de generaal-overste Mortier, 8 juli 1916
   
   (Voorzijde;)
   
   Post Card (1)
   The adress to be written on this side
   
   (Stempel:)
   Postes Militaires Belgique - België Legerposterij 21-22 9 Vpl [?] 6'
   
   The Very Rev(erend) Father Fl. Mortier (2)
   Superior General of the Belgian Missionarys of Scheut
   Stamford Hill 63
   England London
   
   (Keerzijde;)
   
   8-7-16
   
   Zeer Eerw(aarde) Pater Superior
   
   Ik ben nu 8 dagen in 't Regiment en word het leven in het veldleger stilaan gewoon, het is geen klein verschil vergeleken bij het regelmatige van Auvours (3) of nog van de C(olonne d') A(mbulance) (4). Reeds verscheidene keeren heb ik de gelegenheid gehad de confraters te gaan opzoeken die nog in de C(olonne d') A(mbulance) der Ve div(isie) zijn, alsook den E(erwaarden) P(ater) Van Servijt (5) met fr(ater)s Vercruysse (6) en David (7). Dat is altijd een aangenaam samenkomen. In mijne C(ompagn)ie stel ik het zeer goed. Een der brancardiers is priester, ik heb dus de gelegenheid dikwijls mis te hooren en te Communie te gaan. Van avond ga ik naar de tranches (8) voor 2 dagen en dan op rust. Mijn adres is B 265 3/I (9), mogelijk is het maar voorloopig, want de brancardier dien ik kwam vervangen is reeds hersteld en op de C(ompagn)ie terug. Zullen we nu met 4 blijven? Ik denk van neen.
   
   Mogen de H(oog) H(eilige) harten van J(ezus) en M(aria) mij beschermen.
   U gansch toegenegen zoon in Cordo Mariae,
   
   L. Dirkx C.I.C.M. (10)
   
   B 265 3/I
   
   NOTEN:
   (1) Cursief: voor gedrukte tekst.
   (2) Florent Mortier, Izegem 2 januari 1877 - Brussel 2 oktober 1963. Op 32-jarige leeftijd werd hij de jongste generaal-overste van Scheut. Hij was in die functie van juli 1909 tot juli 1920. Tijdens de Eerste Wereldoorlog verbleef hij te Stamford Hill bij Londen (oktober 1914-20 januari 1919). Hij liet alle jonge theologiestudenten eveneens naar Engeland overkomen. Deze gegevens, en die van de volgende in Leon Dirkx' brieven vermelde personen, komen van www.odis.be.
   (3) Het kamp van Auvours is gelegen in Frankrijk in de gemeente Champagné, 12 kilometer ten oosten van Le Mans. Het kamp werd voor de oorlog als oefenterrein gebruikt door het Franse leger. Op het einde van 1914 werd deze plaats het belangrijkste opleidingscentrum voor de infanterie van het Belgische leger. Op 12 mei 1915 werd het Centre d'Instruction des Brancardiers-Infirmiers (C.I.B.I.) opgericht, opleidingscentrum voor de Belgische brancardiers. Dit waren aanvankelijk vooral religieuze jongemannen. Bronnen: https://martinusevers.org/locaties/auvours/ en http://www.1914-1918.be/brancardier_en_14_18.php.
   (4) C.A. = Colonne d'Ambulance. Een colonne bevatte ongeveer 300 brancardiers, die toegevoegd werden aan een divisie. De brancardiers waren non-combattanten. Zij hadden geen gevechtsfunctie, en waren uit die hoofde officieel gezien geen doelwit van de vijand… In 1914-1915 bleek dat het systeem van colonnes d'ambulances niet goed werkte. In 1915 werd dan ook dat systeem afgeschaft. Voortaan werden dokters en brancardiers verspreid over de eenheden, en in kleine groepjes verbonden aan de bataljons, wiens lot zij deelden. Bronnen: http://www.1914-1918.be/brancardier_en_14_18.php en http://wo1dudzele.brugseverenigingen.be/JUWEELTJES/DANNEELSEDMOND.
   (5) Op www.odis.be heet hij Van Serveyt: André van Serveyt, Blankenberge 8 januari 1890 - Dilbeek 30 januari 1966. Scheutist 1908, priester 20 juni 1915, in 1917 naar Belgisch Kongo.
   (6) Eugeen Vercruysse, Veurne 11 juli 1890 - Roeselare 6 februari 1963. Scheutist 1911, priester 2 febr. 1920, in 1920 naar China.
   (7) Honoré David, Tielt 10 oktober 1890 - Baguio (Filippijnen) 10 september 1966. Scheutist 1911, priester 2 febr. 1920, in 1920 naar de Filippijnen.
   (8) Tranches = loopgraven.
   (9) Volgens http://ablhistoryforum.be/viewtopic.php?p=1598#p1598 is B 265 het postnummer van de eenheid 2e Jagers te Voet IV/1 MG.
   (10) C.I.C.M. = Congregatio Immaculati Cordis Mariae, Congregatie van het Onbevlekt Hart van Maria, in de volksmond de missionarissen van Scheut (deel van de Brusselse wijk Anderlecht).
   
   
   2. Brief aan de generaal-overste Mortier, 11 augustus 1916
   
   Adveniat Regnum Tuum (1)
   
   Hoog Eerw(aarde) Pater Superior
   
   Bij gelegenheid van het aanstaande Maria-feest kom ik U van harte een zalig Hoogdag wenschen. Moge onze Lieve Moeder Maria gansch onze Congregatie steeds blijven beschermen en vooral hare kinderen die in den strijd zijnde zoo zeer hare hulp en bescherming noodig hebben. Wij weten, Hoog Eerw(aarde) Pater Superior met welke vaderlijke bezorgdheid gij voor Uwe zonen bezield zijt en met welke edelmoedige liefde Gij aanhoudend aan hen denkt en voor hen bijzonderlijk bidt. Onze kinderlijke erkentelijkheid en de gehechtheid aan onze duurbare Congregatie weze uwen troost. Ja, wij zijn gelukkig Scheutist te zijn, kinderen eener Congregatie, zendelingen in dit leven dat zoozeer aan het missieleven gelijken moet!
   Voor mij, alhoewel ik maar alleen Scheutist ben in 't regiment is 't mij nog al dikwijls mogelijk de andere confraters der 5e L.A. (2) te zien. Bizonder die aan de C(olonne d') A(mbulance) vast zijn, iedermaal dat ik op rust was ging ik hen opzoeken. O quam bonum et jucundum (3)… dan. Nu hebben ze wat meer werk gekregen en worden naar de postes de secours gestuurd waar ik hen licht tegenkom.
   Geve Maria dat we allen tot het laatste toe mogen getrouw blijven.
   
   Hoog E(erwaarde) P(ater) Superior, uw vaderlijjken zegen A.U.B.
   uw onwaardige zoon in C.I.M. (4)
   L. Dirkx
   11-8-16
   
   B 265 2/I
   
   NOTEN:
   (1) Uw koninkrijk kome.
   (2) Waarschijnlijk betekent dit: de Ve L(egerdivisie Colonne d') A(mbulance).
   (3) Psalm 133, 1; Ecce quam bonum et quam jucundum habitare fratres in unum. In de Willibrordvertaling van 1991 vertaald als "Zie hoe goed, hoe weldadig broeders te wezen en samen te zijn".
   (4) Bedoeld zal zijn: CICM, Congregatio Immaculati Cordis Mariae.
   
   
   3. Brief aan de generaal-overste Mortier, 3 januari 1917
   
   Adveniat Regnum Tuum
   
   Hoog Eerwaarde Pater Superior
   
   Hiermede ben ik uiterst gelukkig U mijne hartelijksche heilwenschen toe te sturen voor 't jaar 1917.
   Zalig Nieuwjaar. Moge onze Lieve Heer U sterken en zegenen, Hem ter eere, en onze lieve Congregatie en vele zieltjes ten bate. Voor Kerstmis zijn wij gedrieën van 't 2e Jagers (1) f(raters) Bril (2), Cuypers (3) en ik, naar Tréport (4) op verlof geweest, 't was de 2e maal dat ik er ging. Het heeft ons waarlijk deugd gedaan eenige dagen bij dien goeden P(ater) Van Zuyt (5) en onze dierbare confraters te mogen doorbrengen. Hartelijk dank aan U, hoog eerwaarde Pater Superior, omdat gij ons zoo aangename stonden tracht te verschaffen te midden van ons soldatenleven.
   Mag ik U, hoog eerwaarde Pater Superior, de toelating verzoeken om de volgende maal naar Lourdes te gaan, gezien nu de omstandigheden en voorwaarden zoo gunstig zijn. Welke schoone gelegenheid om er het graf mijner zuster te bezoeken, die er in bedevaart ging en stierf. (6)
   Ik bied U, hoog eerwaarde Pater Superior op voorhand hartelijken dank alsook de verzekering mijner kinderlijke verkleefdheid.
   
   uw onwaardige zoon in C.I.M.
   Leon Dirkx
   3/1/17
   
   P(ost) S(criptum)
   Mijn adres is voortaan C 79 2e Cie
   
   NOTEN:
   (1) Volgens https://www.wardeadregister.be/nl/dead-person?idPersonne=16548 was Leon ingedeeld bij "T.A.S.I. / C.A. 5 D.A. (2 Ch à P)", hetgeen volgens Willem Segers, Projectmedewerker Dienst Herinnering War Heritage Institute, staat voor Troupes Auxiliaires du Service d'Intendance" (T.A.S.I.; de Hulptroepen van de Intendancedienst), Colonne d' Ambulance 5de legerdivisie en vervolgens 2de Chasseurs à Pièd (Jagers te Voet). De volgorde van een legerformatie was als volgt: Legerdivisie - gemengde brigade - Regiment - Bataljon - Compagnie - Peloton - Sectie (Thijs Goessens: Belgische Regimentsgeschiedenissen over de infanterie tijdens de Eerste Wereldoorlog, Universiteit Gent 2008).
   (2) Frans Bril, Stabroek 25 januari 1894 - Schilde 9 augustus 1979. Priester 24 sept 1922, in 1923 naar China.
   (3) August Cuypers, Lillo 5 oktober 1894 - Schilde 8 december 1975. Priester 24 sept 1922, in 1923 naar Belgisch Kongo.
   (4) Gelegen in Normandië, Frankrijk.
   (5) Albert van Zuyt, Staden 31 augustus 1882 - London 3 januari 1955. Tussen 1916 en 1918 was hij overste van de confraters-soldaten in het Franse Tréport.
   (6) Maria Joanna Catharina Dirkx, geboren te Turnhout 28 nov. 1891, overleed te Lourdes in l'hôpital Saint-Frai op 10 mei 1902 op tienjarige leeftijd. Zij was daar met een bedevaart zonder haar ouders. Leon was toen nog maar zeven jaar.
   
   4. Brief aan de generaal-overste Mortier, 20 januari 1917
   
   Leonard Dirkx
   
   A(dveniat) R(egnum) T(uum)
   
   Ja (1)
   
   Hoog Eerw(aarde) Pater Superior
   
   Mag ik U als 't U belieft verzoeken om de toelating met de aanstaande verlofdagen naar Lourdes te gaan. Gaarne zou ik er het graf gaan bezoeken mijner zuster die er vóór 10 jaren ziek en ongeneesbaar naar toe trok om O(nze) L(ieve) V(rouw) te vragen wat de geneeskunde haar niet geven kon. O(nze) L(ieve) V(rouw) hield ze daar. Mijne dierbare zuster stierf er en werd begraven te Lourdes.
   Ik voorzie vooral het genoegen dat ik zou verschaffen aan mijne goede ouders zoo ik na den oorlog hun daaromtrent bijzonderheden kon mededeelen (2).
   Hoog Eerw(aarde) Pater Superior, vergeef mij zoo kort te zijn, en mijn gekribbel, ik zit in de loopgraaf en 't is er koud. Anders gaat alles wel; denkelijk mag ik binnen 8 dagen mijn nieuwe aanvraag doen voor een congé (3).
   Ik breng U, Hoog Eerw(aarde) Pater Superior, de eerbiedige groeten van de confraters Bril en Cuypers (4) en blijf U altijd en in alles onderdanig.
   Mij helpe het Onbevlekt Hart van Maria.
   
   uw onwaardige zoon in Xo (5)
   Leonard Dirkx
   C 79 2e Cie
   20/1/17
   
   NOTEN:
   (1) Het woord "Ja" (blijkbaar als toestemming op het verzoek) en de onderstreping van de woorden "Mijne dierbare zuster stierf er en werd begraven te Lourdes" zijn met potlood gedaan, en denkelijk van de hand van Fl. Mortier.
   (2) Onzeker is of zijn ouders ooit geweten hebben dat hij in Lourdes is geweest. Uit zijn brieven aan pater Van Zuyt blijkt dat Leon minstens twee keer een kaart of brief heeft ontvangenvan zijn familie uit bezet Turnhout. Een prentbriefkaart uit Parijs met een foto van Leon Dirkx als brancardier voor een geschilderde Lourdesgrot was later (of nog tijdens de oorlog?) in het bezit van zijn ouders. Zij kregen na de oorlog fotootjes in bezit van Leon in zijn doodskist, van zijn uitvaartmis en uitvaartstoet in Westvleteren, en twee van hem met fraters Jan Cops en August Cuypers voor een legertentje (aan het front). Cops sneuvelde op 5 november 1918, zes dagen voor de wapenstilstand. Cuypers overleefde de oorlog en werd in 1923 uitgezonden als priester-missionaris. Of hij ooit de ouders van Leon heeft ontmoet is onbekend.
   (3) Congé = verlof.
   (4) August Cuypers, Lillo 5 oktober 1894 - Schilde 8 december 1975. Priester 24 sept 1922, in 1923 naar Belgisch Kongo.
   (5) Xo = Christo.
   
   
   5. Kaart aan de generaal-overste Mortier, (stempel) 20 februari 1917
   
   (Voorzijde met foto van militairen bij het graf van de H. Theresia van Lisieux (1), toen nog op het kerkhof;)
   "Mes frères combattant à ma place, et moi je me tiends près du trône de Dieu…. Je prie pour ceux qui combattent." Sr. Thérèse de l'Enfant Jésus
   
   Un des nombreux groupes de soldats qui sont venus prier sur la tombe de Sr. Thérèse de l'Enfant Jésus pendant la guerre (1915). La croix disparait sous les photographies et les fleurs.
   
   (Keerzijde;)
   
   (Stempel:)
   Paris - Gare d'Austerlitz (2) 20 Fevr 20.30
   
   (in de linkermarge:)
   
   One of the many groups of soldiers who have come to pray at the tombe of Sr. Teresa of the Child Jesus during the war (1915). The Cross is hidden under photographs and flowers.
   
   (rechts Adresse:)
   
   The Very Rev(erend) Father Mortier
   Superior General of the Belgian Missionarys of Scheut
   Stamford Hill 63
   London England
   
   (links:)
   Hoog Eerw(aarde) Pater Super(ior)
   
   Ik ben op weg naar Lourdes, dank U van harte en zal niet nalaten U en gansch onze duurbare Congregatie aan Onze Goede Moeder aan te bevelen en uwe eerbiedige groeten over te brengen aan E(erwaarde) H(eer) De Smet (3).
   Uw dankbare doch onwaardige zoon in C. Im. M. L. Dirkx
   
   
   (in linkerbovenhoek ondersteboven geschreven:)
   
   L. Dirkx
   C 79 2e Cie
   A.B. en campagne
   
   NOTEN:
   (1) Lisieux is evenals Tréport gelegen in het Franse Normandië. Het is goed mogelijk dat Leon bij een verlof aldaar ook deze bedevaartstad bezocht en toen deze kaart kocht.
   (2) Waarschijnlijk is deze kaart dus geschreven of toch verstuurd op het treinstation Gare d'Austerlitz in Parijs. Het stempel geeft ook het tijdstip aan: 20.30 uur.
   (3) Wellicht Remi De Smet (hoewel Dirkx hier niet spreekt van een pater), Sint-Lievens-Esse 21 december 1862 - Sleidinge 1 februari 1947. Scheutist 1884, priester 20 nov 1887, in 1888 naar China; pastoraal werk in het Engelse Liverpool van 1915 tot 1929.
   
   
   6. Kaart aan de generaal-overste Mortier, (stempel) 25 februari 1917
   
   (Voorzijde met foto van;)
   
   LOURDES L'Esplanade et la Basilique
   
   (Keerzijde;)
   
   (Stempel:)
   LOURDES H(AU)TES PYRENEES 18.45 25-2 17
   
   (rechts Adresse:)
   
   The Very Rev(erend) Father Fl. Mortier
   Superior General of the Belgian Missionarys of Scheut
   Stamford Hill 63
   London England
   
   (rechterbovenhoek:)
   
   C(orrespondance) M(ilitaire)
   
   (links:)
   Hoog Eerw(aarde) Pater Superior
   
   Ik ben hier dus goed toegekomen aan den voet van Maria's Genadeoord en heb onze Goede Moeder mijne kinderlijke hulde gebracht en haar o(nze) l(ieve) Congregatie aanbevolen. Ook heb ik reeds de gelegenheid gehad te kunnen bidden op het graf mijner geliefde zuster; 't was de E(erwaarde) H(eer) De Smet wien ik Uwe groeten bracht die er mij naar toe leidde. Ik verheug mij H(oog) E(erwaarde) P(ater) Superior met uwe toelating en onder uwen vaderlijken zegen hier eenige dagen te mogen doorbrengen.
   
   Uw gansch toegenegen zoon in Xo
   Leon Dirkx
   
   C 79 2e Cie
   A.B.
   
   
   7. Brief aan de generaal-overste Mortier, 27 oktober 1917
   
   Dirkx Leonard
   D 169 2e Cie
   A(dveniat) R(egnum) T(uum)
   
   
   Hoog Eerwaarde Pater Superior
   
   Bij gelegenheid van uw feest komen wij volgaarne U onze beste wenschen toesturen en U tevens onze oprechtste gevoelens van kinderlijke trouw vernieuwen. Sinds meer dan 3 jaren, dat ons dierbaar Vaderland in den smeltkroes der oorlogsbeproeving lijdt, heeft onze dierbare Congregatie daarin haar deel gehad, en 't moet U, als vader diep in 't harte getroffen hebben. Onze kinderlijke gebeden zijn U steeds bij gebleven en hebben voor U sterkte en troost gevraagd, terwijl onze gehechtheid en trouw aan U en aan onze Congregatie U een steun was in al Uwe ondernemingen. Vandaag bidden we met verdubbelde vurigheid om 's Heeren milden zegen over U. Mocht weldra de tijd der beproeving een einde nemen en mochten wij allen gelouterd en gesterkt wederkeeren naar Scheut.
   Mochten we van dag tot dag meer ijveren tot het verwezentlijken van ons grootsch ideaal, ons eigen zaligheid, Godes eer en het heil der zielen. Dit zijn onze vurigste wenschen van elken dag.
   Aanvaard, Hoog Eerwaarde Pater Superior deze, onze oprechtste wenschen ten blijke van onze kinderlijke trouw en geef ons A.U.B. uw vaderlijken zegen.
   
   Uw onwaardige Zoon in C.I.M.
   L. Dirkx
   
   Frans Bril
   Aug. Cuypers (1)
   
   Belgisch front den 27-X-'17
   
   D 169 2e Cie
   
   NOOT:
   (1) Deze twee laatste namen in hun eigen handschriften.
   
   
   KADOC (Katholiek Documentatie Centrum) Leuven,
   Archief CICM, dossier 3095 betreffende correspondentie van Leon Dirkx met pater Van Zuyt, overste van de confraters-soldaten in het Franse Tréport.
   
   
   1. Kaart aan pater Van Zuyt, 5 juli 1916
   
   A(dveniat) R(egnum) T(uum) Tranches (1) 5 juli 1916
   
   E(erwaarde) Pater
   Ik schrijf u vanop picket. (2) Op zondag 25 Juni in de C(olonne) A(mbulance) aangekomen werd ik op donderdag reeds naar 't 2e reg(iment) jagers gezonden. Ik heb een goede C(ompagn)ie, en een der brancardiers is priester (M(eeste)r Loos (3) - de c(on)fr(aters) hebben hem in Auvours wel gekend). Verschoon mij, E(erwaarde) P(ater), als ik U zulk gekribbel stuur, in potlood en... op een postkaart - inkt en postpapier ontbreekt me hier. Hoe stelt het de canarievogel, moest hij nu hier staan 't ware zeker "queue humide". (4) Ik dank U hartelijk, alsook Mâ!, voor uwe goede zorg en hoop nog wel eens langs Tréport op congé te komen.
   Oremus multum pro invicem (5) bijzonder binst (6) deze octaaf van 't Congregatiefeest. Gansch de uwe in C.I.C.M.
   L. Dirkx C.I.C.M.
   
   (Op de keerzijde, die eigenlijk de voorzijde is;)
   
   POST CARD
   The adress to be written on this side
   
   A(dveniat) R(egnum) T(uum) Rekening (7) maand Juni
   
   Uitgaven Mondbeh(oeften) en logem(ent) 13,80 fr(ancs)
   Schrijf + rookgerief 2,40
   Trein (congé Tréport) 12,85
   Extra reparatie horloge 6,-
   wijn 1,25
   Varia 0,10
   36,40
   
   Inkomsten
   In bezit op 1 Juni 34,30
   inkomsten 24,30
   58,60
   
   Blijft in bezit op 1 Juli 58,60 fr(anc)s
   -36,40 "
   22,20 "
   
   NOTEN:
   (1) Opmerkelijk is deze plaatsaanduiding: hij schrijft daadwerkelijk vanuit de loopgraven.
   (2) Tijdens zijn piket deed hij daadwerkelijk dienst als brancardier, dus kon meteen ingeschakeld worden voor gewonden- of dodenvervoer.
   (3) Jozef Loos, Minderhout 2 februari 1890 - Emblem 28 september 1955. Priester 30 mei 1914, legeraalmoezenier 1915-1919, en eerder leraar.
   (4) Queue humide = letterlijk: nat-staart.
   (5) Oremus multum pro invicem = Laten wij veel voor elkaar bidden.
   (6) Binst = gedurende.
   (7) Blijkbaar moesten de fraters rekening en verantwoording afleggen wat hun uitgaven en inkomsten betreft aan hun Congregatie in de persoon van pater Van Zuyt in Tréport.
   
   
   2. Brief aan pater Van Zuyt, 6 augustus 1916
   
   A(dveniat) R(egnum) T(uum) Loopgracht 6-8-16
   
   Zeer Eerw(aarde) Pater
   
   't Is er hier kalm en overheerlijk weer. Ik heb er van geprofiteerd om mijne maandelijksche afzondering te doen en nu wil ik nog eenige oogenblikken aan correspondentie besteden.
   De dagen die men in de loopgrachten doorbrengt zijn allerbest geschikt voor de geestel(ijke) afzondering. Als ze niet bombardeeren vindt men er tijd en eenzaamheid te midden die wijdsche woestenij van het oorlogsveld. Niet moeilijk is het dan zijn hart tot God te verheffen die daarboven heerscht als de eenige Meester, zonder wiens toelating geen haarpijl van ons hoofd kan vallen. Maar toch.. mediteeren is me zoo moeilijk, dat het wel een aanhoudend verstrooid zijn gelijkt. Ook zou ik u willen vragen E(erwaarde) Pater, als U kunt me een heel klein meditatieboekje aan de hand te doen, dat zou me behulpzaam zijn.
   U zult ook wel maken aan de rekening van Julimaand, dat mijne fondsen niet zeer hoog meer staan. En daar de Congregatie er nu ook niet te warm in zit vraag ik U de toelating mij tot mijne familie in Holland (1) te mogen wenden om wat geld.
   Buiten meditatie dus en parte monnaie (2 hoofdzaken nochtans) loopt alles op wieltjes! Dikwijls zie ik de c(on)fr(aters) in de C(olonne) A(mbulance) alsook E(erwaarde) P(ater) Van Servijt met zijn 2 brancardiers. Die bezoeken doen me altijd veel deugd. Me dunkt E(erwaarde) P(ater) de Villa Heloise (2) moet niet veel trek hebben voor 't oogenblik, en nochtans 't is nu de schoonste tijd om op verlof te komen hé! Verscheen de "Scheutist" in Juli niet? Hartelijke groeten aan de familie. Op voorhand zalig Hoogdag van 15 Oogst. (3)
   Uw toegenegen zoon in Ko (4)
   L. Dirkx C.I.C.M.
   
   
   NOTEN:
   (1) Vader Leonardus Dirkx was afkomstig van het Noord-Brabantse Reusel.
   (2) Naam van de villa waar pater Van Zuyt in Tréport verbleef.
   (3) Oogst(maand) is een oude benaming voor augustus. Op 15 Augustus viert de Kerk Maria Tenhemelopneming.
   (4) Ko = Kristo (d.w.z. in Christus).
   
   
   3. Brief aan pater Van Zuyt, 11 september 1916
   
   Ons toekome Uw Rijk! 11-9-16
   
   Zeer Eerw(aarde) Pater
   
   Daar vind ik nu juist een kaart ten halve, dateerend van midden Oogst waarin ik U vroeg naar de nummers 2 en 3 van de Scheutist. Ik stond in tusschen tijd te wachten naar de genoemde nummers - niets uit Le Tréport. Zoo bleef ik wachten tot ik er mij nu eindelijk weer toe besloot te schrijven, misschien, dacht ik, is E(erwaarde) P(ater) van Zuyt nog in 't zalig gedacht dat mijn adres is B 226, zooals staat in den adressenlijst van het oogstnummer. Nu dat is lelijk mis - schrijf dus A.U.B. B 265 2/I.
   Alles goed aan 't front. Ik heb renfort (1) gekregen in mijn bataillon, namelijk fr(ater) Cuypers. We zien elkander zeer dikwijls. Gisteren gingen we samen naar de C(olonne) A(mbulance) der 5e D(ivision d')A(rmée) waar 't feest van 8 Sept(ember) (2) onder Scheutisten zou gevierd worden.
   We waren daar een twaalftal Scheutisten der 5e D(ivision d')A(rmée). fr(ater) Van Belle (3) en Drossens (4) hadden gezorgd voor chocolade en en lekkere boere Kramikken. (5) We koutten (6) daar wat gezellig onder malkaar over Scheut, Leuven enz(ovoorts) enz(ovoorts) en we keerden zoo voldaan en gelukkig naar ons kantonnement (7) terug. We hadden weer eens te samen geweest met onze goede confraters, die we des te meer beminnen naarmate we van hen gescheiden zijn, we hadden hen gezien, den blijden lach op het gelaat, en de gulle broederlijke liefde in gansch hun doening. (8) En we moesten 't malkander eens zeggen dat we ondanks alles de gelukkigste menschen der wereld zijn. Dat we zijn waar God het wil, in Jezus' en Maria's handen.
   De C(olonne) A(mbulance) loopt stilaan leeg aan Scheutisten. fr(ater) Cops (9) is naar de C(ompagn)ie de Réhabilitation (10), fr(ater) Quintens (11) naar 't 1e piotten (12), fr(aters) Bril en Cuypers naar 't 2e jagers, en nu vandaag vertrekt fr(ater) Bollen (13) ook nog naar 't 1e linie. Daar blijven dus nog: fr(aters) Puttemans (14), Drossens, Leemans (15) en Van Belle.
   In den engeren kring van ons bataillon nu hebben we elken rusttijd een dag dat de E(erwaarde) H(eer) Legrand (16), oud-superior van 't Groot Seminarie van Brugge, een geestelijke afzondering komt geven. Flink, zoo iets hoor! In mijne C(ompagn)ie ben ik met een schoolmeester branc(ardier) en een oud-soldaat. Van godsdienst weten ze niet veel. De brancardier die ik hier vervang is een seminarist van Doornik die den clerus juist niet veel eer aandeed. Spijtig, hij heeft een slechten indruk nagelaten op de soldaten, nopens de geestelijken. Gelukkiglijk zijn de jongens blij er van af te zijn. Een klein gebedje A.U.B. voor mijne jongens.
   Hopende wat nieuws uit le Tréport te vernemen zeg ik U E(erwaarde) P(ater) bij voorbaat dank en blijf U gansch onderdanig
   in Co Jesu et Mariae (17)
   L. Dirkx C.I.C.M.
   
   Rekening maand Oogst
   
   In bezit op 1 Oogst 13,45 f(rancs) in totaal 24,55 f(rancs)
   Ontvangen 11,10
   
   Uitgaven Mondbeh(oeften) 11,05
   Kleed 0,55 24,55 f(rancs)
   Schrijfger(ief) 0,10 -12,45
   Rookger(ief) 0,25 12,10 fr(anc)s
   Varia 0,50 In bezit op 1 Sept(ember)
   12,45
   
   Deo Gratias
   
   NOTEN:
   (1) Renfort = versterking.
   (2) Op 8 september viert de Kerk het feest van Maria Geboorte.
   (3) Juul Van Belle, Herzele 1 april 1895 - Leuven 2 februari 1923, priester gewijd kort voor zijn sterven op 24 sept 1922.
   (4) Gustaaf Drossens, Lokeren 3 juni 1892 - Lokeren 1 juni 1962. Priester 10 aug 1921, in 1922 naar Belgisch Kongo.
   (5) Een kramiek is een krenten- of rozijnenbrood.
   (6) Kouten = praten, kletsen, buurten.
   (7) Kantonnement: legerkamp, kwartier.
   (8) Doening = huis, verblijfplaats.
   (9) Jan Cops, Zutendaal 24 juli 1896 - Ertvelde 5 november 1918 (gesneuveld).
   (10) C(ompagn)ie de Réhabilitation = Eerherstelcompagnie. Volgens http://www.ablhistoryforum.be/viewtopic.php?f=18&t=812&p=3189&hilit=Compagnie+de+R%C3%A9habilitation#p3189 kwam een gestrafte militair in de Compagnie voor Eerherstel terecht nadat hij drie maanden van zijn straf in de Tuchtcompagnie had uitgezeten.
   (11) Richard Quintens, Sint-Truiden 18 mei 1892 - Singapore 20 januari 1959. Priester 21 nov 1920, in 1922 naar China.
   (12) Volgens het in 1918 verschenen boekje "Soldatenleven" van Fr. Evermar Van Moere, aangehaald in http://www.ablhistoryforum.be/viewtopic.php?f=18&t=812&p=3189&hilit=Compagnie+de+R%C3%A9hVabilitation#p3189, betekent "piotten" "linietroepen". De aanduiding "1e piotten" zal dus wel slaan op het 1e Linieregiment.
   (13) Jozef Bollen, Zutendaal 4 maart 1895 - Luluaburg 27 september 1943. Priester 23 sept 1923, in 1924 naar Belgisch Kongo.
   (14) Juul Puttemans, Bonheiden 1 april 1891 - Schilde 29 december 1984. Priester 21 nov 1920, in 1921 naar USA.
   (15) Jozef Leemans, Vremde 17 oktober 1894 - China 26 december 1925. Priester 10 aug 1921, in 1922 naar China.
   (16) Amatus Legrand, Ieper 24 november 1884 - Brugge 28 november 1972. Priester 19 dec 1908, per 14.10.1914 brancardier en per 29.01.1916 adjunct-legeraalmoezenier.
   (17) Hoogstwaarschijnlijk "in Cordo", dus in het H. Hart van Jezus en Maria.
   
   
   4. Brief aan pater Van Zuyt, 10 oktober 1916
   
   [Omslag voorzijde, met deels leesbaar stempel Belgische Legerpost en poststempe Seine-Maritime:]
   
   G.M.
   K.D.
   
   Wel Eerw(aarde) Pater Van Zuyt
   Rue des Chantiers 9
   Le Tréport
   France
   
   [Omslag keerzijde:]
   L. Dirkx
   B 265 2/I
   Belgisch Veldleger
   
   [Briefinhoud:]
   
   
   A(dveniat) R(egnum) T(uum) 10/10/16
   
   Wel Eerw(aarde) Pater
   Ik heb uwen brief van 20/9 ontvangen en dank U hartelijk bij voorbaat voor het meditatieboekje.
   Geen bijzonder nieuws al dees kanten. Ik zend U hierna de rekening van September, 't is wel wat laat maar de tranchee-dienst maakte het zeer moeilijk om vroeger te schrijven.
   Oremus multum pro invicem.
   Uw zoon in C.J.M.
   L. Dirkx
   
   A(dveniat) R(egnum) T(uum)
   
   Maand September
   
   In bezit op 1 September 12,10 fr(anc)s
   Ontvangen solde 11,70 fr(anc)s
   van E.P. Brusseleers (1) 5,00 fr(anc)s
   28,80 fr(anc)s
   Uitgegeven
   Mondbehoeften 6,70 fr(anc)s
   Leer- en schrijfgerief 1,25 "
   Kleeding 1,10 fr(anc)s
   Rookgerief 1,40 "
   Varia 0,50 "_____
   10,95 fr(anc)s
   
   Blijft in bezit 28,80 fr(anc)s
   op 1 Oktober -10,95
   19,95 fr(anc)s (2)
   
   L. Dirkx
   L.D.M.
   
   
   NOTEN:
   (1) E(erwaarde) P(ater) Brusseleers: waarschijnlijk wordt bedoeld Louis Brusselaers, Turnhout (evenals Leon Dirkx) 9 maart 1890 - Lier 21 augustus 1930. Priester 20 juni 1915, in 1917 naar Belgisch Kongo.
   (2) Met een rekenfout.
   
   5. Brief aan pater Van Zuyt, 3 november 1916
   
   A(dveniat) R(egnum) T(uum) 3/11/16
   
   Wel Eerw(aarde) Pater Overste
   
   Ditmaal ontving ik het octobernummer van "Cor unum a anima una" (1), besten dank ervoor. Nog eens hebben we een reeks trancheedagen achter den rug die nogal rustig geweest zijn. Nu zijn we weer aan de rust en zullen dus de gelegenheid hebben woensdag 8 Nov(ember) E(erwaarde) P(ater) De Vloo's H. Eeremis bij te woonen (2). We ontvingen brieven van fr(ater) Michielsen (3) uit Auberville. Onze frater vertelt ons dat daar het gevaar van roepingsverlies zoo groot is. Ja, jongen zei fr(ater) Cuypers, dat kan ik goed gelooven. Hier zijn we zoo omtrent als te Esch in den tijd. "Tamquam nihil habentes et omnia possidentes." (4) Hier in ons armoe zijn we gelukkig, en beseffen meer hoe gelukkig we waren in Scheut en Esch. Waren we achteruit en zaten we daar in betrekkelijke weelde hoog en droog zonder het frontleven ooit gekend te hebben, wie weet of we ook niet spoedig scheef zouden loopen. En dat is waar, zoo dikwijls wij bijeen zijn of samen ergens naar toe gaan komt 't gesprek op Scheut of Esch en dan moeten we het malkander zeggen hoe gelukkig we zijn Scheutisten hier op 't front zulken steun te hebben van oversten en confraters. Gisteren gingen we fr(ater) Speltinx (5) opzoeken en vonden hem heel ernstig verdiept in de lezing ter boekerije van de 5e L.A. (6) Als we huiswaarts keerden was 't uur dat men patatten (7) uitdeelt voorbij, we moesten dus trachten ergens aan eten te geraken. Dus een brood gekocht en een potje "jam" (8), in een weide op 'nen wagen gekropen en 't smaakte, we dachten ons op conge in Esch en 't was "tamquam nihil... et omnia" (9). fr. Cuypers vertelde mij dat hij U geschreven heeft over ons vurig verlangen op conge te gaan naar Lourdes (rond 9 Febr(uari). 't Word stilaan winter en ze zijn bezig wat ondergoed uit te deelen. Ik hoop mijn paart (10) te krijgen want ik zal het best kunnen gebruiken peis (11) ik.
   Hierbij zend ik U de rekening van maand October.
   Wel Eerw(aarde) Pater, hiermede eindig ik en vraag U uw besten zegen.
   Gansch de uwe in C.J.
   L. Dirkx
   B 265 2/I
   
   NOTEN:
   (1) Blijkbaar een tijdschrift of blad. Vertaald betekent het: één van hart en één van geest (of ziel).
   (2) Edmond Devloo, Oostvleteren 11 juli 1891 - Brugge 3 oktober 1974. Hij werd priester gewijd op 29 sept. 1916 (vandaar de vermelding van de Eremis, d.w.z. een eerste H. Mis op een bepaalde plek), en vertrok in 1919 naar China.
   (3) Jozef Michielsen, Berchem 10 mei 1895 - Antwerpen 15 november 1978. Priester 10 aug 1921, in 1922 naar China.
   (4) Citaat van 2 Kor. 6, 10: wij zijn als niets hebbende, en nochtans alles bezittende (Statenvertaling).
   (5) Eduard Speltincx, Loenhout 14 september 1890 - Schilde 27 oktober 1985. Priester 21 nov 1920, in 1921 naar China.
   (6) Moet dit wellicht C.A. voor C(olonne d')Ambulance zijn?
   (7) Patatten = aardappelen.
   (8) Volgens het Etymologisch woordenboek komt het woord "jam" voor confiture in het Nederlands voor het eerst voor in 1910, dus wellicht gebruikt Leon daarom voor dit relatief nieuwe begrip de aanhalingstekens.
   (9) Als niets... en alles.
   (10) Paart = part, deel.
   (11) Peizen = peinzen, denken.
   
   6. Brief aan pater Van Zuyt, 25 december 1916
   
   Adveniat Regnum Tuum Kerstdag 1916
   
   Zeer Eerw(aarde) Pater
   
   Zalig Kerstfeest aan U en alle confraters in verlof te Tréport. We zijn hier weer gedrieën op "poste de secours" (1) en hebben de gelegenheid gehad eene nachtmis bij te woonen. 't Was niet veel, maar we hebben toch eenigszins kunnen vieren. We hebben op dezen nacht bij 't Goddelijk Kindje onze goede moeder de Congregatie niet vergeten. Geen kerstnacht vroeger waren we misschien meer gelijkvormig met het Kindeke van Bethlehem en daarom moeten onze schamele gebeden den lieven Jezus dubbel aangenaam zijn hoop ik. Alhoewel oorlog, en dat alles in 't leger zijn gewoonen gang gaat voelt men hier toch dat het Kerstdag is. Duitschers of Engelschen schieten geen schot, de Belgen trekken om 't half uur 1 of 2 kanonschoten, als om d'anderen uit te dagen en dan is alles weer stil. Ik maak van de gelegenheid gebruik om U, Zeer Eerw(aarde) Pater, nogmaals hartelijk te bedanken voor het gulle onthaal dat U en Uwe achtbare familie ons gedaan hebt, alsook voor de bezorgdheid waarmede U waakt over ons geestelijk en tijdelijk welzijn.
   Wij zeggen U van harte dank en vragen U onze dankbare groeten alsmede onze beste heilwenschen voor Kerst- en Nieuwjaarsfeest aan uwe achtbare familie te willen overbrengen.
   Zeer E(erwaarde) Pater, Uw besten zegen a.u.b.
   
   devotissimus tuus (2) in C.I.M.
   L. Dirkx
   B 265 2/I
   
   Gloria in Excelsis Deo
   
   NOTEN:
   (1) Poste de secours = hulpverbandplaats, denkelijk verder weg van de loopgraven, achter de linies.
   (2) Devotissimus tuus = de U toegewijde
   
   7. Kaart aan pater Van Zuyt, (stempel) 25 februari 1917
   
   (Voorzijde met stempel "LE TRÉPORT...(verder onleesbaar)"
   en met foto van;)
   
   LOURDES La Basilique et le Pic du Jer - L.L.
   
   (Keerzijde;)
   
   CARTE POSTALE
   
   (Stempel:)
   LOURDES H(AU)TES PYRENEES 18.15 25-2 17
   
   (rechtsboven:) C(orrespondance) M(ilitaire)
   
   (rechts Adresse:)
   
   Wel E(erwaarde) P(ater) Van Zuyt
   Rue des Chantiers 9 (1)
   le Tréport
   (seine-infer(ieur)
   France
   
   (links:)
   
   CORRESPONDANCE
   
   Van aan de voeten van O(nze) L(ieve (V(rouw) van Lourdes groet ik U en al de confraters daar op verlof. Het doet zoo'n deugd zich hier te bevinden in Maria's genadeoord. Ik vergeet er U niet, en beveel gansch onze Congregatie dagelijksch aan O(nze) L(ieve) Moeder.
   Uw toegenegen zoon in C. Im.
   Leon Dirkx
   C 79 2e Cie
   A.B.
   
   NOOT:
   (1) Zie http://www.street-view-maps.nl/Rue+des+Chantiers+9+le+Tréport%2C+france. Het huis nummer 9 is in 2018 nog steeds hetzelfde als van toentertijd.
   
   8. Brief aan pater Van Zuyt, 3 april 1917
   
   A(dveniat) R(egnum) T(uum) Belgisch Front, 3 april 1917
   
   
   Zeer Eerw(aarde) Pater
   
   Ik heb eergisteren Uwen brief en 't geld ontvangen. Hartelijk dank hoor. Renfort is altijd welkom natuurlijk, alhoewel ik er nu toch beter voorzat dan in Oogst laatstleden.
   Voor de boekjes "Vive Dieu" (1) hebben we reeds naar E(erwaarde) P(ater) Bruynseels (2) geschreven die ons beloofd heeft er eentje af te zenden. Wanneer ik nog eens naar Tréport komt zoo gauw ik kan; maar ge weet wel dat ik laatst naar Lourdes geweest ben. In alle geval zou ik U vragen mij een certificaat te willen opzenden om zeker binnen 't maand te kunnen komen.
   In C 79 gaat het nog al goed, de moraal staat er altijd hoog. We zitten nu in de tranches, "in 't gevaar" zou Speltinx zeggen, maar we hopen toch met Paschen er uit te zijn en paascheiers te gaan eten bij E(erwaarde) P(ater) Renson. (3)
   fr(ater) Schiltz (4) is aan de beterhand en vreest maar dat de bondgenooten te rap zouden voortgaan (5) en hem hier als sukkelaar achterlaten.
   fr(ater) Cuypers zou willen afkomen, maar hij is te vaderlandslievend. Hok wil eerst deze trancheeperiode uitdoen.
   Ik heb overlaatst mijn eerste kaartje ontvangen van huis sedert ik in 't leger ben. Mijn broer (6) schrijft me dat alles nog goed gaat (!); dat er in Turnhout 6 postulanten zijn voor Scheut; zoo zegt hij: "Met de hulp van Jezus' H(eilig) Hart zal ik wel in Scheut aanlanden, zoo is toch mijne beslissing (der roepingsretraite) en 'k hoop wel mijne roeping. Wij zijn met 6 van Turnhout tot hiertoe. Allen externen". (7)
   fr(ater) Cuypers komt me hier opzoeken in mijn abrike (8), hij vertelt me dat ik zoo een beetje moet vertellen over de gevaren van den slechten secteur (9) daar we nu zitten. 't Is bijna of we aan 't strand van Tréport zitten, nu daar kunt ge al niet veel van vertellen, he ! dus zal ik maar eindigen met U en al de confraters daar op conge een zalig Paschen te wenschen. Mochten onze mannen talrijk hunnen paaschplicht (10) volbrengen.
   Uw dienaar in C.Im.M.
   L. Dirkx
   C 79 2e Cie
   
   NOTEN:
   (1) Vive Dieu = Leve God.
   (2) Jozef Bruynseels, Essen 22 maart 1885 - Antwerpen 12 december 1970. Priester 12 juli 1908, in 1908 naar Belgisch Kongo.
   (3) Antoon Renson, Zaffelare 3 februari 1890 - China 23 oktober 1952. Priester 25 juli 1914, in 1920 naar China.
   (4) Eugène Schiltz, Antwerpen 27 januari 1893 - Schilde 24 december 1979. Priester 10 aug 1921, in 1924 naar China.
   (5) Waarschijnlijk was er een algehele verwachting van een nieuw offensief van de geallieerden. Op 9 april begint de Slag van Arras. Op 6 april 1917 verklaarden de Verenigde Staten van Amerika de oorlog aan Duitsland.
   (6) In 1917 waren nog twee broers van Leon ongehuwd, te weten Frans (of Sooi, 1897-1957), en Karel (1899-1934). Er zijn in het archief (KADOC Leuven - CICM Scheut inv.nr. 13424) twee lijsten van het noviciaat van 1917-1918 bewaard gebleven, waarop Carolus Dirkx vermeld is, met de aantekening dat hij vanwege gezondheidsredenen weer vertrokken is. Bij Karels overlijden werd in een krantenartikel wel uitgebreid ingegaan op zijn diep geloof en inzet voor de Kerk.
   (7) De aanhalingstekens aan het einde ontbreken in het handschrift.
   (8) Abrike = een kleine schuilplaats tegen weer en wind (van het Franse abri).
   (10) De plicht om minstens één keer per jaar, in beginsel in de Paastijd, de communie te ontvangen, met daaraan voorgaand de paasbiecht.
   
   
   9. Brief aan pater Van Zuyt, 29 juni 1917
   
   A(dveniat) R(egnum) T(uum) 29-6-17
   
   
   Weleerwaarde Pater
   
   De terugreis is opperbest afgeloopen alhoewel ik wel eenigszins vrees dat in 't vervolg niet alle confraters even goed zullen slagen. In Tréport was de onder-chef (1) weer heel vriendelijk en wees ons de trein den trein aan dien we moesten opstappen; een koppel cigaren voor belooning en.. vooruit. Maar de convoyeur (2) van den trein van den trein pruttelde leelijk teegen, doch toen we zeiden dat de onder-chef ons gestuurd had trok hij wat verlegen den steert in, bekeek ons wat vies, doch we konden mee. In Eu stond een kannonier gereed om denzelfden trein te nemen, doch 't was hem uitdrukkelijk verboden door... een zekere commissaris, die zelfs den convoyeur verwittigde dat hij den soldaat niet mocht meenemen. 't Moet dus zijn dat men in Eu nog strenger was. Onze convoyeur keek nog altijd even zuur en sprak geen woord. Ik kon 't niet goed over mijn hart krijgen om er complimentjes tegen te maken, doch Jefke (3) trok er heel voorzichtig op af en bood hem heel vriendelijk eene cigaar aan. 't Onweer was gekeerd, ons heerke werd spraakzaam en vriendelijk, hoe een cigaar n'n mensch toch kan veranderen.
   Naar ik hoorde moet er spraak zijn van dien trein van 3 u(ur) 9 m(inuten) marchandise-voyageur (4) te maken, 't dan zal 't beter beter gaan niet waar?
   In Abbeville namen we den verloftrein doch in plaats van ons op 't front af te zetten plakten ze ons (14e brig) (5) in Bourbourg vast.
   We zitten hier nu tamelijk ver van elkander en afgezonderd van andere afdeelingen in 't land der embusqués. (6) Franschen hebben ons afgelost, doch of de 4e en de 5e afdeeling reeds heelemaal afgelost is weten we niet. Wat ze nu met ons zinnens zijn?... wie weet hé, of 't doorbreken op ons front niet aanstaande is. In alle geval tot Scheut willen we wel mee offensieven maar dan moeten we toch conge hebben. Spoed U dan maar dat ge niet te lang achterwege blijft.
   Voor 't oogenblik zitten we hier nog te zeer alleene en ongewend om nieuws te kunnen vertellen. Moeilijk ga ik ook iemand vinden die naar Londen gaat om Pater van Roosendaal (7) 's boodschap te doen; 'k heb echter er voor rond geschreven naar de c(on)fr(ater)s.
   Een vraagske: mag de boodschap in Engeland in de bus gestoken en zoo naar Stamford (8) gestuurd?, vraag dat eens aan P(ater) van Roosendaal A.U.B.
   Weleerw(aarde) Pater, hartelijk dank hoor voor 't gulle onthaal dat Gij ons bezorgdet binst die weinige dagen verlof. We weten dat we zoo welkom zijn bij U en daarom beloven we reeds van nu af: tot weerziens, zoo haast mogelijk !
   Dankbare groeten aan "Ma".
   Weleerwaarde Pater, een klein gebedje en uw zegen A.U.B.
   uw c(on)fr(ater) in C.M.I.
   Leon Dirkx
   C 79 2e Cie
   NOTEN:
   (1) De onderchef van het treinstation.
   (2) Convoyeur = begeleider, nu conducteur geheten.
   (3) Waarschijnlijk een confrater met de voornaam Jozef (Bollen, Leemans, Michielsen, Van Rosendaal of nog een ander).
   (4) Letterlijk "koopwaar-reiziger". Betekent dit dat de trein tevens (deels) goederentrein zou worden, of dat men in de trein goederen zou kunnen gaan kopen?
   (5) Brig: wellicht betekent het hier brik, als aanduiding van een (open ?) rijtuig of wagon van de trein.
   (6) Embusqué = in hinderlaag opgesteld, óf militair die tracht aan de dienst in de vuurlijn of aan het front te ontkomen. In het soldatentaaltje van toen stonden tegenover de mannen die de eerste lijn op het front bemanden de embusqués. In hun ogen was iedereen die achter het front een plaatsje had een embusqué: genie, artillerie, rijkswacht, dokters, ziekenverplegers, munitiewerkers, kortom iedereen die geen frontdienst deed. Hier duidt Leon wel aan dat ze niet in de voorste loopgraven zijn opgesteld, maar in een gebied verder van de frontlijn af.
   (7) Dit moet zijn: Jozef van Rosendaal, Essen 20 april 1877 - Moanda 25 april 1922. Priester 13 juli 1902, in 1902 naar Belgisch Kongo, in 1917-1919 in Frankrijk.
   (8) Op Stamford Hill 63 in Londen zat de generaal-overste Mortier.
   
   
   10. Brief aan pater Van Zuyt, 12 augustus 1917
   
   A(dveniat) R(egnum) T(uum) 12-8-17
   
   Zeer Eerw(aarde) Pater
   
   We zijn tegenwoordig aan 't karreken van de franschen aan 't duwen. Interessant is 't te zien hoe de franschen nu in vollen dag met paard en kar over de hoogten rijden vanwaar de Duitschers ons vroeger zoo bestookten, interressant de streek terug te zien waar we 8 lange maanden zoo neus tegen neus met den Pruis gelegen hebben. Wij werken nu in den dag waar vroeger ons eerste lijn was, maar hoe 't eruit ziet, dat is onbeschrijflijk. Van tranchee bijna geen spoor meer, de duitsche abris (1) in beton zijn meest omgekanteld, niet ingestort. De eene obusput (2) heeft den anderen half gevuld, 'k heb er gezien van 12 m(eter) doorsnede en 7 m(eter) diepte (bekan (3) niks!). 'k Wacht met ongeduld naar de verdere ontwikkeling van 't offensief maar als 't terugtrekken van den Duitsch zoo schokske voor schokske moet gaan, Heer, wat zal er dan toch van ons arm landje overschieten.
   Eergisteren zijn we van ons werk voor 4 dagen teruggekomen naar ons rustkantonnement en we hebben er van kunnen profiteeren om weer eens een hartelijk vergaderingske te hebben bij onzen goeden P(ater) Renson. We waren een 12tal Scheutisten te gader. (4) Uit Holland willen ze maar geen Reinstadler's (5) opzenden; ze zeggen eenerzijds dat "bij een vooruitrukken van 't leger de boeken zouden verloren gaan", en anderzijds "dat we nog een goeie 2 jaren goeden moed moeten hebben." Maar wat weten ze ginder ook al van oorlog voeren. Intusschen meen ik toch dat we heel wat kunnen doen hadden, indien we vóór een jaar een Reinstadler met ons gehad hadden. Nu, ze mogen ze houden. P(ater) Renson zal ons een Géométrieboek koopen, hij meent ook dat het een zottigheid is zich daarmee bezig te houden, maar goesting (6) is koop, en de goesting is gekomen met de ezelsbrug op te lossen (waarmee sommigen heel wat moeilijkheid hadden).
   E(erwaarde) Pater, dat is zooal 't nieuws dat er te vertellen valt. De moraal is altijd goed bij de chasseurs. (7) Wij vragen uw besten zegen en een gebedje opdat Jezus ons beware en Maria ons altijd bescherme.
   Wellicht komt er eens een oogenblik dat we er tusschen zitten, mochten we dan gansch onzen plicht vervullen van Scheutist en brankardier.
   De beste groeten aan de confraters.
   devotissimus tuus in C.I.M.
   fr(ater) L. Dirkx
   
   het adres der 2e Jagers is: Cuypers D 169 1e Cie
   Dirkx D 169 2e Cie
   Bril D 169 3e Cie
   
   [Rekening:]
   
   A(dveniat) R(egnum) T(uum)
   
   Maand Juli
   
   Mondbehoeften 9,05 fr(anc)s
   Kleeding 1,05
   Schrijfgerief 1,80
   Rookgerief 0,45
   Extra 1,10
   Varia 2,95_____
   16,50 fr(anc)s
   In bezit op 1 Juli: 22,20 fr(anc)s
   Ontvangsten + 7,75_____
   29,95
   -16,50_____
   Blijft in bezit op 1 Oogst 13,45 fr(anc)s
   
   L. Dirkx
   Deo Mariaeque gratias (8)
   
   NOTEN:
   (1) Abri = een schuilplaats tegen weer en wind.
   (2) Obus = granaat, kanonskogel, projectiel van een kanon.
   (3) Bekan = bijna.
   (4) Te gader = te samen, bij elkaar.
   (5) Het filosofieboek van S. Reinstadler, "Elementa philosophiae scholasticae".
   (6) Goesting = trek of zin hebben in, verlangen.
   (7) Chasseurs = jagers.
   (8) Deo Mariaeque gratias = Dank aan God en Maria.
   
   
   11. Kaart aan pater Van Zuyt, 20 september 1917
   
   (Voorzijde: foto met verdere technische informatie van)
   
   TOUR EIFFEL
   
   (Keerzijde;)
   
   CARTE POSTALE
   
   (Stempel rechts:)
   
   POSTES MILITAIRES BELGIQUES 6 - BELGIË LEGERPOSTERIJ 6
   24-22 21-IX
   
   
   
   (rechtsboven:) C(orrespondance) M(ilitaire)
   
   (rechts Adresse:)
   
   Au Rév(érend) P(ére) Van Zuyt
   Rue des Chantiers 9
   le Tréport
   (seine-infer(ieur)
   France
   
   (linksboven:)
   
   L. Dirkx
   brank(ardier) D 169 2e Cie
   A.B.
   
   (links:)
   
   CORRESPONDANCE
   
   Eerw(aarde) Pater
   
   Ik kom wellicht rond den 25en op conge als 't mag. Als u belet zou zijn moet Gij mij maar aan de deur zetten, want schrijven zal niet meer baten. Hartelijke groeten en tot in 't korte.
   Gansch toegenegen in C.I.
   L. Dirkx
   20-9-17
   
   
   12. Brief aan pater Van Zuyt, 4 februari 1918
   
   
   A(dveniat) R(egnum) T(uum) 4-2-18
   
   Zeer Eerw(aarde) Pater
   
   Weer een verandering van adres. Volgens de jassen (1) zijn we nu zeker aan het einde van den oorlog want ze hadden altijd gezegd: "als we al de letters van het A.B.C. als adres gehad zullen hebben zal 't eerst gedaan zijn." Nu, we zijn ineens op Z gesprongen, de vroegere D 169 is nu Z 183.
   Gij hebt misschien reeds vernomen van E(erwaarde) P(ater) Renson dat ons bataljon in de gas gezeten heeft. Fr(ater) Bril is er voor op de O.J.R. (2) verschenen met onze majoor, dokter en de andere brankardiers die op de hulppost waren. Buiten fr. Cuypers' kat hebben de Scheutisten geen slachtoffers te betreuren.
   totus tuus (3) in C.I.M.
   fr(ater) Dirkx
   Z 183 2e Cie
   
   NOTEN:
   (1) Jassen = soldatentaal voor soldaten.
   (2) De betekenis van deze afkorting heb ik niet kunnen achterhalen, maar het is ongetwijfeld een medische hulppost verder verwijderd van de loopgraaf.
   (3) Totus tuus = geheel de uwe.
   
   
   13. Brief aan pater Van Zuyt, 14 februari 1918
   
   A(dveniat) R(egnum) T(uum) 14-2-18
   
   Zeer Eerw(aarde) Pater Van Zuyt
   
   Hierbij zend ik U mijn werk (1).
   En daar het nu over studie gaat. U weet wel dat wij in 't 1e B(atalj)on van 't 2e jag(ersregiment te voet) er na uit zagen om te studeeren en dat onze E(erwaarde) H(eer) Aelmoezenier ons aanbood, les te geven in philosophie. Ik weet niet of ik U daar reeds over schreef. Onze Aelmoezenier geeft ons nu binst de rustdagen dagelijksch een uur klas. We zijn begonnen (na een korte voorbereiding uit ontologie en cosmologie) met de psychologie, daar we die nog niet heel en gansch gezien hebben zal zulks voor ons deels herhaling en deels wat nieuws zijn. Boeken ontbraken ons, Gij weet wel, doch nu had de Aelmoezenier toch ergens 1 2e deel van Reinstadler gevonden, we zijn dan toch maar begonnen. En nu, dat hij juist op verlof is naar Rome, hebben we hem gevraagd er te willen meebrengen. Ik meen dat het in geenen deel tegen de regeling die Gij nopens het studeeren genomen hebt indruischt, maar eerder gansch strookt met uwe meening en dat we dus zoo gerust kunnen voortdoen.
   En wat de onderrichtingen betreft van M(onsei)g(neu)r Marinis (2), Gij weet dat een kursus op losse bladen gedrukt en aan alle seminaristen verzonden wordt, en dan volgt er "les brancardiers religieux qui en exprimeront le désir recevront les feuilles et pourrant assister aux conférences, mais ils ne seront admis aux examens qu'a 'la demande de leur supérieur régulier." (3)
   We kunnen die bladen nog maar bijvragen en de conferenties bijwonen is 't niet?, of wat dunkt U?
   't Kan er hier op den sektor nog al door. Als 't kan kom ik in 't heel kort op verlof, doch misschien ga ik moeten wachten tot de andere rust, na een maand dus.
   Hartelijke groeten
   Uw gansch toegenegen in C.I.M.
   L. Dirkx
   
   [Vier aan deze brief toegevoegde bladzijden van Leon Dirkx' werk "Over het Syllogismus" zijn niet getranscribeerd]
   
   NOTEN:
   (1) Bestaande uit vier genummerde bladzijden, getiteld "Over het Syllogismus", en afgesloten op 14 februari 1918. Deze bladzijden bevatten geen eigenlijke correspondentie en zijn derhalve niet getranscribeerd.
   (2) Joannes Marinis, Borgerhout 24 september 1879 - Brussel 28 juli 1942. Priester 21 sept 1907, secretaris in de bisschoppelijke curie van Mechelen (vandaar monseigneur) vanaf 1909, legeraalmoezenier aug 1914, hoofd-legeraalmoezenier 1915-1921.
   (3) "De brancardiers-religieuzen die de wens hiertoe te kennen geven zullen de bladen ontvangen en kunnen de conferenties (of: lezingen) bijwonen, maar ze zullen slechts tot de examens worden toegelaten op verzoek van de overste van hun orde of congregatie."
   
   
   14. Brief aan pater Van Zuyt, 27 april 1918
   
   [linksboven stempel:]
   
   Leeszalen OP 'T FRONT - ...re (1) des Salles de Lecture
   de Belgische Standaard
   
   27-IV-18
   
   Zeer Eerwaarde Pater
   
   "Non habemus manentem civitatem hic in terra." (2) 't Is tegenwoordig het oogenblik om dit te zeggen. Verhuizen is aan de orde van den dag en nergens zijn we zeker of we niet morgen niet zullen vertrekken. Orde en tegenorde (3) komt er naarmate de omstandigheden kritischer of geruststellender worden. Zoo vielen natuurlijk onze geregelde kursussen, die voor den rusttijd belegd waren in 't water. Mr. (4) Legrand geeft nochtans in Leysele (5) cursus van theol(ogia) mor(alis) (6) maar alle 4 à 5 dagen heeft hij nieuwe studenten. Wij hebben het maar beter geoordeeld voort te gaan met den cursus psychologie dien onzen Aalmoezenier in ons bataljon begonnen was. En ten bewijze dat fr(ater) Cuypers goed begrepen heeft ziehier een specimen: 't ging over de werking van den intellectus. Exemplum judicii in quo subjectum continetur in extensione praedicati (7): "onze 1ste chef is 'nen man" - exemplum judicii in quo praedicatum continetur in comprehensione subjecti (8): "onze 1ste chef ziet scheel."
   Ze zeggen dat de toestand bedenkelijk is, doch fr(ater) Bollen heeft het uitgevonden. "Zoolang we nog iets hebben om te laten pakken zijn we nog niet verloren - ergo (9) - laat de Duitschers maar pakken. We horen dat f(rater)s Peeters Joost (10) en V(an) den Bussche (11), alsook fr(ater) Boel (12) krijgsgevangenen zijn. De 2 eersten, had men ons gezegd, zouden gekwetst zijn, doch later zei men dat het niet zeker was. Mocht het niet waar zijn.
   E(erwaarde) P(ater) Van Dijck (13) is naar Bourbourg (14) getrokken. Den dag dat hij bericht kreeg dat het mocht gaan, las hij in de gazet (15) dat de Duitsche vliegers nu juist Bourbourg gebombardeerd hadden. "'t Is toch feest hé !" zei hij.
   In 't 1e bat(alj)on van 't 2e jagers gaat alles nog goed. Moge Jezus en Maria ons verder beschermen.
   Intusschen, beste Pater, zend mij maar een certificaat op want zoohaast de conge's open gaan zoek ik er bij te zijn en geen tijd meer te verliezen. Ik heb te schoon vu geweest de laatste keer, 'k moest juist op verlof komen toen ze voor mijn neus werden gesloten.
   Aanvaard, Eerwaarde Pater, de oprechte gevoelens van mijne verkleefdheid
   in C.I.M.
   totus tuus L. Dirkx
   Z 183 2e Kie
   
   P(ost) s(criptum) (16)
   De beste groeten van fr(ater)s Bril en Cuypers.
   
   Deo Mariaeque gratias
   
   NOTEN:
   (1) De eerste drie letters zijn niet goed leesbaar.
   (2) Naar Hebr. 13, 14 in de Vulgaatvertaling "non enim habemus hic manentem civitatem sed futuram inquirimus" - (WV 1978) "want wij hebben hier geen blijvende stad, maar zijn op zoek naar de stad van de toekomst". Hic in terra = hier op aarde.
   (3) Er zal wel bedoeld zijn: order en tegenorder.
   (4) Meester of monseigneur? Mij is onduidelijk of de eerder genoemde Amatus Legrand deze laatste titel had. Hij was wel doctor in de theologie.
   (5) Waarschijnlijk Leisele in de provincie West-Vlaanderen nabij de Franse grens, en liggend tegenwoordig in de gemeente Alveringem.
   (6) Theologia moralis = moraaltheologie.
   (7) Voorbeeld van een oordeel waarin een onderwerp wordt opgenomen in het verlengde van het gezegde.
   (8) Voorbeeld van een oordeel dat is gebaseerd op het begrip van het onderwerp.
   (9) Ergo = dus.
   (10) Joost Peeters, Antwerpen 14 februari 1891 - Antwerpen 15 februari 1966. Priester 2 feb 1920, in 1921 naar Belgisch Kongo.
   (11) Michiel Vandenbussche, Desselgem 3 januari 1888 - Antwerpen 27 april 1959. Priester 10 aug 1921, in 1923 naar Belgisch Kongo.
   (12) Deze Scheutist heb ik nog niet gevonden.
   (13) Zou dit pater Leo Van Dijk (Antwerpen 15 april 1878 - Schilde 11 januari 1951. Priester 13 juli 1902, in 1902 naar China) kunnen zijn? Hij was gedurende de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) kapelaan van de Chinese arbeiders in Groot-Brittannië. Maar hoe verzeilde hij dan achter het Belgisch front?
   (14) Net over de Belgische grens in Frans-Vlaanderen gelegen.
   (15) Gazet = krant, nieuwsblad.
   (16) Postscriptum = naschrift.
   
   
   15. Brief aan pater Van Zuyt, 16 mei 1918
   
   A(dveniat) R(egnum) T(uum) Belg(isch) front den 16-V-18
   
   Zeer Eerwaarde Pater
   
   In dank heb ik het certificaat en de kaart van fr(ater) Michielsen ontvangen. Gaarne zou ik tegen 5 Juni afkomen. Kunt Ge er niet voor zorgen dat ze de verloven al gauw zouden openen. We zitten nu op den sector der De Vloo's, goede sector (tot hiertoe) maar veel dienst, zoo dat we weinig kans hebben om malkander te zien. E(erwaarde) P(ater) Renson in nu aelmoezenier in 't 21e, zit in de loopgrachten als wij op rust zijn en vice-versa.
   Frater Bril heeft maar slecht nieuws van huis ontvangen. Zijn jongste broeder, Ernest, novice bij de Redemptoristen, was erg ziek, wellicht op dit oogenblik reeds bij den Heer, schreef men hem.
   Van huis kreeg ik een kaartje waarin stond dat frater Karel Van Eyck (1) (filosoof te Scheut) reeds geruimen tijd ziek was.
   Hier gaat alles goed. Spijtig dat we zooveel schoone dagen der Meimaand in de verwoeste streek moeten doorbrengen. Mis en lof in de kerk doen de jongens meer deugd. De plechtigheid heeft immer meer aandacht. Integendeel, als maar het hoogst noodzakelijke geschiedt, Zondagsmis in een hoeve of kapelletje, dan wordt het al licht achtergelaten.
   Voor 't pakje boeken zal gezorgd worden, zorgt Gij maar dat we kunnen komen.
   Aan fr(ater)s Schilz en Michielsen onzen besten dank voor hun schoon portret; 't is waarlijk welgelukt, we herkenden hen getwee seffens, de derde stond ons niet bekend voor; is dat misschien hun beste vriend, de beroemde kunstzanger van Treport?
   Ik eindig en wensch U, Eerw(aarde) Pater. een zalige Pinxen. (2)
   De beste groeten van de confraters hier.
   
   Op 't laatste oogenblik valt een plaatske open in 't bataljon, we trachten er fr(ater) Cops (3) in te krijgen die blij zal zijn uit de R.H. (4) te geraken.
   Een gebedje A.U.B. dat Maria ons bescherme.
   Eerwaarde Pater, uw besten zegen a.U.B.
   
   Uw gansch toegenegen in C.I.M.
   L. Dirkx
   Z 183 2e Kie
   
   NOTEN:
   (1) Vooralsnog heb ik deze frater niet teruggevonden.
   (2) Pinxten = Pinksteren.
   (3) Frater Jan Cops zou na Dirkx' sneuvelen op 24 juni hem op 26 juni reeds opvolgen als brancardier bij de 2e Compagnie van de 2e Jagers te voet (volgens zijn brief van 28 juni 1918 aan pater van Zuyt, KADOC Leuven, Archief C.I.C.M. inv.nr. 3079).
   (4) Denkelijk een afkorting van de Compagnie de Réhabilitation (Rh. zie pag. 675 van de Circulaire van september 1917, te vinden op http://www.ablhistoryforum.be/viewtopic.php?t=292.
   
   12 april 2019
   Transcript en notenapparaat door D.F.A. Donders

2. BS Geboorte, BSG000046, 22 september 1894
3. Bidprentje, BP000020

   Hij stierf op het slagveld nabij Ieper (België)

   

Aanknopingspunten in andere publicaties

Bekijk alle
aanknopingspunten

• Stamboom Glasmeier-Buhrs, één auteur heeft bevestigd dat het om dezelfde persoon gaat
• Stamboom Glasmeier (Dld)

Historische gebeurtenissen

• Geboortedag 22 september 1894
• Dag van overlijden 23 juni 1918
• Dag van begraven 27 juni 1918

Dezelfde geboorte/sterftedag

• Ook geboren op 22 september
• Ook overleden op 23 juni

Over de familienaam Dirkx

• Bekijk de informatie die Genealogie Online heeft over de familienaam Dirkx.
• Bekijk de informatie die Open Archieven heeft over Dirkx.
• Bekijk in het Wie (onder)zoekt wie? register wie de familienaam Dirkx (onder)zoekt.