Paul Christiaan Smis. Oude namen. » Simon Jansz Rijser (± 1633-1695)

Persoonlijke gegevens Simon Jansz Rijser 

• Hij is geboren rond 1633.
• Beroep: predikant.
• (Funeral) op 25 augustus 1695 in Edam, Noord-Holland, Nederland.

  Grote Kerk

• Hij is overleden augustus 1695.
• Een kind van Jan Rijser en - ---

Gezin van Simon Jansz Rijser

Hij is getrouwd met Heijltje Colms.

Zij zijn getrouwd op 19 april 1664 te Watergang, Noord-Holland, Nederland.

Kind(eren):

1. Jan Simonsz Rijser  1675-1735 

Notities over Simon Jansz Rijser

A.H. Drijfhout schrijft in De Nederlandsche Leeuw, blz 275 -280 over Ds. Simon Rijser het volgende:

Ik ga thans over op Ds. Simon Rijser, die, zoals ik reeds zeide, nauw aan bovenstaande Rijsers verwant is en zal voor het gemakkelijke overzicht het nevenstaande schema van zijn descendenten geven, voor zover zij van het mannelijk geslacht waren en de volwassen leeftijd bereikten.

1. Simon Rijser. In het dossier Rijser berustende in de collectie verloren op de bibliotheek van ons Genootschap vond ik het volgende aangaande hem aangetekend.
..Simon Rijser, predikant te Watergang, is geboren in 1632. Hij was een zoon van . . . . . . . . . Rijser, commies te Vlieland bij Texel. Simon Rijser had een enige zusfer getrouwd met Jan Meusze Rijset, burgemeester te Broek in Waterland, die de kroon in de kerk aldaar hangende vereerd heeft enz. . . . . . . . . . De kostelijke predikstoel is gegeven van zijn n e e f Jan Rijser.

Simon Rijser heeft in April 1691 zijn dienst neergelegd wegens zwakte en is gaan wonen te Amsterdam in zijn eigen huis op de Korte Prinsegracht bij de Haarlemmerdijk, alwaar hij is gestorven
in Juli of September 1695, oud 63 jaren en begraven te Edam in de Groote kerk in zijn eigen graf.

Hij is te Watergang getrouwd met Heilfje of Hillefje Colms van Amsterdam, welkers vader is geweest postmeester van het Antwerper Comptoir oldaar.”

Deze aantekeningen worden bevestigd en aangevuld door het volgende:

a) Boekje ,,Vernieuwd Kerkelijk Alphabet” (aanwezig op het Rijksarchief te Haarlem).
Simon Rijser, beroepen 1656 te Watergang als eerste predikant in 1691 wegens zwakheid dienst neergelegd. Gestorven Juli 1695.

b) Naamlijst Predikanten N. Holland. Deel 11 blz. 354 (aanwezig op het C.B.) Watergang. Gescheiden van Landsmeer 24 April 1656.
1656. Simon Rijser, geboren op Vlieland 1634. Proponent van Friesland. Als kandidaat alhier beroepen 10 April en bevestigd Augustus 1656.
Om zijn zwakheid op zijn verzoek gedimitteerd 23 April 1691 en zijn afscheid gepreekt 10 Juni 1691. Overleden. . .1695.

c) Handschrift Borger betreffende predikanten (op Universiteitsbibliotheek te Amsterdam).
Simon Rijser in leven predikant te Waterganq. Grootvader van Adrianus Rijser te Eemnes Buiten en Simon en Lambertus Zegers en Jan Rijser (de laatste drie ook predikanten).
. . . . . . (woord onleesbaar) in 1686 de N.H. Sy(node) te Alb...... Prediker IV-9-12. Hij werd als prop. in Aug. 1656 de eerste predikant te Watergang, leidde wegens zwakte in April 1691 zijn dienst neder. Overleden in Juli 1695. Geboren in 1632. Is zoon van . . . . . . Rijser, commies te Vlieland en van Heilfje Colms (dit laatste is beslist foutief, Heilfje Colms was niet zijn moeder maar zijn vrouw).

Er heerst veel overeenstemming in bovensaande aantekeninqen. Alleen over zijn geboortejaar is verschil van mening. Uit komt waarschijnlijk, omdat in zijn dadelijk te vermelden huwelijksinschrijving
van 1664 staat oud 30 jaar en in een nog niet door mij gevonden overlijdens- of begrafenisinschrijving
(zie de familieaantekeningen) oud 63 jaar in 1695.
Wij mogen zijn geboorte dus op ongeveer 1633 stellen. De doopregisters van Vlieland gaan slechts terug tot 1635, weshalve zijn doop niet te vinden is. Evenmin vond ik andere kinderen Rijser gedoopt aldaar.

Wie waren nu zijn ouders? Allereerst heb ik qezocht naar een Rijser, die op Vlieland commies was. Men denkt daarbij het eerste aan commies van de convoyen en licenten, die onder de Admiraliteit van Amsterdam ressorteerden. Ik zag op het Algemeen Rijksarchief de repertoria op de resoluties van genoemde admiraliteit vàn 1597-1625 en van 1626-1647 (NOS. 1509 t/m 1512) na in het bijzonder onder de hoofden ,,Cherchers” (= commiezen ter recherge) en ,,Vlie”.
Hoewel deze repertoria belangrijk beschadigd zijn bij de grote brand van het Ministerie van Marine in de vorige eeuw, zijn zij nog wel te raadplegen. Ik had er echter helaas geen succes mede. Ook verder onderzoek op het Algemeen Rijksarchief op mijn verzoek gedaan naar den commies Rijser had geen resultaat. Evenmin op het Rijksarchief in Noord Holland.

De mededeling in de qenoemde familieaantekeningen, dat hij ,,een enige zuster” had, die getrouwd was met Jan Mieusz. Rijser te Broek, geeft ons echter enig houvast. Deze laatste was immers gehuwd met Ludouw Jansdr. van Vlieland en daardoor weten wij dus, dat Simon’s vader Jan heette. Deze komt niet te Broek voor maar hoort waarschijnliik toch tot deze tak van de Rijsers. Immers spreekt de aantekening ook over Simon’s neef Jan Rijser, die de preekstoel aan de kerk te Broek schonk. En ook in zijn na te noemen testament spreekt Simon over zijn cousijn (dus oomskind) Jan Simonsr. Rijser
te Broek. Hij kan dit toch bezwaarlijk alleen gedaan hebben op grond van het feit, dat deze Jan Simonst. Rijser (No. 4 van het schema) een neef was van zijn zwager Jan Mieusz. Rijser (No. 6).
Daarom geloof ik, dat de vader van Ds. Simon een zoon
geweest moet zijn van No. 1 en een broeder van de NOS. 2 en 3.
Daar hij commies op Vlieland was, is het verklaarbaar, dat
hij te Broek niet genoemd werd in het schepenprotocol. Een
bewijs heb ik hier helaas niet voor. Is mijn veronderstelling
juist, dan zou deze familie met twee generaties opgevoerd
kunnen worden.
Een kleine aanwijzing kan nog zijn, dat bij de na te noemen
inventarisatie van zijn boedel effecten gevonden werden
o.a. afkomstig van Jan Jansz. Rijser.
Na deze uitweiding over Simon’s geboorte en afkomst, heb
ik over zijn levensloop niet veel meer te vertellen. Hij studeerde
blijkbaar te Franeker, daar in het Album Studiosorum van
die stad (Rijksarchief in Friesland) op 12 September 1649
als student werd ingeschreven Simon Rijser. Geboorteplaats
of studierichting worden, jammer genoeg, niet vermeld. Dit
klopt met de boven medegedeelde aantekening b nl. ,,Proponent
van Friesland”.
Hij huwde, zoals wij reeds weten met Heyltje Colms. De
inschrijving te Amsterdam luidt: 19 April 1664. Simon Reyser
van Vlieland, predikant te Watergang, oud 30 jaar, geassisteerd
door zijn cosijn Jan Albertse, wonende te Watergang
en Heyltje Colms van Amsterdam, oud 28 jaar, geassisteerd
door Marretje Tomas, wonende op Vrouw erfhuis. De huwelijksvoltrekking
vond op 11 Mei plaats in de Nieuwe kerk te
Amsterdam. Deze acte geeft dus geen licht over zijn ouders.
Ik zocht nog naar de vader van Heyltje Colms, die postmeester
op Antwerpen zou geweest zijn maar ook alweder
zonder resultaat. Wagenaar vertelt ons op blz. 543 van Deel
11: in 1568 waren er zes postmeesters op Antwerpen maar
noemt geen namen, dit is trouwens te vroeg. Het eerste Ambtenboek
van Amsterdam geeft wel namen onder het hoofd
,.Postmeesters op Antwerpen” ,maar daar is hij niet bij. Dit
boek begint ook te laat.
Simon testeerde vele malen. Zo op 29 Februari 1688 voor
notaris Dirck Admiraal te Monnikendam. Uit dit testament
blijkt o.m. het volgende.
Hij ligt ziek te bed. Genoemd worden twee testamentaire
disposities door hem en zijn overleden huisvrouw gemaakt: le
voor notaris Joannes van Neck te Purmerend en 2e voor notaris
Joan Fransz. Thamis te Monnikendam (beide acten waren
onvindbaar )‘.
Voorts zijn zoon Jan Mieuws @iser en zijn dochter Lijsbefh.
Genoemde zoon was bestemd voor predikant. Aan hem was
een doopstuk vereerd door wijlen Jan Mieuws Rijser. Hij benoemt
als voogden over zijn beide kinderen zijn cousijn Jan
Simonsz. Rijser en Claes Pater, burgemeesters en regenten,
item Claes Simonsz. Verlaen en Jan Simonst. Verlaen, cooplieden
tot Broek in Waterland. Hij vermeldt voorts zijn nicht
Aelfje AZberts, die bij hem inwoonde en blijkbaar het huishouden
deed.
Hij testeerde korten tijd later, nl. op 22 Juli 1688 voor denzelfden
notaris. Bij dit codicil benoemt hij nieuwe voogden
over zijn kinderen en wel zijn cousijn Jan Geursen, brouwer
(in ‘t Roode Hart op de Prinsegracht) te Amsterdam. Ds.
Petrus Schaeck en Ds. Balthasar Berker, ook beide te Amsterdam.
In dit stuk worden ook genoemd zijn huis te Amsterdam op
de Princegracht bij de Eenhoornsluis. Ten slotte zijn moeie
wijlen Sara Dauids, begraven in de kerk te Watergang.
Ik noem de namen van de bovenstaande familieleden, omdat
deze wellicht kunnen bijdragen tot zijn nadere identifi-
:atie.
Op 1 Juli 1693 maakte hij opnieuw een testament voor notaris
C. van Wallendal te Amsterdam (N.A. No. 5504). Hij
revoceert daarbij zijn vroeger testament met zijn huisvrouw
zal., gemaakt 4 Maart 1665 voor notaris Johannes van Neck
te Ilpendam, idem met zijn huisvrouw zal. gemaakt 19 September
1680 voor notaris Joan Franse Tamis te Monnikendam
(ook de thans vermelde nauwkeurige datering hebben mij deze
testamenten niet doen vinden), idem zijn testament voor notaris
Dirck' Admiraal op 29 Februari 1688 te Monnikendam en
ten slotte zijn codicil voor dezelfde notaris van 22 Juli 1688.
Uit het nieuw gemaakte testament blijkt, dat zijn dochter
Elisabeth, gehuwd met Ds. Adrianus Flodorp, predikant te
Edam, overleden is. Zijn nicht Aeltje Alberts doet nog steeds
zijn huishouden. Executeurs zijn: zijn neef Jan Geurtsz., koopman
te Amsterdam, Lambertus Segers, predikant te Amsterdam
en Willem van Asperen, goudsmid te Amsterdam, zijn
goede bekenden.
Tenslotte maakt hii op 9 April 1695 voor dezelfde notaris I .
een codicil waarin bepaald werd, dat allereerst moest worden
uitgekeerd een som van f. 30.000.- aan zijn zoon Jan Rijser,
aan deze nagelaten door zijn oom Jan Mieuwsz. Rijser.
Hij verkocht op 5 Juli 1691 een huis te Broek in Waterland,
waarbij in het schepenprotocol staat aangetekend, dat hij
te Amsterdam woonde. Vermoedelijk is dit het huis van Jan
Mieusz. Rijser geweest.
In het grafboek van de Grote kerk te Edam staat aangetekend,
dat op 25 Augustus 1695 werd begraven Ds. Symon
Rijser van Amsterdam. Het staat dus wel vast, dat hij te Amsterdam
overleed, maar niet in Juli of September, zoals de
familieaantekeningen vermelden doch in Augustus.
De inventarisatie van zijn nalatenschap begon op 1 September
1695. Er bevonden zich in den boedel enige effecten t.n.v.
Jan Mieuwsz. Rijser, Jan Jansz. Rijser en Simon Jansz. Rijser.
De tweede zou zijn vader geweest kunnen zijn en de laatste
is No. 2 van het schema der Broekse Rijsers.
De boedelscheiding had plaats op 15 October van het zelfde
jaar. Zijn zoon Jan kreeg de bovengenoemde f 30.000,- met
interest over 16 jaar en 4 maanden, Hij erfde totaal
f 58.381,-.
Hierop volgt in het zelfde protocol onmiddellijk het testament
van Jan Rijser. Hij maakte een legaat aan zijn nicht
Aeltje Alberfs Paus, waardoor wij de familienaam van de
reeds bovengenoemde Aeltje Alberts leren kennen.
ZOU wellicht Simon’s vrouw uit de familie Paus geweest
zijn?

Tijdbalk Simon Jansz Rijser

Klik op de namen voor meer informatie. Gebruikte symbolen:  grootouders    ouders    broers/zussen    kinderen