OVERGENOMEN VAN WWW.GRONINGERARCHIEVEN.NL
--------------------------------------------------------------------
Groningse Jeugdzorg begon met Groningse jonkvrouw
Jeugdzorg Groningen krijgt te maken met een ingrijpende reorganisatie en verhuizing als gevolg van de nieuwe Wet op de Jeugdzorg. Tegenwoordig werken er bij Jeugdzorg Groningen meer dan 600 mensen, maar ooit begon het met één vrouw. Jonkvrouw Magdalena Wilhelmina de Ranitz legde in 1865 de basis door zich het lot van een arm weesmeisje aan te trekken.
Magdalena Wilhelmina de Ranitz wordt in 1837 geboren. Ze groeit op in de Oude Boteringestraat als middelste van de zeven kinderen van jonkheer Herman de Ranitz en Maria Elisabeth Crommelin. Vader is procureur bij de rechtbank, later wethouder en vanaf 1843 burgemeester van Groningen. Daarnaast is hij curator van de universiteit en buitengewoon lid van de Staten Generaal. Na zijn overlijden in 1846 verhuist het gezin naar St. Walburgstraat 1 (het huidige Pictura), waar Magdalena en haar oudere zus Edsardina hun hele leven zullen blijven wonen.
Magdalena de Ranitz wordt lid van de Vrouwenvereniging, die zich ten doel stelt arme mensen te bezoeken en te helpen. Ze krijgt de 2e Kluft toegewezen, waardoor ze in de omgeving van de Rademarkt komt. In het voorjaar van 1862 bezoekt ze in de Kostersgang een vrouw, die tot haar grote verbazing niet blijkt te weten hoe Jezus is gestorven. De jonkvrouw stelt voor haar wat bijbelkennis te zullen bijbrengen en elke zondagmiddag langs te komen.
Omdat ze in een boek van ds. C.S. Adama van Scheltema heeft gelezen dat evangelisatiewerk zonder effect blijft als niet tegelijkertijd het drankmisbruik wordt bestreden, besluit De Ranitz ook dit aan te pakken. In de ruime kamer van weduwe Uhl aan de Kostersgang houdt de jonkvrouw op donderdagavond 24 februari 1863 een bijeenkomst, waar ook veel mannen komen. De Ranitz leest uit het Marcus-evangelie vrees niet, geloof alleen en stelt de aanwezigen voor een christelijke geheelonthoudersvereniging op te richten. Hoewel het begin moeilijk is, koopt De Ranitz in de Kostersgang voor de vereniging een pand, dat later De droge kroeg gaat heten.
De jeugdzorg van Magdalena de Ranitz begint in augustus 1865 bij toeval. Op één dag treft de jonkvrouw een hulpbehoevend weesmeisje en een vrouw die christelijke arbeid zoekt. De Ranitz huurt voor de twee een huisje in de Tuinstraat en zo ontstaat het Doorgangshuis. Het weesmeisje - Johanna Siegers loopt na twee weken weg, maar dan heeft De Ranitz al andere kinderen die opvang nodig hebben.
In 1866 heeft jonkvrouw De Ranitz een moeilijk jaar. De moeder van het Doorgangshuis houdt er mee op en De Ranitz haar verloofde ds. Krijt overlijdt plotseling. Ondanks deze tegenslagen zet ze haar werk voort. Ze vindt in wasvrouw Betje Klamer een nieuwe moeder. De eerste jaren is haar huisje aan een slop bij de Bloemstraat het Doorgangshuis, maar in 1869 verhuist Klamer met de kinderen naar een door De Ranitz gekocht pand aan de Mussengang.
In het Doorgangshuis helpen de kinderen op therapeutische basis met de was. Naast Magdalena de Ranitz zijn haar moeder, haar zus Edsardina en haar vriendin jonkvrouw F.L.W.M. de Savornin Lohman bij het werk betrokken. Door de groei van het werk is er meer geld nodig en in 1881 wordt het Doorgangshuis een vereniging. Een jaar later heeft de nieuwe vereniging genoeg geld bijeengebracht om nieuwe gebouwen aan de Tuinstraat 47/51 en Agricolastraat 56 te openen.
Vanaf 1915 is De Ranitz niet meer in staat het Doorgangshuis dagelijks te bezoeken en drie jaar later trekt ze zich helemaal terug. Maar ze kan het werk niet loslaten en blijft zich bemoeien met het bestuur. Dit leidt tot een groot conflict. Een aantal bestuursleden wil met overheidssteun voogdijkinderen opnemen, maar de jonkvrouw is daar faliekant op tegen. Zij vreest een te grote invloed van de overheid en houdt het besluit tegen, waarop de betreffende bestuursleden opstappen. Pas nadat Magdalena de Ranitz in 1919 is overleden gaat het bestuur om.
De naam De Ranitz leeft voort in de Groningse jeugdzorggroei van de jeugdzorg gaat door en in 1965 verhuist het Doorgangshuis naar een nieuwe locatie aan de Haydnlaan, waar jonkvrouw De Ranitz wordt geëerd door één van de huizen naar haar te noemen.
Magdalena Wilhelmina de Ranitz, |