Nicolaas I Pavlovitsj (Russisch: Николай I Павлович, Nikolaj I Pavlovitsj) (Tsarskoje Selo bij Sint-Petersburg, 6 juli 1796 – aldaar,2 maart 1855), was tsaar van Rusland van 1825 tot zijn dood in 1855. Hij was koning van Congres-Polen vanaf 1 december 1825 tot 25 januari 1831. Hijwas ook grootvorst van Finland.
Nicolaas was een zoon van tsaar Paul I van Rusland en diens vrouw tsarina Maria Fjodorovna. Hij was een kleinzoon van tsaar Peter III van Rusland entsarina Catharina II. Aan moederskant waren zijn grootouders Frederik Eugenius van Württemberg en Frederika van Brandenburg-Schwedt.
Nicolaas werd niet opgevoed als toekomstige tsaar omdat hij twee oudere broers had: Alexander, de latere tsaar Alexander I, en Constantijn. Toen AlexanderI op 1 december 1825 plotseling op 47-jarige leeftijd overleed, weigerde Constantijn hem op te volgen. Hij had in het geheim afstand gedaan van zijnopvolgingsrechten om te kunnen scheiden van zijn vrouw en te kunnen trouwen met de Poolse gravin Johanna Grudzinska. Tsaar Alexander had hiervan gewetenmaar Nicolaas wist van niets. Onder druk van de familie aanvaardde Nicolaas daarop de kroon.[1]
Nicolaas was een jongere broer van grootvorstin Alexandra Paulowna die huwde met Aartshertog Jozef van Oostenrijk. Grootvorstin Helena Paulowna huwdemet Frederik Lodewijk van Mecklenburg-Schwerin. Grootvorstin Maria Paulowna huwde met groothertog Karel Frederik van Saksen-Weimar-Eisenach. GrootvorstinCatharina Paulowna huwde tweemaal: eerst met George van Oldenburg en later met Willem I van Württemberg. Ze overleed onverwacht op dertigjarige leeftijd.Grootvorstin Olga stierf op jonge leeftijd. Grootvorstin Anna Paulowna werd door haar huwelijk met Willem II der Nederlanden koningin van Nederland.Tsaar Nicolaas was een oudere broer van grootvorst Michaël Pavlovitsj die Helena Charlotte van Württemberg huwde.
Nicolaas' regeringsperiode werd geplaagd door opstanden en problemen, die hij meestal zelf veroorzaakte door zijn starre conservatisme en zijn totalegebrek aan inzicht in de ontwikkeling van Europa.
Zo onderdrukte hij in zijn eerste regeringsjaar (1825) al de Decembristenopstand - (de Decembristen, ook Dekabristen genoemd, waren Russische liberaalgezindegardeofficieren, die in december 1825 tevergeefs rebelleerden tegen het tsaristische absolutisme en een grondwet afdwongen). De afrekening met deopstandelingen die het hadden overleefd was verschrikkelijk. Het verhoor werd door de tsaar persoonlijk geleid. De meesten werden tot onmenselijkharde gevangenisstraffen of tot deportatie veroordeeld. Velen werden naar de Siberische mijnen gezonden, waar zij van ontbering omkwamen. Een vande gearresteerden was de beroemde schrijver Aleksandr Poesjkin. Het bleek dat verschillende samenzweerders door hem waren beïnvloed. Hij werd uiteindelijknaar Zuid-Rusland verbannen en pas weer in genade aangenomen toen hij Nicolaas onderdanig om vergiffenis had gevraagd.
De revoluties van 1848 in Europa veroorzaakten grote opschudding in Russische regeringskringen. Weliswaar bleef in Rusland alles rustig, maar de angstdat de revolutie ook naar eigen land zou overslaan, deed Nicolaas naar strenge maatregelen grijpen. De censuur op de pers werd verscherpt en de invoervan buitenlandse boeken en tijdschriften die liberale of socialistische denkbeelden ontvouwden, werd vrijwel onmogelijk gemaakt. Hij riep de DerdeAfdeling in het leven, een soort geheime politie, die tot aan de Oktoberrevolutie van 1917 actief was met als hoofd graaf Benckendorff. Ook werd doorde tsaar een staatsideologie gevormd van autocratie, orthodoxie en narodnost (volksheid).
In zijn buitenlandse politiek stond hij bekend als de beschermer van regerende legitimisten en beschermheer tegen revoluties. Hij probeerde in sommigegevallen om revoluties op het Europese continent te onderdrukken wat hem het etiket 'gendarme van Europa' opleverde. In 1825 werd Nicolaas I gekroonden begon hij de vrijheden van de constitutionele monarchie in Congres-Polen te beperken. Nadat de Novemberopstand in 1831 was onderdrukt door Nicolaas,zette het Poolse Parlement hem af als koning van Polen, in antwoord op zijn herhaalde inkorting van de grondwettelijke rechten. De Tsaar reageerdedoor Russische troepen naar Polen te sturen. Nicolaas verpletterde de opstand, schafte de Poolse grondwet af, verlaagde Polen tot de status van eenRussische provincie en begon een beleid van repressie van katholieken. In 1848 was Europa in de greep van vele revoluties, Nicolaas stond op de voorgrondbetreffende reacties op deze revoluties. In 1849 kwamen de Hongaren in opstand tegen de Habsburgers en Nicolaas kwam tussenbeide ten gunste van deHabsburgers en hielp de opstand in Hongarije te onderdrukken. Ook spoorde hij Pruisen aan om geen liberale grondwet aan te nemen. Nadat hij conservatievemachten geholpen had om het spookbeeld van revoluties af te weren, scheen Nicolaas Europa te domineren.
Rusland domineerde Europa op een illustere wijze. Terwijl Nicolaas probeerde de status quo in Europa te handhaven, nam hij een agressief beleid aannaar het Ottomaanse Rijk toe. Nicolaas I volgde het traditionele Russische beleid in de zogenaamde Grote Oosterse Kwestie, en probeerde die kwestieop te lossen door het Ottomaanse Rijk te verdelen en een protectoraat te maken en te vestigen voor de grotendeels Orthodoxe Bevolking op de Balkan,nog steeds grotendeels onder Ottomaanse controle in de jaren 1820. Rusland voer een succesvolle Oorlog tegen het Ottomaanse Rijk vanaf 1828 tot 1829.In 1833 onderhandelde Rusland met het Ottomaanse Rijk wat resulteerde in het verdrag van Unkiar-Skelessi. De belangrijke Europese mogendheden geloofdenten onrechte dat het verdrag een geheime clausule bevatte die Rusland het recht gaf oorlogsschepen door de Bosporus en Dardanellen te sturen. Doorde Londen Zee-engtes Conventie van 1841 bevestigden zij de Ottomaanse controle over de zee-engtes en verboden machten, inclusief Rusland, om oorlogsschependoor de zee-engtes te sturen.
Gebaseerd op zijn rol in het onderdrukken van de revoluties van 1848 en zijn ongegrond geloof dat hij de Britse diplomatieke steun had, ging Nicolaaszover tegen het Ottomaanse Rijk, dat zij in 1853 de oorlog tegen Rusland aankondigde. Groot-Brittannië en Frankrijk vreesden een Ottomaanse nederlaagtegen Rusland, sloten zich daarom aan bij de Ottomanen en namen deel aan de Krimoorlog. Oostenrijk gaf diplomatieke steun aan het Ottomaanse Rijken Pruisen bleef neutraal in deze oorlog. Rusland bleef zo achter zonder Europese steun. De Europese verenigde mogendheden landden op de Krim en belegerdeneen goed versterkte Russische basis in Sebastopol. Nadat de belegering van de basis een jaar duurde, moesten de Russen het bolwerk van Sebastopolprijsgeven, wat de Russische onbekwaamheid om eigen grondgebied te verdedigen pijnlijk blootstelde. Nicolaas I stierf voor de val van Sebastopol,maar hij had reeds de mislukking van zijn eigen regime erkend. Rusland had nu de keuze: het beginnen aan grote hervormingen of de status als een belangrijkeEuropese macht verliezen.
De schrijver Ivan Toergenjev zou het Rusland van Nicolaas I als volgt beschrijven: "Een mengeling van licht en duisternis, van Europese beschavingen Aziatische barbaarsheid."
Nicolaas was gehuwd met Charlotte van Pruisen (Alexandra Fjodorovna), dochter van Frederik Willem III van Pruisen. Uit het huwelijk werden tien kinderengeboren. De hierna genoemde kinderen zijn degenen die de volwassenheid behaalden. In 1820 en in 1823 was er telkens een doodgeboren dochter en op7 juni 1826 werd grootvorstin Elizabeth Nikolajevna geboren maar zij stierf al in 1829.
Nicolaas I Pavlovitsj van Rusland |
De getoonde gegevens hebben geen bronnen.