Stamboom Van Dijk » Martinus Goijaerts Sgruijters ('s-Gruijters) (± -1630)

Persoonlijke gegevens Martinus Goijaerts Sgruijters ('s-Gruijters) 

• Hij is geboren rond 1572..
• Hij is overleden op 21 februari 1630 in Best, Gemeente Best, Noord-Brabant, Nederland.
• Een kind van Goijaert Gruijters

Gezin van Martinus Goijaerts Sgruijters ('s-Gruijters)

Hij is getrouwd met Anna Goyaert Adriaensz de Crom.

Zij zijn getrouwd

Kind(eren):

1. Anneken (Enneken) Sgruijters ('s-Gruijters)  ± 1602-???? 
2. Goijaert Sgruijters ('s-Gruijters)  ± 1602-1678 
3. Waltheri Martinis Gruijters  ± 1605-???? 
4. Cornelis de Gruijter  
5. Henricus Martinus de Gruijter  1621-1692 
6. Mechtildis Martini Gruijters  ± 1601-???? 
7. Barbara Martini Gruijters (de Roy)  1615-1676 
8. Maria (Maeijken) de Gruijter  ± 1617-???? 

Notities over Martinus Goijaerts Sgruijters ('s-Gruijters)

Vermoord in Amersfoort (vervolg) door Anton van Nostrum
Amersfoortse bronnen vermelden dat Dirk Martens de Gruyter - de hoofdpersoon uit ons vorig verhaal (zie het septembernummer 2005) - overleed na een flinke knokpartij in een herberg in de Krommestraat. De oorzaak hiervan bleek een begerenswaardige vrouw met geld te zijn. De overledene was afkomstig uit Boxtel.

In de archieven van de Boxtelse schepenbank bleek echter maar weinig over hem te vinden te zijn. Wel vond ik daar meerdere keren verwijzingen naar Oirschot bij personen met de naam Gruijters of De Gruyter. Nu wil het geval dat begin 2005 onze zusters en broeders van de NGV-afdeling Kempen- en Peelland een Jubileum-DVD hebben uitgebracht met daarop regesten van alle aktes van het Oud Rechterlijk Archief van Oirschot vanaf 1540 tot en met 1640. Daarin vond ik een groot aantal aktes over de gezochte familie.
Dirck Marten Sgruijters ('s-Gruijters) - zoals hij daar genoemd wordt - ontmoeten we voor het eerst in de archieven van Oirschot op 31 maart 1540. In een akte belooft hij aan Dirck Henrickzn Dielissen 16 gulden te zullen betalen vóór Maria Lichtmis a.s. (2 februari 1541). Waarom hij dat bedrag moest betalen, wordt niet in de akte vermeld.

Nauwelijk zes weken later, op 9 mei, moet Dircks vader - Marten Gruijters - een ruzie van zijn zoon rechtbreien. Die heeft kennelijk gevochten met Rutger Huijskens. Rutger ligt ziek op bed maar is goed bij zijn verstand. Hij verklaart dat Marten 's-Gruijters, die optreedt namens zijn zoon Dirck, hem volledig schadeloos heeft gesteld inzake de kwetsuren die hij op-gelopen heeft bij een meningsverschil en een gevecht met diens zoon Dirck. Indien het mocht gebeuren - hetgeen God verhoedde - dat Rutger komt te overlijden, dan zal zijn familie geen wraak nemen of geld eisen of hem aansprakelijk stellen.

'Zoenen'
In 1542 is het weer raak. 'Lieve' Dirck heeft weer eens gevochten, nu met Marten Gerits Switten en wel zodanig dat deze overlijdt. In april van genoemd jaar moet Marten Gruijters, via een zogenaamde zoenbrief de misdaad van zijn zoon Dirck in der minne schikken met Gerart Gerarts Switten, de vader van de vermoorde man. Er zijn drie raadgevers en zes bemiddelaars, waaronder een kannunik van de Sint-Peterskerk te Boxtel en een der schepenen van Oirschot. Na beraadslagingen wordt het volgende overeengekomen.
Voor het zieleheil van de vermoorde man zal Dirck de Gruijter tien zielmissen laten doen voor tien stuiver. Hij zal verder vijf waskaarsen, elk van een pond, schenken aan de kerken van Boxtel, van Best en van Oirschot. In drie termijnen zal hij 70 zoenguldens moeten neertellen waarvan de raadgevers telkens twee gulden zullen ontvangen.
Verder moet Dirck als misdadiger de familie van de vermoorde persoon tot en met het derde geslacht ontwijken waar dat mogelijk is. Als hij in een herberg komt waar ook familieleden van de vermoorde man zijn, dan is hij verplicht zijn pot bier meteen uit te drinken en te vertrekken. Ook moet Dirck de uitgaven voor verteringen door vrienden en familie van de vermoorde persoon - tijdens de onderhandelingen gedaan in herberg De Leeuw - betalen.

In dergelijke zoenbrieven is het gebruikelijk dat ter genoegdoening een openbare boetedoening in een lang wit kleed in de plaatselijke kerk werd geëist. Dit wordt hier niet vermeld. Ook de gebruikelijke en gevaarlijke reis naar een verre bedevaartplaats - bijvoorbeeld Trier of Santiago de Compostella - blijft achterwege.

Hoge lasten
De geldelijke lasten zijn kennelijk erg hoog voor de familie Gruijters. Vader Marten Gruijters verkoopt in 1544 een hooibeemd, gelegen onder Best dat toen bij Oirschot hoorde, aan Henrick Peter Ghijben. Ook zijn zoon Dirck probeert in mei 1545 zijn lasten te verlichten. Hij verkoopt dan zijn aanspraken die hij heeft of nog zal krijgen inzake de roerende goederen van de erfenis van Agnes, de weduwe van Wouter Peter Gerits. De kopers zijn Henrick Wouters en Jan Peters. Zoals we al gezien hebben, was Henrick Wouters de zwager van Dirck Martens Gruijters. Wouter Peter Gerits zal de vader van Henrick Wouters zijn. De overleden vrouw Agnes moet dus de schoonmoeder van Dirck Marten Gruijters zijn, met andere woorden: in mei 1545 moet Dirck dus getrouwd geweest zijn.

Op dezelfde datum in 1545 machtigt Dirk zijn zwager Henrick om namens hem van een drietal personen 32 gulden te incasseren. Dit geld hadden zij eerder beloofd te betalen in een akte voor poorters van Den Bosch wegens de aankoop van hout.
Verder machtigt hij zijn vader Marten Gruijters om tijdens zijn afwezigheid zijn zaken te behartigen en datgene te doen wat hij zelf ook gedaan zou hebben.

De aktes geven de indruk dat Dirck Gruijters probeert schoon schip te maken en zijn schulden probeert af te lossen. Zijn geplande afwezigheid doet vermoeden dat hij van plan was naar het leger te vertrekken. Uit de volgende akte blijkt dat hij ook daadwerkelijk voor langere tijd afwezig was. Op 14 maart 1546 moet de familie Gruijters weer een stuk beemd onder Best verkopen. Een ander stuk akkerland wordt gebruikt als onderpand om deze verkoop te ondersteunen. Deze transactie
wordt bevestigd en goedgekeurd door Marten Goijaert Gruijters.

Ook binnen de familie Gruijters en aanverwanten gaat het rommelen. Zoals blijkt uit enkele aktes, had Marten Gruijters het juridisch aan de stok met zijn zwager Adam Marcelis Weijlants en wel zo hevig dat de Raad van Brabant - het hoogste rechtscollege in het hertogdom Brabant - er aan te pas moest komen. Op 27 oktober 1548 worden Dirck Martens die Gruijter, Cornelis Thomassen van Beeck en Jacop Bernaerts gemachtigd de familie te vertegenwoordigen. De machtiging wordt aan hen samen en aan ieder afzondelijk gegeven om voor de kanselier van de Raad van Brabant te verschijnen. Er loopt daar een verzoek tot herziening (cassatie) van de kwestie tegen Adam Marcelis Weijlaerts, de man van Elisabeth Dirck die Leege. De gemachtigden dienen daarbij alles te doen hetgeen in het belang der zaak is.

Ook de tegenpartij komt in actie. Op 23 november 1548 benoemt Adam Marcelis Weijlaerts, man van Elisabeth Dirck Slegen ('s-Legen/ die Leege), enkele procureurs om namens hem te verschijnen voor de kanselier van de Raad van Brabant om zijn zaak te behartigen die hij daar heeft lopen tegen Marten Gruijters en diens kinderen die als gedaagde partij zijn opgeroepen. De gemachtigden dienen daarbij alles te doen hetgeen in het belang der zaak is en hetgeen hijzelf als opdrachtgever ook gedaan zou hebben. Waarover deze zaak handelde wordt niet in de machtigingen vermeld.

De erfenis
Een half jaartje daarna, namelijk op 26 april 1549 wordt er echter een erfdeling beschreven zodat de rechtszaak bij de Raad van Brabant waarschijnlijk daarmee te maken zal hebben. De familie De Leege verdeelt de goederen die ze hebben geërfd door de dood van Elisabeth Dircks Slegen en waarover "een minnelijk akkoord" is gemaakt.
Uit de akte blijkt dat Elisabeth die Leege tweemaal getrouwd was geweest. Alhoewel dat nergens genoemd wordt, zal dat de basis geweest zijn voor het conflict over de verdeling van de erfenis tussen de treurende tweede echtgenoot en de nakomelingen van de beide zusters van Elisabeth.
Elisabeth moet goed in de slappe was gezeten hebben. Haar tweede man Adam erft het vruchtgebruik van een huis met de bijbehorende stukken grond (gelegen te Aerle onder Best), terwijl zijn stiefdochter Jenneke het erfrecht daarvan krijgt. De andere partij - aangevoerd door Marten de Gruijter - krijgt twee huizen en de grond, bestaande uit akkers en beemden, waarvan er één "rijdende" is. Voor zover ik weet is de uitdrukking "rijdende beemden" typisch Meierijs. Als een stuk beemd om een of andere reden niet eerlijk verdeeld kon worden - bijvoorbeeld omdat er slechte stukken in zaten - dan verdeelde men het stuk eenvoudigweg in een voorste en een achterste deel. De verkrijgers wisselden dan elk jaar van eigendom. Bij verkoop van dit recht op het voorste of het achterste deel wordt altijd vermeld "dat de beemd rijdende is" tegen Jantje, Pietje of Klaasje. Voor de genealoog in de 21e eeuw kan zo'n omschrijving wel eens een doorbraak zijn om oude familiebanden aan te tonen. Maar dit even ter zijde. Verder wordt in de erfdeling nog vermeld dat Dirck Martens Gruijters een bedrag van 190 gulden krijgt dat door de andere erfgenamen moeten worden opgebracht, in die tijd een vorstelijk erfdeel van tante Elisabeth!

Heeft u aanvullingen, correcties of vragen met betrekking tot Martinus Goijaerts Sgruijters ('s-Gruijters)?
De auteur van deze publicatie hoort het graag van u!

Tijdbalk Martinus Goijaerts Sgruijters ('s-Gruijters)

Klik op de namen voor meer informatie. Gebruikte symbolen:  grootouders    ouders    broers/zussen    kinderen