Uit een acte betreffende een dienstverband bij chirurgijn Vos in Akendam van 1746, blijkt dat G.W. toen 17 jaar was; dus hij moet geboren zijn in 1729. De vraag is alleen: waar en op welke datum ....
DAT IS DE GROTE VRAAG ANNO OKT 2008
Hij is getrouwd met Swaantje van Beek.
Toestemming voor het huwelijk is 27 juli 1755 verkregen te Noord-Polsbroek.Bron 1
Zij zijn getrouwd op 17 augustus 1755 te Noord-Polsbroek, hij was toen 26 jaar oud.Bron 2 Ze zijn in de kerk getrouwd op 17 augustus 1755 te Noord-Polsbroek, hij was toen 26 jaar oud.Kind(eren):
Het echtpaar is gescheiden 23 april 1770 te Noord-Polsbroek.
Beroep: chirurgijn.
AURICH-periode
Over de eerste levensjaren van GW Jr weten we nog weinig; zelfs zijn geboortedatum en geboorteplaats zijn (nog) niet met zekerheid bekend. Bij de VOC staat dat hij uit Haarlem komt (maar dat wil niet zeggen dat hij daar geboren is).
HAARLEM-periode
GW Jr is in 1743 knecht (leeftijd 14 jaar ?) bij Hendrik Poor (meester chrirurgijn); sinds 6/2 van dat jaar. Op 2/10 veroordeelt het gilde-college hem (en zijn vader GW de Oude) tot het betalen van f 6,-- boete vanwege afwezigheid van GW Jr bij Poor. Het blijkt te gaan om drie jaar jaargeld, in totaal f 7,50; blijkbaar heeft GW de Oude ook zijn bijdrage aan het gilde niet betaald. De vordering wordt afgedaan tegen 15% vanwege onmacht van de debiteuren.
Het lijkt er op dat GW Jr ook leerling geweest is bij Jan de Vos in Akendam; deze persoon werd in 1746 als beunhaas door het gilde-college aangeklaagd. Waarschijnlijk is GW Jr pas in 1744 of later bij Jan de Vos in dienst gekomen; in 1743 werkte hij immers bij Poor en was hij nog maar 14 jaar. Maar ook is nog steeds denkbaar dat hij eerst bij De Vos werkte en daarna pas bij Poor (men werkte immers in die tijd vanaf 12-jarige leeftijd).
In ieder geval heeft GW Jr gedurende 6 tot 8 jaar een tot nog toe, onduidelijk bestaan geleefd in het huidige Noord Holland.
VOC-periode
In 1753 (van 20/4 tot 12/11) is GW Jr op het VOC-schip de 'Baarzande ' (850 ton, bouwjaar 1745) onder bevel van Hans Coenraads van de Kamer Delft als Derde Chirurgijn naar Batavia gevaren (vertrek vanuit Goeree).
Opvarenden waren 180 zeelieden, 102 soldaten, 15 ambachtslieden en 1 passagier. Verder vervoerde het schip 149.721 florijnen aan contant geld.
Van 22 augustus tot 8 september 1753 werd een tussenstop gemaakt in Kaapstad.
Aankomst Batavia: 12/11/1753.
De Baarzande is onder bevel van Gotlieb Silo op 21/11/1754 naar China vertrokken (toen had het schip dus meer dan een jaar aan de kade gelegen in Batavia ?). Nog niet duidelijk is of GW Jr op het schip was of dat hij in Batavia vertoefde.
Op de terugreis naar Batavia is de Baarzande op een rots gelopen en op 18 december 1754 in Batavia aangekomen, daarna gesloopt aldaar. Het schip 'De Jager' nam de lading over (in feite herdoopt in Baarzande II) en arriveerde op 30 augustus 1755 in Rammekens (Vlissingen). Op dit schip kan GW Jr NIET gevaren hebben aangezien hij al op 17 augustus van dat jaar getrouwd is in Polsbroek !
Hij is dus eerder teruggekeerd.
Indien hij onder dezelfde gezagvoerder gebleven is (Hans Coenraads), zou dit het schip 'Overschie' geweest kunnen zijn. Dit schip is op 1 januari 1755 uit China vertrokken en op 28 juni 1755 in Goeree aangekomen (ruim een maand voor de ondertrouw met Swaantje van Beek op 24 juli 1755); dat lijkt 'erg kort dag'; bovendien: hoe is GW Jr dan in China terecht gekomen. Verder weten we dat de verbintenis tussen GW Jr en de VOC eindigde op 0/0/1755.
Uit VOC bronnen blijkt evenwel dat GW Jr is terug gevaren met het schip "Kattendijke' (880 ton - Kamer Zeeland). De 'Kattendijke' vertrok op 30/10/1754 vanuit Batavia en arriveerde op 29/5/1755 te Rammekens (na het einde van de officiele verbintenis, dus een verlenging ?). Gedurende de periode 25/1/1755 tot 10/2/1755 maakte de 'Kattendijke' een tussenstop in Kaap de Goede Hoop. Schipper van deze reis was Jacob la Mote. Naast de reguliere bemanning telde het schip 10 passagiers, waaronder 4 slaven (2 mannen en 2 vrouwen). De 'Kattendijke' was een nieuw schip; deze trip was haar eerste terugreis.
De 'Kattendijke' was in gebruik v.a. 1750 tot 6/1/1773; op die datum werd het schip opgelegd in Indie en verkocht.
Waarschijnlijk zal GW Jr Swaantje al gekend hebben voor vertrek (mogen wij aannemen, aangezien er maar een periode resteert tussen 29/5 en 24/7 A.D. 1755; i.c terugkomst-datum en ondertrouw-datum); dit is bijzonder aangezien hij al vertrokken is op 20/4/1753 (op de leeftijd van ongeveer 24 jaar...), Swaantje in Utrecht/Amersfoort (of Amsterdam ?) woonde en er intussen woonruimte en werk beschikbaar leek te zijn in Polsbroek....
Bron: Dutch-Asiatic Shipping in the 17th and 18th century, J.L. Bruijn e.a.
(copie uit het soldijboek van de Baarzande aanwezig).
POLSBROEK
Op 27/2/1756 wordt door de gemeente Haarlem een acte van indemniteit verstrekt aan de gemeente Noord-Polsbroek vanwege GW Jr. Men verklaart hierin dat GW Jr gedurende een jaar na dato niet ten laste van de gemeente Noord-Polsbroek zal komen (copie van de acte beschikbaar)
Uit het testament van zijn vrouw blijkt dat GW Jr Meester Chirurgijn in Noord Polsbroek was. Denkbaar is dat hij een functie had als 'legerarts' in Schoonhoven; een garnizoensstad in die dagen. GW is begraven in de kerk van Noord Polsbroek 'in het slechte kleed'. Ten tijde van het testament van zijn vader (GW de Oude) woont hij in Noord-Polsbroek. Hetzelfde geldt als het testament wordt afgerekend (1768).
De gemeente Polsbroek is op 27 juni 1857 ontstaan door samenvoeging van Noord- en Zuid Polsbroek. Noord-Polsbroek kende in 1840 49 huizen en 586 inwoners. Hoe is het mogelijk dat een wereldreiziger daar terecht komt. Tegenwoordig is Polsbroek een onderdeel van de gemeente Lopik.
Gerrit Willem II van Halem | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1755 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Swaantje van Beek |