Stamboom Schouten Willing » Herman II Graaf van Westfalen (± 995-1024)

Persoonlijke gegevens Herman II Graaf van Westfalen 

• Hij is geboren rond 995.Bron 2
• Hij is overleden in het jaar 1024.Bron 2
• Een kind van Liutgur van Westfalengouw en Emma van West Saksen

Gezin van Herman II Graaf van Westfalen

Hij heeft/had een relatie met Imma van Hasegouw.

Kind(eren):

1. Gottschalk I van Twente  1015-1064 

Notities over Herman II Graaf van Westfalen

Verantwoording

























Herman II, 1017-1024 Graaf in de pagus Westfalen
Herman van Emmerik
Een moeilijk te beantwoorden vraag is wie de ouders zijn van graaf Godschalk (I) van Twente. De status van Godschalk (I)'s echtgenote Adelheid, een achterkleindochter van keizer Otto II en erfgename van Zutphen, doet vermoeden dat Godschalk (I) ook van goede komaf is. Het eerste licht in deze puzzel komt uit een valse oorkonde waarin Godschalk (I) een schenking van zijn vader bevestigt van goederen in Zevenaar aan de kerk in Emmerik. Emmerik behoort in die tijd tot het bisdom Utrecht, want de grens tussen Keulen en Utrecht wordt gevormd door de Rijn en de Löwenberger Landwehr.
De passage luidt: "Ego Godescalcus comes Zuetfanie notum facimus memorie post(er)orum, quod felicis recordationis Hermannus comes pater noster...". Hieruit kan opgemaakt worden dat de goederen ter herinnering aan zijn vader Herman zijn bedoeld. De oorkonde stamt niet uit de eerste helft van de elfde eeuw, zoals de vervalser wil laten geloven, maar is mogelijk in de twaalfde eeuw opgesteld om de rechten van de kerk in Emmerik in Zevenaar te "bewijzen". Dit sluit niet uit dat de namen en plaatsen die worden genoemd correct zijn.
Godschalk (I)'s vader heet dus Herman en is graaf. Bovendien wordt bisschop Bernold van Utrecht(1026/7-1054) in de oorkonde genoemd, zodat Herman in deze periode moet zijn overleden. Over Godschalk (I)'s moeder heet vermoedelijk Imma.
Herman van Lek en IJssel?In 1036 schenkt Koenraad II goed "in pago Eittheri situm in comitatu Erimanni" aan het klooster in Werden. Wisplinghof vermoedt dat deze "Erimanni" dezelfde is als Herman 'van Emmerik', waarbij hij opmerkt dat Herman niet tot de aanzienlijkste edelen behoort. Hij plaatst hierbij Eiteren in het graafschapNifterlake en niet in het graafschap Lek-en-IJssel. De vereenzelviging van Herman 'van Lek-en-IJssel' met Herman 'van Emmerik' is waarschijnlijk onjuist. Zo'n obscure vader geeft Godschalk (I) niet de edele status die hij nodig heeft om de Ottoonse kleindochter Adelheid te huwen, tenzij Herman 'van Lek-en-IJssel' niet zo onbekend is als algemeen gedacht wordt. Mogelijk is hij tegelijkertijd burggraaf van Utrecht en graaf-voogd in de graafschappen Lek-en-IJssel en Opgooi.
Van Winter zoekt op haar beurt Herman in Westfalen. Om Herman 'van Emmerik' beter te duiden dienen enkele excursies over de moderne landsgrenzen gemaakt te worden, te beginnen in Westfalen.
Een excursie naar pagus WestfalenHermans zoon Godschalk (I) wordt vermeld als graaf in de pagus Westfalen. Deze pagus bestrijkt een enorm gebied, waar Dortmund, Gemen (bij Borken), Dülmen, Arnsberg en Lüdenscheid toe behoren. De pagus beslaat het gebied tussen Ruhr en Lippe tot noordelijk aan Borken toe. De voorganger van Godschalk (I) in deze pagus heet inderdaad (of toevallig?) Herman, maar interessanter is vooralsnog diens voorganger.
Herman 'van Emmeriks' voorganger heet Liudger (of Liutger) en is een zoon van Herman I, hertog van Saksen. Liudger komt in 1001 voor als graaf in "pago Westfalon". De pagus Westfalen behoort waarschijnlijk tot het Billungse erfgoed. Behalve graaf in de pagus Westfalen is Liudger ook graaf inEngern. Liudger is rond 990 getrouwd met Emma een dochter van Immed, graaf van de Veluwe, enAdela van Hamaland.
Over de gezinssamenstelling van Liudger en Emma is vooralsnog niets concreets overgeleverd. In de literatuur worden aan Liudger en Emma twee kinderen toegeschreven: Immed, bisschop van Paderborn (1051-1076), en een van naam onbekende dochter. Helemaal onomstreden is dit niet.
Bisschop Immed wordt vermeld als "sororius" van bisschop Meinwerk van Paderborn, de broer van Emma. Een kanttekening bij filiatie van Immed is de tijdspanne waarin Immed optreedt als bisschop. Bij zijn wijding in 1051 moet hij dertig jaar oud zijn, zodat hij voor 1021 moet zijn geboren. Immed is dus eigenlijk een tijdgenoot van Godschalk (I) in plaats van Herman. Liudger overlijdt in 1011, waarnaEmma grote delen van haar bezit aan het bisdom Bremen vermaakt. Mogelijk is Herman 'van Emmerik' dan nog minderjarig.
Als aanname wordt op deze site Herman 'van Emmerik' voorlopig als zoon van Liudger en Emma gezien. Hij is vernoemd zijn naar opa Herman I van Saksen, zodat hij op deze site door het leven zal gaan als Herman II.
Met deze aanname krijgt Herman II zijn goed in Zevenaar dan via zijn moeder uit de Hamalandse erfenis. Zijn relatie met Emmerik is waarschijnlijk via dezelfde weg te verklaren. Wichman (IV) van Hamalandbezit in het midden van de tiende eeuw in Emmerik als een eigen hof.
Herman II heeft behalve een rijksaristocratische Hamalandse afkomst, ook een Saksisch hertogelijke achtergrond. Herman II's zoon Godschalk (I) krijgt zo genoeg allure om een keizerlijke achterkleindochter te kunnen trouwen.

Herman in pagus WestfalenEr is een ongebroken lijn van Liudger naar Godschalk (I) aan het licht gekomen. In de jaren 1017 tot 1019 komt er kortstondelijk een Herman voor als graaf in pagus Westfalen!
In 1017 schenkt Hendrik II "curtem Gamini dictam, quam eadem regina predicte ecclesie contulit, sitam in pago Wesualorum in comitatu Hermanni comitis" aan het nonnenklooster Nordhausen. Ook in 1017 schenkt de keizer "in comitatu Herimanni comitis: in Dulmine mansum unum, in Nienhem mansum I, in Situnne mansum I, in Halostron mansum I, in Berchalostron mansum I, in Lehembeke mansum I, in Horlon mansum I" aan de kerk in Paderborn. In 1019 schenkt hij "praedium Herbete dictum, quod nobis Eccehart dedit, in comitatu Heremanni et in pago Westfalo-heriscefse situm" aan het nonnenklooster Kaufungen.
Daarnaast zijn er nog vermeldingen van een Herman in de aangrenzende Dreingouw (1019) en in Saksisch Westfalen, waar de hof Drebber aan het, door bisschop Meinwerk van Paderborn gestichte, klooster Abdinghof wordt gegeven (1020).
'Onze' Herman II heeft daarmee een achternaam gekregen: 'van Westfalen'. Opvallend is de vermelding uit 1017; Herman II van Westfalen blijkt de opvolger van Wichman III van Vreden te zijn. Op grond hiervan vermoedt Van Winter een bloedband met Wichman III van Vreden en Godfried 'de Prefect'.
KanttekeningenEen probleem is het om alle Hermannen uit elkaar te houden.Vaak worden alle vermeldingen aanHerman II van Werl, de oudste zoon van Herman I van Werl en Gerberga van Bourgondiëtoegeschreven. Herman II van Werl wordt in deze vermeldingen niet met de achternaam 'Werl' vermeld, zodat niet zeker is dat hij tot dit geslacht behoort.
Bollnow is één van de eersten die kanttekeningen plaatst bij de vereenzelviging van Herman II van Werl als graaf in pagus Westfalen. Hij maakt ook een voorbehoud voor de Dreingouw en Haltern (Stevergouw). Beide gouwen behoren tot het bisdom Munster. Bollnow ziet hier een andere Herman optreden. Ook bij Leidinger blijft voor het huis Werl alleen de vermelding uit 1019 in de Dreingouw en uit 1020 in Saksisch Westfalen overeind. Vast staat dat het huis Werl van bovengenoemde oorden alleen de Munsterse Dreingouw tot hun invloedssfeer mag rekenen.
Jackman gooit alle vermeldingen van Herman op een hoop. Hij houdt de Herman uit 1017 voor een broer van Rudolf van Werl, waarbij zijn omstreden identificatie van Godfried 'de Gevangene' als Godfried 'de Prefect' zijn leidraad is. Het enige interressante aan deze potpourri is zijn opmerking dat de huizen Ravensberg en Cappenberg van deze Herman afstamt. Andere auteurs merken deze connectie echter ook op.
Connecties met ReinmodVan Winter beschouwt Herman, zonder dat zij op de problematiek ingaat, niet als een Werler graaf. Zij geeft Godschalk (I) er twee broers bij: Herman (III) en Godfried (I), die dan respectievelijk stamvaders zijn van de gravenhuizen Calvelage en Cappenberg.
In de Reinmod-oorkonde schenkt de weduwe Reinmod (of Reginmod) en haar enige dochterFrederuna (of Vrederuna) ten overstaan van bisschop Siegfried van Munster zeven kerken en kapellen in Varlarl (Varlar bij Coesfeld), Oppenhulisa (Appelhülsen), Buntlagi (Bentlage bij Rheine), Curithi (Coerde bij Münster), Ihtari, Honthorpa (Handorf) en Unkingthorpa (Untrup an der Lippe). Herman en Godfried komen in deze oorkonde als getuigen voor.
Van Winter voegt echter een extra generatie tussen Herman II en Herman I van Calvelage (†1082) in om te verklaren waarom Otto II 'de Rijke' ondervoogd van Corvey kan zijn. Strikt noodzakelijk is dit niet.
In haar verwantschapstabel voert zij Reinmod op als dochter van Herman II. Aangezien de Reinmod-oorkonde wordt gedateerd tussen 1022 en 1030 ligt een andere oplossing voor de hand. Is het niet waarschijnlijker dat zij weduwe is van Herman II, die waarschijnlijk in of kort na 1024 overlijdt? Haar oudste kinderen, Frederuna, Godfried en Herman treden dan op als getuigen.
De gevolgen van een opstand in 1019Rond 1018 loopt de spanning hoog op tussen Herman II van Werl en de bisschop van Munster. Zeker wanneer Herman II van Werl dankzij het rijkskerkensysteem goed kwijtraakt aan het bisdom Munster. Wanneer hij zich niet bij de gang van zaken neerlegd wordt hij door zijn neef Udo van Stadegevangen genomen, met instemming van bisschop Diederik van Munster (1011-1022). In 1019 komt het zelfs tot een opstand tegen keizer Hendrik II, waarbij Herman II van Werl geholpen worden door hertog Bernhard II van Saksen.
Mogelijk speelt Herman II van Westfalen een rol in deze opstand, want in 1033 worden van zijnhypothetische moeder Emma en zijn zuster om onbekende redenen een goed met 700 hoeves inclusief horigen ontnomen. Dit enorme goed ligt bij Lesum, noordwestelijk van Bremen in de gouw Wigmodia en bestaat naast de hoeves uit munt-, markt-, tolrechten en de wildban en houtvesterij in Wigmodia. Vermoedelijk hangt deze confisquatie samen met de opstand uit 1019.
FamilieperikelenOpvallend is een vermelding uit 1024 waarin Herman II 'van Westfalen' optreedt als scheidsrechter in een erfeniskwestie tussen bisschop Meinwerk van Paderborn en Thietmar I rondom de abdijHelmarshausen. Hierbij is het onduidelijk of het om 'onze' Herman of Herman II van Werl gaat.
Met bovenstaande vereenzelviging is duidelijk waarom Herman II hier als scheidsrechter optreedt. Hij is een neef van Thietmar I en neef (oomzegger) van Meinwerk en dus terzake deskundig met betrekking tot erfenisperikelen.
Deze getuigenis wordt in de literatuur aan Herman II van Werl toegeschreven, ondanks de toenaam 'van Westfalen'. Van familiaire relatie tussen Herman II van Werl en de twistende partijen is echter niets bekend.
Rest nog een losse eindje vast te knopen. Herman II van Werl wordt in 1023 in de Dreingouw opgevolgd door zijn broer Bernhard van Werl-Hövel. Na diens dood krijgt Herman II van Werls zoonBernhard van Werl-Arnsberg de Dreingouw toegewezen, zodat deze de buurman van Herman II van Westfalens zoon en opvolger Godschalk (I) wordt. Van je buren moet je het hebben...
Gegeven in den jair ons Heren, doen men screeff MM ende IV des Wonnesdages op sunte Bruno de Kartuizer dach, dat was op ten zesden dach der maent van Octobris.
Alfred Stern, 2004-2011

















Gadgets powered by Google

Heeft u aanvullingen, correcties of vragen met betrekking tot Herman II Graaf van Westfalen?
De auteur van deze publicatie hoort het graag van u!

Tijdbalk Herman II Graaf van Westfalen

Klik op de namen voor meer informatie. Gebruikte symbolen:  grootouders    ouders    broers/zussen    kinderen