Stamboom Oldenburger » Verhalen » Bauke Wittes Oldenburger

Om half vijf in de ochtend had veehouder Auke Hoekstra (60) met zijn zoon Gerben (30) de boerderij verlaten om te gaan melken op een stuk land niet ver van het bedrijf. Moeder Hoekstra was op dat moment alleen thuis. Toen Gerben een uur later terugkwam zag hij tot zijn verbazing de voordeur half open staan. Bovendien hoorde hij een vreemd grommelend geluid. De jongen stapte naar binnen en trof, vlak achter de deur, zijn moeder in een deerniswekkende toestand aan. De vrouw was waarschijnlijk met een mes vreselijk toegetakeld en had ernstige hoofdwonden. In de woonkamer bleek alles overhoop gehaald. Het kabinet was opengebroken en de inhoud van de laden lag overal op de vloer verspreid. Toen wachtmeester De Waard uit Buitenpost om negen uur op de plaats van de aanslag arriveerde, trof hij voor de boerderij een massa mensen aan. Het slachtoffer lag bewusteloos op bed; haar man stond er radeloos voor. Drie dagen zweefde Jantje Postmus nog tussen leven en dood. Op de morgen van de 28ste oktober kwam het eind.
Na verloop van enkele dagen hoorde de wachtmeester, dat twee jongemannen in de vroege morgenuren op de bewuste dag zich verdacht in de omgeving van  Hoekstra's boerderij hadden opgehouden. Het bleken Andries van der Veen en Bauke Oldenburger, beiden 24 jaar en wonende op de heide van Surhuizum, te zijn. Deze mannen waren al vaker gestraft voor mishandeling, diefstal en verduistering. Nadat Andries en Bauke in de kraag werden gevat, was de belangrijkste ontdekking van de politie dat hun klompen precies pasten in de sporen in de drassige grond rond de boerderij. Maar beiden bleven ontkennen. Ze werden voorlopig opgesloten in de marechausseekazerne te Buitenpost. Uiteindelijk kwam er een bekentenis los, maar Andries zei, dat hij slechts op de uitkijk had gestaan en dat Bauke alleen binnen was geweest.
Bij verder onderzoek bleek dat Andries, geboren in de gevangenis te Groningen, als kind met zijn moeder wel eens bij de Hoekstra's aan de deur waren geweest om te gaan bedelen. Bauke had jaren geleden als knecht enige tijd gewerkt bij Auke Hoekstra. Verder werd het duidelijk, dat de beide jongemannen al twee jaar hadden rondgelopen met het plan van de beroving. Ze meenden gehoord te hebben dat er wel f. 60.000,-- viel te halen.
Tijdens het onderzoek bekenden Bauke en Andries nog een ander delict. Een etmaal voor de moordaanslag hadden ze moedwillig de polderdijk bij de Wijde Pet te Surhuisterveen doorgestoken. De dijk lag op het land van de veehouder Jan Hulshoff en Evert Wouda. Dat hadden ze gedaan om de arbeiders, die aan de dijk werkten (ook een broer van Andries) werkloos te maken. Zelf hadden ze immers ook geen werk en waarom die mannen dan wel?
Eén van de getuigen was Jeltje van der Veen (40), huisvrouw van R. de Wind. Zij verklaarde: "De moeder van Andries en mijn vader waren broeder en zuster. De moeder van Andries is ongehuwd". Zij vertelde verder dat Andries een week of drie voor het gebeurde bij haar man was gekomen en om diens revolver vroeg. "Wy wolle nei dat âlde wiif", had hij toen gezegd. "Bauke hat in dolkmes en dan hawwe wy beiden wat". En: "hja hawwe noch twa fette bargen en in fet keal. As 't jild er foar binnen is, moart it wêze". Bauke, zo getuigde de vrouw, zou de boerin doodsteken en Andries zou dan de centen zoeken.
De officier van justitie betoogde tijdens de rechtzaak onder meer in zijn requisitoir: "De beklaagden zijn niet opgetreden als mensen, maar als bandieten, als sluipmoordenaars. Voor hen zijn geen verzachtende omstandigheden. Ontzettend groot is het leed, dat ze aan het gezin Hoekstra hebben toegebracht". De eis was 18 jaar gevangenisstraf voor beiden. Conform de eis volgde de veroordeling (zie: RAF toegang 50-01 nr. 1019 351 d.d. 30-06-1910). Op 5 juli 1910 gingen hun straffen in en beiden kwamen in de gevangenis te Leeuwarden. Bauke Oldenburger verhuisde op 24-01-1912 naar het rijkskrankzinnigengesticht in Medemblik en vandaar op 04-01-1923 naar het rijkskrankzinnigengesticht in Eindhoven.

De publicatie Stamboom Oldenburger is opgesteld door .neem contact op