Stamboom Kusters & Menten » Leonardus Heuts (1766-????)

Persoonlijke gegevens Leonardus Heuts 

• Hij is geboren op 21 december 1766 in Geulle, Limburg, Nederland.
• Een kind van Leonard Leendert Heuts en Maria Luyten

Gezin van Leonardus Heuts

Notities over Leonardus Heuts

Het verhaal van een Bokkenrijder.

 

Over de Bokkenrijders is in ons Limburgse land, en ver daarbuiten, is al menig woord neergeschreven over het wel of niet bestaan hebbende "fenomeen" van de Bokkenrijder.

Een ding is wel zeker, dat ik in mijn kwartierstaat, iemand tegen kom die deel heeft uitgemaakt van dit illustere gezelschap. Het handelt zich hier om Leonardus Heuts geboren en gedoopt te Schinveld 18 augustus 1718, zijn peter was Gerardus Jans en zijn meter Margaretha Goessen in wiens  plaats Joanna Janssen optrad.

Leonardus was een zoon van Hermanus Heuts en Catharina Janssen die te Schinveld kerkelijk 

RK waren getrouwd op 25 oktober 1712. Getuigen bij dit huwelijk waren Gerardus Heerlers en Catharina Jacobs. Zij kregen 9 kinderen die allen in Schinveld zijn geboren en gedoopt. Hermanus is te Schinveld overleden op 8 Juni 1747 alwaar hij op 10 oktober werd begraven, zijn vrouw Catharina overleefde hem 10 jaren en overleden eveneens te Schinveld 29 oktober 1757. 

Hermanus Heuts en Catharina Janssen kregen nog de volgende kinderen die alle te Schinveld geboren en gedoopt zijn:

Petrus gedoopt 2 juni 1713; Johanna Catharina gedoopt 6 juli 1714; Maria Agnes gedoopt 20 juli 1716; Petrus gedoopt 6 november 1720; Joannes gedoopt 17 november 1724; Joannes gedoopt 24 november 1725; Joanna Maria gedoopt 14 januari 1729 en Joannes gedoopt 10 maart 1732. Van de negen kinderen zijn er verschillende jong gestorven wat blijkt uit het fijt dat er drie kinderen gedoopt zijn met de naam Joannes en twee met de naam Petrus.

 

Leonardus in de volksmond Leendert genoemd, ging in Geulle eerst in ondertrouw (Nederlands Hervormd) op 21 september 1748, omdat dit in Geulle verplicht werd gesteld, daar de heerlijkheid Geulle onder de Generaliteits Staten der Nederlanden viel, en op 6 oktober 1748 nogmaals in de Rooms Katholieke Kerk van Geulle. Hij trouwde met Maria Luyten, Rooms Katholiek gedoopt te Geulle 11 december 1726, als dochter van Henricus Luyten en Mechtildus Coenen.

 

Leonardus Heuts stond in Geulle bekend als Leendert de scheerder. Hoe hij aan deze naam kwam is , of het heeft te maken met het feit dat hij in het "Scheerhuis" woonde of was hij misschien schapenscheerder van beroep .

Toen hij het Scheerhuis kocht was hij al inwoner van Geulle wat ook te verklaren is daar hij al in 1745 als molenaar te Geulle vernoemd werd en woonde volgens Kengen  aan het Rouwstraetjen.

In het gehucht Hussenberg in de voormalige gemeente Geulle ligt op de hoek van vierstraten, de Heirweg, de Scheerstraat, de Eijksensweg, en de Scheerhuisweg, een huis het Scheerhuis genaamd. De benaming "de Scheer" heeft betrekking op een stuk land gelegen aan de Hussenberg.   Ook wordt beweerd dat de naam "Scheerhuis" te maken heeft met de ligging van het kruispunt wat vroeger de vorm van een openstaande schaar, of scheer, met veel fantasie, zou hebben gehad. Deze kruisende wegen was de verbinding tussen Beek en Geulle, en tussen Catsop en Moorveld.

Het huis wordt al genoemd in een akte van 3 januari 1665, en na in het bezit te zijn geweest van verschillende eigenaren koopt Leonardt Heuts het huis op 18 maart 1749.

Hij kocht het pand van Nicolaes Janssen een zwager van Servaes Luijten, die op zijn beurt weer een broer van Leonard zijn vrouw Maria Luijten was. Na de terechtstelling van Leendert gaat het huis op 23 maart 1774 over op zijn vrouw Maria Luyten, en op 7 juni 1776, na het overlijden van Maria worden "de erfgenamen van Leonardus Heuts en Maria Luyten, hun 8 kinderen" de eigenaren. Het Scheerhuis is nog steeds te vinden in Geulle aan de Scheerstraat en bleef nog tot 1784 in het bezit van nazaten van Leonardus Heuts.

 

 

 

 

Het echtpaar kreeg 8 kinderen te weten:

Heuts Catharina gedoopt te Geulle 24 mei1749, met als doopgetuigen Henricus Luijten en Elisabeth Heuts.

Heuts Henricus gedoopt te Geulle 26 februari 1751, doopgetuigen waren Jacob Schults en Petronella Luyten.

Heuts Mechtildus gedoopt te Geulle 13 november 1753, doopgetuigen waren Leonardus van Reijmersdael en Mechtildus Schults.

Heuts Maria gedoopt te Geulle 8 december 1756, doopgetuigen waren Servatius Luijten en Elisabeth Heuts loco Elisabeth Hermans.

Heuts Maria Cornelia gedoopt te Geulle 16 december 1759, doopgetuigen waren Goswinus Pijpers en Cornelia Janssen. Zij trouwde 26 november 1779 te Elsloo met Petrus Penders, geboren te Elsloo 20 november 1753 als zoon van Petrus Penders, een leidende bokkenrijder te Elsloo en Maria Lucia Hendrix. Het gezin behoorde tot de armen van Elsloo. Het ging hen echter blijkbaar zo slecht dat de vrouw (Cornelia) hieraan bezweek op 22 oktober 1796.

Heuts Hermanus gedoopt te Geulle 15 april 1763, doopgetuigen waren Joannes Paulissen loco Petrus Heuts en Elisabeth Luijten, en overleden te Lutterade-Geleen 15-08-1826. Was getrouwd met Maria Catharina Janssen uit Lutterade.

Heuts Leonardus gedoopt te Geulle 21 december 1766, doopgetuigen waren Joannes Schults en Cornelia Perebooms. 

Heuts Barbara gedoopt te Geulle 03 juli 1770, doopgetuigen waren Matthias en Margarite Pijpers..

 

Het is nu lange tijd stil rond het huis. Leendert Heuts komt vele malen voor in de gichtregisters van Geulle. Hij koopt en verkoopt diverse stukken grond en gaat hem schijnbaar voor de wind.

In 1773 gebeurt weer iets bijzonders. Servaes Luyten, zijn zwager, en Pieter Keijser worden gearresteerd en in het oude stadhuis te Maastricht opgesloten. Het blijkt dat zij behoren tot een bende Bokkenrijders. Servaes Luyten bekent bij recollectie op 15 juli 1773 waarvoor hij op 8 oktober te Geulle wordt opgehangen. Dit zou ook het einde van de bokkenrijder Leonard de Scheerder (Heuts) betekenen. Heeft zijn zwager hem aangebracht of was het iemand anders

Zo als voorheen al vermeld was hij lid van een Bokkenrijderbende, al was hij volgens Sententie 

(processtuk), geen kopstuk maar eerder een meeloper bij de bende. Zo komt steeds uit het proces naar voren dat hij op schildwacht gestaan heeft gewapend met een stok, maar dit komt men in andere processen steeds tegen daar men praktisch nooit toegaf iemand lichamelijk letsel te hebben toegebracht of in het ergste geval vermoord zou hebben. Op 17 januari 1774 bereikte een verzoek van de schepenbank van Geulle het gerecht van Elsloo. In Geulle had men inmiddels Leendert de Scheerder (Heuts) en Willem Vrancken gearresteerd. Leonard werd naar aanleiding van de inbraak in de Coumermolen te Heerlen, in de nacht van 7 op 8 december 1772. 'szondags daarna deed men onder de hoogmis een huiszoeking bij enkele personen te Elsloo die men verdacht en inderdaad werd een gedeelte van het gestolen goed gevonden. Bij uitgaan van de kerk werden de schuldigen gevangen genomen. Een van hen, Dirk van Hersteler van Elsloo, wist men aan de praat te krijgen en deze verried toen een groot aantal leden van de Bokkenrijderbende. Op 17 januari 1774 wordt hij gevangen genomen en opgesloten in het oude stadhuis van Geulle. Ook bij het tweede verhoor op 32-02-1774 blijft Heuts ontkennen, maar als hij 03-03-1774 op de folterbank wordt gelegd bekent hij al 22 jaar lid van de bende te zijn geweest.x

Het gerecht van Geulle verzocht Elsloo om Arnold Lummertingen en Peter Schoenmakers beschikbaar te stellen ten behoeve van confrontatie met voornoemde arrestanten. Dit werd door de schepenen van Elsloo geaccordeerd. Het schijnt dat Arnold Lummertingen zijn taak goed heeft volbracht, want Leendert Heuts werd veroordeeld en opgehangen en Arnold kreeg op verzoek van Geulle uitstel van executie, maar werd ten slotte op 16 mei 1774 als laatste Bokkenrijder van Elsloo opgehangen 

 

 

 

 

 

Van de Sententie (proces) van Leonardus Heuts, volgt hieronder een transcriptie.

 

Sententie in saeke Den Crimineelen Heer Officier der Heerlijkheyd Geull nomini offici klager tegens Lendert Heuts oud omtrent deVijfftigh jaeren geboortigh van Schinvelt Gedetineerde en Beklaagde.

 

Visis Actis (gezien de stukken) naementlijk alle veboden en decreeten in saeke gehouden en gegeven, benevens alle Acten en Informatien, Confrontatien, Responsiven van den gedetineerde, mitsgaders de schriftien van klaght en Conclusie voor den Heer klager tem crimineele rolle tegens den beklaaghde op heden geexhibeert, alles onder behoorlijken inventaris gefourneert, nijt alle welke, en in sonderheyt de eygene bekentenisse van den gedetineerde en beklaaghde buyten pijn en banden van ijser gedaen. en waerbij den selven bij recollectie van den 7 deses maands Meert heeft geperfiseert, is komen blijcken, dat hij beklaaghde behoort heefft tot eene bende gaeuwdieven, onder de welke hij bekent heeft over omtrent twee a drye en twintigh jaeren geleeden, gekomen en verkeert te hebben, waer toe denselven sigh in den jaere 1752 verbonden heefft, door eenen soogenaemden eed off duyvels verbont, welke hij gedaen heefft in seekere Capella bij Sittard genaemt St. Rosaas Capelle, alwaer hij beklaagde met een menighte complicen is ingegaen, en aldaer voor het doen van den eed bier gedronken heeft op de gesontheyd van den nieuwen meester den duyvel, wanneer hem den eed uyt een boek is worden voorgeleesen hierinne bestaande dat hij God en alle sijne Heijligen aff swoeren, den duyvel toe swoeren, en sigh overgave tot alle gnaad het zij van steelen, rooven en dat sij hunne complicen moesten verschoonen en geen van deselve beklappen, en dat sij tot Justitie komende alles moesten herroepen wat sij bekent hadden, waernae hij en de verdere complicen aldaer tegenwoordigh, wederom dronken so als te vooren gedaen hadden, en ook een stuck weck aten in duyvels naam.

Verder heefft hij beklaagde bekent, dat hij geassisteert heefft bij den geweldighen dieffstal en huysbraak begaen in de Maasbant bij Walraven ( in de nacht van 22 op 23 augustus 1756), alwaer hij dighte bij het huys aen een gangetje van eene weyde op schildwaght gestaan heefft, sijnde gewapent met eenen stock, als wanneer sijne complicen in het huys gekomen sijnde, alles wat gevonden is, hebben weghgenomen.

 

Vervolgens heefft den beklaagden bekent plightigh te wesen aen den dieffstal en huysbraak begaen te Havert (gemeinde Selfkant) bij seekere Ruffsen die hij niet weeten te noemen, alwaer hij op schildwaght heefft gestaen omtrent veertien off vijfftien passen van de deure van gemelte huys gewapent sijnde met eene stock,in het welk huys sijne verdere complicen omtrent een off twee uyren gebleeven sijn.

 

Al verder heefft den beklaagden bekent geassisteert te hebben bij den geweldigen dieffstal en huysbraak gepleegt ten huyse van de pastor van Grevenbieght (in de nacht van 28 op 29 januari 1751) alwaer hij omtrent veertien off vijfftien passen van de deure des heuys op schildwaght gestaen heefft, gewapent sijnde met eenen stock, dat sijne complicen de deure met geweld open gebroken hebbende, uyt gemelde huys alle goederen en effecten geroofft, gestoolen, en weghgevoert hebben, terwijl hij heefft gehoort dat de pastor vermoort of verstickt is geworden.

 

Wijders heefft den beklaagden bekent plightigh te wesen aen den geweldighen dieffstal en huysbraak begaen te Wynandsrade in het Panhuis (in de nacht van 16 op 17 mei 1762 bij Henricus Ritzen en zijn vrouw Anna Gretrudis Wetzels) alwaer de deure van het huys met gewelt door een hout in stucken gestoten sijnde, hij de beklaagden aldaer in de keucken geweest is, en een kanne bier gedronken heefft,wanneer de beklaagden gehoort heefft, dat den hospes en vrouw, welke sigh in de aghterkamer geretisteert hadden, aldaar deerlijk mishandelt sijn geworden, soals hij uyt derselver jammeren en tieren heeft konnen aff neemen als wanneer hij gesien heefft dat verscheidene packen met meubilen en effecten gevult door de andere complicen sijn worden wegh gedraegen, en voorst gelt en andere sacken uyt het huys geroofft en gestoolen geworden.

  

Al verder heefft den beklaagden bekent hatdadigh te wesen en geassisteertte hebben bij den dieffstal en huysbraak begaen tot Beek op Meynaght des voorleden jaers 1773 ten huyse van Gerrit aghter de kerk, alwaer denselven op den Kerkhoff op schildwaght gestaen heefft, hebbende hij hooren seggen dat uyt gemelte huys geld gestolen was geworden.

 

Nogh heefft den beklaagden bekent plightigh te staan aen den dieffstal en huysbraak gepleegt aen den Hand wesende een herbergh naast eenen grooten wegh gelegen aen dese kant van Aken omtrent anderhalff uyre van daer ( In een artikel in het boek "ze hingen in drie Reysen" van Mart Pfeifer en Eddy Erkens, staat deze plaats omschreven als zijnde de boerderij "aan der Handt" gelegen tussen Richterich en Laurensberg, die bewoond werd door Martin Schroeders en zijn vrouw Maria Catharina Bisschops, en de overval vond plaats in de nacht van 19 op 20 januari 1752. Deze overval stond onder leiding van de vilder Hersseler uit Elsloo ;), alwaer hij voor het huys op de straat nevens andere complicen is worden op schildwaght gestelt, gewapent sijnde met eenen stock, wanneer met gewelt aen de poorte is ingebrooken geworden, terwijl sijne complicen uyt gemelde huys geld, meubilen en effecten gestoolen en ontvoert hebben, waervan hij eenige met packen beladen gesien heefft, en vermits hij beklaagde hoorde dat er ergens allarm gemaakt wiert, door het luyden van de klock, soo is denselven nevens de andere complicen aenstonts weghgegaen.

 

Eyndelijk heeft den beklaagden bekent geassisteert te hebben bij eenen dieffstal omtrent Heerle bij eenen Herbergh genaamt gen Franck, alwer hij met een menighte complicen van andere plaatsen, omtrent middernagt direct op het huys aengegaen sijnde, de poorte van het erve op geroddelt hebben, en langhs den mesthoff gaende, in het huys met gewelt door de complicen is worden ingebrooken, terwijl den beklaagden op de straat op schildwaght stond tegens over den poorte sijnde gewapent met eenen stock, uyt welk huys hij beklaagde gesien heefft drye a viere backen goederen en effecten gevult, en in slaaplaekens gebonden weghdroegen.

 

Van alle welke voorgenoemde dieffstallen, den beklaagden heefft bekent sijn aendeel genoten en in de gestolene goederen gepasticipeert te hebben.

 

En alsoo diergelijke verbintenissen en gepleegde euveldaeden, huysbraeken, en dieffstallen, sijn feyten welke in een land van goede politie en justitie niet konnen worden getolereert, maer andere ten exempel en affschrick behoren tegen te gegaen, en gestrafft te worden.

 

Soo is het dat scheepenen der heerlijkheyd Geull lande van Valkenborgh pastagie van hun hoogh mogende de Heeren Staaten Generaal der vereenigde Nederlanden, ter manisse van den Heer Eerste Presideerende, en na mondelingh advys van een onpartijdigh Reghtsgeleerde, reght doende condemneeren den beklaagde omgebroght te worden ter plaatse daer men gewoon is binnen dese heerlijkheyd Crimineele Justitie te doen, en aldaer aen de scherpreghter overgeleevert sijnde, door deselven met de koorde gestrafft te worden, dae er de dood nae volght, en dat vervolgens sijn doode lighaem in een keeten geklonken aen de galge sal blijven hangen, met Condematie (veroordeling) van den beklaagden in de costen en misen van Justitie ter onser taxatie en moderatie (overweging) nae afftreck van welke sijn verbode goederen sullen wesen geconfisqueert, aldus gesententieert Judicio Extraordinario de 19 meert 1774 coram omnibus dominus Scabinis Demtis Brull, en Breberenus van Dijck, en met assumptie van de heer R.W. Pillara scheepen der heerlijkheden Borghaeren en Cadier. 

Was geteekent J.M. Corstinus Scabibis (schepen), J.H. Eichholtz Scabinis, Hubert Nolens, 

J.Cafeaux, J. Aramd, R.W. Pillara gecossusneert scheepen.

 

Dese Sententie is op den 23 meert 1774 gepronutieert binnen de heerlijkheyd Geull des voormiddaghs voor de brugge van het casteel aldaer aen den Dorpwegh, waernae deselve immadiaat is worden te uytvoer gebraght op de limieten van dese heerlijkheyd op den Bergh nae de sijde van Elsloo, ten overstaan van den Hr. Crimineelen Officier en Gereght deser Heerlijkheyd.

 

Volgens de sententie werd hij verhangen en zou zijn lichaam "in keeten geklonken" aan de galg blijven hangen, en zodoende ontbreekt van Leonardus Heuts dan ook een overlijdens of  teraardebestelling akte in de kerkregisters van Geulle. Wanneer of waar hij naderhand dan ook begraven is niet bekend.

Op 12 augustus 1774 worden de goederen van de geëxecuteerde Leonardus openbaar verkocht . De weduwe Maria Luyten koopt een aantal percelen van de kopers terug, waaronder vermoedelijk ook het woonhuis, want in 1775 bezit zij drie percelen en een huis te Geulle.

Op 8 februari 1775 wordt de liquidatie opgemaakt over de kooppenningen van de verkochte geconfisqueerde goederen van Leonardus Heuts. De openbare verkoop had 2189 gulden en 12 stuivers opgebracht. Daar ging eerst een openstaande lening, op het woonhuis, van Juffrouw Catharina Heijarts voor een totaal bedrag van 481 gulden en 10 stuivers aan aflossing en renten, van af. En als alle kosten en lasten betaald zijn blijft een bedrag van 803 gulden en 8 stuivers over wat Maria Luyten met de Criminele officier der heerlijkheid Geulle moest delen.

 

Op 7 Juni 1776 overlijd ook Maria Luyten te Geulle en gaat de erfenis van het Scheerhuis over op de 8, nog veelal minderjarige kinderen.

A.C. Kengen, uit Geul's verleden (1926) pag.400

  Het Scheerhuis te Geulle en zijn bewoners, door P. Penders in Limburgs tijdschrift genealogie 1987

Het Scheerhuis te Geulle en zijn bewoners, door P. Penders in Limburgs tijdschrift genealogie 1987 

Uit ze hingen in drie Reysen van Mart Pfeifer en Eddy Erkens pag. 102

Kerkregister parochie Geulle en Ned.Herv. Gemeente Geulle

LvO nr. 5853 folio 29 en volgenden

  Uit ze hingen in drie Reysen van Mart Pfeifer en Eddy Erkens  pag. 76

RAG Maastricht

LvO nr.5853 Rolle van criminele en boetstraffelijke processen van Geulle 1763-1776 folio 92-93

 

x geschiedenis van sSchinveld door J.W>Bosch bladz. 141

Heeft u aanvullingen, correcties of vragen met betrekking tot Leonardus Heuts?
De auteur van deze publicatie hoort het graag van u!

Tijdbalk Leonardus Heuts

Klik op de namen voor meer informatie. Gebruikte symbolen:  grootouders    ouders    broers/zussen    kinderen