Kind(eren):
http://www.genealogieonline.nl/west-europese-adel/I23647.php:
Jacob was Burggraaf van Leiden van 1201 tot 1241.
Hij werd volgens de eeuwenoude Hollandse traditie beschouwd als de oudere broer van de eerste Philips van Wassenaer (voor zoverer na te gaan is, is het oudste spoor van deze traditie te vinden in het werk van een anonieme genealoog van ca. 1525. Zijn werk is in een aantal handschriften bewaard gebleven, o.m. Hoge Raad van Adel).
Van Spaen in een artikel van 1808 heeft deze traditie bestreden. Wanneer we Van Spaen?s argumentatie nader beschouwen, dan komt deze in hoofdzaak hierop neer:
a. er is geen document, waarin Jacob en Philips samen voorkomen, en waarin ze broers genoemd worden
b. Jacob de burggraaf wordt wel vermeld in oorkonden samen met de zoons van Philips. In de getuigenlijsten volgt hij echter steeds na deze zoons, welke rangschikking de "namaagschap" (d.w.z. oudere broer van de vader) onmogelijk maakt. Van Spaen verzucht dan (p. 337): "Jammer is het, dat er geen brief, waarin Philip en Jacob beiden voorkomen, gevonden wordt: dan zou de zaak nog duidelijker kunnen zijn".
Sedert enige jaren kunnen we ons gelukkig prijzen, dat een dergelijke akte wel gevonden is, of beter gezegd, dat is vastgesteld is dat zo?n akte bestaan heeft. Dr. J. C. Kort heeft in enige oude inventarissen van het archief van de graven van Holland vrij uitvoerige vermeldingen van een verloren gegaan charter van graaf Dirk VII uit 1203 gevonden (J.C. Kort: Het archief van de Heren van Haarlem 1254-1321, Den Haag 1976, inventaris van verloren stukken no. 10). Dit zogenaamde deperditum betrefteen belening van heer Gerrit van Haarlem en somt de bij de belening aanwezige getuigen op:
"Dyederic grave van Hollant ende Alijt sijn wijf vercopen heren Geryt van Haerlem die tyende in Hemcenkerke ten erfleen; dairbij waeren Ada marchgravinne van Brandenburch, Willem van Theylinge, Jan van Haerlem, Gijsbert van Amestelle, Phillips van Wassennare, Jacob Castelleyn, Huge van Northge, Arnt ende Henric van Risewic, Aelbert Baniart, Wouter van Egmond, Agniexe ende Hadewych van Teylingen.
Actum pubiice aput Harlem anno Domini incarnationis MCCII"."
We zien nu in deze oorkonde zowel Philips als Jacob in de getuigenlijst genoemd en wel vlak op elkaar volgend. Hierbij wordt niet de aanduiding "broeders" vermeld, maar dit kan in het origineel wel het geval geweest zijn - we hebben immers met een uittreksel te doen -. Ook bij Arent en Hendrik van Rijswijk wordt het broederschap niet vermeld, hoewel deze, naar uit andere oorkonden te bewijzen valt, broers geweest zijn. Wat het origineel ook gezegd zal hebben, een feit blijft dat Philips en Jacob vlak na elkaar genoemd worden en in die volgorde. Wanneer we dit met andere oorkonden uit dezelfde tijd vergelijken, dan blijkt dat broers in getuigenlijsten soms als zodanig aangeduid worden, maar soms ook niet; evenwel staan zij vrijwel altijd naast elkaar in dezelfde volgorde. Zo worden Willem van Teylingen en zijn broer Dirk in oorkonden van 1205, 1217 en 1227 broers genoemd. In akten van 1215 en 1217 volgen ze na elkaar zonder familieaanduiding.
Hetzelfde is het geval met de reeds genoemde gebroeders Arent en Hendrik van Rijswijk. In oorkonden van 1198, 1199 en 1205 worden ze broers genoemd. In 1200 en 1204 wordt dit niet vermeld.
Uit dit alles concluderen we, dat het feit, dat Philips van Wassenaer en Jacob burgraaf van Leiden in 1203 na elkaar genoemd worden, een aanwijzing kan zijn voor hun broederschap, waarbij we in Philips de oudste te zien hebben. Is voor deze stellingnog een nader gegeven te vinden? Hiervoor hebben we onze aandacht te vestigen op de afstammelingen van burggraaf Jacob. In zijn artikel "De Burggraven van Leiden vóór 1339", verschenen in dit de Ned. Leeuw in 1921, heeft Jhr. Dr. W. A. Beelaerts vanBlokland deze in een fundamentele studie behandeld. Daarbij is vastgesteld dat Jacob in het burggraafschap is opgevolgd door zijn erfdochter Christina, vermeld 1251-1253 (door Belaerts van Blokland is bewezen, dat Christina (of Kerstyne) een dochteris geweest van burggraaf Jacob op grond van een akte van 1284, waarin de zoon van Christina, burggraaf Hendrik, burggraaf Jacob zijn "oudevader" noemt), gehuwd met Dirk van Cuyck, ridder, vermeld 1243-1253. Deze voornaam Christina (Middelnederlandsevorm: Kerstyne) trekt onze aandacht. Wanneer burggraaf Jacob een broer is geweest van Philips van Wassenaer, dan heeft hij eveneens Kerstant, de drost van Holland, tot vader gehad. De burggravin Kerstyne kan dan naar deze grootvader vernoemd zijn.
Voorts komt in een oorkonde van 1223 burgraaf Jacob voor met zijn broer Dirk, wiens achternaam evenwel niet medegedeeld wordt. In deze Dirk menen wij Dirk van Raephorst te moeten zien. Wanneer laatstgenoemde enkele jaren later door de abdis van Rijnsburg met tienden te Monster beleend wordt, staan vooraan in de getuigenlijst na de graaf en de zijnen (de gravin en de gebroeders Van Teylingen) Dirk van Wassenaer en Jacob de burggraaf. Het is daarom ook niet verbazingwekkend, dat een generatie verder zowel bij de Van Wassenaer?s als bij de Van Raephorsten de voornaam Jacob voorkomt.
Wij concluderen uit deze aanwijzingen, dat Jacob de burggraaf van Leiden een broer moet zijn geweest van Philips van Wassenaer en Dirk van Raephorsf, en de zoon van Kerstant, drost van Holland. Hierin tornt de Hollandse traditie voor een deel tot zijn recht, in zover dat Philips en Jacob broers geweest zijn. Ook heeft Van Spaen gelijk in die zin, dat het onmogelijk is, dat Jacob de oudste zou zijn geweest.
Een vraag, die nog open blijft is, hoe Jacob in het bezit van het burggraafschap is gekomen. Gegevens hierover ontbreken geheel; er valt slechts te gissen. Nu is er over het Leidse burggraafschap in de twaalfde eeuw heel weinig bekend. De schaarse berichten hierover zijn door geleerden als Jhr. Dr. W. A. Beelaerts van Blokland, Prof. Dr. F. W. N. Hugenholtz, Drs. A. D. A.Monna en Dr. J. C. Kort verzameld en geanalyseerd met gebruikmaking van het onderzoek van oudere schrijvers. Deze publicatiesgeven geen directe gegevens voor beantwoording van onze vraag. Men concludeert, dat er twee maal een burggraaf Alwinus (Adelwinus) geweest moet zijn en in 1167 een burggraaf Elinand. Nu vermoeden wij, dat in het laatste kwart van de twaalfde eeuw het burggraafschap vacant is geworden en dat de toen in functie zijnde drost van Holland, Kerstant, dit grafelijk leen heeft gekocht ten behoeve van zijn tweede zoon. Zijn belangrijke positie aan het hof van graaf Floris III en de lange periode waarover hij zijn functie bekleed heeft - ruim twintig jaar, langer dan een van zijn voorgangers of opvolgers in het ambt - zullen hem in zodanige positie gebracht hebben, dat een verwerving van het burggraafschap binnen zijn mogelijkheden lag. Zoon Jacob zal daarbij afstand hebben moeten doen van aanspraken op patrimoniale goederen. Verkoop van het burggraafschap vond ook in later jaren plaats, wanneer bij het ontbreken van zoons het leen aan de graaf was teruggevallen (na het overlijden van de laatste burggraaf uit het huis Cuyck, koopt Phlips van Wassenaer het burggraafschap. Zie Fr. van Mieris: Groot charterboek der graaven van Holland, van Zeeland en Heeren van Vriesland, dl. II, Leiden, 1754, blz. 629; Ned. Leeuw 1922, kol. 980106).