Stamboom Jeroen Tijl, zijn samengevoegde en aangevulde Stambomen van Rademaker Bezemer. » Pieter Dircksz. (± 1455-1533)

Persoonlijke gegevens Pieter Dircksz. 

• Hij is geboren rond 1455.
• Hij is overleden in het jaar 1533 in IJsselmonde.
• Deze gegevens zijn voor het laatst bijgewerkt op 13 augustus 2004.

Gezin van Pieter Dircksz.

Hij heeft/had een relatie met N.N. Cornelisdr. van Driel.

Kind(eren):

1. Cornelis Pietersz.  ± 1485-1555 
2. Lijsbeth Pietersdr.  ± 1490-> 1574 
3. Cornelis Pietersz. (de jonge)  ± 1495-< 1544
4. Lenaert Pietersz.  ± 1499-± 1560

Notities over Pieter Dircksz.

Pieter Dircksz.; geboren ca.1455 (oud 60 jaar in 1515; 75 jaar in 1531), over-
leden 1533 te IJsselmonde. Op 25 mei 1548 verklaarde Henrick Aertsz., wonende in
het ambacht van Oost-Barendrecht, dat "wijlen Pieter Dircxz. wonende int
Oestambacht van IJsselmonde sijne huijsvrouwe vader sterff onlancx naede laetste
groote Innudatie / te weten Int begunsel vand(en) Jaere XXXIIJ lestleden".
Pieter Dircksz. wordt vermeld als landpoorter van Dordrecht, wonendte te IJssel-
monde (1521-1526). Hij was gevestigd aan de Hordijk aldaar en vervulde er func-
ties van heemraad in het ambacht van IJsselmonde (vanaf 1492), schout van West-
IJsselmonde (1510,1514), hoogheemraad (1503-1518) en dijkgraaf van de vier pol-
ders van West-IJsselmonde (1520-1532). In de genealogie Verschoor, verschenen
in de Nederlandsche Leeuw jrg.1974, wordt Pieter Dircksz. abusievelijk opgevoerd
als een zoon van Dirck Jacobsz. (Verschoor); een filiatie waarvan inmiddels is
aangetoond dat zij onjuist is. (OV 1996, p.330-334). Dat het geslacht Van Driel
te IJsselmonde, Rotterdam en De Group teruggaat op Pieter Dircksz., blijkt in-
direct uit een rentebrief van 1543, gekocht door Cornelis Pieter Dircxz. van
IJsselmonde van de thesaurier van keizer Karel V. Het dubbele patroniem dat in
deze rentebrief vermeld wordt, toont ondubbelzinnig aan dat Cornelis Pietersz.
een zoon moet zijn geweest van de hier behandelde Pieter Dircksz. Vader en zoon
komen tezamen voor in een akte van 1529, waarin Pieter Dircxz.(...) van IJssel-
monde een pachtcontract afsloot voor 24 (!) jaar voor "den Culck inden Hordijck
omgaende van Cornelis Pieterszoons tuijn of tot onser Lieve Vrouwen huysken
toe". Deze "culck" in de Hordijk lag ten zuidwesten van het punt waar de oude
Smeetlandse dijk op de Hordijk aankwam, "tussen den dijck ende de weteringe". In
de polderrekening van Nieuw-Reijerwaard over 1512 komt een betaling voor van 2
gulden door Pieter Dircxz. "van eenen worff". Helaas ontbreken de rekeningen
over de periode 1513-1517, maar vanaf 1518 wordt een jaarlijkse betaling ver-
meld van 3 gulden door Cornelis Pieterss. "van ene worff": blijkbaar was de zoon
zijn vader in de pacht "opgevolgd". In 1529 is sprake van "enen scpenenbrief
omgaend van Piet(er) Dirckss mit sijne mede doenders van(de) gemeene lants
willigen anden Hordijck". Deze wilgen, die blijkbaar een functie hadden ter
versteviging van de Hordijk werden van 1530 tot 1532 door Pieter Dircksz. ge-
pacht voor de niet onaanzienlijke som van 16 gulden per jaar. De gemenlands
wilgen aan de Hordijk werden in 1534 gepacht door "Cornelis Pieterss. mit sijne
mede gesellen"; opnieuw een aanwijzing dat Pieter Dircksz. en Conrlis Pietersz.
vader en zoon waren! Uit diverseakten blijkt dat Pieter Dircksz. gevestigd was
aan de Hordijk onder IJsselmonde. Vanaf 1497 betaalde hij jaarlijks aan de
waarsman van de polder Nieuw-Reijerwaard een bedrag van 10 gulden "vandie putte
aenden hordiick". Bij deze "put" moet wellicht gedacht worden aan een stuk laag
gelegen weiland, dat bij hoog water werd gebruikt om overtollig water uit de
boezem in te laten lopen. Overigens gaan de gedachten hierbij uit naar de
"putte" bij de Hordijk die door Cornelis van Driel, de schoonvader van Pieter
Dircksz., in 1448 was aangelegd in dc omgeving van de sluis. In de rekening van
1507/1508 werd Pieter Dircksz. niet langer genoemd als huurder van de put. Vanaf
1504 werd in de polderrekeningen van Nieuw-Reijerwaard melding gemaakt van een
jaarlijkse betaling van 3 gulden door Pieter Dircxz. vanwege de huur "van den
dick van Aert Heynen off tot onze vrouwen pad toe". Ook met deze "dick" werd
zonder twijfel de Hordijk bedoeld: hieraan woonde immers ook voormelde Aert
Heynen, de stamvader van een ander geslacht Van Driel. De pacht van een stuk
dijk was blijkbaar goed bevallen, want de polderrekening van Nieuw-Reijerwaard
uit 1507 vermeld een betaling van 16 gulden door Pieter Dirckz. "van den dijck
an die noertsij". Overigens komen Pieter Dircksz. en Aert Heijnricsz. al eerder
samen in een post voor en wel in de rekening van de rentmeester van het ambacht
Ridderkerk over 1499/1502. Onder de ontvangsten van het Nieuweland van Ridder-
kerkis sprake van de pacht van "dat eerste block vande(n) Zwijndrecht(se) dijck
af en(de) streckt tot Mar(tijn) Meusz. vier merg(en) toe en(de) hout XXVIJ merg
(en) ghecoft Pieter Dijrckz. en(de) Aert Heij(n)ricz. om XIJ lb.". Ondanks zijn
notabele positie in IJsselmonde droeg Pieter Dircksz. tot zijn steentje bij als
de nood hoog was. In de rekening van de waarsman van West-IJsselmonde over de
jaren 1508/1510 komt hij tweemaal voor in de (lange) lijst van personen die dag-
gelden kregen omdat zij geholpen hadden "toen men den dijck met grote kracht
houden moest": hij ontving vergoeding voor een bijdrage van vier, resp.twee da-
gen. Op 28 en 29 augustus 1505 vond regeling plaats van een conflict betreffen-
de de afwatering van het nieuwe land van IJsselmonde. Hierin stonden Floris Oem
van Wijngaerden en Pieter Dircx, beiden als ingelanden van de nieuw bedijkte
landen van het Oost- en Westambacht van IJsselmonde, tegenover de ingelanden van
Reijerwaard, Charlois en Dirk Smeetsland. Onder de vertegenwoorditers van de
andere partij werd nog een Pieter Dircksz. genoemd, en wel als "dijkheemraad in
de heerlijkheid van Charloisland en Dirck Smeetgensland"! Er was dus sprake van
twee personen met de naam Pieter Dircxz., waarbij de eerste vermoedelijk iden-
tiek is met Pieter Dircksz., grondheer van Charlois, en de twee Pieter Dircksz.
wonende aan de Hordijk onder IJsselmonde. Op 10 januari 1511 werd door Pieter
Dircxz., schout van IJsselmonde, bij het Hof van Holland een request ingediend
in zijn zaak tegen de "vutegevers vanden land van Chaerlois". Hij diende dit
verzoek in om een zekere "ghiselinge" te laten opheffen, die naar zijn mening
onterecht was opgelegd. Wellicht hield deze beslaglegging verband met de proces-
sen die de "uitgevers" van Charlois voerden. Dit zou kunnen worden afgeleid uit
een volmacht van 14 mei 1510, die mede werd ondertekend "bij mij Pieter Dirksz."
Het is overigens niet onmogelijk dat deze ondertekenaar niet Pieter Dircksz. aan
de Hordijk was, maar diens naamgenoot de "uitgever van land" of "grondheer" van
Charlois, die vermoedelijk elders gevestigd was. Dat deze "grondheer" Pieter
Dircksz. niet identiek is met Pieter Dircksz. aan de Hordijk blijkt opnieuw uit
een akte van 3 augustus 1529. Op die datum waren in Rotterdam vergaderd de ver-
tegenwoordiger van de grondheren van de nieuwe dijkage van de Hille(polder) in
Charlois. Onder deze grondheren werden o.a. genoemd: Jacob Dircxz. uit naam van
de weduwe van Mr. Frans Diricxzoon, Pieter Dircxz. als voogd van de weeskinderen
van Mr. Frans Diricxz. voornoemd, "Pieter Dircxz. aenden Hortdijck", en Cornelis
Dirck Jacobsz. Er werd dus duidelijk onderscheid gemaakt tussen Pieter Dircxz.
(zoon van Dirck Jacobsz., grondheer van Charlois), die in deze akte vermeld werd
als voogd van de weeskinderen van zijn broer Frans, en de als tweede genoemde
Pieter Dircksz., wonende aan de Hordijk. Opmerkelijk is dat Pieter Dircxz.,
wonende aan de Hordijk, in de laatstgenoemde akte wel genoemd werd onder de
"grontheeren ende geerffden vander nieuwe dijckagien vande Hille in Charlois" en
hierin voor 1/20 deel gerechtigd was. Uit het kohier van de 10e penning van
Charlois uit 1543 blijkt, dat de Hillepolder ongeveer 240 mogen groot was, wat
betekent dat de portie van Pieter Dircksz. ca. 12 morgen was. In 1543 werden als
gebrukkers of eigenaars van land in de Hillen vermeld: Jan Heindricxz.(2,5 mor-
gen), Lenaert Pietersz. (14 morgen), Aert Heindricxz. (2,5 morgen), Neel Dircx
(9 morgen) en Heindrick Aertsz. (10 morgen). Het ligt voor de hand in deze per-
sonen de erfgenamen van Pieter Dircksz. te zien: twee zoons (Cornelis Pietersz.
alias Neel Dircksz., Lenaert Pietersz.), een schoonzoon en twee kleinzoons
(Hendrick Aertsz., gehuwd met Lijsbeth Pieterss, met hun zoons Jan en Aert Hen-
dricksz.). Het totale oppervlakte dat door de erfgenamen in 1543 in de Hillepol-
der werd gebruikt was veel groter dan de 12 morgen waarvan Pieter Dircksz. in
1549 eigenaar was, maar dit kan in de tussenliggende periode door koop of pacht
zijn uitgebreid. In het archief van het Huis te Warmond, aanwezig in het Leidse
Gemeentearchief, bevinden zich stukken die betrekking hebben op landerijen in
West-Barendrdcht, afkomstig van de familie van Beveren. Onder deze archivalia
bevindt zich een akte van 5 juni 1527, waarin een zekere Dirc Adriaensz.Verhuel
uit Mijnsheerenland verklaarde dat hij had verkocht aan Pieter Dricksz. in IJs-
selmonde, voor de ene helft, en Heij(n)rick Aertsz. "sijn swager"(=schoonzoon),
voor de andere helft" "alle alsulcken uutterlant als hij had leggen(de) in
Westbarendrecht genoe(m)t Jacob Damasz. ambocht bijttensdijcks". Het betrof bij
deze koop vier percelen, alle gelegen in het ambacht van West-Barendrecht, strek
kende van de Nyeuwendijck "then diepen toe", d.w.z. tot in het "diepe" van de
rivier de Oude Maas. Vooral het eerste perceel is interessant, omdat als belen-
ders van dit "uutterlants" worden genoemd: Aernt Heynricksz. van Dordrecht "mit
Cornelis Dircksz. en(de) Leenert Piet(ers)z. sijn broed(er)s beijd(en) lant". In
deze belenders zijn twee zoons van Pieter Dircksz. te herkennen, die in deze
akte expliciet worden aangeduid als "broeders": Cornelis Pietersz. alias Corne-
lis Dircks, en Leendert Pietersz. Overigens was mede-eigenaar Aert Heijnricxz.
in Dordrecht beslist niet identiek met Aert Heijnen, die reeds was overleden in
1525: Aert Hendricksz. in Dordrecht was de grootvader van Margriet Wensen, de
echtgenote van Cornelis Claesz. van Driel! Pieter Dircksz. heeft meerdere zaken
voor het Hof van Holland moeten uitvechten. Op 13 maart 1521 werd door het Hof
vonnis gewezen in de zaak tussen Pieter Dricsz., eiser, en Jan Jacobsz., baljuw
van Zuid-Holland, die namens zijn vader Jacob Jacobsz. optrad. Het betrof een
zaak waarin het "gebruik" van de korentienden van West-Barendrecht betwist werd.
Pieter Dircksz. had aangevoerd, dat dit hem voor het jaar 1520 en de volgende
zeven jaren toekwam. uit hoofde van een contract dat hij had gesloten met Jacob
Jacobsz. Ook met de besturen van de polders in de omgeving van IJsselmonde had
Pieter Dircksz. regelmatig onenigheid. Zo blijkt uit de rekening van het naburi-
ge Nieuw-Reijerwaard over 1528/1529, dat met "Piet(e)r Dirckss. mit sijnen
volck" door de bode voor de heemraden had laten dagen, toen men een rechtdag had
betreffende het "malen". In 1531 was opnieuw een geschil gerezen tussen dijk-
graaf en hoogheemraden van Riederwaard, enerzijds, en Pieter Dircxzoen van den
Hordijck c.s., anderzijds. Ditmaal ging het conflict over de kosten van het
maken van zekere 200 roeden dijk "genaemt den Hordijck", "midt oick der huyeren
vand(en) culck". Bepaald werd, dat de oude keur geldig zou blijven en dat Rie-
derwaard een derde deel van de reparatiekosten zou moeten betalen, terwijl de
rest verdeeld werd over de ingelanden "alsoe veel elcx voir zijn huijs, berge
ofte schuere strect ende ooc bepoot, betheelt, ende besteken heeft, mit willige
boomen, onf anderssins". Met betrekking tot de huur van de Kulck bij de Hordijk,
werd afgesproken "dat sij luijden oick betaelen sullen vanden culck de acht Ka-
rolus guld(ens) jairlicx". Iets over de activiteiten van Pieter Dircksz., gele-
gen buiten de directe verantwoordelijkheden van zijn functies in dorps- en pol-
derbestuur, valt af te leiden uit een tweetal posten in de polderekening van
Nieuw-Reijerwaard over 1531/1532. Hieruit blijkt dat Pieter Dircksz. 72 gulden
ontving "vanden Horddijck te maken alsoo hij dat vanden hogen heeren angenomen
heeft" Overigens was bij gelegenheid van deze aanbesteding voor een flink bedrag
verteerd, namelijk voor 5 gulden en 2,5 stuivers.
Pieter Dircksz. huwde met N.N. Cornelis van Drielsdochter; Geboren naar schat-
ting rond 1460 te IJsselmonde. In 1493 had "Neel van Drielsdochter" 14 morgen
land in Slikkerveer gehuurd van de voogden van Ariaentje Willems Fijck, een
weeskind uit Rotterdam. Dat de vrouw van Pieter Dircksz. een dochter van Corne-
lis (Dircksz.) van Driel moet zijn gweest valt af te leiden uit een reeks aan-
wijzingen: Allereerst het feit dat de nakomelingen van haar zoons Cornelis "de
oude", Cornelis "de jonge", maar ook van haar dochter Lijsbeth, de familienaam
Van Driel gingen voeren. Een tweede sterke aanwijzing is, dat twee zoons van
Pieter Dircksz. de voornaam Cornelis hadden, waarbij opmerkelijk is dat een van
hen, Cornelis Pietersz. de oude, verschillende keren getooid werd met het alias
"Neel Dircken". In hem was Cornelis Dircksz. van Driel alias Neel Dricksz. met
zijn volledige naam, d.w.z. inclusief patroniem, vernoemd!. Een derde belang-
rijke aanwijzing is gelegen in het feit dat de landerijen en bezittingen van de
nakomelingen van deze dochter van Cornelis Dircksz. van Driel naast of in de
directe nabijheid lagen van bezittingen van de Ridderkerkse leden van het "oude"
geslacht Van Driel, die eveneens van Cornelis Dircksz. afstamden. Het vierde
gegeven dat tot deze conclusie heeft geleid is, dat tussen de diverse "takken"
nog lang banden hebben bestaan die geleid hebben tot het onderling optreden als
doopgetuige, borg, voogd, etc. [Zie: Drie verwante geslacht Van Driel, (Zuid-
Hollandse eilanden, ca. 1350-1650) door C.Sigmond en K.J.Slijkerman].

Heeft u aanvullingen, correcties of vragen met betrekking tot Pieter Dircksz.?
De auteur van deze publicatie hoort het graag van u!