1e machinist van de koopvaardij
De ondergang van de kustvaarder "ATLAS" en haar bemanningin de 2de wereldoorlog
Gebouwd in 1938 in Delfzijl bij de scheepswerf"Delfzijl"v.h. Gebr. Sanders
Afmetingen: 335 ton, 39,75 m. op de wl., 7,35 m. breed eneen diepgang van 2,35 m.
Eigenaar: J.Beck's Shipping.
De kustvaarder is uitgeweken bij het uitbreken van WWII ofzij bevond zich in wateren buiten bezet gebied. Het schipwerd tengevolge van de oorlog, zoals bijna alle Nederlandsekoopvaardijschepen, onder beheer van Netherland Shippingand Trading Ltd. te Londen gesteld. Het werd bewapend met 3Lewis - en 2 Hotchkiss machinegeweren waarvan een wasvoorzien van schilden.
Op de 9de oktober 1942 vertrok de Atlas in ballast uitHaley in St. Ives Bay met bestemming Newport bijBristol.Volgens de verklaring van de stuurman voeren zijuit in een groep van vier coasters zonder Marine escorte.De ander drie coasters voeren onder Engelse vlag. DeEngelsen voeren iets sneller en zijn na enige tijd nietmeer gezien. Er ging een zuidwester storm windkracht 9 á10, verstopte lucht met regen vlgs de verklaring vanstuurman de Graaf.De vuren aan de wal waren gedoofd vanwegede oorlog.
De bemanning bestond uit:
Kapitein Hendrik Jager
1ste Machinist: Evert Reijer Caspers
2de Machinist Fokke Gerhard Smit
Stuurman (met dispensatie) Harm Jan de Graaf
Matroos Josephus Cornelis Antonius Johannes van Blerck(mijn achterneef)
Matroos Sidney Chubb (Brits onderdaan)
Kok Nicholas Mitchell (Brits onderdaan)
Verder nog twee Britse Marine mensen, de ogenaamde"gunners"
Stuurman de Graaf had die avond van 9 oktober de wacht enwas om 22 uur 10 Trevose Head op ongeveer 3 mijlgepasseerd. Om middernacht gaf de stuurman de wacht overaan kapitein Hendrik Jager en lag hij de koers noordoostvoor. In die hondenwacht liepen de kapitein, eenmatroos/roerganger en een van de gunners op de brug, eenmotordrijver in de machinekamer. Zo verklaarde hij.
De stuurman werd opgeschrikt om ongeveer 02 uur 10 ( tijdteruggerekend vanaf het moment dat zijn horloge is blijvenstilstaan) de 10de oktober door de alarmbellen, diegebruikt werden bij vijandelijke aanvallen. Aan dek gekomenkeek hij 2 à 3 meter verder tegen een rotswand aan. Het wasde rotswand van Lundy Island, gelegen aan het begin van hetBristol Channel. Later bleek het de ZO punt te zijn van heteiland direct onder de vuurtoren. Direct daarop stootte hetvoorschip op een rots. De machine werd gestopt en sloegvervolgens achteruit. Het schip werd omgezet en lag op eenZuidwestelijke koers. Stuurman de Graaf ging naar de brugwaar de kapitein, de roerganger en de gunner nog aanwezigwaren. Hij vuurde nog een machinegeweer af als noodseinomdat de lichtkogels niet meer bereikbaar waren in hetstuurhuis. Het machinegeweer liep vast. Het schip kapseisdeen de Graaf sprong overboord en toen de golfslag in zeeterug liep heeft hij kans gezien vaste voet op een rots tekrijgen. Bij volgende overkomende zeeën heeft hij zichlangzaam wat hoger op kunnen werken en is daar uitgeputblijven zitten. Hij heeft kort nadat hij in het water kwamnog bemanningsleden op de zij van het omgeslagen schip zienstaan en heeft daarna niets meer van de overigebemanningsleden gezien. Het schip werd volkomen uit elkaargeslagen. De stuurman heeft één maal een lichtflits hoogover ramp gezien. Eerst na de middag 13.15 (zoals hem laterwerd verteld) werd hij gezien door 2 mannen boven aan derotswand. Door een van hen werd hij in veiligheidgebrachten voorzien van droge kleding en voedsel. Devolgende dag werd de stuurman naar de vaste wal gebrachtmet een sloep.Van de overige bemanningsleden werd nietsmeer vernomen.
Aldus het verslag van stuurman Harm Jan de Graaf.
Stuurman de Graaf heeft bij de consul generaal te Londen op21 oktober 1942 een verklaring afgelegd en de inspecteur inbuitengewone dienst van de scheepvaart heeft hem verhoord.
Op 23 december 1942 heeft de Buitengewone Raad voor deScheepvaart te Londen uitspraak gedaan. En die luidde:
"De raad kan slechts het vermoeden uitspreken dat dekapitein, onbekend met het ms. Atlas , niet voldoenderekening heeft gehouden met het loefgierig zijn van ditschip en daardoor te westelijk is uitgekomen. De raadbetreurt het ten zeerste dat bij deze ramp 8 mensen hunleven hebben verloren".
Enkele bijzonderheden:
Lundy lies off the coast of North Devon, where theAtlanticocean meets the Bristol Channel with nothingbetween it and America, a granite outcrop, three and a halfmiles long andhalf a mile wide.
De inlichtingen van de admiraliteit over de nacht van9/10oktober 1942 vlgs volgende kopie (zie website)
Vanwege de niet te beste kwaliteit van de bovenstaandeverklaring volgt hier een nieuw getypte versie:
Hiermede heb ik de eer U Hoogedelgestrenge mede te deelendat door my in de Admiralty de volgende inlichtingen zyningewonnen.
Het m.s. ATLAS is gestrand op den Z.W.hoek van Lundy Islandonder de vuurtoren, huid aan beide zyden weggerukt enbovendek weggeslagen.
Bijzonderheden betreffende deze vuurtoren zyn als volgt:
"Shown at full power (without request) whenever visibilityis less than 3 miles, shown at other times with reducedpower for five minutes past hour and half hour on requestC.in C. Plymouth."
Men achtte het hier onwaarschynlyk dat voor een schip alsde ATLAS een dergelyk verzoek zou zyn ingediend, doch demogelykheid bestaat dat een dergelyk verzoek door een anderschip zou zyn gedaan. Deze inlichting moet, indien noodig,van C. in C. Plymouth verkregen worden.
Op 10 0ctober 1942 was het nieuwe maan.
Op de Z.W.kust Engeland was het weer stormachtig metwindkracht 7-8, zicht 4-8 myl echter af en toe minder doorregenbuien ( 2 myl )
De luitenant ter Zee II KMR
handtekening
W.H.A. van Meerkerk
Aan Kapitein Luitenant ter Zee K.M.R.
L. den Hoedt
--------------------------------------------------------------------------------
Het meteorologisch instituut in Engeland heeft geenduidelijke gegevens maar meldt alleen wat de RAF elk uurover de radio bekend maakte. Over deze RAF omroep schrijfthet meteorologische instituut mij het volgende:
Dear Martien
Overnight 9/10 Oct. 1942 at RAF Chivenor was overcast withintermittent light rain or drizzle. The wind was Force 6to7 from the Southwest (probably stronger out at sea).
Yours sincerely
Ian MacGregor Archive Information Manager
Met Office National Meteorological Archive
Great Moor House Bittern Road Sowton Exeter EX2 7NLUnitedKingdom.
Bijzonderheden van de bemanning ontleend aan de gegevensvan o.a. de Oorlogsgravenstichting, monsterboekjes enarchieven.
Kapitein Hendrik Jager, was sinds enkele wekenplaatsvervanger voor kapitein N.Stolp vanwege zijn verlof.Hendrik Jager is geboren in Groningen op 6 maart 1906 enwas dus 36 jaar toen hij verdronk.
1ste Machinist Evert Reijer Caspers, geboren in Wageningenop 11 januari 1911 en hij was dus bij de ramp 31 jaar
2de Machinist Fokke Gerhard Smit, geboren in Appingedamop10 juni 1920 was 23 jaar toen hij om het leven kwam.
Stuurman Harm Jan de Graaf, geboren in Warfhuizen op 20juni 1921, de enigste overlevende. Voer ten tijde van hetopgemaakte proces verbaal na en over de ramp acht jaar opde kustvaart zo verklaarde hij. Veertien dagen na de rampop 24 oktober 1942 is Harm getrouwd met Dorothy AdelineDunn en zijn adres was toen 7 Frenance Place, StAustell,Cornwall. De stuurman voer met dispensatie en ikheb hem kunnen volgen tot 1945. Na de ramp heeft hij nogweer op een aantal schepen gevaren. Op 20 december 1945 ishij in Gravesend afgemonsterd en is op 9 januari 1945 zijnna-oorlogs verlof ingegaan in de UK tot 10 maart 1946.
Matroos Josephus Cornelius Antonius Johannes van Blerckgeboren in Oudenbosch op 18 februari 1910, de achterneefvan Martien Dekkers. Zie verder in de genealogie van Knijff.
Matroos Sidney Chubb niets van bekend alleen dat hij eenBrits onderdaan is.
Kok Nicholas Mitchell niets van bekend alleen dat hij eenBrits onderdaan is.
Royal Navy gunner nr 1 niets van bekend
Royal Navy gunner nr 2 niets van bekend
(Naar de 4 Britse bemanningsleden loopt het onderzoek nog)
Een Engelse onderzoeker naar scheepsrampen schreef:
While I was on Lundy, I took a photograph of a paintingwhich hangs in the vestibule of the Church. The photodidn't come out, unfortunately, but it commemorates a Dutchcoaster, the M.V. Atlas, of Groningen, and her 2ndengineer, Fokko Smit, who lost his life when the ship waswrecked on one of Lundy's notorious rocks during the secondworld war, in 1942.
I can say that the inscription says:
'In memory of Fokko Smit 2nd Engineer
and the crew of MV Atlas of Groningen wrecked neartheShutter during the night of Octr 9/10 1942.
"The Sea is His and He made it".'
[The Shutter is a rock].
Noot:
Mijn onderzoek naar het schip en haar bemanning is begonnenna mijn e-mail contact met Yolanda van Blerck in verbandmet het onderzoek naar voorouders, dat wij beidenbedrijven. Zij bezorgde mij de naam van het schip waaropons familielid omkwam en toen was de interesse snel gewekt.Josephus Cornelius Antonius Johannes van Blerck, matroos ophet ms. Atlas is mijn achterneef.
Verder zijn er vele bronnen geweest waarin ik delen vandeze informatie heb opgezocht.. Zo'n verslag is natuurlijknooit helemaal compleet en ik hoop te zijner tijd ook nogiets over de Engels bemanningsleden te kunnen melden.
De stuurman, als enig overlevende, heeft wel kans gezien inzijn rapportage, verklaring en proces-verbaal de ervaring,het goed zeemansschap en de kennis van het te bevaren watervan de kapitein in discredit te brengen.
Ik persoonlijk heb de indruk gekregen dat, zo mocht er doorde stuurman ook een navigatiefout gemaakt zijn, ditnatuurlijk nooit aan het licht zal komen.
Martien Dekkers, januari 2007
Bovenstaande informatie werd gevonden op de website:
http://members.quicknet.nl/y.vanblerck/Info/De_kustvaarder_Atlas.htm
++
Schets van de stuurman van de ramp en de reddingswegbehoortbij het proces verbaal.
Hij is getrouwd met Neeltje van Beek.
Zij zijn getrouwd op 20 januari 1939 te Wageningen , hij was toen 28 jaar oud.
Kind(eren):
Evert Reijer Caspers | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
1939 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
Neeltje van Beek |
De getoonde gegevens hebben geen bronnen.