Geboorte Bart van Ommeren, 05-04-1859
Aktenummer: 39
Akteplaats: Lienden
Geboortedatum: 05-04-1859
Geboorteplaats: Ingen (Buren)
Kind: Bart van Ommeren
Moeder: Helena Roelanda van Ommeren
Vader: Cornelis Jan van Ommeren
Aktesoort: Normaal
Toegangsnummer: 0207 Burgerlijke stand Gelderland
Inventarisnummer: 3792
akteno. 39
Bartholomeus van Ommeren (roepnaam: Bart), een van deeerstesocialisten die gerechtelijk werd vervolgd enpropagandistvoor het anarchisme, is geboren te Ingen(gemeente Lienden)op 5 april 1859 en aldaar overleden op 6september 1907. Hijwas de zoon van Cornelis Jan vanOmmeren, boer, en HelenaRoelanda van Ommeren.
In het dicht bij zijn geboortedorp gelegen Tiel woondeVanOmmeren, zoon van een welgestelde boer, van 1872 tot1876bij de hoofdonderwijzer Simon Moll, waar hijwaarschijnlijkeen opleiding tot hulponderwijzer volgde. Inmaart 1878vestigde hij zich vanuit Lienden in Amsterdam,waar hijklerk op een notariskantoor werd - bijhetbevolkingsregister staat hij tot 1887 alskantoorbediendeingeschreven - en zich in het politiekeleven stortte.
Van Ommeren werd secretaris van de Nederlandsche BondvoorAlgemeen Kies- en Stemrecht, afdeling Amsterdam enslootzich aan bij de Sociaal-Democratische Bond (SDB). Inapril1885 correspondeerde hij met Johann Most, redacteurvan hetin New York verschijnende anarchistische bladFreiheit. Derichting-Most wilde dat anarchisten ensocialisten éénfront vormden tegen de kapitalistischeoverheersing. Op ditblad was hij eerst via boekhandelAllert de Langegeabonneerd. Voor de politie was zijnbuitenlandsesocialistische lectuur aanleiding hem teschaduwen. Ditbleek bij het gevoerde proces. Het contactmet Most, dieeen brief van Van Ommeren doorzond aan J.Peukert dievanuit België contact onderhield met Duitseanarchisten,kan ook van invloed geweest zijn op het lot vanVanOmmeren, gezien de van spionnen vergeven atmosfeerrondPeukert. In mei 1885 werd Van Ommeren gearresteerdopbeschuldiging van het 's nachts aanplakken vaneenzogenaamd door koning Willem IIIuitgevaardigdeproclamatie, waarin deze afstand van de troondeed ten batevan het volk. Dit werd als majesteitschennisbeschouwd.Hoewel de bewijslast weinig overtuigend was, werdVanOmmeren tot een jaar gevangenisstraf veroordeeld ineenzeer geruchtmakend proces, dat tot aan de Hooge Raadwerdgevoerd en aanleiding gaf tot grote volksdemonstratiesnade rechtzittingen. Zijn straf zat hij van januari 1886totjanuari 1887 uit in de gevangenis te Groningen. DeSDBslaagde er in het optreden van politie enjustitiepropagandistisch te benutten. P.C. de Ruijterdichtte een'Afscheidsgroet, aan B. van Ommeren, bijzijneveroordeeling tot 1 jaar celstraf', dat met hetportret vande veroordeelde werd verkocht, en in 1887een'Welkomstgroet, aan onzen Vriend B. van Ommeren, bijzijneterugkomst uit de cellulaire gevangenis'.
Na zijn vrijlating in 1887 hield Van Ommeren, dietevorenniet als spreker was opgetreden, voor SDB-afdelingenenvakbonden lezingen. Hij vestigde zich in Den Haag, waarhijin juli als tweede boekhouder bij desociaal-democratischgeoriënteerde CoöperatieveBroodbakkerij enVerbruiksvereeniging 'De Volharding' kwamte werken enlater een café begon. Hij zou zich ten slottewisselend inDen Haag en Rotterdam vestigen als'praktizijn'(rechtskundig adviseur). In 1887 werd hij doorC. Croll -die optrad als waarnemer voor de in degevangenisverblijvende F. Domela Nieuwenhuis - alsredacteuraangesteld van het gereorganiseerde'anarchiserende' bladDe Vrije Pers. Dit was in 1886 doorJoh. J. Berschopgericht en verscheen in 1887 met steun vanDomelaNieuwenhuis in Den Haag. Onder - nogonbekend(e)-pseudoniem(en) moet Van Ommeren in dit bladgepubliceerdhebben. Na december 1887 was De Vrije Pers,waarschijnlijkals gevolg van het besluit van de SDB aandeKamerverkiezingen deel te nemen, ter ziele enverscheenvanaf januari 1888 Anarchist, Orgaan vanGoddeloozen,Haveloozen en Regeeringloozen, dat onder dehoede van deHaagse anarchistische groep Zelfbestuur stond.Het was eenpubliek geheim dat Van Ommeren aan dit bladmeewerkte.
Als spreker was Van Ommeren niet meeslepend, maar welzeergedocumenteerd. Onder zijn invloed zijn onder meerJ.Methöfer, F.J.W. Drion in Den Haag, H. van Bloppoelenanderen in Rotterdam tot het anarchisme bekeerd.InRotterdam en Den Haag was Van Ommeren medeoprichtervan'vrije groepen'. In Rotterdam kwam hij in aanraking meteenanarchistische groep 'krakers' van pas gebouwde villa'saande rand van de stad. De anarchist Piet J. Honigbeschrijftonder het pseudoniem Peter Stranger eenbijeenkomst vananarchisten ten huize van Methöfer in DenHaag: 'De kernonzer beste en intellectueelste kameraden uithet landwaren daar aanwezig. Nog zie ik dieverzamelingrevolutionaire koppen voor mijn geestesoogvoorbijgaan. ...Dààr wat verder zie ik m'n goeie Bart vanOmmeren. Altijdschijnbaar kalm, rustig en bedaard, steedsmet den zelfdenfijnen beschaafden humor'.
Er bestonden betrekkingen met Belgische anarchisten.Ditblijkt uit de correspondentierubriek van hetGentseanarchistische blad De Opstand. V(an) O(mmeren) werdommedewerking gevraagd. Louis (wellicht een schuilnaamvanVan Ommeren) gaf een verslag over de toestand in DenHaag,waarin hij de coöperatie bekritiseerde en het bestaanvan'standen' binnen de SDB signaleerde: de 'heren' vandeCentrale Raad tegenover de gewone leden. In juni 1888werdVan Ommeren bij De Volharding ontslagen, officieelomdat erbezuinigd moest worden en hij te langzaam werkte.Velenzagen er echter een ontslag om politieke redenen in.Hetwerd onderwerp van verhitte discussiesopsociaal-democratische vergaderingen in Den Haag in 1888en1889. Binnen De Volharding werden acties georganiseerdomhet ontslag ongedaan te maken. Enkele gezellen indebakkerij voerden een financiële steunactie enwerdenanarchist. Uiteindelijk werd de kwestie geregeld enkwamVan Ommeren voor halve dagen bij De Volharding werken.
In september 1894 verhuisde hij naar Amsterdam en weertweejaar later ging hij terug naar zijn geboortestreek. Hijwasenige tijd werkzaam op een coöperatieve boterfabriekdeMeiblom en takelde ten slotte geestelijk af. Vrijweltotzijn dood was hij geabonneerd op het bladvanGemeenschappelijk Grondbezit De Pionier.
---
PORTRET: B. van Ommeren, Historisch TopografischeAtlasGemeentelijke Archiefdienst (Amsterdam)
Auteur: P.J. Meertens, Johanna M. Welcker
Oorspronkelijk gepubliceerd in: BWSA 2 (1987), p. 104-106
gevonden op http://www.iisg.nl/bwsa/bios/ommeren.html
algemene begraafplaats de Brenk
Bron Burgerlijke stand - Overlijden
Archieflocatie Gelders Archief
Algemeen Toegangnr: 0207
Inventarisnr: 8491
Gemeente: Lienden
Soort akte: overlijden
Aktenummer: 28
Aangiftedatum: 07-09-1907
Overledene Bart van Ommeren
Geslacht: M
Overlijdensdatum: 06-09-1907
Overlijdensplaats: Ingen
Vader Cornelis Jan van Ommeren
Moeder Helena Roelanda van Ommeren
Partner
Nadere informatie geboortepl: Ingen 05-04-1859;beroepoverl.: zonder beroep; beroep vader: geen beroepvermeld;beroep moeder: zonder beroep
akteno. 28