Stamboom Feijtel » Abraham Cornelis Feijtel (1935-2005)

Persoonlijke gegevens Abraham Cornelis Feijtel 

• Hij is geboren op 30 januari 1935 in Sint annaland.
• Beroep: Klaarmeester Waterschap / Draglinemachinist.
• Woonachtig: Mauritsweg 45 4325 AG Renesse.
• Hij is overleden op 27 februari 2005, hij was toen 70 jaar oud.
• Een kind van Dingenus Abraham Feijtel en Catharina van der Jagt
• Deze gegevens zijn voor het laatst bijgewerkt op 8 september 2015.

Gezin van Abraham Cornelis Feijtel

Hij had een relatie met (Niet openbaar).

Kind(eren):

1. Denny Dingenus A. Feijtel  1960-1960
2. (Niet openbaar)
3. (Niet openbaar)

Notities over Abraham Cornelis Feijtel

'Het begin van de geschiedenis van Sint Annaland'
Driekoningen 1475.
Hertog Karel de Stoute is in een uitstekende stemming. Fonkelend zijn dewijnkelken doorgegeven. Aan een zwaar eiken, gotisch tafeltje heeft zijnhofsecretaris de ganzenveer gescherpt. Dan krast de pen over het perkament, terwijl de dikke waskaars spaarzaam licht en veel schaduw samenstrengelt. Hertog Karel, losjes leunend tegen een van de pilaren, het halflege wijnglas wat nonchalant in de linkerhand geklemd, dicteert: "Brieve van Octroye, gegeven tot Brugge, Anno 1475, Janyary 6."
Sierlijk komen de woorden op papier:
"Karel, Hertog van Bourgondien, Grave van Holland en Zeeland, is van wegen syn beminde Plichte, de Vrouwe van Ravenstein, daer toe gemagtigt vanhaeren Man, den Heer van Ravenstein... ".
Sint Annaland in wording...
De stichtingsakte van een toekomstig Sint Annaland wordt hier in het paleis te Brugge werkelijkheid. Anna van Bourgondie krijgt van haar neef eigenlijk niets meer dan schor en kreek als geschenk, maar tegelijkertijd iser wel voldoende mogelijkheid om het geheel te bedijken. Al lijkt het opdit moment nog helemaal niet op een gemeenschap in ontwikkeling, op dezeDriekoningen 1475 wordt hiervoor wel de doorslag gegeven.
Wie was Anna van Bourgondië.
Anna van Bourgondië was een 'bastaarddochter' van Philips de Goede. Haarmoeder was Jola Prallela, een adellijke Spaanse. Anna was getrouwd geweest met Adriaan van Borselen, heer van Brigdamme, Souburg, Duiveland enz.In 1468 sterft Van Borselen.
Anna blijft niet lang weduwe, in 1469 treedt zij opnieuw in het huwelijk, nu met Adolf van Kleef, beer van Ravenstein. Met hem bespreekt zij demogelijkheid om de slikken en schorren door haar eerste man nagelaten,te bedijken. Adolf stemt hiermee in en eind 1474 gaat het verzoek naar Brugge, naar haar halfbroer Karel (opvolger van Philips de Goede), die haar echter altijd 'sijne beminde Nichte' noemt.
Inpoldering
Pas in 1476 (om precies te zijn op 4 maart) begint de inpoldering. Malland, Hannevosdijk, Den Haemel en de 's Graevenkreecke worden door inpoldering omgezet in kostbaar bouwland. Op de Molendijk, toen nog zonder molenen deel van de pas aangelegde zeewering, ontstaan al snel de eerste woninkjes. Tegen het eind van dit jaar is de bedijking voltooid. In de loop van het volgende decennium krijgt het dorp haar daadwerkelijke vorm en bebouwing in een typisch laat 15e eeuwse stijl. De natuurlijke omgeving vanhet dorpje zorgt ervoor dat de inwoners vooral van de landbouw moeten leven.
De naam Sint Annaland
Anna, die op verzoek van haar moeder vernoemd is naar de heilige Anna, moeder van Maria en schutspatrones van de gehuwde vrouwen, wenst dat de nieuwe gemeente de naam zal dragen van een in de Rooms Katholieke kerk vereerd heilige: Sinte Anna. Tegelijkertijd kan Sint Annaland op deze manierde naam van de stichtster zelf dragen. In het oude wapen van de vroegeregemeente is de Heilige Anna afgebeeld, samen met Maria en Christus. Nietveel later zal Sint Annaland alle voorrechten van een ambachtsheerlijkheid verkrijgen.
Godsdienst
In 1486, tien jaar na het voltooien van de bedijking, wordt de eerste mis opgedragen aan Anna van Bourgondie in de door haar geschonken parochiekerk aan het eind van de Langestraat (de tegenwoordige Voorstraat). Ditis te verklaren, omdat Anna godsdienstig was opgevoed. De parochiekerk, omgeven door een gracht, wordt door Anna van Bourgondie zelf ingewijd.
Tien jaar eerder had hier het getij nog vrij spel, nu bidden ambachtsvrouwen, genodigden en dorpelingen om zegen en voorspoed en om een goede toekomst voor de ambachtsheerlijkheid van hen allen.
Boudewijn van Bourgondië
Het huwelijk van Anna en Adolf blijft helaas kinderloos. Anna heeft echter een (stief)broer waarop zij erg gesteld is: Boudewijn van Bourgondie.Hij betekent heel veel voor haar en steunt haar op allerlei manieren. Dankzij een goede samenwerking tussen hem en Anna wordt in 1492 in Sint Annaland een klooster gebouwd voor de kruisbroeders. Dit klooster bevond zich op de plaats waar tegenwoordig Nieuwstraat 2 is (door de oudere Sint Annalanders wordt het perceel Nieuwstraat 2 nog steeds 'het klooster' genoemd). De kruisbroeders, die een kruis op arm of borst droegen, leefden vooral volgens de regels van Augustinus.
Deze plaatselijke stichting geniet speciale aandacht van Anna en haar stiefbroer. Heel wat goederen en land wordt door hen aan het klooster geschonken. Om de toekomst van het klooster in zekerheid te stellen, roept zijzelfs een aantal beschermende maatregelen in het leven. Ondanks de goede'zorgen' van Anna en Boudewijn gedijt het kloosterleven niet op de nieuwverworven grond. Na enkele tientallen jaren verdwijnt het. In november 1498 draagt Anna van Bourgondie de Sint Annalandse ambachtsheerlijkheid opaan haar (stief)broer Boudewijn.
'Sint Annaland en de stormvloed van 1532
'LUCTOR ET EMERGO'. 'Ik worstel en kom boven '.
Deze Zeeuwse wapenspreuk is zeker van toepassing op het eiland Tholen.De Tholenaren moeten elke keer weer 'worstelen' met hun aartsvijand: hetwater. De zee eist vaak een deel van het eiland op, maar de Thoolse bewoners vechten terug en stukje bij beetje heroveren ze hun eiland op de zee. Dankzij hun doorzettingsvermogen komen ze er steeds weer bovenop.Ook Sint Annaland moet het vaak ontgelden. Over een van de belangrijkste stormvloeden, de Allerheiligenvloed van 1532, gaat het in dit hoofdstuk.
Allerheiligenvloed
Allerheiligen 1532... Woest jaagt een novemberstorm de golven hoog op. Zilte schuimvlokken blijven na iedere aanval achter op de kade en de dijk.Boeren en burgers vechten voor het levensbehoud van mens en dier. Opnieuw wordt Sint Annaland opgeschrikt door het woeste water. Twee jaar geleden was het hier ook al zo erg geweest. Veel van de dijken die toen beschadigd werden, zijn nog niet eens helemaal hersteld. Nu moeten de inwonersvan Sint Annaland opnieuw vechten voor hun leven, tijdens deze vierde historisch bekende, Allerheiligenvloed.
Schade
Alle polders van Tholen, Sint Maartensdijk en Sint Annaland lopen onder'. Met veel kosten en enorme inspanning krijgt men deze polders echter vrij vlug weer droog. Voor de tweede keer loopt Moggershil onder, later zal blijken dat dit deel van het Thoolse eiland voor bewoning niet meer geschikt zal zijn. (15b) Ook aan de zgn. Grote Nol zal eeuwen later nog het litteken te zien zijn van deze doorbraak. Zo zijn ook nu nog sporente zien van de schade die deze Allerheiligenvloed teweegbracht...
Breedenvliet
In 1560 wordt de Sint Annalandse Breedenvliet bedijkt. Zo probeert men steeds opnieuw het land tegen het water te beschermen. Op kaart (15b) opde linkerpagina is de Breedenvlietsedijk te zien (boven de naam St. Annaland).
De Tachtigjarige Oorlog is in zicht...
Ondertussen zwaait de kleinzoon van Karel de Stoute (Philips de Schone)de scepter over het Bourgondische rijk. Philips trouwt met Johanna van Aragon en Castilie. Door dit huwelijk komt de Spaanse troon in het bezit van Philips de Schone. Dit brengt o.a. op politiek en godsdienstig gebiedde nodige problemen met zich mee. Nederland staat aan het begin van de Tachtigjarige Oorlog...
'Sint Annaland in de Tachtigjarige Oorlog'
Eeuwfeest?!
1575... Sint Annaland bestaat honderd jaar. Tegenwoordig zou dat zeker een feest waard zijn. In die tijd werden zulke gelegenheden niet op zo'n bijzondere manier herdacht.
Toch krijgt Sint Annaland honderd jaar na haar ontstaan 'spectaculair vuurwerk'...
Spanjaarden in Sint Annaland
Het is in de tijd van de Tachtigjarige Oorlog. Middelburg en Arnemuiden zijn al in handen van de prins van Oranje. De Spaanse landvoogd Don Louisde Requesens is gedwongen een goede haven in het Zeeuwse over te houdenom de uit Spanje komende schepen op te vangen en van daaruit de verbindingen met Holland te storen. Ze maken een plan om Zierikzee op het eiland Schouwen-Duiveland (hier waren de Geuzen op dat moment nog de baas) te veroveren voor dit doeleinde. Ter voorbereiding van dit plan komen drieduizend knechten, vierhonderd ruiters en tweehonderd delvers het Thoolse landbinnen en zij worden voor het grootste deel naar Sint Annaland gevoerd.
Waarom komen ze juist naar Tholen?
Het plan van de Spanjaarden is hier goed uitvoerbaar, want Tholen ligt strategisch gezien gunstig ten opzichte van Zierikzee. De Spanjaarden willen over de bij eb droogvallende schorren naar Schouwen-Duiveland trekkenom daar Zierikzee in te nemen.
En de inwoners van Sint Annaland?
De mensen in Sint Annaland zijn niet blij met deze invasie. De luidruchtige soldaten verstoren het rustige dorpsleventje en zorgen voor de nodigeproblemen. De komende maanden zullen een zware beproeving worden. Voedselvoorraden, pluimvee, varkens enkoeien worden door de soldaten gevorderd...
Niet veel later volgen de eerste gevechten op de Krabbenkreek (net buiten Sint Annaland) met de Zeeuwse vloot en admiraal Louis Boisot...
St. Michielsavond
Het is St. Michielsavond: 28 september 1575. 't Is laatste kwartier, tegen twaalf uur komt de maan op, om de hele nacht te blijven schijnen. Tussen vier en vijf uur zal het water op z'n laagst zijn. De grote slag begint en het gaat er wreed aan toe,aan beide kanten. Dit wordt duidelijkin het volgende: "Als zy in de kille daalden, nat wordende ten buik en naaveI toe, was het onderste scheutvrij, maar 't bovenste onveiIigher. Want de Zeeuwen, zoo naa gekoomen als de bank gedooghde, bereikten hennu niet alleen met roers en mosketten, maar zelfs met lange stokken, en kneppels vastgemaakt aan 't eind der zelve met leedre reepen, in maniere van dorsvlegels. Zy klauwden 'er ook etlijken, met haaken, in hunne schuiten..
De Zeeuwse stromen spelen de Spaanse soldaten parten.
De geschiedsschrijver meldt: ".... oft zy bleeven verzoopen."
Inname Zierikzee
In Sint Annaland staan die nacht op de dijk veel mensen in spanning te turen naar het gevecht. Ze zien niet veel meer dan de silhouetten van de geuzenscheepjes, maar ze horen des te meer. Het 'eeuwfeest' gaat gepaard met veel bloedvergieten. Een aantal Spaanse soldaten weet uiteindelijk toch Schouwen-Duiveland te bereiken en gaan daar zonder al te veel weerstand aan land. Na een beleg van negen maanden valt de stad Zierikzee in Spaanse handen. Achteraf blijkt deze stad geen geschikte havenstad te zijn.
Muiterij
Het duurt niet lang of onder de Spaanse soldaten heerst ontevredenheid.Al maanden hebben zij geen soldij meer gekregen. Ze slaan aan het muiten. Al plunderend trekken zij Brabant en andere delen van het land binnen. In ieder geval is Zeeland van deze Spanjaarden verlost...
De ambachtsheerlijkheid in Sint Annaland
Sint Annaland is inmiddels overgegaan op de kleinzoon van Boudewijn van Bourgondië: Charles van Bourgondie jr. Deze heer van Sommelsdijk en Sint Annaland is gehuwd met Johanna van Kuilenberg. Zijn lijfspreuk is: "Altytbet groeyede "(zie ook het opschrift van het oude wapenbord van Sint Annaland op pagina 13). De gemeente Sint Annaland blijft inderdaad groeien, het Bourgondisch Huis echter niet. De zoon van deze Charles, Herman van Bourgondië, zal de laatste plaatselijke ambachtsheer met deze naam zijn.De ambachtsheerlijkheid is in die tijd al opgesplitst. Het kleinste deel(20%) is tegen het einde van de zestiende eeuw in het bezit van Huibrecht van Wissekerke (na zijn dood werd dit deel geërfd door zijn vier zonen). Het grootste deel met de Annavosdijk en het Jan Cornelispoldertje blijft dan nog een poosje in het bezit van de Bourgondiërs.
Twaalfjarig Bestand
Ondertussen is de oorlog met Spanje nog in volle gang. Beide partijen snakken naar een adempauze. In 1609 doet deze mogelijkheid zich voor (het Twaalfjarig Bestand). De Zeven Provinciën krijgen hun felbegeerde onafhankelijkheid. Nederland wordt een zgn. statenbond. In deze statenbond zijnde Provinciale Staten in beginsel zelfstandig. Zeeland, en dus ook Sint Annaland, krijgt te maken met de hoofdstad Middelburg.
Een belangrijk gevolg...
De geuzen hebben gevochten voor geloofs- en gewetensvrijheid. Als Zeeland van de Spanjaarden bevrijd is (1577), kan het protestantisme uitbreiden. Toch duurt het nog tot 1580 voordat het eiland Tholen definitief veranderd wordt. Pas zes jaar later (1586) krijgt Sint Annaland haar eerste gereformeerde (Ned. Herv.) predikant.
Het is de uit Tholen gekomen dominee Matthijs van den Broecke.
Vanaf die tijd groeit het aantal mensen dat naar de kerk gaat...
'Sint Annaland in de Gouden Eeuw'
"Het dorp Sint Annaland is √©âˆš©n den der voortreffelijkste van het eiland... " Dit schrijft pastoor J.B. Kr√ºger aan het eind van de zeventiende eeuw.) Sint Annaland wordt geregeerd door een schout, een burgemeester, zesschepenen en een secretaris. Schepen of raadslid was men voor het leven,daar kwamen geen periodieke volksverkiezingen aan te pas, terwijl de burgemeesterspost (als neven- en erefunctie) vaak bezet werd door een vrij gegoede, inwonende landbouwer, die een goeie-hand-van-schrijven had. Het bouwland is vruchtbaar, de handel gaat goed (meekrabsel, vlas, hop en granen). De ruim duizend inwoners leven als een tevreden dorpsgemeenschap.
Het is aan alles te zien: Sint Annaland bloeit en groeit!
De ambachtsheerlijkheid
De Provinciale Staten hadden vaak geld nodig en daarom werden de ambachtsheerlijke rechten veelal verkocht aan de meest biedende. Zo wordt Sint Annaland op 1 april 1609 verkocht aan de heer Johan Doublet, geen onbekende naam binnen de Middelburgse politiek.
In 1651 gaat Sint Annaland over op de broer van Johan Doublet: Philips Doublet. Philips trouwde in 1632 met de zuster van de alom bekende Constantijn Huygens: Geertruyd Huygens. In 1660 sterft Philips Doublet sr. en zijn zoon, Philips Doublet jr., volgt zijn vader op als ambachtsheer van Sint Annaland. In datzelfde jaar trouwt hij met zijn nicht Suzanne Huygens. Zij gaan wonen in de voormalige villa van Constantijn, waarin eerder zijn vader en moeder gewoond hebben: 'Huyze Borssele' in Den Haag. De naam laat hij uiteindelijk veranderen in 'Het Huys van Sint Annaland'. In 1663 wordt uit dit huwelijk Suzanna Constance geboren (de andere twee kinderen zijn reeds overleden).
De pest
In 1669 wordt. Sint Annaland getroffen door de pest. Door de Staten Generaal wordt op 9 oktober van dat jaar een 'Algemene Vast- ende Bededach' voorgeschreven om God te bidden 'van ons te nemen de welverdiende straffe der Pestilentie en andere sieckten... '
In december van datzelfde jaar tekent ambachtsheer Doublet een bedijkingsoctrooi.
De slikken en schorren ten noorden van Sint Annaland worden in erfpacht ter bedijking uitgegeven aan Pieter Adriaanse Dijkland. Het nieuwe land zal Suzannapolder heten, vernoemd naar Suzanna Doublet-Huygens.
Rampjaar
Dan volgt 1672, een rampjaar voor de familie Doublet. Ziekte treft de familie. Ook hun derde kind, Suzanna Constance, moeten zij verliezen. Zij sterft op 11 november van dat jaar de verdrinkingsdood. In 1674 wordt de jonge Philips geboren.
Wat er nog meer gebeurde.,
In 1682 wordt Sint Annaland opnieuw getroffen door een watersnoodramp. Ook Sint Annaland wordt zwaar getroffen. Groot is de schade die door dezeramp veroorzaakt wordt. In deze tijd wordt Abraham van Diest aangewezen als burgemeester van Sint Annaland. Zijn broer Jan wordt gemeentesecretaris.
Een bijzondere vangst.,
Men is in Sint Annaland nog maar net de gevolgen van de ramp te boven als er opnieuw iets bijzonders gebeurt. Deze gebeurtenis brengt geen direct gevaar met zich mee, maar is wel uniek. In oude geschiedenisboeken staat het als volgt: 'De seldsaame en noit gehoorde Walvisvangst, voorgevallen bij St. Annaland in 't jaar 1682 den 7e October... ' Een verdwaalde walvis wordt door een vader en zijn zoon in de Mosselkreek bij Sint Annaland aangetroffen. Nog nooit eerder was zoiets gebeurd en het brengt dan ook de nodige sensatie met zich mee. Het dier is zo'n veertien meter langen dus groter dan het jachtje van vader. Met messen, dreggen en bootshaken gaan vader en zoon de walvis onver- schrokken te lijf. De volgende dag ligt de walvis dood op de plaat. Meer dan vijfduizend pond spek wordtvan het dier gesneden en verkocht aan een traankokerij in Zaandam.
Onderstaande afbeelding (√©âˆš©n in een reeks van zes) laat de vangst van deze walvis zien. De kopergravure is gemaakt door A. de Blois aan het einde van de 17e eeuw.
Het straatbeeld
Het is 23 mei in het jaar 1692. In het dorp is het rustig, deze mooie voorjaarsvrijdag, al is het nogal winderig. Een stevige lentebries doet de zeilen bollen van enkele uitvarende scheepjes. Enkele vrouwen maken een babbeltje met elkaar. De wieken van de molen draaien lustig om in het onderhoud van de mensen van Sint Annaland te voorzien. De meeste mannen zijn aan het werk op het land, anderen werken rond de haven en in de meestoof.De deftige chirurgijn is op weg naar een patiënt aan de Ring. Enkele meisjes zijn aan het spelen. Alles gaat zijn gewone gang...
Een ramp 'Een aanzienlijk dorp...' Dat kun je wel zeggen, nu je het straatbeeld in gedachten voor ogen ziet. De torenklok slaat drie uur. Maar dan... plotseling overvalt dit rustige dorpje een gruwelijke ramp. Het rustige van daarnet zwelt aan tot √©âˆš©n grote noodkreet!
Sint Annaland brandt!!
Een angstig ogenblik¬Ö
In een houten schuur achter de Voorstraat is de brand begonnen en het duurt niet lang of de vlammen slaan over naar de huizen. Tientallen huizen branden als fakkels; de bewoners hebben amper tijd gehad er wat huisraad uit te slepen en dat wat ze op straat in veiligheid willen brengen, wordtvertrapt door haastig losgesneden koeien uit de boerderij bij de haven, dol rennende paarden uit de stallen in de Achterweg en een grote menigte mensen, gejaagd door angst en een verstikkende rook. De koster luidt de noodklok, de schout probeert leiding te geven bij het blussingswerk, maar met leren brandemmertjes en halfvolle regenbakken is dit zeker geen gemakkelijke taak...
Schade
Binnen twee uren heeft zich het drama voltrokken. 'In den asschen ofte tot een puynhoop ' zijn geworden: 56 huizen, de nieuwe meestoof, de brouwerij en 34 schuren. Aan de Ring is buiten de gracht alles verbrand. Molendijk, Kaai en kerk blijven gespaard en aan de Voorstraat ontspringt √©âˆš©n woning de dans: het zgn. "non'uus". Aan het einde van dit hoofdstuk zal ikover dit bijzondere huis het een en ander vertellen.
'Sint Annaland in de achttiende eeuw'
De achttiende eeuw: een tijdperk van verval. Handel en industrie hebben het zwaar te verduren door buitenlandse concurrentie. De verschillen tussen arm en rijk zijn enorm. Terwijl het grootste gedeelte van de bevolking onder de armoedegrens leeft, wordt het geld door de rijken over de balk gesmeten. Zo sober men leefde in de Gouden Eeuw, zo uitbundig doet men het in deze eeuw. Frankrijk is hierbij het grote voorbeeld. De pruikentijd is aangebroken...
De ambachtsheerlijkheid
De ambachtsheren en -vrouwen van Sint Annaland wisselen elkaar gestaag af. In 1720 wordt de zoon van Constance Theodora, Constantijn Hoeuft, ambachtsheer van Sint Annaland.
In dat jaar sterven zijn heide ouders. In 1727 verkoopt hij zijn ambachtsheerlijke rechten aan zijn neef Constantijn Huygens, deze was getrouwd met Philippine Doublet. Als Constantijn Huygens in 1740 sterft, wordt aanvankelijk zijn dochter Suzanna Louise ambachtsvrouwe, maar twee jaar daarna haar moeder, douairière Huygens-Doublet.
Zij is dan degene die in Sint Annaland de zogenaamde lage en middelbare rechtspraak uitoefent (de hoge rechtspraak was voorbehouden aan de baljuwvan Zierikzee). In 1770 gaan de rechten weer terug op dochter Suzanna Louise, die dan inmiddels weduwe is van wijlen de graaf van Wassenaar. In april 1788 wordt een familielid, de heer Johan Philips Hoeuft, ambachtsheer van Sint Annaland.
De Franse Revolutie en haar gevolgen
In 1789 breekt de Franse Revolutie uit. Lodewijk de Zestiende eindigt in1793 zijn leven onder de guillotine. In 1795 komen de Fransen in ons land, dat dan de Bataafse Republiek genoemd wordt. Dit betekent het einde van onze oude staatsvorm, de statenbond. We krijgen een staatsvorm, die een kruising vormt tussen bezet gebied en vazalstaat (afhankelijke staat).
De aanwezigheid van de Fransen brengt de nodige wettelijke veranderingenen beperkingen met zich mee. Zo vinden in het jaar 1796 voor het eerst algemene verkiezingen plaats. De Fransen eisen van dominees een loyaliteitsverklaring, maar velen van hen weigeren de gevraagde eed op de Franse constitutie af te leggen. Ook de Sint Annalandse dominee Van de Vondel weigert en wordt daarop meteen uit zijn ambt ontzet...
In ditzelfde jaar (1796) krijgt Sint Annaland een nieuwe ambachtsheer:de dertien (!) maanden oude Leonard Jan Philips, zoon van Johan Philips Hoeuft. Drie jaar later zal in Frankrijk een jonge generaal, Napoleon Bonaparte, de macht grijpen. Dit zal ook voor Sint Annaland gevolgen hebben...
Armoede
Het einde van de achttiende / begin van de negentiende eeuw is voor Nederland een zeer moeilijke periode. Op economisch gebied gaat het zeer slecht. De staatsschulden zijn enorm. Nederland is failliet. Ook in Sint Annaland slaat de armoede toe. Dit is vooral te zien aan het aantal migratiesin die jaren. Columbus heeft net de Nieuwe Wereld ontdekt en menig Sint Annalander wil zijn geluk aan de andere kant van de oceaan beproeven.
Inlijving bij Frankrijk
In 1810 wordt Nederland bij Frankrijk ingelijfd, zo komen we onder het bewind van Napoleon. Ook in Sint Annaland blijft de komst van Napoleon niet onopgemerkt. We zien de invloed vooral in zaken als de naamgeving ende beruchte, en ook gevreesde, militaire loting.
Ook veel Sint Annalanders worden als garnizoensoldaat in de legioenen van Napoleon ingelijfd...
Blijvende veranderingen
In 1815 is het al gedaan met de macht van Napoleon. Het jaar daarvoor,in 1814, hadden de laatste Franse troepen Zeeland verlaten. De provincieis dan al onderdeel van het nieuwe Koninkrijk der Nederlanden waar koning Willem I over regeert. Deze terugkeer van de Oranjes betekent niet het herstel van het oude regime. Veel van de door de Fransen ingevoerde veranderingen worden doorgezet. Een van die veranderingen is tot op de dagvan vandaag zichtbaar in Sint Annaland. De ambachtsheren krijgen lang niet al hun rechten terug. De dorpen zouden voortaan bestuurd worden door een burgemeester en wethouders.
'Sint Annaland tijdens de negentiende eeuw'
Onderwijs in Sint Annaland
In het begin van de negentiende eeuw groeit de behoefte aan plaatselijk onderwijs. Hierdoor wordt in 1806 de eerste schoolwet aangenomen. Kort nahet instellen van deze wet wordt er in Sint Annaland naast de kerk een tweelokalige gemeenteschool gebouwd.; De toeloop is niet echt groot te noemen, als oorzaak hiervoor is de algemeen heersende armoede te noemen (de kinderen moesten verplicht meewerken om de kost te verdienen) en het ontbreken van een leerplichtwet. Er moet dus nog heel wat verbeterdworden...
De ambachtsheerlijkheid
Op 20-jarige leeftijd overlijdt in 1814 de jonge ambachtsheer, Leonard Jan Philips. Zijn moeder, de weduwe L.C.E. Hoeuft-Clunder wordt in 1815 ambachtsvrouwe van Sint Annaland. In deze tijd ontwikkelt het maatschappelijke leven zich in een harde eeuw vol tegenstellingen en een schrijnend tekort aan sociale bewogenheid...
In 1832 gaat Sint Annaland over op de broers Leonard en Samuel Otto de Casembroot. Leonard sterft nog datzelfde jaar. In 1839 sterft ook zijn broer, waardoor de heerlijkheid overgaat op zijn vrouw Wilhelmina de Casembroot - den Haan. In 1848 vindt de algemene Nederlandse volkstelling plaats. Sint Annaland telt op dat moment 1698 zielen.
Zorg voor weeskinderen en ouderen
De negentiende eeuw is de tijd, dat weeskinderen worden ondergebracht hij particuliere pleeggezinnen, meestal voor een extra zakcentje (het zalnog tot 1897 duren voordat het weeshuis -zie afbeelding hieronder- in Sint Annaland wordt opgericht). Oudemensen worden ondergebracht in zgn. armenhuizen. Ook hier kent men geen weelde. Twee bejaarden wonen samen in √©âˆš©n kamer. Het is te begrijpen dat hierdoor vaak onderlinge onenigheden voorkwamen.
Tegenstellingen tussen arm en rijk
Ons land kent enorme staatsschulden, dit leidt tot het nemen van bijzondere maatregelen. Zo maakt de regering in 1844 een wetsontwerp tot een gedwongen 'heffing ineens' op het inkomen. Het is op sociaal en economisch gebied een donkere periode. Een tijd zowel van armoede als van weelde. Terwijl de rijken (de adel) uitbundig feest na feest vieren, sterven vele armen van honger en kou.
De Nederlandse Gulden
Per 1 januari 1817 moet officieel gerekend worden in 'Nederlandsche Guldens en Cents'. Ondanks deze instelling worden lonen en prijzen ruim een eeuw later nog steeds in stuivers uitgedrukt door de streekbewoners. Het loon in stuivers bepalen klonk 'meervoudiger', want boven √©âˆš©n gulden zalin 't algemeen in deze eeuw het verdiende daggeld niet vaak komen...
Veranderingen in het dorp
Rond 1840 verrijzen ten westen van het dorp een nieuwe meestoof en een stellingmolen 'De vier winden'. Deze molen heeft de heer A. Elenbaas latenbouwen. In 1850 wordt Abraham J. Bierens burgemeester van Sint Annaland.
Een zeventig jaar durende Bierens - 'dynastie' is hiermee in Sint Annaland gevestigd. In Sint Annaland is er een straat naar hen genoemd: de Bierensstraat. In 1854 wordt door burgemeester Bierens de eerste steen gelegd van het nieuwe gemeentehuis opde Molendijk. De Molendijk wordt nu gekenmerkt door een gemeentehuis en een standaardmolen. Later zal blijken dat het ambachtelijke symbool van hout (de molen, daterend uit de zeventiende eeuw) het ambtelijke gebouw van steen (het gemeentehuis) zal overleven, ondanks het leeftijdsverschil. Het gemeentehuis met daarin een trouw-en een raadszaal, stevig gebouwd door de vele metselaars, blijkt bestandte zijn tegen vele 'orkanen', behalve die van 1953 (zie hoofdstuk 10)
Inpoldering
Zo breekt het jaar 1860 aan. Het bedrijfsleven is in Sint Annaland in volle gang. In dit jaar worden op initiatief van de heer Adriaan Tak uit Middelburg de ten zuidoostelijk van Sint Annaland gelegen schorren ingepolderd. De polder wordt door hem vernoemd naar zijn vrouw, Johanna Maria Pous.
Koning Willem III brengt een bezoek aan Sint Annaland
Op 28 mei 1862 krijgt Sint Annaland hoog bezoek! Koning Willem III bezoekt Zeeland en gaat Sint Annaland niet voorbij. Snel treft de burgemeester de plaatselijke voorbereidingen. Nadat velen de handen uit de mouwen gestoken hebben, ziet het plaveisel van de dorpsstraatjes er weer keurig uit. Het kerkhof wordt gemaaid. Kortom, alles wordt in het werk gesteldom Sint Annaland feestelijk aan te kleden voor het bezoek van de koning,ondanks de heersende armoede! Er rest nog √©âˆš©n probleem: wat moet men methet gras op de slechte straatgedeelten van de koninklijke route? Ook hier wordt iets op gevonden. Het verkregen gras wordt kwistig gestrooid tot een weelderig lentetapijt. Zelfs de pers is er strak van ondersteboven. Geestdriftig meldt deze later: "De straten van Sint Annaland waren prachtig gegroend!...". Ondanks dit 'boerenbedrog' wordt de koning op 28 mei 1862 feestelijk Sint Annaland binnengehaald.
Zelfs lang nadat de koning via de erepoort op de Javadijk, waarop als afscheid geschreven staat "God zij met U", weer uit Sint Annaland vertrokken is, is het dorp nog in nationale feeststemming.
Sint Annalandse hulp in de Frans-Duitse oorlog
In 1870 breekt aan de Frans-Duitse grens oorlog uit. In veel Nederlandsegemeenten worden via het nog jonge Rode Kruis inzamelingen georganiseerdvoor de slachtoffers van de Frans-Duitse oorlog. Ook Sint Annaland doet hieraan mee, de heer Kees Stein heeft hiervan de leiding. De eerste vijf van de zeventiger jaren van deze eeuw zijn zeer goed voor de boerenstand.Een hoogconjunctuur bezorgt de landhouwers enorme winsten. Toch kan de heer Stein als eindresultaat van zijn actie nog geen zestig guldenmelden...
Gemeentelijke- en kerkelijke instanties moeten met beperkte geldmiddelenwerken. Haar inkomsten waren relatief gering en daardoor kon maar weinigworden uitgekeerd. Het minimale eindresultaat van de actie was dus niette wijten aan de kerken, wel aan de vele kerkmensen. Zij schoten tekorten de tijd heeft steeds aangetoond dat op liefdeloos vergaard bezit geenzegen rust...!
Gevolgen
Zijn pastorie van Ds. Brievings aan de Voorstraat is in vlammen opgegaanen daarbij ook zijn hele huisinventaris, geschriften en boeken. Dus ookde kerkbescheiden, waaronder het doop- en overlijdensarchief, die hij inzijn huis bewaarde, zijn verbrand.Alleen het trouwboek blijft gespaard.Dit is in de kerk blijven liggen vanwege het afkondigen van een huwelijkde zondag daarvoor. De pastoraal bijgehouden 'burgerlijke stand' is dus ook 'in den asschen ofte tot een puynhoop' geworden en dit zou in detoekomst 'problemen' kunnen geven. De dominee bedenkt een plan voor de herregistratie van zijn gemeente...
(her)beschrijving
Opgeroepen door langdurig klokgelui, spoeden de meeste dorpelingen zichop een door-de- weekse dag naar de middeleeuwse Ringkerk om (her)beschreven te worden. De mensen zijn nog versuft van het gebeurde en deze abrupte overgang van totale verwoestingbuiten naar de onveranderde, vertrouwde kerksfeer wordt door velen van hen als onnatuurlijk vreemd ervaren Enigszins gelaten geven ze hun persoonlijke of familiegegevens aan een ouderling die bij de preekstoel zit en alles opschrijft. Ondertussen denkenze somber aan hun eigen toekomst, die maar weinig perspectief biedt ..
De 'brandbrief'
Op 24 mei 1692 wordt de zgn. 'brandbrief' (een bestuurszakelijke brief) geschreven door de ambachtsheerlijke vertegenwoordiger van Sint Annaland,burgemeester Van Diest. Hij schrijft deze brief in diepdroevige stemmingaan ambachtsheer Philips Doublet, die in Den Haag woont. Een citaat uit deze brief (die nu nog bewaard wordt in het archief in Middelburg) laat zien, hoe triest en ingrijpend de brand van 1692 voor Sint Annaland geweest is:
"Ick en can niet naerlaeten sonder natte oogen sijn ed. bekent te maecken den ellendigen staet van St. Annalant, 't is dan soodaenigh dat Godt almachtich gemelte plaets heeft gelieven te besoecken nu vrijdagh laest cort aen de middagh met eene swaeren brant... "
Van Diest laat duidelijk blijken dat hij grote problemen voorziet als hij besluit met:
" ... ick en can door de groote alteratie niet meer schrijven alsoe onseplaets te beklage is ende veel luden sullen moeten vertrecken soo sij niet geassisteert werden om wederom te bouwen.... "
Houd moed!
Het ziet er beroerd uit. De dakloze inwoners zijn tijdelijk ondergebracht bij dorpsgenoten en in de kerk. Burgemeester Van Diest had het goed gezien, helaas... Door de huisvestingsproblemen die ontstaan zijn, heeft een groep inwoners van Sint Annaland deze lente en zomer het dorp voorgoed verlaten. Gelukkig laten de meeste mensen, evengoed gedupeerden, heter niet bij zitten. Met steeds meer moed pakt men de herbouw van Sint Annaland vastberaden aan, hierbij gesteund door anderen. De komende jaren worden erg druk voor de Sint Annalandse bouwvakkers en doe-het-zelvers en rond de eeuwwisseling zijn onder andere de beide kanten van de Voorstraatzo goed als opnieuw bezet met prachtige Oudhollandse trap- en tuitgevels! Het dorp Sint Annaland herrijst en, op een stuk of wat na, worden vooral pas tussen 1880 en 1920 die genoemde huizen successievelijk weer vervangen of verbouwd.
Brandstichter?
Terwijl dominee Brievings zijn plan tot herregistratie bedenkt, zittende schout en zijn rakkers achter een voortvluchtige Dirck van Noorde aan. Het gerucht gaat, dat Dirck (samen met zijn vrouw afkomstig uit Brabant), die in onmin leeft met zijn buurman, moedwillig daar de brand zou hebben veroorzaakt. Als de schout naar hen op pad is, blijkt het gezin Van Noorde voortvluchtig...
De ambachtsheerlijkheid wordt overgedragen.
Na de grote brand wordt de ambachtsheerlijkheid door de heer Doublet overgedragen aan zijn 18-jarige zoon Philips. Deze Philips is getrouwd met Hester Quarles. Hun huwelijk blijft kinderloos. In 1712 overlijdt Philipsop 38-jarige leeftijd. De genoemde heerlijkheid komt vervolgens op naam van zijn zuster Constance Theodora te staan. Zij is gehuwd met Martinus Hoeuft, Heer van Oijen en Onsenoort, luitenant-generaal van de ruiterij.
Het "non'uus"
Zoals ik al schreef, blijft aan de Voorstraat slechts √©âˆš©n huis gespaard:het "non 'uus" . Dit huis is van steen, een uitzondering in die tijd. Het wordt voor het eerst zo genoemd in de tweede helft van de negentiendeeeuw. In die tijd wonen drie ongehuwde zusters (Coba, Wan en Kaatje) vele jaren in dit fraaie renaissancepand. De zusters krijgen de bijnaam 'de nonnetjes' vanwege hun opvallende mensenschuwheid. Het is zelfs zo erg, dat bijna gedurende hun hele leven, de vensterluiken nooit open gaan.In het jaar 1912 sterft de jongste (de andere zusters waren al eerder overleden) en op haar begrafenisdag ontsluit √©âˆš©n van de ervende neefjes (waarschijnlijk met enige schroom) de antieke luiken. Meteen gaat het over't dorp: "De luuken bin open van't non 'uus!" Veel mensen bekijken met vernieuwde interesse de bakstenen trapjesgevel, die na een gigantische 'winterslaap' zo plotseling wakker geworden is...

Heeft u aanvullingen, correcties of vragen met betrekking tot Abraham Cornelis Feijtel?
De auteur van deze publicatie hoort het graag van u!

Tijdbalk Abraham Cornelis Feijtel

Klik op de namen voor meer informatie. Gebruikte symbolen:  grootouders    ouders    broers/zussen    kinderen