Stamboom Blok-Van der Meij » Harcko Lupposz Iwema (1484-1565)

Persoonlijke gegevens Harcko Lupposz Iwema 

• Hij is geboren in het jaar 1484 in Niebert (Gr).
• Hij is overleden in het jaar 1565 in Niebert (Gr), hij was toen 81 jaar oud.
• Een kind van Luppo Ywema (Iwema) (toe Ewer)

Gezin van Harcko Lupposz Iwema

Hij is getrouwd met Lucke Renckema.

Zij zijn getrouwd

Kind(eren):

1. Drewes (Driewes) Harckos (Harckes) Iwema  1532-1600 

Notities over Harcko Lupposz Iwema

HARCKO IWEMA
geboren vóór 1485 (?)
'Richter en Schepper' (Buurrechter en Zijlrechter)
'tot Niebert en Nuis'
en dus ook op gezette tijden Grietman van Westerdeel-Vredewold (1516 en 1525)

Persoonlijke gegevens Harcko Iwema

Hij is geboren voor 1485.
Hij is overleden voor 1542.
Functie: Grietman.

Functie:
Aan het eind van de 14e eeuw drongen de Bourgondiërs in de Lage Landen binnen, waardoor de politieke situatie grondig veranderde. Door het huwelijk van Filips de Stoute, de jongste zoon van de Franse koning, met Margaretha van Vlaanderen kwameerst dit hertogdom binnen de Bourgondische dynastie, daarna volgden Brabant, Namen, Limburg, Henegouwen en ook Holland en Zeeland, terwijl Filips' afstammeling Karel V in 1524 ook nog Friesland en in 1528 het prinsbisdom Utrecht wist in te lijven, en als allerlaatste in 1543 het hertogdom Gelre (waar toen de rest van het hogere noorden nog onder viel!).
In de nadagen van dit bewind van Karel van Gelre besluit diens bastaardzoon en naamdrager - in die tijd zijn vaders stadhouder in Stad & Lande van Groningen - om de grietenij (het grietmanschap) van (alleen) Vredewold voortaan erfelijk te verbinden aan het huis van Ewsum, residerend in Huize Nienoord, en in die tijd met vaste hand bestuurd door Wigbolt's weduwe Beetke van Raskwerd. Daardoor worden de regionale buurrechters, die deze hogere rechterstoel 'per ommegang' bekleedden, buiten spel gezet. Maar als dan op hemelvaartsdag van het jaar 1531 ook onze 'voorvader': de buurrechter Harcko Iwema de eed moet afleggen op (en in de handen van) deze, nu dus 'vaste', grietman Onno van Ewsum, op het kerkhof bij de kerk van Nuis en in het bijzijn van Karel van Gelre Jr., lukt dat hem niet, vanwege wat wordt genoemd: 'Cranckheyt des hoefdes, als dat seer schudde ende he oeck vrees (=Fries) sprack' - een taal die Karel kennelijk niet had verwacht en/of niet kon verstaan; daarom werd een ander naar voren geroepen, een zekere Hille Hayens (volgens no. 14a van het Inventaris Huisarchief Nienoord in 1520 grietman in Westerdeel-Vredewold), en die kon de eedsformule wel over zijn lippen krijgen... In 1537 wordt door een andere gedupeerde buurrechter, Jelt Eyssema van Midwolde, samen met Heiko (=Harcko) Iwema van Niebert en Bocko Auwema van Tolbert een bezwaarschrift ingediend tegen het feit dat van Ewsum hun beide, hen bij toerbeurt toekomende, 'grietenijen ontbrukede', maar een uitspraak van de Hoofdmannenkamer in Groningen doet deze kansloze zaak tenslotte in de doofpot belanden.
Aanknopingspunten in andere publicaties

Gezin van Harcko Iwema

Gehuwd met: Haebe Idema.

Kind(eren):
Means Iwema
Leo Iwema 1520- 1532-1583

Notities bij Harcko Iwema

Hoewel de naam Ywema in diverse schrijfvormen voorkomt (Ywema, IJwema, Iwema), blijft de oorsprong gelijk; ergens in de buurt van Niebert (Gr.).
Kort geleden werd ik getipt over een voorvader van Harcko Ywema; Luppo Ywema. Deze informatie is afkomstig van het Digitaal Oorkondeboek van Groningen en Drenthe.
Luppo Ywema, grietman in Lancswolt, en Ludolphus Mersema, pastoor te Nyekercke, commissarius generaal over de proosdij van Hummerse, geven vidimus van een akte van verkoop en overdracht door Syger op de Haer aan het convent van Tremont van een goed op de Haer onder Marum, d.d. 23 juli 1470, hun getoond door Gheert Petersz van Hantwerpen, prebendaat te Nyekercke.
Wy Luppo Ywema grietman in Lanckwolt ende Ludolphus Mersema pastoer in Nyekercke ende commissarius generael over die provestievan Hummerszen bekennen ende certificeren vermidts desenn openen brieve woe voer ons is erschenen her Gheert Peterszoen vanHantwerpenprebendaet toe Nyekercke vorscreven ende toende ons enen besegelden brieff gans heel nyet gecancelliert noch gerodiert inholdende vanwoerde tot woerden als nae beschreven:
Dat oerkunden wy Luppo vorscreven grietman myt onse gemene lan-des segell van Lanckwolt ende wy Ludolphus upgemelte pastoer ende commissarius myt ons segell an dit vidimusbrieffgehangen inden jaere onses herens XVc tweendetsestich upden sesten dach des maents aprilis.

Met de bijbehorende akte:
61320 Harcko Iwema, geboren omstreeks 1500. Harcko is overleden in 1542, ongeveer 42 jaar oud.
Beroep:
landbouwer te Niebert (Tussen 1516 en 1528 was hij eigenerfde en grietman van Westerdeel Vredewold en in 1532 kerkvoogd te Niebert)
aktes:
1e vermelding in Inventaris Huisarchief Nienoord onder No. 14:
Anno 1516 - Sunte Johannes-avent baptiste toe mydsomer - Koopbrief, waarbij Hoyt Fockema te Marum en Pape haar zoon verkoopen aan Wigbolt van Ewsum een sathe lands liggende op de Lynde.(op perkament met het gebroken uithangend zegel van Vredewold, verzegeld door Harke Ywema, grietman van Westerdeel-Vredewold.)
2e vermelding in Inventaris Huisarchief Nienoord onder No. 22:
Anno 1528 - Maandag nae palme - Koopbrief, waarbij Anne tho Melyck en Sydye zijne huisvr. verkoopen aan Doctor Laurentius ten bate des nyen conventes thot Lukswolde, gefundeert ende nyes gestichtet van de susteren to Reyde, één gras land onder Noordwijk. (afschrift uit de 16e eeuw op papier; het origineel verzegeld door Harcko Ima (= Iwema), grietman in Westerdeel-Vredewold.)
3e vermelding in Inventaris Huisarchief Nienoord onder No. 537 a:
Anno 1537 - Maandag na St.Simon en Judens(?) - Huwelijkscontract tusschen Iwo Auwema en Frouke Jelkema, verleden voor Johan Hopper, pastor in Oldebuert (=Tolbert), Harcko Ywema, heer Egbert Mensema, prebendaat ten Niekercken en Frans Bijwema. (Jelkema: eveneens een welgesteld eigenerfdengeslacht uit Niekerk, doch de bruidsschat voor voornoemd huwelijk kostte vader Ewe en moeder Ena de halve heerd, een stal koeien én nog een zilveren servies. De volgende oorlogsjaren hebben dit geslacht verder de das omgedaan: in 1600 moest de Yelkemaheerd gerechtelijk worden verkocht.) De bruidegom Iwo Auwema is (later) ´redger´ in Vredewold. [bron: Van Iwema naar Euwema]
geschiedenis:
Het Iwema Steenhuis dankt zijn naam aan de familie Iwema die het huis tot in de zeventiende eeuw bewoonde. Het hoge voorste deel van het huis dateert nog uit het einde van de veertiende of het begin van de vijftiende eeuw, toen de meeste mensen nog in hutten van leem, hout of plaggen woonden. Het huis is gebouwd van kloostermoppen, dat zijn bakstenen van een groot formaat waarvan ook veel kerken werden gebouwd. Het Iwema Steenhuis is het enige in de provincie Groningen dat zijn oude middeleeuwse vorm heeft behouden.
naamsvormen:
Harcke Idema
Hij trouwde met [waarschijnlijk]
61321 Haebe Idema.
opmerking:
Lucke Renckema volgens Schripsema
Kinderen van Harcko en Haebe uit dit huwelijk:
I. Maens Iwema.
II. Drieuwes (Andreus, Dato) Harckos Iwema. Drieuwes is overleden in 1583.
Adres:
(Hij kocht in 1580 de Eenemaheerd te Niebert en daarmee begon een jarenlang proces tussen de erfgenamen over de eigendom (1626 - 1670).)
aktes:
Uit Inventaris Huisarchief van de Nienoord:
No. 416: Anno 1546 - Donderdag na Inventio sancte crucis - Verzegelde verklaring van Ocko Meijnema en Rempt Herema, grietmannen in Langewold, betreffende de ´reijding´ en meting der venen van Hiddo van Ewsum in Vredewold door den landmeter Hinrick Janssen ´geswoeren landmeter bij den hoeve van Westvrieslandt´, op verzoek van Hiddo van Ewsum en de volmachten uit Ooster- en Westerdeel-Vredewold, nl. Tyepko Douwema, Iwo Auwema, Leo Ywema en Joucko Theijens en in tegenwoordigheid van deze en van getuigen. Hierin ook over wolvenjachten (ontbreekt een gedeelte). (afschrift op papier.)
No. 434: Anno 1559 - 25 Augustus - Uitspraak van Lambert Offeringa en Iwo Auwema betreffende de verdeeling van landen en venen onder Marum en Nuis tusschen Christoffer van Ewsum en Leo Iwema. Hierin de plaatsnamen Uwemaheerd, Wijbbemaheerd, Broeksloot, Swarte Rijt, Herijngeveen, Bollemeer, Breemhaer.
(op perkament met de uithangende zegels van van Ewsum en Langewold, gezegeld door de grietmannen
[van Langewold - i.t.t. Vredewold nog wel ´eigen baas´- J.E.] Luert Grevinge en Meijt Harckema.)
No. 104: Anno 1559 - 22 October - Verzegeling, waarbij Leo en Andreas Iwema overdragen aan Johan en Wig bolt van Ewsum eenige veenen onder Tolbert. Deze verzegeling is opgenomen in eene getuigenverklaring d.d. 16 November 1559, afgelegd door de getuigen Anthonius Lippinck pastor te Niebert, Albert Yffkema, Sycke Harckema, Tee Bonnema, Heddo Euema, Warner Tammunge en Focko Sappema. (op perkament met het uit-hangend zegel van Langewold, verzegeld door Luyrt Grevynck, richter in Noordhorn, grietman in Langewold.)
No. 105: Anno 1559 - 6 November - Verzegeling waarbij Ewe Awema, Albert Isstrum, Sicke Harkema, Tee Bunnema, Ilo Gratema, Leo en Dreús Iwema, Hedde Euema, Focko Sappema, Warner Taminga, Garbrant Derk Weersema, Peter Bennema, Menno Hijmersma en de (andere? J.E.) eigenerfden van Niebert en Tolbert overdragen aan Johan en Wigbolt van Ewsum een stuk veen aan de Zwarte Rijth, en zulks, omdat de van Ewsums hebben betaald de proceskosten tegen den abt van Aduard in zake het veen ter Hellen, waarin Maria van Hongarije, Johan van Ligne graaf van Aremberg, Gerhardus van Dwingell abt tho Jerusalem (klooster Gerkesklooster - J.E.) George Jarges en Mr. Hans Winckens uitspraken hebben gedaan. (afschrift uit de 18e eeuw op papier; het origineel verzegeldmet het zegel van Langewold door den grietman Luert Griminghe en met de zegels van Johan Hopper pastor te Tolbert en Anthonius Lippinge pastor te Niebert.)
(De hier genoemde Euema zou te maken kunnen hebben met het geslacht Euwema uit Lutjegast) [bron: Van Iwema naar Euwema]
Drieuwes begon een relatie met Reencke. Reencke is overleden vóór zaterdag 24 mei 1597.
III. Leo Iwema (zie 30660).
IV. Luppe (Iwema) Crusinghe, geboren omstreeks 1540 in Doezum (Grootegast).
Beroep:
(was woonachtig op de Landersmastede te Doezum. Was in 1561, 1566, 1571 en 1576 grietman van Langewold, het ´onderkwartier´ van het Westerkwartier)
aktes:
No. 435: Anno 1561 - 9 en 11 Juli - Getuigenverklaring, afgelegd voor Egbert Bijwema en Luppe Iwema, grietmannen van Langewold, door Focke Syndynge, Albert Rüsche, Hebbele Meijts en een aantal anderen betreffende de ligging enz. van venen onder Tolbert en Midwolde. (Hierbij een mandaat van Stadhouder en Hoofdmannen d.d. 5 Juli 1561 aan genoemde grietmannen om Woensdag e.k. te komen in Bennyngehuis te Midwolde om op verzoek van den heer van Ewsum getuigenissen in te nemen.)
No. 116: Anno 1566 - 26 Juni - Koopbrief, waarbij Johan Fockens verkoopt aan Christoffer van Ewsum veenen onder Nuis nabij het Bollemeer en den Leijdijck. Getuige is o.a. Gerardus Albertus, pastor te Marum. (op per-kament met uithangend zegel van Langewold verzegeld door de grietmannen Boelo Brungers en Luppe Iwema) No. 119: Anno 1566 - Michaelis archangeli avond - Koopbrief, waarbij Poppe Houtsma en Griete zijne huisvr. verkoopen aan Jr. Christoffer van Ewsum thoe Rasquardt, Bafflo en Jenleth vijf mannen mat hooiland onder Lukaswolde.(uithangend zegel van Langewold, verzegeld door Luppe Iwema en Boele Brongers, grietmannen.)
geschiedenis:
Luppe Iwema, gehuwd met de rijke Wege Cruisinga van Doezum, had één dochter: Reen en één zoon: Harcko. Op 17 april 1597 wordt hun nalatenschap onder hen beiden verdeeld. Reen huwde Hero Papma die in 1604 eigenerfde landdagcomparant voor Niehove was (ligt aldaar in het koor begraven). Zoon Harcko huwde Asse Bockema en woonde in 1628 in Doezum. Hun dochter Tjauckien Iwema, overleden 16 april 1639, vrouw van de grietman (van Westerdeel-Langewold) Weyt Sickema (van Surhuizum), overleden 3 mei 1631, ligt in de kerk van Doezum begraven. Deze ´erfdochter van Doezum´ was eigenaresse van de Cruisingastede (geërfd van haar moeders familie) en de Ayckemaheerd in Doezum. Het volgende grafschrift uit Niekerk zou een zuster van haar kunnen betreffen:anno 1652 - 10 october - is de doegtsame Youctien Iwema in den Heere gerustet, huysvrouw van Pieter Jans (zijnde een eigenerfde boer die ook een ´Iwemaheerd´ heeft bewoond, een boerderij naar zijn vrouw genoemd!). Ook op deze zerk het Nieberter familiewapen.
Luppe trouwde, ongeveer 36 jaar oud, in 1576 [bron: Savenije] met Wege Cruysingha, ongeveer 26 jaar oud. Wege is geboren omstreeks 1550, dochter van Ipo Crusinghe. Wege is overleden vóór donderdag 17 april 1597, ongeveer 47 jaar oud.

Het Iwema-Steenhuis is het enige nog overgebleven steenhuis in de provincie Groningen. Vele borgen zijn eens ontstaan uit zo'n steenhuis. De Iwemas behoorden niet tot de Ommelander adel. Hun behuizing kan dus geen borg worden genoemd. Wel waren zij belangrijk in de omgeving. Zij traden regelmatig op als grietman en rechter.

Omstreeks 1850 is het Steenhuis ingrijpend verbouwd. De woning en de schuur werden aan de westkant nieuw opgetrokken. Het Steenhuis was toen waarschijnlijk nog in zijn oorspronkelijke vorm aanwezig. Het werd voorzien van grote ramen. In 1851 kocht de familie De Boer het Steenhuis. Tussen de De Boeren en de Iwemas bestonden oude familiale banden. De huidige bewoners behoren nog steeds tot de familie De Boer. Voor de instandhouding hebben de bewoners huis en landerijen in 1988 verkocht aan de Stichting Het Groninger Landschap. In de schuur van het Steenhuis is een molen- en bakkerijmuseum ondergebracht. Er wordt op museaal gebied samengewerkt met de Coendersborg te Nuis.

Dit is het enige bewaard gebleven steenhuis in de provincie dat de oude vorm uit de Middeleeuwen nog heeft. Naar de constructie te oordelen dateert het uit begin 15e eeuw of het einde van 14e eeuw. Het is nooit een borg geworden; het werd het voorhuis van een boerderij. Adelijke bewoners heeft het huis dan ook nooit gehad. Wel was het in bezit van vooraanstaande boerenfamilies, eerst voor zover we weten de Iwema's, later de Ibema's, en nu dus de familie De Boer.

Tot omstreeks 1850 schijnt het huis zijn oude indeling te hebben bewaard: Een grote, hoge zaal, daarboven een zolder en beneden een souterrein. Van 1847-1851 is het huis in bezit geweest van ds. R .Damste, predikant van Nuis-Niebert. Om het geschikt te maken voor pastorie is het inwendig geheel vertimmerd. Bovendien werden er grote ramen in gezet. Aan de niet-bepleisterde westelijke muur, waartegen een nieuwe schuur gebouwd is, zijn nog verschillende bogen en nissen te zien.

Om het terrein was ook een gracht maar die is dichtgegroeid.

Tijdbalk Harcko Lupposz Iwema

Klik op de namen voor meer informatie. Gebruikte symbolen:  grootouders    ouders    broers/zussen    kinderen