Kwartierstaat Scheijven-Koch » Gertrud van Brunswijk Billung (± 1058-1117)

Persoonlijke gegevens Gertrud van Brunswijk Billung 

• Zij is geboren rond 1058.
• Zij is overleden op 9 december 1117.
• Een kind van Ekbert I van Brunswijk Billung en Ermengarda Irmgard di Susa
• Deze gegevens zijn voor het laatst bijgewerkt op 27 januari 2024.

Gezin van Gertrud van Brunswijk Billung

(1) Zij is getrouwd met Dirk II van Katlenburg.

Zij zijn getrouwd rond 1080.

(2) Zij is getrouwd met Heinrich der Fette von Northeim.

Zij zijn getrouwd rond 1085.

Kind(eren):

1. Gertrud von Northeim  ± 1091-± 1165 

(3) Zij is getrouwd met Heinrich I van Wettin.

Zij zijn getrouwd rond 1102.

Notities over Gertrud van Brunswijk Billung

Gertrud van BRUNSWIJK BILLUNG, geboren circa 1058, overleden op 09-12-1117, dochter van Ekbert I van BRUNSWIJK BILLUNG en Irmgard van SUSA.

Gehuwd (1) circa 1080 met Dietrich van KATLENBURG, geboren circa 1040, overleden circa 1085. Graaf van Katlenburg, zoon van Dietrich van KATLENBURG en Bertrade van HOLLAND.
Uit het eerste huwelijk:
1. Dietrich, geboren circa 1082, overleden circa 1106.
Gehuwd circa 1100 met Adele van NORTHEIM, geboren circa 1092, overleden circa 1140, dochter van Kuno van NORTHEIM BEICHLINGEN en Kunegonde van WEIMAR. {Zij is later gehuwd circa 1110 met Helferich van PLOTZKAU, geboren circa 1070, overleden circa 1118, zoon van Dietrich van PLOTZKAU en Mathilde van WALBECK.}

Gehuwd (2) circa 1085 met Heinrich van NORTHEIM.
Uit het tweede huwelijk:
2. Gertrud.
3. Richenza, geboren circa 1095, overleden op 10-06-1141.
Gehuwd circa 1100 met Lotharius van SUPPLINBURG, geboren circa 1075, overleden op 04-12-1137. Hertog van Supplinburg, hertog van Saksen, Rooms Duits Koning en Keizer, zoon van Gerhard van SUPPLINBURG en Hedwig van FORMBACH.

Gehuwd (3) circa 1102 met Heinrich I van WETTIN, geboren circa 1070, overleden circa 1103. Markgraaf van Meissen, zoon van Dedo II van WETTIN en Adele van LEUVEN.
Uit het derde huwelijk:
4. Heinrich II, geboren circa 1102, overleden circa 1123. Markgraaf van Meissen.
Gehuwd circa 1120 met Adelheid van STADE, geboren circa 1095, overleden circa 1140, dochter van Lothar Udo III van STADE en Irmgard van PLOTZKAU.

Bron: ProGen, Bestand Midvorst, Bestand Middeleeuwse Vorsten van Frans Roelvink.

Verdonk, Henk, 'De herkomst van de heren van Herlaer', in: De Brabantse Leeuw 49 (2000) 133-143 Daaruit:

Graaf Dirk III van Holland was gehuwd met Othelhilde.33 Haar ouders zijn niet bekend en na het overlijden van haar echtgenoot, op 27 mei 1039, keerde zij terug naar Saksen, rediens ad Saxoniam.34 Volgens de Egmondse Annalen overleed Othelhilde in 1044. Naast twee zonen, graaf Dirk IV-die zonder wettige kinderen (non habens legitimos filios 35 ) stierf- en graaf Floris I, de opvolger van zijn broer, zijn van graaf Dirk III en zijn echtgenote Othelhilde ook twee dochters bekend. De Annalista Saxo, een Saksische kroniek, noemt twee zusters36, die worden gehouden voor dochters van graaf Dirk III van Holland.37 De oudste dochter, Bertrade, huwde met graaf Dirk I van Katlenburg, een zoon van de in 1039 overleden graaf Udo.38Graaf Dirk I van Katlenburg sneuvelde op 10 september 1056 samen
met markgraaf Willem van de Saksische Noordmark tijdens een veldtocht tegen de Liutizen, een Slavenstam die een deel van het huidige Polen bevolkte.39 Hij liet een zoon en een dochter na. Zijn zoon, Dirk II, huwde Geertruid, een dochter van markgraaf Egbert van Brunswijk. Deze zoon was in 1085 aanwezig op een vergadering van voor- en tegenstanders van keizer
Hendrik IV om tot een vergelijk te komen. Met bisschop Udo van Hildesheim behoorde graaf Dirk II tot de tegenstanders. De vergadering ging onverrichterzake uiteen en toen de Saksen en de Thuringers de volgende dag bijeen kwamen, werden bisschop Udo, graaf Dirk II en enkele andere edelen beschuldigd van verraad. Zij gaven toe met afgezanten van de keizer
onderhandeld te hebben, maar ontkenden zich onderworpen te hebben aan hem. Toen hen gevraagd werd gijzelaars aan te wijzen, weigerden zij. In het tumult dat daarop volgde, kwam het tot een bloedvergieten, (occisus est Theodoricus comes, habens in conjugio sororem Egberthi marchionis).40
Graaf Dirk II van Katlenburg werd op 21 januari 1085 gedood. Hij liet een zoon na, die korte tijd later overleed, en zijn weduwe hertrouwde nog in hetzelfde jaar met graaf Hendrik de Vette van Northeim. In ieder geval kan hij niet de kleinzoon van de Hollandse graaf Dirk III zijn geweest, die volgens Jocundus namens de keizer in de processie naar Aken meeliep.
De zuster van graaf Dirk II van Katlenburg, Othelhilde, genoemd naar haar grootmoeder, was gehuwd met Koenraad van Wettin, de broer van Dedi, markgraaf van de Saksische Oostmark. Hun dochter en enige kind, Bertrade- genoemd naar haar grootmoeder, dochter van graaf Dirk III van Holland-huwde met graaf Berengar van Sangerhausen, een zoon (of kleinzoon) van de Thuringse graaf Lodewijk met de Baard. Zij is in 1145 overleden.41
De andere dochter van graaf Dirk III van Holland en Othelhilde, Swanhilde, was volgens de Saksische kroniekschrijver genoemd naar het kasteel loon in de Haspengouw en de moeder van Arnold, burggraaf van Mainz, (Suanehildis comitisse de castro quod dicitur Lon in Hasbania, cuis filius fuit Arnoldus comes Mogomtiensis prefectus).42 Toch wordt in de literatuur aangaande de graven van Loon weinig aandacht aan deze gravin besteed. De oorzaak moet gezocht worden in het feit dat de Saksische kroniekschrijver met enige voorzichtigheid dient te worden geraadpleegd en dat gravin Swanhilde in geen bewaard gebleven oorkonde wordt vermeld. Een Ermengard daarentegen wel. Kennelijk wordt hier gravin Ermengard bedoeld, die op 5 februari 1078 een schenking deed aan het Sint-Lambertuskapittel te Luik.45 Zij schonk een groot aantal goederen en rechten in plaatsen waar ook de graven van Loon bezittingen hadden. Ongetwijfeld was gravin Ermengard een verwant, maar uit niets blijkt dat zij de moeder was van graaf Arnold van Loon, die bij deze
schenkingen als getuige aanwezig was.De verwarring wordt nog groter als sommigen deze Ermengard ten onrechte als dochter van de Hollandse graaf Dirk III aanmerken.46 Het necrologium van het Sint-Jacobsklooster te Luik biedt in dezen echter uitkomst. Vaak wordt het belang van deze bronnen onderkend. Terwijl juist door de opneming van een persoon in een necrologium, ter eeuwige nagedachtenis van de overledene, de existentie van
deze persoon- zeker als oorkondelijke bewijzen ontbreken-toch ruimschoots wordt bevestigd. Het Sint-Jacobsklooster werd gesticht door bisschop Balderic II van Luik (1008-1018), een broer van graaf Giselbert van Loon, die de vader is van graaf Emmo.47 De graven van Loon zijn bekend als voogden van voornoemd klooster en de vermelding in het necrologium van hun verwanten is dan ook niet bijzonder. In het bedoelde necrologium wordt
op 31 maart de notitie Spannehildis comitissima de Los, pro qua habemus II solidos aangetroffen. 48 Zonder enige twijfel was zij de echtgenote van graaf Emmo van Loon. Het necrologium van het klooster Maria-Laach, in de Eifel, herdenkt op dezelfde dag eveneens het overlijden van Swanhilde comitissa.49 Haar vermelding in dit necrologium doet vermoeden dat zij na 1093 is overleden. Paltsgraaf Hendrik II van Lotharingen en zijn echtgenote Adelheid van Orlamünde troffen in 1093 voorbereidingen tot de stichting van het aan Maria opgedragen benedictijnenklooster te Laach. Aanvankelijk werden uit de abdij Sint-Maximinus te Trier de eerste monniken
aangetrokken. Twee jaar na de oprichting van het klooster overleed paltsgraaf Hendrik en werd het werk door zijn vrouw voortgezet. Maar ook zij overleed spoedig, in 1100, op een bedevaart naar Rome.50
Aan het bestaan van gravin Swanhilde -ook al wordt zij in oorkonden niet genoemd- mag niet langer worden getwijfeld. Door aantekeningen in het necrologium van het Sint-Jacobsklooster te Luik en de parallelle inschrijving te Maria-Laach wint het verhaal van de Annalista Saxo
onverwacht aan geloofwaardigheid.

Bronnen:
32 OBNB (Oorkondenboek van Noord-Brabant) I, nr. 268.
33 OBNB I, nr. 374.
34 OBNB I, nr. 372, het betreft hier een zijtak van de heren van Herlaar.
35 De vermelding van omstreeks1173 in een schijnbaar origineel charter uitgegeven in OBNB I, nr. 69; die van
1243: ibidem, nr. 198.
36 Bonenfant, Despy,'La noblesse', 44; het oudst bekende leenboek van de heerlijkheid Herlaar dateert uit de
zestiende eeuw. Zie voor een opgave van de daarin vermelde leengoederen Spierings,'Oud-Herlaar 'Brab. Heem
28 (1976) 135-137.
37 OBNB I, nr. 374.
38 OBNB I, nr. 385.
39 Bonenfant, Despy,'La noblesse', 43-44.
40 W. Steurs, Les campagnes du Brabant septentrional au moyen âge : La fondation de la ville neuve
d'Oisterwijk par le duc Henri Ier (Leuven en Brussel 1974) 36-37.
41 Het hierna in noot 47 te noemen goed kan hierop een uitzondering hebben gevormd.
42 OSU (Oorkondenboek van het Sticht Utrecht tot 1301), nr. 1691. Voor de uitspraak in dit conflict zie OSU, nr. 1720.
45 Volgens Holleman, Het octrooi tot testeren naar Hollandsch leenrecht, 27 wordt de heerlijkheid Ameide
steeds als 'Ameide'aangeduid en niet als 'Herlaar'. Op het kaartje in Henderikx,'De oprichting', 312 worden
Ameide, Tienhoven en Meerkerk echter wel als'Herlaar'aangeduid. Het huis te Ameide werd volgens Holleman,
Het octrooi tot testeren, 22, in tegenstelling tot de heerlijkheid wel als 'Herlaar'aangeduid.
46 Holleman, Het octrooi tot testeren naar Hollandsch leenrecht,26.
47 E. deSeyn, Geschied-en aardrijkskundig woordenboek der Belgische gemeenten (Turnhout s.a) tweede druk, I,
570. De relatie tussen Herenthout en Herlaar gaat waarschijnlijk terug op Willem van Herlaar, die voorkomt in
de jaren 1301-1305 en blijkens een oorkonde uitgegeven in Bijdragen tot de geschiedenis bijzonderlijk van het
aloude hertogdom Brabant I (1902) 127-128 te Herenthout een leen van de hertog van Brabant bezat. Zie verder
OBNB I, nr. 609, 618, 670 en 683. Deze Willem is wellicht identiek aan de in 1281 genoemde Willem (zie
stamboom in Bijlage).
48OSU, nr. 174.
49 A. J. Maris, Van voogdij tot maarschalkambt. Bijdrage tot de geschiedenis der Utrechts-bisschoppelijke
staatsinstellingen
50 OSU, nr.2893.

GERTRUD von Braunschweig , weduwe van DIETRICH II Graf von Katlenburg [Stade], dochter van EKBERT I Graf von Braunschweig Markgraf von Meissen en zijn vrouw Irmgard [Aemilia / Immula] di Susa ([1065] -9 december 1117). De Annalista Saxo noemt " Gertrudis soror Ecberti marchionis iunioris " als echtgenote van Heinrich, waarbij zij specificeert dat ze met moeite ontsnapte nadat haar man was vermoord [1518] . Ze trouwde met de derde plaats Heinrich I Markgraf von Meissen [Wettin]. De Genealogica Wettinensis noemt " Gerdrude que erat de Bruneswich " als echtgenote van " marchio Heinricus " [1519] . De Annales Sancti Blasii Brunsvicenses vermelden dat " Gertrudis marchionissa filia Ecberti " de grondlegger was van " Sancti Egidii in Brunswik " [1520] . Een oorkonde uit 1134, waarbij haar schoonzoon, keizer Lothar, eigendommen schonk aan het klooster van St. Marie in Brunswijk, noemt " Gertrudis marchionissa, filia Ekeberti marchionis " als oprichter en noemt ook " coniuge nostra Rikensa, eiusdem marchionisse filia...[ et] filii sui Ottonis et filiarum, Richenze coniugis nostre et Gertrude Palatine comitisse " [1521] .vermeldt de dood in december 1117 van " domina Ghertrudis marchionissa iunior " [1522] . Graf Heinrich en zijn vrouw kregen drie kinderen.

Bronnen:
[1518] Annalista Saxo 1100.
[1519] Genealogica Wettinensis, MGH SS XXIII, p. 227.
[1520] Annales Sancti Blasii Brunsvicenses 1117, MGH SS XXIV, p. 824.
[1521] Codex diplomatum Benthemiensi, V, p. 9.
[1522] Libro Memoriarum Sancti Blasii, MGH SS XXIV, p. 825.

In: https://fmg.ac/Projects/MedLands/SAXON%20NOBILITY.htm#_Toc509136493 dd 20240127

Heeft u aanvullingen, correcties of vragen met betrekking tot Gertrud van Brunswijk Billung?
De auteur van deze publicatie hoort het graag van u!

Tijdbalk Gertrud van Brunswijk Billung

Klik op de namen voor meer informatie. Gebruikte symbolen:  grootouders    ouders    broers/zussen    kinderen