Dirk II (of Diederik II) (ca. 932 Egmond, 6 mei 988) was een Friese graaf uit de 10e eeuw die
tussen 965 en 988 het feitelijke bewind voerde over drie graafschappen die tezamen het gehele
kustgebied tussen de Oosterschelde en het Vlie opvulden, zijnde de gouwen: Masaland, Kinhem en
Texla. Het formele leenschap beruste bij de Utrechtse bisschop. In het verleden is wel aangenomen
dat Dirk II de zoon was van Dirk I. Tegenwoordig gaat men ervan uit dat hij de zoon was van een
zoon van Dirk I, die ook wel wordt aangeduid als Dirk I bis, en Gerberga (Geva) van Hamaland.
Familie
In 938 verloofde de toen nog zeer jonge Dirk II zich met Hildegard van Vlaanderen, dochter van
graaf Arnulf I van Vlaanderen en Aleidis van Vermandois. Het huwelijk volgde circa 950. Uit de
Rijmkroniek van Holland van Melis Stoke: Dese Dideric goed ende wert had een wijf, heet
Hildegaert ('deze goede en brave Diederik had een vrouw die Hildegard heette').
Uit het huwelijk werden in ieder geval drie kinderen geboren:
* zoon Aarnout (Gent 951-993), ook wel Arnulf Gandensis genoemd, die zijn opvolger werd;
* zoon Egbert van Trier (952-994), aartsbisschop van Trier;
* dochter Erlindis (953-1012).
* mogelijk een onbekende dochter die trouwde met graaf Everhard van Doornik
Na het overlijden van zijn schoonvader Arnulf op 27 maart 965 trad Dirk II enige tijd op als voogd
voor de minderjarige opvolger Arnulf II van Vlaanderen.
Geschiedenis
Evangeliarium
Op 15 juni 950 schonk Dirk II aan Egmond ter ere van de bijzetting van Sint Adelbert een stenen
kloosterkerk. Waarschijnlijk ter gelegenheid van de wijding van deze kerk schonk hij het
Evangeliarium van Egmond, thans een van Nederlands belangrijkste cultuurhistorische voorwerpen
uit de vroege middeleeuwen. Het negende-eeuwse handschrift werd circa 975 door hem verworven en
bevat de tekst van de vier evangeliën. Dirk en Hildegard zijn afgebeeld op twee miniaturen, die
Dirk voor de gelegenheid aan het boek liet toevoegen. Volgens sommige schrijvers zijn de
miniaturen van de hand van hun zoon Egbert. De tekst bij een van de miniaturen luidt in
vertaling: "Dit boek werd geschonken door Dirk en zijn geliefde vrouw Hildegard aan de genadige
vader Adalbert, opdat hij hen rechtvaardig zal gedenken in alle eeuwigheid." Thans bevindt het
evangeliarium zich in de collectie van de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag.
Bestuur
Dirk II bestuurde de grafelijke burcht en het graafschap van Gent vanaf 965, toen zijn zwager
Wichman IV deze functies opgaf. In 972 verwierf Dirk de landerijen rondom Rijnsburg, bij Leiden,
wat ten koste ging van de Utrechtse bisschop. Onder de bevolking ontstond verzet tegen deze
heerschappij. Dit leidde tot het neerslaan van een opstand door Dirk II van de Friezen. Op de
plaats van de overwinning werd drie jaar later een kapel opgericht.
Op 25 augustus 985 kreeg Dirk zijn lenen in Masaland, Kennemerland en op Texel van koning Otto III
in vrij eigendom. Twee maanden daarvoor, op 26 juni, had graaf Ansfried al niet nader genoemde
gebieden - que vocantur Inferior Maselant - in Maasland van de koning verkregen.
Dirk II, Hildegard, Aarnout en Erlindis werden in de Abdij van Egmond begraven.
Trivia
De plaatsnaam Hillegersberg is vernoemd naar Hildegard van Vlaanderen. Dirk II was eigenaar van
het aldaar bestaande Bergan, wat versterkte plaats of gehucht betekent.
Hij is getrouwd met Hildegard van Vlaanderen, Gravin van Holland.
Zij zijn getrouwd.
Kind(eren):
De getoonde gegevens hebben geen bronnen.