Genealogie Kuipers » Johannes Commelin (1629-1690)

Persoonlijke gegevens Johannes Commelin 

• Alternatieve naam: Jan
• Hij is geboren op 23 april 1629.
• Hij werd gedoopt op 27 juli 1629 in Leiden, Zuid-Holland, Netherlands.
• Beroepen:
• Hoogleraar in de Kruidkunde.

  Amsterdam

• drogist, koopman.
• (Poorter) op 28 december 1662.

  Amsterdam

• Hij is overleden op 19 januari 1690, hij was toen 60 jaar oud.
• Hij is begraven op 26 januari 1691 in Amsterdam, Noord-Holland, Netherlands.
• Een kind van Isaac Commelin en Cornelia Bouwer
• Deze gegevens zijn voor het laatst bijgewerkt op 25 november 2006.

Gezin van Johannes Commelin

(1) Hij is getrouwd met Digna van Wissel.

Zij zijn getrouwd op 10 juli 1662 te Amsterdam, Noord-Holland, Netherlands, hij was toen 33 jaar oud.

Kind(eren):

1. Jacobus I Commelin  
2. Johannes Commelin  
3. Petronella I Commelin  
4. Petronella II Commelin  
5. Petronella III Commelin  
6. Cornelia Commelin  -1708
7. Casparus Commelin  1660-????
8. Isaac Commelin  1665-????

(2) Hij is getrouwd met Belia Vinck.

Zij zijn getrouwd op 12 januari 1671 te Amsterdam, Noord-Holland, Netherlands, hij was toen 41 jaar oud.

Notities over Johannes Commelin

(Research):Poorter Amsterdam
Jan Commelin en oprichting van de Hortus
In 1694 betaalde Jan Commelin Alida Withoos dertig gulden voor het teken en van dertien exotische planten uit de Amsterdamse Hortus Medicus. Voor 1682 waren er verscheidene medische tuinen in Amsterdam op verschillende locaties geweest . In 1682 besloot de Vroedschap van Amsterdam, het toenmalige stadsbestuur, tot de stichting van een nieuwe Artsenij-Hoff. De V.O .C.-bewindsvoerder Johan Huydecooper van Maarsseveen, tevens burgemeester van Amsterdam, en de apotheker/koopman en raadslid in de Vroedschap J an Commelin werden benoemd tot Commissarissen. Beiden behoorden tot de politieke bestuurselite van de Republiek en waren vermogende burgers met eigen buitenplaatsen en een eigen botanisch interessante plantencollectie. Jan Commelin (1629-1692) kreeg de dagelijkse leiding over de Hortus. Jan Commelin was een zoon van de Leidse uitgever Isaac Commelin. De familie Commelin was Nederlands Gereformeerd. In 1641 verhuisde de familie naar Amsterdam. Jan Commelin wist via een aantal officiële bestuursfuncties, zoals bestuurslid van het Spin-en Werkhuis en de Schutterij, op te klimmen tot het regentendom en de politieke elite. De politieke top waar Johan Huydecoper zich bevond, bereikte hij net niet. Commelin kweekte sinds 167 6 exotische gewassen op de hofstede Zuyderhout van zijn tweede vrouw Belia Vinck in de Haarlemmerhout, ten zuiden van Haarlem.
De Hortus werd gevestigd op een nieuwe stadsuitleg; dezelfde locatie waar de huidige Amsterdamse Hortus Botanicus zich bevindt. Voor de tuinwerkzaamheden stelde Commelin een tuinbaas aan, Jan de Vlieger. De artsen en apothekers, aangesloten bij het Collegium Medicum en het Collegium Chirurgicum, financierden de kosten van de Hortus. In ruil daarvoor verzorgde de in 1685 nieuw aangestelde hoogleraar botanie Frederick Ruysch (1638-1731) een opleiding met examen voor aankomende artsen en apothekers. Hij was tevens vader van de bekende schilderes van bloem- en bosstillevens, Rachel Ruysch (1664-1750). De leden van de Collegia mochten voor hun contributie planten kopen en de tuin twee maal per week gratis bezoeken.[1] De nieuwe hortus zou in tien jaar tijd uitgroeien door zijn enorme aanwas van uitheemsche planten niet alleen tot een medische tuin maar tot een echte botanische tuin die de botanische rijkdom van de toonaangevende Hortus van Leiden evenaarde.
Huydecooper en Commelin maakten daarbij ook gebruik van hun vele contact en met buitenplaatseigenaren met bijzondere plantencollecties in Nederland en daarbuiten. Er bestond een uitgebreid netwerk van corresponderende geleerden en amateurbotanici waar onder anderen Agnes Block van de buiten plaats Vijverhof deel van uit maakte.[2] Dankzij contacten met eigenaren van buitenplaatsen wist de Hortus naast de medicinale plantencollectie in korte tijd ook een grote collectie sier- en oranjerieplanten te vergaren. Agnes Block leverde bijvoorbeeld een Euphorbia nerrifolia. Jan Commelin schreef eerder al zeer lovend over de oranjerie op de buitenplaats van Pieter de Wolff waar diens vader Hans de Wolff, Agnes' eerste man, voor 1670 mede-eigenaar van was. Vanuit haar woonhuis in Amsterdam zal Agnes Block zeker de Hortus hebben bezocht. Het ligt voor de hand dat Agnes Block en Jan Commelin elkaar gekend hebben.
Het merendeel van de planten werd echter aangevoerd door de schepen van de Verenigde Oost-Indische Compagnie (V.O.C. ) en de West-Indische Compagnie (W.I.C.) uit de beide Amerika's, Azië en vooral Kaap de Goede Hoop in Zuid-Afrika. De compagniën moedigden natuurhistorisch onderzoek in beperk te mate ook aan, vooral in de hoop economisch interessante gewassen zoals specerijen, te ontdekken.[3] Op Kaap de Goede Hoop was een compagnietuin ter bevoorrading van de schepen met vers voedsel en drinkwater om scheurbuik van de bemanning te voorkomen. Juist deze zuidelijk punt van Afrika vormt een apart plantenrijk (Capensis) met eigen plantengeslachten. Er was een botanicus en een botanisch tekenaar in dienst, de apotheker Hendrik Claudius, die samen met de gouverneur Simon van der Stel op expeditie gingen naar de Koper bergen in Namaqueland van 1685 tot 1686.[4] Deze Claudius werd echter ontslagen toen men ontdekte dat hij in zijn naïeviteit zijn tekeningen en een kaart had meegeven aan een Fransman, de jezuït Guy Tachard, die de V.O.C-geheimen nog datzelfde jaar publiceerde.[ 5] Op verzoek van Johan Huydecoper van Maarsseveen, een van de bewindslieden van de VOC, stuurde diens neef Simon van der Stel regelmatig Zuidafrikaanse gewassen en zaden naar Amsterdam. Deze werden verdeeld over particuliere liefhebbers van planten en de Amsterdamse stadtuin. Ook van andere vestigingen van de V.O.C., Mauritius, Batavia, Ceylon, Bengalen, Coromandel en Suriname werd plantenmateriaal verzameld door Huydecoper voor de Amsterdamse Hortus.[6]
leesverder
[1] D.O. Wijnands, E.J.A. Zevenhuizen & J. Heniger, Een sieraad voor de stad : de Amsterdamse Hortus Botanicus, 1638 - 1993 (Amsterdam, 1994), p. 29-32
[2] D.O. Wijnands, D.O., E.J.A. Zevenhuizen & J. Heniger, Een sieraad voor de stad: de Amsterdamse Hortus Botanicus, 1638 - 1993 (1994), p. 58
[3] J.Kuijlen, 'Hollandse plantkunde in de Gouden Eeuw. De particuliere tuinen', Intermediair 14 (1978) no. 27, p. 1 3-19
[4] D.O. Wijnands, & M.L. Wilson, T. Toussaint van Hove, Jan Commelin's monograph on Cape Flora : drawings and descriptions of the plants that the Hon. Simon van der Stel, Governor at the Cape of Good Hope, found on his great journey, 1685 (Cape Town, 1996)
[5] D.O. Wijnands, D.O., E.J.A. Zevenhuizen & J. Heniger, Een sieraad voor de stad: de Amsterdamse Hortus Botanicus, 1638 - 1993 (1994) p. 63-64
[6] UvA Bibliotheek, Sectie Zeldzame en Kostbare Werken, Voor de kruyd-lievende leser: de bibliotheek van de Amsterdamse Hortus in de 17e en 18e eeuw (Amsterdam, 1992) p. 55
Gerard Hoet (1648-1733)
Jan Commelin (1629-1692) was de oprichter van de Hortus Medicus, de huidige Hortus Botanicus. Commelin vergaarde zijn fortuin als koopman in kruiden en drogerijen, die hij verkocht aan apotheken en ziekenhuizen in Amsterdam en andere Hollandse steden. Op zijn landgoed 'Zuyderhout' in Haarlem kweekte hij exotische gewassen. Hij verzorgde verschillende botanische uitgaven, waaronder de 'Nederlandse Flora', gepubliceerd in 1683. In dat jaar werd Commelin commissaris van de nieuwe Hortus Medicus in de Plantage. Op het schilderij is hij afgebeeld temidden van planten en boeken, terwijl hij een bloeiende plant toont. Linksboven staat een marmeren buste die mogelijk Plinius voorstelt. De doorkijk naar een buitenplaats verwijst naar het ideaal van iedere geslaagde Amsterdammer: een buitenhuis buiten de drukke stad.
SA 41466
Literatuur
Literatuur | D.O. Wijnands, Een sieraad voor de stad : de Amsterdamse Hortus Botanicus 1638-1993 (Amsterdam 1994) | D.O. Wijnands, The botany of the Commelins : a taxonomical, nomenclatural and historical account of the plants depicted in the Moninckx Atlas and in the four books by Jan en Caspar Commelin on the plants in the Hortus Medicus Amstelodamensis 1682-1710 (Rotterdam 1983)
[bron: http://www.ahm.nl/collectie.php?cat=4 ]

Heeft u aanvullingen, correcties of vragen met betrekking tot Johannes Commelin?
De auteur van deze publicatie hoort het graag van u!

Tijdbalk Johannes Commelin

Klik op de namen voor meer informatie. Gebruikte symbolen:  grootouders    ouders    broers/zussen    kinderen