Genealogie Zwanepol » Nanne Janszn Groot (1771-1855)

Persoonlijke gegevens Nanne Janszn Groot 

• Hij is geboren op 25 augustus 1771 in Andijk.Bron 1
• Hij is overleden op 10 maart 1855 in Andijk, hij was toen 83 jaar oud.Bron 1
• Een kind van Jan Nansz Groot en Aafje Pieters Boeijer
• Deze gegevens zijn voor het laatst bijgewerkt op 27 april 2014.

Gezin van Nanne Janszn Groot

Hij is getrouwd met Lijsbet Jans Kort.

Zij zijn getrouwd op 13 januari 1799 te Andijk, hij was toen 27 jaar oud.Bron 1

Kind(eren):

1. Jan Nannesz Groot  ± 1804-1881 
2. Pietertje Nannesz Groot  1807-1863 
3. Simon Nannesz Groot  1816-1885 
4. Pieter Nannesz Groot  1816-1885 
5. Klaas Nannesz Groot  1823-1886 

Notities over Nanne Janszn Groot

Kinderen: Aafje (1799), Elsje (1800), Pietertje (1802), Jan (1803), Pieter (1804), Grietje (1805), Pietertje (1807), Trijntje (1808), Jantje (1810), Willem (1813), Jantje (1814), Simon (1815), Pieter (1817), Maarten (1820), Klaas (1824).

Z.v. Jan Groot + 14.03.1820 Andijk en Aafje Pieters Bo(e)yer (Boeier), die op 12.02.1774 Andijk huwden. Jan is de z.v. Nanne Schilderman en Aaf Groot.

Nanne Jansz. Groot
Nanne Jansz. Groot (1771–1855) was de pionier van de zaadhandel in oostelijk West-Friesland. In die tijd was de handel in groentezaden grotendeels een aangelegenheid van de bloembollenhandelaars uit Holland. Hoewel veel van de zaden geteeld werden in West-Friesland, kregen de handelaars pas in de negentiende eeuw concurrentie van zaadtelers die zelf hun zaad verkochten, onder wie Nanne Jansz. Groot [1]. Hij was net als zijn vader Jan Nannesz. Groot [2] tuinbouwer, en teelde 's zomers zaden die hij dan in de winter verkocht, niet alleen in West-Friesland, maar ook daarbuiten [3]. In een lijst van 1813 komt hij voor als "Grainier" (zaadhandelaar). Zijn zonen kwamen in de zaak, en na het overlijden van Groot in 1855 werd de zaak onder hen verdeeld. Het deel van Pieter Sluis groeide uit tot Sluis & Groot (opgericht in 1867), een internationaal opererend bedrijf dat later onderdeel werd van Syngenta. Ook het bedrijf Royal Sluis (tegenwoordig onderdeel van Monsanto) werd opgericht (in 1868) door nakomelingen van Nanne Jansz. Groot [4].

Noten
1. Kool in Nederland: geschiedenis van teelt en veredeling, brochure WUR
2. Piet Kistemaker, sr., Groei en Bloei van de geschiedenis van Andijk, hoofdstuk 10: Van veeteelt naar akkerbouw (1840-1890)
3. Piet Kistemaker, Westfriese namen van betekenis: Sluis en Groot, Westfriese Families, 1e jaargang nr. 5, 1955
4. Jan Mol, Het oog op Andijk, West-Frieslands Oud & Nieuw, 64e bundel (1997), pagina 7-15
Bron: Wikipedia.

Op de foto staan de oprichters van zaadhandel Sluis. Het zijn v.l.n.r. Nanne Groot, Nanne Sluis en Simon Groot; allen kleinzonen van Nanne (1771). Opmerkelijk is dat ze alle drie met een Schuurman waren getrouwd. Sluis zaadhandel werd internationaal handelsbedrijf.


Bron: Westfries Genootschap » Nieuws » 2011.
Werkstuk over zaadbedrijf Sluis en Groot
Thijs Hoff en Dion van den Berg, beiden leerlingen aan het Martinuscollege hebben dit jaar voor het vak geschiedenis een werkstuk gemaakt over een belangrijk aspect uit de geschiedenis van West-Friesland. Hun keus viel op het zaadbedrijf 'Sluis en Groot'. Dit was een belangrijk bedrijf voor West-Friesland omdat het het eerste bedrijf is dat begon met de veredeling van zaden en dat exporteerde over de hele wereld. Het bedrijf heeft een rijke historie, die door de beide jongens onderzocht is. Omdat het een West-Fries bedrijf betreft, is het werkstuk op onze website geplaatst. De tekst is ongewijzigd gepubliceerd.

Inleiding
Wij zijn Thijs Hoff en Dion van den Berg, beiden leerlingen aan het Martinuscollege. Voor het vak geschiedenis moesten wij een werkstuk maken over een belangrijk aspect in de geschiedenis van West-Friesland. Onze keuze is gevallen op het zaad bedrijf 'Sluis en Groot'. Dit was zo'n belangrijk bedrijf voor West-Friesland omdat het het eerste bedrijf is dat begon met de veredeling van zaden, en dat exporteerde over de hele wereld. Het bedrijf heeft een rijke historie en is het zeker waardig om ons PO over te houden. Naar aanleiding van de volgende 3 deelvragen, proberen wij een zo duidelijk mogelijk beeld te vormen van de historie van 'Sluis en Groot'.

1. Waarom begon de zaadteelt en handel bij Sluis & Groot, en hoe ontwikkelde die zich?
2. Wat waren belangrijke personen en bedrijven binnen de zaadhandel voor Sluis en Groot?
3. Was Sluis en Groot belangrijk voor de West-Friese economie?
Doormiddel van deze deelvragen hopen wij antwoord te geven op onze hoofdvraag: Hoe hebben Sluis en Groot en West-Friesland elkaar beinvloed en gestimuleerd? Wij hopen dat wij in ons PO uw en onze eigen kennis over de zaadhandel kunnen verrijken en uitbreiden.

Deelvraag 1: Waarom begon de zaadteelt en handel bij Sluis & Groot, en hoe ontwikkelde die zich?
Op deze vraag is eigenlijk niet een eenduidig antwoord gegeven. De voornaamste reden is dat Nanne Jansz. Groot (1771-1855) op het idee kwam om zaden in de zomer te telen en die dan in de winter te verkopen. Toen was hij nog een gewone tuinder en de zaadhandel deed hij daarnaast, als er in de winter weinig te doen was. Hij deed dit te voet en kwam eerst niet buiten West-Friesland maar toen de zaken een grote vlucht namen ging hij verder de provincie in en later zelfs buiten de provincie. In 1813 begon hij zijn eigen bedrijf en concentreerde hij zich alleen nog maar op de zaadteelt en handel. Dit ging zo goed dat hij ook zijn zoons en zwager in het bedrijf betrok, die het verder uitbreidden toen hij overleed. Zijn zoons verdeelden toen Nederland in stukken, waar ze allemaal hun eigen handel mochten hebben.

Een generatie later werden weer door hun zoons, Nanne Sluis en Nanne Groot, het bedrijf 'Sluis & Groot' op. Een wereldspeler op de zaadmarkt was geboren. Toen nog gevestigd in Andijk, maar vanwege de snelle groei verhuisden ze in 1872 naar Enkhuizen op de plek waar Syngenta nu nog steeds gevestigd is: 't Westeinde. Dit gebeurde omdat Enkhuizen beter bereikbaar was vanwege de haven en de weg naar Hoorn. Andere belangrijke factoren waren dat Enkhuizen werd toegevoegd aan het spoorwegennet en er een telegraafkantoor aanwezig was, wat het makkelijker maakte om met buitenlandse klanten te communiceren.

De neefjes hadden ondanks hun lage opleiding al een groot deel van Europa afgereisd en daarbij ook Rusland en Amerika aangedaan en daar handels contacten aangelegd, ze werden dus meteen een multinational. Naast alleen groentezaden gingen ze nu ook bloemzaden telen, waardoor Enkhuizen nu nog steeds in het voorjaar in een mooie bloemen zee ligt.

De eerste grote fusie was in 1899, toen nam Sluis en Groot namelijk het bedrijf Pannevis Zaden over. Dit kon omdat de toenmalige eigenaar overleed en in zijn testament de gebroeders Groot had aangewezen als opvolgers, die het bedrijf mochten kopen voor 50600,- gulden. Dit was toen al een niet groot bedrag.

In 1963 sloot Sluis en Groot zich aan bij de Zaadunie, dit was een verzameling zaadbedrijven die zich samenvoegden tot een groot bedrijf. De grootste van deze bedrijven waren 'Sluis en Groot' en 'Pannevis zaden' die in het Westland gevestigd was. Deze twee merknamen bleven dan ook behouden. De zaadunie werd in 1980 weer ingelijfd bij Sandoz, een grote Amerikaanse multinational. In 1990 kreeg dat een andere naam, namelijk Novartis en weer in 2000 werd dat omgedoopt tot Syngenta, een groot zaadbedrijf uit Zwitserland. Het is wel opmerkelijk dat ondanks dat de naam van het concern zo vaak veranderd is, de zaden nog steeds worden verkocht onder merknaam 'S&G' , iets wat ervan getuigd dat Sluis en Groot nog steeds een sterk merk is.

Zoals met elke groeiende markt ligt de concurrentie op de loer. Zo werden er verschillende andere zadenexport bedrijven opgezet in West-Friesland zoals: Gebr. Sluis (tevens familie van de oprichters van Sluis en Groot), Abraham Sluis (ook familie), en Gebr. Vis. De andere nieuwe firma's: Struik en Zwaan concentreerden zich voornamelijk op de binnenlandse markt.

Maar waarom was deze ontwikkeling vooral aanwezig in West-Friesland, en niet zozeer in de rest van het land? Dit komt door het milde klimaat dat West-Friesland geniet. Omdat West-Friesland aan de noord, zuid en oostkant omsloten is met water bevriest de grond later in de herfst en ontdooit hij eerder in de lente. Iets wat gunstig is voor zaadtelers, want de zaden hebben zo meer tijd om zich te ontwikkelen en als zaden groter zijn leveren zij meer kwaliteit en dus ook geld op. Ook de ruime bevoorrading van water door de vele sloten die er waren (en nog steeds zijn) zorgt ervoor dat het makkelijker was om het land te beregenen. Ook de goede rijke grond was een pluspunt voor de zaadteelt.

Al deze bepalende factoren zorgden ervoor dat West-Friesland het centrum werd van de internationale zaadhandel en op sommige gebieden dat nog steeds is.

Deelvraag 2: Wat waren belangrijke personen en bedrijven binnen de zaadhandel voor Sluis en Groot?
De belangrijkste persoon in de zaadhandel is wel Nanne Jansz. Groot, hij begon namelijk met de veredeling van zaden en die verkocht hij in de winter. Want dan was er ook vrij weinig te doen in de tuinbouw. Dit bleek succesvol te zijn en hij begon samen met zijn zoons en schoonzoon een bedrijf in de zaadteelt en handel. Zijn zoons Pieter en Simon Groot en schoonzoon Pieter Sluis namen de handel over en zette het voort. Pieter en Simon Groot kregen Friesland, Groningen, Noord-Holland en Zuid-Holland als handelsgebied en Pieter Sluis kreeg Gelderland, Overijssel en Zeeland om daar zijn zaden te verkopen. In 1855 stapt Pieter Groot echter uit het bedrijf en begint voor zichzelf. Dit bedrijf vaarde wel en werd overgenomen door zijn zoon, die het echter weer overdraagt aan zijn oom Simon Groot. Ook dit bedrijf wordt dus bij Sluis en Groot gevoegd.

Simon Groot bouwt het bedrijf van zijn vader snel uit, en zijn zoon, Nanne Simonsz. Groot, wordt al snel ingeschakeld. Onder Simon worden de eerste export contacten gelegd in Duitsland en Frankrijk, door Simon is Sluis en Groot dus een multinational geworden. Willem Groot, een andere zoon van Nanne jansz. Groot, begon zijn eigen zaadteelt en zaadwinkel in Enkhuizen na zijn overlijden wordt dit bedrijf overgenomen door Sluis en Groot. Een generatie later wordt het “echte” Sluis en Groot opgericht, namelijk door Nanne Sluis Pietersz en Nanne Groot Simonsz. Nanne Sluis verliest door een jachtongeluk op zijn 17e zijn onderarm, waardoor hij niet meer op het land kan werken. In plaats daarvan leert hij de taal Duits, hij gaat enkele maanden naar een school in Dusseldorf om zich evengoed nog nuttig te maken voor het bedrijf. Buitenlandse talen werden steeds belangrijker voor Sluis en groot vanwege de toenemende export.

Nanne Groot gaat op jonge leeftijd al veel reizen om de export contacten van zijn vader nog verder uit te breiden. Hij gaat onder andere in 1865 naar Letland en in 1867 wordt het eerste contract in Amerika gesloten. Jacob Sluis, een broer van Nanne Sluis, wilde voor zichzelf beginnen en de broers verdeelden netjes de export markt. Een jonger broertje van Jacob en Nanne, Pieter Sluis, sloot zich aan bij Jacob en richten samen een zaadbedrijf op, dit bedrijf zou later uitgroeien tot Royal Sluis, tevens gevestigd aan het Westeinde in Enkhuizen. Een broer van Nanne Groot simonsz., Simon Groot, treed in 1872 toe in de firma. Ze leidden dus vanaf nu met zijn 3e het bedrijf dat steeds groter werd. Een interessant feitje is dat alle 3 de broers getrouwd waren met 3 zussen die Schuurman van hun achternaam heten. Een 'tripple alliantie' dus.

Bedrijven
Een belangrijk bedrijf in de ontwikkeling van Sluis en Groot was het bedrijf C.W. Pannevis, dit was gevestigd in Delft. Pannevis was al jaren een goede klant van Sluis en Groot, de oprichter had echter geen opvolgers en had in zijn testament gezet dat zijn vrienden bij Sluis en Groot het bedrijf mocht overnemen voor het geringe bedrag van 50600 gulden, dit vond plaats op 1 juli 1899. Pannevis stond goed bekend door tuinders bedrijven in en rond Delft dus Sluis en Groot had er meteen een nieuw afzet gebied bij. Een zeer belangrijk bedrijf in de niet zo verre geschiedenis van Sluis en Groot is de Zaadunie B.V. die in 1963 werd opgericht, deze BV ontstond uit Sluis en Groot, Pannevis en enkele buitenlandse zaadbedrijven. Deze Zaadunie werd opgezet om concurrentie te voorkomen en kosten lager te houden. Dit lukte vrij aardig maar Gebr. Sluis, werd een steeds belangrijke concurrent en de 2 bedrijven keken naar mogelijkheden tot een fusie. Dit werd in 1966 uiteindelijk niets en gingen ieder hun eigen weg.

Deelvraag 3: Was Sluis en Groot belangrijk voor de West-Friese economie?
Sluis en Groot was op zich zelf misschien niet de draaiende motor van de West-Friese economie maar zorgde er wel voor dat er veel kleine motortjes bij kwamen. Omdat Sluis en Groot zo succesvol was kwamen er vele concurrenten, die met z'n allen bijdroegen aan de West-Friese economie. Ook binnen de familie werden bedrijven opgericht, een voorbeeld hiervan was 'Gebroeders Sluis' die zich nota bene tegenover Sluis en Groot vestigde op het Westeinde te Enkhuizen. Rond 1875 stond Enkhuizen er namelijk helemaal niet goed voor, door de weggevallen handel op Oost-Indie en de tegenvallende visserij was het armoe in de stad. Er werden veel oude panden gesloopt die plaatsmaakte voor tuinen, boerderijen en landerijen, iets wat erg duur is binnen de stadsmuren. Maar er is hoop, want met de komst van Sluis en Groot slaat die krimp om in een groei. Toen met de 1e wereldoorlog de vissers niet mochten uitvaren gingen er veel in de zaadhandel werken, waar zij ondervonden dat dit een veel veiliger bestaan was, want als je in loondienst werkt ben je immers zeker van je loon. Vele bleven dus werkzaam in deze branche toen de oorlog over was, dit was een grote stimulans voor de Enkhuizer economie want die oude vissers hadden nu weer wat geld om handen, wat weer uitgegeven kon worden binnen de stadsmuren.

Met de Russische revolutie in 1917 had Sluis en Groot ook een grote klap gekregen, want de ooit zo grote afnemer wilde nu in een keer geen zaden meer kopen. Dit was moeilijk voor Sluis en Groot maar ze kwamen de tegenslag te boven. Ten tijde van de 2e wereldoorlog ging het minder goed met Sluis en Groot, de altijd zo sterke groei stabiliseerde zich, (en als die van Sluis en Groot stabiliseerde, dan ook die van de stad), want de bezetter verbood export naar Amerika, het grootste afnemende land van Sluis en Groot. Deze klap kwam hard aan bij Sluis en Groot, zeker omdat Amerika zich tijdens de 2e wereldoorlog had aangeleerd om zelfvoorzienend te zijn op het gebied van zaad, waardoor het bedrijf na de 2e wereld oorlog ook minder export had naar Amerika. Maar landen zoals Duitsland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk bleven goede klanten. Tegenwoordig werken er 700 mensen bij de vestiging van Syngenta in Enkhuizen, Sluis en Groot (tegenwoordig Syngenta) is dus nog steeds heel belangrijk voor de West-Friese economie, omdat ze zoveel werk gelegenheid scheppen.

De conclusie op deze deelvraag is dus dat Sluis en Groot inderdaad belangrijk was en is voor de West-Friese economie, of in ieder geval van die van Enkhuizen, want zonder die zaadteelt zou een groot gedeelte van de vissersmannen waarschijnlijk werkloos geweest worden door de aanleg van de afsluitdijk die de Zuiderzee tot historie maakte.

Conclusie antwoord op de vraag: Hoe hebben Sluis en Groot en West-Friesland elkaar beinvloed en gestimuleerd?
Wij zijn tot de conclusie gekomen dat ze elkaar zeer veel hebben gestimuleerd. Sluis en Groot deed dit door veel werkgelegenheid te creeren en de West-Friese economie te stimuleren. Helaas hebben wij hier geen exacte cijfers over kunnen vinden, maar wel onderzocht dat ze een aanzienlijk aandeel hadden in de Enkhuizer werkgelegenheid. Tegenwoordig werken er 700 mensen bij Syngenta in Enkhuizen. West-Friesland heeft ervoor gezorgd dat Sluis & Groot zijn zaden goed kon telen, dit kwam door bijvoorbeeld de goede grond en het uitstekende klimaat in West-Friesland. Een ander belangrijk aspect waren de aanwezige havens, spoorwegen en het telegraafkantoor. Ze hadden dus een prima wisselwerking waardoor er een goed huwelijk tussen de twee is ontstaan en ze elkaar naar grote hoogten hebben gestuwd.

Hopelijk bent U wat wijzer geworden over Sluis en Groot door middel van deze praktische opdracht, wij in ieder geval wel!

Bronnen lijst
Bronnen op het internet:
http://www.westfriesgenootschap.nl/archivering/speelwagen/1949/speelwagen_1949_170_173.php; Auteur: K. Norel.
http://nl.wikipedia.org/wiki/Sluis_%26_Groot; Auteur: onbekend
http://nl.wikipedia.org/wiki/Nanne_Jansz._Groot; Auteur: onbekend
http://nl.wikipedia.org/wiki/Zaadproductie_en_zaadteelt; Auteur: onbekend
www.museum.nl/index.cfm/museum/Nationaal-Saet-Cruyt-Museum; Auteur: onbekend
www.syngenta-seeds.nl/over/historie.shtm (hier komen onze afbeeldingen ook vandaan); Auteur: PR- Manager van Syngenta
http://archief.degroentenenfruit.nl/groentenenfruit/2008/12/12/nummer-50/Zaadbedrijf-Mannen-van-naam-en-faam-zetten-zaadteelt-op-de-kaart.htm; Auteur: Ton van der Scheer
Bronnen uit boeken:
West-Friesland “het land waar wij wonen”; Auteurs: N.J. Groot & J. Groot
Uitgeverij: Rabobanken West-Friesland; Datum van uitgifte: onbekend
West-Friesland Toen en nu “Tuinders, Bollenbouwers en Saetluyden”; Auteur: Maarten Timmer; Uitgeverij: Waanders; Datum van uitgifte: 21-05-2010
“Twee eeuwen tuinbouwzaden”; Auteur: P. Bruin; Uitgeverij : NTZ (Nederlandse Vereniging voor het Tuinzaadbedrijfsleven); Datum van uitgifte: 1992. (exacte datum is niet bekend).
“Het West-Friese geslacht Groot”; Auteur: Nanne Simonszoon Groot (kleinzoon van Nanne Groot); Uitgeverij: onbekend; Datum van uitgifte: onbekend
“Het West-Friese geslacht Sluis”; Auteur Simon J. Sluis; Uitgeverij: onbekend; Datum van uitgifte: onbekend

Thijs Hoff en Dion van den Berg

Heeft u aanvullingen, correcties of vragen met betrekking tot Nanne Janszn Groot?
De auteur van deze publicatie hoort het graag van u!

Tijdbalk Nanne Janszn Groot

Klik op de namen voor meer informatie. Gebruikte symbolen:  grootouders    ouders    broers/zussen    kinderen